Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 czerwca 2016 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 15 czerwca 2016 r. w Olsztynie

na rozprawie

sprawy z powództwa P. K. (1)

przeciwko (...) S.A. w W.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego (...) S.A. w W. na rzecz powoda P. K. (1) kwotę 40 000 zł (czterdzieści tysięcy złotych) z ustawowymi odsetkami od dnia 24 maja 2014 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty;

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

III.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 1000,- zł tytułem zwrotu części kosztów procesu, w pozostałej części powoda kosztami procesu na rzecz pozwanego nie obciążając;

IV.  nakazuje ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa (Sąd Okręgowy w Olsztynie) nieuiszczone w części koszty sądowe:

a)  od powoda z roszczenia zasądzonego w pkt I – w kwocie 2 000,- zł tytułem części nieuiszczonej opłaty, w pozostałej części opłatą tą powoda nie obciążając

b)  od pozwanego - w kwocie 2000,-zł.

Sygn. akt I C 279/16

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 12 grudnia 2014 r. małoletni powód P. K. (1) , reprezentowany przez opiekuna prawnego H. J. (1), wniósł o zasądzenie od (...) S.A. z siedzibą w W. kwoty 70.000 zł zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych w związku ze śmiercią ojca T. K. w wypadku samochodowym z dnia 5 października 2005 r. wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 24 maja 2014 r. do dnia zapłaty, nadto kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 7.200 zł wraz z opłatą skarbową za pełnomocnictwo w kwocie 17 zł.

Uzasadniając swoje żądanie powód wskazał, że w dniu 5 października 2005 r. doszło do wypadku komunikacyjnego, w wyniku którego T. K. poniósł jako pasażer szereg poważnych obrażeń ciała skutkujących jego śmiercią. W chwili zdarzenia samochód posiadał ważną polisę, zaś sprawca wypadku D. S. legitymował się umową ubezpieczenia obowiązkowego posiadaczy pojazdów od odpowiedzialności cywilnej zawartą z pozwanym.

Pozwany przyjął odpowiedzialność i wypłacił na rzecz P. K. (1) w 2006 r. stosowne odszkodowanie. Odmówił natomiast wypłaty wymienionemu zadośćuczynienia z tytułu naruszenia dobra osobistego w postaci zerwania więzi rodzinnej. Oczywistym w ocenie powoda jest natomiast, że powód do chwili obecnej ponosi konsekwencje tragicznego zdarzenia – nie dysponuje bowiem środkami materialnymi, jak też wsparciem psychicznym, które zapewniał mu stale i na wysokim poziomie ojciec. Powyższe przełożyło się na zachowanie oraz wyniki w nauce powoda, który już jako 7-latek korzystał z pomocy psychologa i pedagoga szkolnego. Z tego też względu żądanie zapłaty zadośćuczynienia jest w pełni zasadne. /k. 95-106/

(...) S.A. z siedzibą w W. wniósł o oddalenie powództwa i zwrot kosztów procesu.

W uzasadnieniu swego stanowiska potwierdził fakt, że z umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego odpowiada za szkody wyrządzone przez sprawcę wypadku, w którym zginął ojciec powoda, tym niemniej ustalenia wymaga okoliczność, czy wymieniony na skutek decyzji o jeździe samochodem z kierowcą będącym w stanie nietrzeźwości, z którym uprzednio spożywał alkohol, jak też na skutek odstąpienia od zabezpieczenia się pasami bezpieczeństwa, przyczynił się do zaistnienia szkody w 50%.

Niezależnie od powyższego pozwany zakwestionował również żądanie wypłaty zadośćuczynienia w kwocie wskazanej przez stronę powodową wskazując, że jest ona – przy uwzględnieniu chociażby upływu czasu od daty wypadku – istotnie zawyżona. / k. 37/

Powód doprecyzowałprzed Sądem, że żądana przez niego kwota 70.000 zł uwzględnia przyczynienie się T. K. do powstania szkody poprzez jazdę samochodem z kierowcą będącym w stanie nietrzeźwości, jak też bez pasów bezpieczeństwa, które to przyczynienie określił na poziomie 50%. /k. 59, 91, 188v/

Pismem z dnia 23 marca 2016 r. powód rozszerzył zakres powództwa poprzez zgłoszenie żądania zasądzenia na jego rzecz od pozwanego dodatkowo kwoty 30.000 zł tytułem dopłaty do wypłaconego dotychczas mu odszkodowania z tytułu znacznego pogorszenia jego sytuacji życiowej wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 24 maja 2014 r.

W ocenie strony powodowej, na skutek diametralnego pogorszenia sytuacji materialnej oraz osobistej P. K. (1) w związku ze śmiercią jego ojca, wskazane roszczenie nie budzi wątpliwości. Powód utracił bowiem możliwość uzyskania wsparcia od osoby bliskiej i związane z tym poczucie bezpieczeństwa, co przełożyło się na jego problemy w szkole i w kontaktach z rówieśnikami. W konsekwencji oczywistym jest, że uległa pogorszeniu jego sytuacja życiowa /k. 86-91/.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości /k. 188/.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 5 października 2005 r. przed godz. 18.00 T. K. wraz z innymi osobami spożywał alkohol w domku letniskowym należącym do S. K. w miejscowości W.. Około godz. 18.00 wymienieni postanowili udać się do S.. T. K. wyraził zgodę na jazdę samochodem marki D. (...) o nr rej. (...) z D. S. znajdującym się wówczas w stanie nietrzeźwości (wyniki badań o godz. 21.40, 23.40 i 1.25 wykazały odpowiednio 1,40‰, 1,06‰ i 0,47‰ alkoholu we krwi). T. K. zajął miejsce z przodu obok kierowcy i nie miał zapiętych pasów bezpieczeństwa.

Na drodze K-58 pomiędzy miejscowościami Z. i S., kierujący autem z nadmierną prędkością D. S. na łuku drogi w prawo stracił panowanie nad pojazdem i zjechał na lewy pas ruchu doprowadzając do zderzenia z prawidłowo jadącym z naprzeciwka ciągnikiem siodłowym marki V. nr rej. (...), w wyniku czego trzech pasażerów, tj. S. K., T. K. i J. P. doznali wielonarządowych obrażeń skutkujących ich śmiercią.

D. S. legitymował się umową ubezpieczenia obowiązkowego posiadaczy pojazdów od odpowiedzialności cywilnej zawartą z pozwanym (...).

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Szczytnie z dnia 18 kwietnia 2013 r., sygn. akt (...), zmienionym wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 14 listopada 2013 r., sygn. akt (...), D. S. został skazany za popełnienie przestępstwa z art. 177 § 1 k.k. w zb. z art. 177 § 2 kk. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 178 § 1 k.k. na karę 9 lat pozbawienia wolności.

(dowód: bezsporne; wyrok Sądu Rejonowego w Szczytnie z dnia 18 kwietnia 2013 r. z uzasad., sygn. akt (...)k. 125-137, wyrok Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 14 listopada 2013 r. z uzasad., sygn. akt (...), k. 113-124; kserokopia odpisu skróconego aktu zgonu k. 138)

W dacie 5 października 2005 r. T. K., lat 38, pozostawał w związku małżeńskim z W. K., z którą posiadał dwoje dzieci: 7-letniego P. K. (1) (ur. (...)) oraz niespełna 2-letnią Z. K. (1) (ur. (...)) Wszyscy mieszkali w S. w wynajętym mieszkaniu. T. K. był pracownikiem cywilnym biura przepustek Wyższej Szkoły (...) w S.. Jego żona nie pracowała zawodowo.

T. K. posiadał nadto z pierwszego związku syna A., na którego rzecz był obowiązany uiszczać alimenty.

T. K. dobrze wywiązywał się z obowiązków rodzicielskich względem P. K. (1) oraz Z. K. (1). Zapewniał im oraz żonie utrzymanie. Czas wolny spędzał z dziećmi organizując wyjazdy na działkę, na ryby, wyjścia na basen, spacery.

T. K. utrzymywał nadto bliskie kontakty z pozostałymi członkami swojej rodziny, w tym matką D. B. (1) i jej mężem, którzy często – z uwagi na jego trudną sytuację finansową - udzielali mu finansowej pomocy w spłacie kredytów bądź regulowaniu innych zaległych należności.

Powód P. K. (1) w chwili wypadku uczęszczał do I klasy szkoły podstawowej. Miał problemy z nauką czytania i pisania oraz przystosowaniem się do warunków szkolnych. Z uwagi na wskazane trudności został skierowany w 2006 r. na badania do poradni psychologiczno – pedagogicznej w S., w wyniku których zdiagnozowano u niego obniżone zdolności edukacyjne oraz niedojrzałość sfery emocjonalno – społecznej.

Śmierć ojca powód przeżył mocno, długo towarzyszył mu smutek i żal.

Po śmierci ojca, na skutek ciężkiej choroby matki, P. K. (1) wraz z siostrą zamieszkali u ciotki - H. J. (1).

W 2008 r. zmarła matka P. K. (1). Opiekę prawną nad nim oraz jego małoletnią siostrą przejęła wówczas H. J. (1) i jej mąż, którzy obecnie stanowią dla wymienionych rodzinę zastępczą.

Powód nadal uczęszczał do poradni psychologiczno – pedagogicznej w S.. W latach 2008 i 2010 stwierdzono u niego obniżony rozwój intelektualny na poziomie poniżej przeciętnej. W 2014 r. zaakcentowano potrzebę wdrożenia kształcenia specjalnego ze względu na jego lekkie upośledzenie umysłowe, nieharmonijny rozwój poznawczy.

W czasach gimnazjum P. K. (1) był narażony na złośliwości ze strony rówieśników, którzy dokuczali mu z uwagi na słabe wyniki w nauce i sytuację rodzinną.
W tym też czasie powód wykazywał duże zainteresowanie osobą ojca, wspominał go, nawiązywał do niego w rozmowach z bliskimi, miał odwiedzania cmentarza.

Pomimo zapewnienia mu pieczy przez wujostwo, odczuwał osamotnienie i duże poczucie straty.

Aktualnie P. K. (1) ma 18 lat i uczy się w (...) Szkole Zawodowej na kierunku mechanik samochodowy. Osiąga słabe wyniki w nauce. Nie sprawia problemów wychowawczych i posiada swe grono znajomych. W dalszym ciągu jednak często wspomina ojca, odwiedza jego grób dwa razy w tygodniu. Kontynuuje również terapię psychologiczną.

Dochód miesięczny P. K. (1) stanowi obecnie renta rodzinna w kwocie 922,42 zł oraz świadczenie z (...) Centrum Pomocy (...) w wysokości 1.000 zł.

/dowód: zeznania: S. B. k. 59v-60; D. J. k. 60; J. R. k. 60v-61; D. B. k. 61; H. J. k. 61; P. K. k. 188v-189; kserokopia odpisu skróconego aktu urodzenia P. K. i Z. K. k. 172-173; zaświadczenie z SR w Szczytnie z dnia 25.02.2008 r. k. 174-175; dokumentacja fotograficzna k. 176-177, 164-171; oświadczenie o stanie rodzinnym, majątku i dochodach k. 26-28; opinia sądowo-psychologiczna k. 70-71/

Pozwany (...) S.A. z siedzibą w W. w 2006 r. wypłacił na rzecz osób bliskich T. K. kwotę w łącznej wysokości 55.000 zł, z czego powodowi P. K. (1) przyznano odszkodowanie z tytułu pogorszenia się sytuacji życiowej po śmierci ojca. Nie kwestionowano wysokości wypłaconej naówczas należności.

Pismem z dnia 11 kwietnia 2014 r. w imieniu małoletniego P. K. (1) wystąpiono do pozwanego o zapłatę 200.000 zł tytułem zadośćuczynienia za naruszenie dobra osobistego w postaci więzi rodzinnej łączącej syna z ojcem T. K.. Nadto o zapłatę dodatkowo kwoty 50.000 zł tytułem odszkodowania w związku z pogorszeniem się sytuacji życiowej małoletniego po śmierci wymienionego.

W dniu 23 maja 2014 r. pozwany odmówił uwzględnienia roszczeń powoda.

/dowód: pismo z dnia 11.04.2014 r. k. 152-158; pismo z dnia 23.05.2014 r. k. 159-160, korespondencja mail-owa k. 208-211/

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w zakresie zgłoszonego żądania o zapłatę zadośćuczynienia co do kwoty 40.000 zł.

Na wstępie przy tym rozważań wskazać należy, że przedmiotem niniejszej sprawy było rozstrzygnięcie o zasadności dochodzonych przez powoda roszczeń o szeroko pojętym charakterze odszkodowawczym, tj. zadośćuczynienia i odszkodowania, mających swe źródło w zaistniałym w dniu 5 października 2005 r. wypadku komunikacyjnym, w wyniku którego śmierć poniósł ojciec wymienionego - T. K., co zostało przesądzone prawomocnym wyrokiem karnym (art. 11 k.p.c.)

W świetle przedstawianych przez strony okoliczności, mających potwierdzenie w dokumentach w postaci wyroków Sądu Rejonowego w Szczytnie z dnia 18 kwietnia 2013 r., sygn. akt (...)i Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 14 listopada 2013 r., sygn. akt (...), przyjąć należy, że okoliczności zdarzenia z dnia 5 października 2005 r. nie były sporne. Poza sporem ostatecznie pozostawała także przyznana przez stronę powodową okoliczność przyczynienia się T. K. na skutek podjęcia decyzji o jeździe samochodem z kierowcą będącym w stanie nietrzeźwości, jak też bez pasów bezpieczeństwa, do powstania szkody, które ustalono zgodnie na poziomie 50%.

W tym stanie rzeczy nie było procesowo nieodzownym przeprowadzenie dowodu z akt sprawy (...), jak też opinii biegłego z zakresu medycyny sądowej na okoliczność przebiegu zdarzenia. Jak wynika z treści wniosku pozwanego, w przeważającej mierze dowody te miały zmierzać bowiem do wykazania okoliczności, które zostały udowodnione na podstawie wspomnianych wyżej materiałów i przyznane wprost przez stronę przeciwną.

Pozwany (...) S.A. z siedzibą w W. nie kwestionował przy tym zasady swej odpowiedzialności z tytułu umowy odpowiedzialności OC, niemniej podnosił konsekwentnie zarzuty odnoszące się do kwestii wysokości dochodzonych roszczeń. Argumentował mianowicie, że żądana przez powoda kwota zadośćuczynienia na poziomie 70.000 zł - uwzględniająca stopień przyczynienia się T. K. do powstania szkody w wysokości 50% (fakt przyznany) - jest zawyżona. Podobnie wskazywał, że wypłacona małoletniemu P. K. (1) w 2006 r. kwota odszkodowania - która to okoliczność nie była co do zasady negowana przez stronę powodową – zadośćuczyniła jego roszczeniu w całości.

Na wstępie podnieść należy, że w zakresie zgłoszonego żądania zadośćuczynienia na akceptację zasługuje przytoczona przez powoda podstawa prawna roszczenia w omawianym zakresie, tj. art. 448 k.c. w zw. z art. 24 k.c. i art. 23 k.c.

Powtórzyć jedynie za utrwalonym poglądem doktryny i judykatury należy przyjętą już możliwość dochodzenia przez członków rodziny na ich rzecz zadośćuczynienia w związku z naruszeniem ich dobra osobistego w postaci zerwania więzi rodzinnej po śmierci osoby bliskiej wskutek deliktu popełnionego przed dniem 3 sierpnia 2008 r., tj. przed wejściem w życie art. 446 § 4 k.c., jest niekwestionowana (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2011 roku, III CZP 32/11.), przy czym dla domagania się zadośćuczynienia za śmierć osoby bliskiej na podstawie art. 448 k.c. potrzebne jest obok wykazania formalnych więzi rodzinnych, dowiedzenie również istnienia więzi emocjonalnych między zmarłym i dochodzącym zapłaty zadośćuczynienia.

Sąd Najwyższy nadto przesądził, że zasady i granice odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń w ramach ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym wyznacza odpowiedzialność ubezpieczonego. Przepis art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. Nr 124, poz. 1152 z późn. zm.) - w brzmieniu sprzed dnia 11 lutego 2012 r., mający zastosowanie do stanu faktycznego niniejszej sprawy - nie wyłącza bowiem z zakresu ochrony ubezpieczeniowej zadośćuczynienia za krzywdę osoby, wobec której ubezpieczony ponosił odpowiedzialność na podstawie art. 448 k.c. (por. uchwały Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 2012 roku, III CZP 93/12 i z dnia 7 listopada 2012 roku, III CZP 67/12). Tak więc obowiązek ubezpieczonego zapłaty zadośćuczynienia osobom bliskim zmarłego na podstawie art. 448 k.c. zostaje przejęty przez ubezpieczyciela.

Sąd w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę w pełni podziela wyrażony wyżej pogląd, w tym również zapatrywanie, że odpowiedzialności odszkodowawczej w ramach art. 34 ust. 1 cyt. wyżej ustawy, podlega również szkoda niemajątkowa. Wzmiankowany przepis, powołując się na szkodę, nie dokonuje bowiem rozróżnienia w zależności od materialnego lub niematerialnego jej charakteru.

W tym kontekście, w ocenie Sądu, przedstawiony w sprawie materiał dowodowy, obejmujący niepodważaną dokumentację, korespondujące ze sobą zeznania najbliższych członków rodziny: S. B. (2), D. J. (2), J. R. (2), D. B. (1) i H. J. (1) oraz powoda, a nadto opinię biegłego lekarza psychologa, daje podstawę do stwierdzenia, że śmierć T. K. w wypadku objętym pozwem doprowadziła faktycznie do naruszenia dóbr osobistych P. K. (1) w postaci prawa do życia w pełnej rodzinie i utrzymywania więzi ze zmarłym ojcem oraz prawa do opieki i wsparcia z jego strony. To zaś wywołało u powoda realną krzywdę, która może i powinna zostać skompensowana stosownym zadośćuczynieniem.

W świetle zgromadzonego materiału dowodowego nie budzi przy tym wątpliwości, że relacje między ojcem i synem układały się ze wszechmiar prawidłowo. T. K. nie tylko bowiem wypełniał wobec syna obowiązki rodzicielskie polegające na łożeniu na jego utrzymanie, ale także spędzał z nim swój wolny czas, organizując wspólne wycieczki, spacery i zabawy. Świadkowie byli przy tym zgodni, że nagła śmierć ojca odbiła się na sytuacji psychicznej wówczas 7-letniego powoda wywołując u niego nie tylko smutek i żal, ale również poczucie osamotnienia, destabilizacji oraz braku bezpieczeństwa. Oczywistym przy tym jest, że nieobecność ojca była szczególnie odczuwalna w okresie dorastania chłopca, w czasie kiedy kształtowała się jego osobowość. Okoliczności te potwierdziła w opinii pisemnej biegła psycholog I. K., która wnikliwie i logicznie podała, że P. K. (1) - pomimo upływu szeregu lat od daty wypadku - nadal przejawia trudności związane z akceptacją śmierci ojca, czego wynikiem jest obserwowany u niego stan pokrzywdzenia. Biegła wskazała nadto, że traumatyczne przeżycia wynikłe z wypadku samochodowego z dnia 5 października 2005 r. mogły mieć istotny wpływ na ujawnione trudności powoda z adaptacją w okresie wczesnoszkolnym.

Nie negując wskazanego zapatrywania – tym bardziej, że strony nie złożyły zastrzeżeń co do opinii – podkreślić wypada, że poza rozważaniami Sądu nie pozostała kwestia stwierdzonych u P. K. (1) na dalszym etapie rozwoju dysfunkcji intelektualnych, których nie sposób uznać jako pozostających w ścisłym związku ze śmiercią ojca. Odnotowując zatem ten fakt przyjąć należy, że nie miał on znaczenia dla ustalenia rów powiększenia skali pokrzywdzenia powoda, tym bardziej, że biegła psycholog jednoznacznie uznała, że strata ojca nie wywołała u P. K. (1) żadnych zaburzeń (w rozumieniu pourazowych typu „odrętwienie”, uraz uczuciowy, izolowanie się od otoczenia), czy też choroby psychicznej. Nie stwierdziła nadto ograniczenia sprawności społecznej i zawodowej, czego dowodzi również okoliczność, że P. K. (1) kontynuuje obecnie – na miarę swoich możliwości – edukację oraz odnajduje się w grupie rówieśniczej. Sąd podzielił przedstawione konkluzje jako rzetelne, jasne i profesjonalne. Co ważne, nie kwestionowały ich również strony postępowania, co pozwala przyjąć, że zyskały one ich akceptację. W rezultacie Sąd doszedł do przekonania, że wprawdzie powód wciąż przeżywa śmierć swego ojca, niemniej stres pourazowy i jego skutki aktualnie ustąpiły, umożliwiając normalne funkcjonowanie. W opisanej sytuacji nie zachodziła zatem konieczność dopuszczenia – postulowanego przez stronę pozwaną – dowodu z opinii biegłego psychiatry.

Zaznaczyć dodatkowo wypada, że sposób przeżywania żałoby przez powoda oraz okoliczność kultywowania przez niego pamięci o zmarłym T. K. wynikają wprost ze wzajemnie się uzupełniających i tworzących logiczną całość zeznań świadków, których nie sposób uznać za niewiarygodne. Wymienieni potwierdzili bowiem zgodnie, że P. K. (3) dużą wagę przywiązuje do wspomnień o ojcu, o czym świadczy fakt licznych nawiązań w trakcie rozmów z bliskimi do jego osoby, jak też częste odwiedziny jego grobu na cmentarzu.

W konsekwencji strona powoda podołała powinności wykazania, że śmierć T. K. w wypadku objętym pozwem doprowadziła do naruszenia dóbr osobistych powoda w postaci prawa do życia w pełnej rodzinie i utrzymywania więzi z ojcem. To zaś wywołało krzywdę, która powinna zostać zrekompensowana stosownym zadośćuczynieniem

Przechodząc do omówienia kryteriów i sposobu ustalenia wysokości przysługującego zadośćuczynienia zaznaczyć trzeba, że zgodnie z ugruntowanym zapatrywaniem wyrażonym m.in. w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 3 czerwca 2011 r. (III CSK 279/10, OSP 2012/4/44) zadośćuczynienie ma na celu kompensację doznanej krzywdy, tj. złagodzenie cierpienia wywołanego śmiercią osoby bliskiej oraz pomoc osobie pokrzywdzonej w dostosowaniu się do zmienionej w związku z tym rzeczywistości, przy czym na sam rozmiar krzywdy mają przede wszystkim wpływ: dramatyzm doznań osoby bliskiej, poczucie osamotnienia i pustki, cierpienia moralne i wstrząs psychiczny wywołany śmiercią osoby najbliższej, rodzaj i intensywność więzi łączącej pokrzywdzonego ze zmarłym, wystąpienie zaburzeń będących skutkiem tego odejścia (np. nerwicy, depresji), roli w rodzinie pełnionej przez osobę zmarłą, stopień trudności z jakimi pokrzywdzony będzie umiał się zmierzyć, by odnaleźć się w nowej rzeczywistości i zdolności jej zaakceptowania, leczenie doznanej traumy oraz wiek pokrzywdzonego. Nie ulega przy tym wątpliwości, że każdy przypadek powinien być indywidualizowany z uwzględnieniem wszystkich okoliczności konkretnej sprawy.

Uwzględniając powyższe uwagi i kryteria wskazać należy, że w zasadzie w każdym przypadku utrata osoby najbliższej powoduje wewnętrzny ból, poczucie krzywdy i osamotnienia oraz konieczność przystosowania się do nowej sytuacji, co nabiera szczególnego znaczenia w przypadku utraty osoby odgrywającej w rodzinie pierwszorzędną rolę, w szczególności dla 7-letniego chłopca, jak miało to miejsce w przypadku P. K. (1). Oczywistym jest bowiem, że ojciec wypełniający swe obowiązki rodzicielskie prawidłowo, odgrywa wiodącą (wraz z drugim rodzicem) rolę w rodzinie. Powód wykazał też, że jego relacja z T. K. była zgodna i serdeczna, wymieniony przejawiał względem niego pomoc niezbędną i adekwatną do jego wieku. Nie ulega przy tym wątpliwości, że utrata rodzica przez dziecko w młodym wieku, zamieszkujące z nim i pozostające pod jego władzą, które potrzebuje bieżącego wsparcia, rady i pomocy w życiu codziennym, jak też wspólnej zabawy, jest wysoce krzywdząca. Poczucie osamotnienia związane ze śmiercią ojca uznać należało zatem za szczególnie istotne w przypadku powoda, co potwierdziła również biegła psycholog podnosząc, że odczuwa on nadal pustkę i osamotnienie z tego powodu.

W świetle powyższego stwierdzić należy, że niespodziewana i tragiczna śmierć ojca wywołała niewątpliwie znaczna krzywdę.

Dla pewnej przeciwwagi z kolei należy mieć na uwadze, że aktualnie - przeszło 10 lat od wypadku - powód funkcjonuje normalnie, tj. wypełnia obowiązki związane z nauką, nawiązuje relacje z rówieśnikami, w ramach rodziny zastępczej wypełnia swe obowiązki, co przesądza o uznaniu, że mimo przejawianej nadal tęsknoty za rodzicem, stres związany z jego stratą uległ pewnemu osłabieniu choćby w związku z upływem czasu siłą rzeczy łagodzącym przykre wspomnienia i odczucia.

Mając na względzie wszystkie podniesione wyżej okoliczności Sąd uznał, że kwota, która czyni należycie zadość krzywdzie powstałej na skutek śmierci ojca po stronie P. K. (1) winna się kształtować na poziomie 80.000 zł. Jednocześnie Sąd uznał, że ustalenie zadośćuczynienia w zakresie przewyższającym powyższą kwotę – zgodnie z żądaniem pozwu, w okolicznościach niniejszej sprawy, stanowiłoby źródło i przyczynek dla nieuzasadnionego jego wzbogacenia.

Co więcej, dla ustalenia wysokości kwoty należnej powodowi z tytułu zadośćuczynienia istotne znaczenie miały – bezsporne – ustalenia faktyczne, z których wynika, że T. K. podjął w pełni świadomie decyzję o jeździe samochodem z kierowcą znajdującym się w stanie nietrzeźwości, nadto bez zapiętych pasów bezpieczeństwa, które to okoliczności przemawiały za przyjęciem jego przyczynienia się do powstania szkody na poziomie 50%.

Charakter zachowania ojca powoda uzasadnia zatem odpowiednie zmniejszenie zakresu odpowiedzialności pozwanego w oparciu o -choć nie wprost, to odpowiednio zastosowany art. 362 kc.

Zmniejszenie bowiem, które byłoby aktualne względem osoby samego T. K., znajduje bowiem – zgodnie z poglądem wyrażonym m.in. w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 12.07.2012 r., I CSK 660/11 - zastosowanie również do P. K. (1).

W konsekwencji, po pomniejszeniu kwoty zadośćuczynienia, tj. 80.000 zł o 50% z tytułu przyczynienia się T. K. do powstania szkody, na rzecz powoda P. K. (1) należało zasądzić kwotę 40.000 zł.

Orzekając o roszczeniu odsetkowym od kwoty zasądzonego zadośćuczynienia Sąd miał na względzie treść art. 455 kc. W dniu 23 maja 2014 r. pozwany wydał bowiem decyzję odmowną co do wypłaty na rzecz powoda zadośćuczynienia. Zgodnie zatem z żądaniem pozwu pozostawał on w zwłoce względem niego od dnia 24 maja 2014r.

Kolejnym dochodzonym przez powoda roszczeniem było żądanie odszkodowania uzupełniającego w kwocie 30.000 zł z tytułu pogorszenia się jego sytuacji życiowej oparte na art. 446 § 3 k.c.

Zgodnie z art. 446 § 3 k.c. sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego stosowne odszkodowanie, jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Warszawie w sprawie I ACa 86/12 (LEX nr 1216425) to, że w art. 446 § 3 k.c. użyto określenia „odszkodowanie” – w przeciwieństwie do użytego w art. 445 k.c. określenia „zadośćuczynienie” – nie stoi na przeszkodzie uznaniu możliwości stosowania art. 446 § 3 k.c. do szkód niematerialnych, polegających na obiektywnym pogorszeniu pozycji w świecie zewnętrznym, gdyż różnicę terminologiczną między art. 445 i 446 § 3 k.c. należy przypisać temu, że zadośćuczynienie obejmuje także rekompensatę krzywdy moralnej, a więc krzywdy pozostającej w sferze subiektywnych, wewnętrznych przeżyć danej osoby. Sam ból, poczucie osamotnienia, krzywdy i zawiedzionych nadziei po śmierci osoby bliskiej nie stanowią jednak podstawy do żądania odszkodowania na podstawie art. 446 § 3 k.c., ale jeśli te negatywne emocje wywołały osłabienie aktywności życiowej i motywacji do przezwyciężania trudności dnia codziennego, to – nawet bez szczegółowego dociekania konkretnych zdarzeń lub stopnia ich prawdopodobieństwa – można na zasadzie domniemań faktycznych (art. 231 k.p.c.) przyjąć, że pogorszyły one dotychczasową sytuację życiową osoby z najbliższego kręgu rodziny zmarłego. Użyty w art. 446 § 3 k.c. zwrot „znaczne pogorszenie sytuacji życiowej” należy więc odczytywać nie tylko w materialnym aspekcie zmienionej sytuacji bliskiego członka rodziny zmarłego, ale w szerszym kontekście, uwzględniającym przesłanki pozaekonomiczne określające tę sytuację, (np. utratę oczekiwania przez osobę poszkodowaną na pomoc i wsparcie członka rodziny, których mogła ona zasadnie spodziewać się w chwilach wymagających takich zachowań, zwłaszcza w razie choroby). „Znaczne pogorszenie sytuacji życiowej” to więc także cierpienia psychiczne, ale tylko wówczas, gdy są one przyczyną lub występują obok uszczerbku majątkowego, nie zaś samoistnie.

Analizując żądanie w omawianym zakresie Sąd wziął pod uwagę okoliczność, że śmierć T. K. miała bezpośredni wpływ na pogorszenie sytuacji majątkowej powoda. Sąd uwzględnił mianowicie to, że zmarły był jedynym żywicielem rodziny (chociaż strona powodowa nie wykazała – a to na niej stosownie do art. 6 k.c. jako wywodzącej z tej okoliczności korzystne skutki ciążył ten obowiązek – wysokości osiąganego przez niego w 2006 r. dochodu). Po drugie, nie budzi wątpliwości, że utrata ojca oznaczała dla powoda utratę pomocy także na przyszłość. Wymieniony może bowiem liczyć tylko na siebie, został pozbawiony duchowego i emocjonalnego wsparcia ojca.

Mając na uwadze przytoczone okoliczności Sąd przyjął, że co do zasady nie budzi wątpliwości, że na skutek śmierci ojca sytuacja powoda uległa pogorszeniu. Tym niemniej, Sąd miał na względzie okoliczność, że pozwany wypłacił powodowi w 2006 r. stosowne – jak przyznano w pozwie (k. 99) – odszkodowanie. Wprawdzie do akt sprawy nie zostały załączone materiały z postępowania likwidacyjnego, w tym dokumentacja potwierdzająca jednoznacznie kwotę dotychczas wypłaconego powodowi przez pozwanego świadczenia, tym niemniej można o jego wysokości wnioskować w oparciu o dane informatyczne. Mianowicie pozwany wykazał, że bliskim T. K., tj. żonie oraz dwójce małoletnich dzieci, w 2006 r. wypłacono łącznie 55.000 zł, z czego - wnioskować można na podstawie rozsądnie przeprowadzonego rozumowania – ok. 15.000 zł przypadło na rzecz P. K. (1). Co istotne, powód nie kwestionował faktu przyjęcia świadczenia odszkodowawczego bez zastrzeżeń i braku wstąpienia o dalszą jego cześć do Sądu, co przesądza o uznaniu, że w pełni je akceptował przyjmując, iż wypłacona kwota zaspokoiła jego roszczenie z tego tytułu.

W świetle powyższego, uwzględniając upływ czasu od daty wypłaty świadczenia, jak też ówczesne stanowisko uprawnionego – godzącego się na kwotę uzyskanego odszkodowania - przyjąć należy, iż zgłoszenie w toku niniejszego postępowania żądania wypłaty dodatkowo kwoty 30.000 zł nie znajduje swego uzasadnienia.

Ocena ta wzmocniona jest dodatkowo faktem, iż wypłacona przez pozwanego kwota – stanowiąca co najmniej sześciokrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w 2006 r. (wynoszącego naówczas 2.477,23 zł) – przy uwzględnieniu 50%-owego przyczynienia się T. K. do powstania szkody w ocenie Sądu w sposób dostateczny zrekompensowała doznaną przez P. K. (1) szkodę, w tym zarówno jej rozmiar i długotrwałość, adekwatnie do okoliczności omawianego przypadku oraz stopy życiowej społeczeństwa. Ponadto odszkodowanie to przedstawiało konkretną wartość ekonomiczną, stanowiącą realne przysporzenie zarówno dla uprawnionego, jak i z obiektywnego punktu widzenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 czerwca 2004 r., IV CK 445/03, LEX nr 173555).

W tym stanie rzeczy, na podstawie art. 448 k.c. w zw. z art. 24 k.c. i art. 23 k.c. oraz art. 481 § 1 i 2 k.c. i art. 817 § 1 k.c., Sąd zasądził od pozwanego (...) S.A. w W. na rzecz powoda kwotę 40.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami jak w pozwie (punkt I wyroku), oddalając powództwo w pozostałej części (punkt II wyroku).

Sąd nie uwzględnił przy tym wniosku pełnomocnika powoda o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego w podwójnej wysokości. Niniejsza sprawa nie miała bowiem charakteru szczególnie zawiłego, wymagającego od profesjonalisty dużego nakładu pracy. Wobec powyższego rozliczając koszty procesu Sąd przyznał każdej ze stron koszty zastępstwa procesowego w pojedynczej wysokości po myśli § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, (tj. Dz. U. z 2013 r., poz. 490) i § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, (tj. Dz. U. z 2013 r., poz. 461).

W niniejszej sprawie powód wygrał proces w 40%, zaś poniesione przez niego koszty wynosiły 3.617 zł, natomiast pozwany w 60%, a jego koszty procesu to kwota 3.617 zł. O kosztach procesu orzeczono na mocy art. 102 k.p.c. uznając, że w sprawie zachodzi szczególnie uzasadniony wypadek przemawiający za zasądzeniem od strony przegrywającej, czyli powoda, (osoby uczącej się, nie posiadającej dochodu z tytułu zatrudnienia) na rzecz pozwanego kwoty 1000 zł tytułem zwrotu części kosztów procesu, w pozostałej części powoda kosztami tymi nie obciążając.

O nieuiszczonych kosztach sądowych obejmujących opłatę od pozwu orzeczono:

- na podstawie art. 110 i art. 113 ust. 2 pkt 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 100 k.p.c. nakazując ściągnąć od powoda P. K. (1) z roszczenia zasądzonego na jego rzecz od pozwanego tytułem zadośćuczynienia w wysokości 40.000 zł na rzecz Skarbu Państwa kwotę 2.000 zł; w pozostałej części opłatą tą powoda nie obciążając (powód przegrał bowiem sprawę w 60%, opłata od pozwu /5% x 100.000 zł/ wynosiła zaś 5.000 zł).

W wyniku niniejszej sprawy powód, który został zwolniony od obowiązku poniesienia kosztów sądowych w całości na mocy postanowienia Sądu Rejonowego w Szczytnie z dnia 23 lipca 2015 r., sygn. akt (...), uzyskał kwotę 40.000 zł. Winien on zatem w ocenie Sądu ponieść chociażby częściowo koszty nieobciążające przeciwnika, a przez niego wygenerowane. Sąd doszedł przy tym do przekonania, że kwotą adekwatną będzie w tej sytuacji 2.000 zł;

- na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 100 k.p.c. nakazując ściągnąć od pozwanego (...) S.A. w W. na rzecz Skarbu Państwa kwotę 2.000 zł (pozwany przegrał bowiem sprawę w 40%, opłata od pozwu /5%x100.000 zł/ wynosiła zaś 5.000 zł).