Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 25 maja 2016 r.

Sąd Okręgowy w Nowym Sączu, Wydział III Cywilny Odwoławczy w składzie

następującym:

po rozpoznaniu w dniu 11 maja 2016 r. w Nowym Sączu

na rozprawie

sprawy z wniosku R. K.

przy uczestnictwie K. M., K. S. i A. M.

o zniesienie współwłasności nieruchomości

na skutek apelacji uczestniczek

od postanowienia Sądu Rejonowego w Zakopanem

z dnia 30 grudnia 2015r., sygn. akt I Ns 1049/11

p o s t a n a w i a :

1.  zmienić punkt IX. zaskarżonego postanowienia w ten sposób, że
w miejsce słów: „trzech miesięcy” wpisać: „sześciu miesięcy”,
a w miejsce słów: „dwunastu miesięcy” wpisać: „osiemnastu miesięcy”,

2.  w pozostałym zakresie apelację oddalić,

3.  zasądzić na rzecz R. K. tytułem pożytków za okres od dnia 1 stycznia 2016r. do dnia 10 maja 2016r. od K. M. kwotę 20 679 zł (dwadzieścia tysięcy, sześćset siedemdziesiąt dziewięć złotych), a od K. S. i A. M. kwoty po 5 170 zł
(pięć tysięcy, sto siedemdziesiąt złotych) – wszystkie kwoty płatne do dnia 25 czerwca 2016r. z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia w płatności,

4.  orzec, że wnioskodawca i uczestniczki ponoszą koszty postępowania apelacyjnego związane ze swym udziałem w sprawie.

Katarzyna Kwilosz-Babiś Urszula Kapustka Agnieszka Skrzekut

Sygn. akt III Ca 139/16

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 30.12.2015r. (sygn. akt I Ns 1049/11) Sąd Rejonowy w Zakopanem w sprawie z wniosku R. K. z udziałem K. M., K. S. i A. M. o zniesienie współwłasności nieruchomości ustalił, że przedmiotem zniesienia współwłasności jest nieruchomość położona w Z., oznaczona jako dz. ewid. nr (...), zabudowana budynkiem mieszkalno-usługowym przy ul. (...), objęta KW nr (...) Sądu Rejonowego w Zakopanem (pkt I), w wyniku zniesienia współwłasności nieruchomości w budynku mieszkalno-usługowym wyodrębnił zgodnie ze stanowiącym integralną część niniejszego postanowienia projektem podziału sporządzonym przez I. M. (1) z daty 20.01.2014r. – wersja III A :

1/ lokal usługowy nr (...) składający się z klatki schodowej wewnętrznej nr (...), wydawalni nr (...), pomieszczenia usługowo-handlowego nr (...) – na parterze i przynależnych pomieszczeń w piwnicach, tj. wc dla gości nr (...), wc dla gości nr(...), przedsionka nr (...), klatki schodowej wewnętrznej nr (...), kuchni nr (...), przedsionka kuchni nr (...), wc personelu nr(...), przedsionka nr (...), korytarza nr (...), pomieszczenia gospodarczego – c.o. nr (...), magazynu nr(...), magazynu nr (...) - o łącznej powierzchni 145,4m ^{( 2)}, oznaczony na w/w projekcie kolorem jasnożółtym i lokal ten przyznał na wyłączną własność R. K.,

2/ lokal usługowy nr (...) składający się z pomieszczenia usługowo-handlowego nr (...), wc personelu nr (...) magazynu nr (...) – na parterze i przynależnych pomieszczeń w piwnicach, tj. pomieszczenia gospodarczego nr(...), piwnicy nr (...) – o łącznej powierzchni 64,6 m ^{( 2)}, oznaczony na w/w projekcie kolorem zielonym i lokal ten przyznał na współwłasność K. M. w 4/6 częściach, K. S. w 1/6 części oraz A. M. w 1/6 części,

3/ lokal mieszkalny nr (...) składający się z korytarza nr(...), schowka nr (...), kuchni nr (...), werandy nr (...), pokoju nr (...), łazienki nr (...), korytarza nr(...), pokoju nr (...), pokoju nr (...), pokoju nr (...), pokoju nr (...) łazienki nr(...), pokoju nr(...), korytarza nr (...) – na I piętrze i przynależnych pomieszczeń na strychu, tj. strych „duży” nr (...), strych „ średni” nr (...) – o łącznej powierzchni 264,5 m ^{( 2)} , oznaczony na w/w projekcie kolorem niebieskim i lokal ten przyznał na wyłączną własność R. K.,

4/ lokal mieszkalny nr (...) składający się z korytarza nr (...), łazienki nr (...), kuchni nr (...), werandy przechodniej nr (...), pokoju nr (...), łazienki nr (...), korytarza nr (...)korytarza nr (...), pokoju nr (...), łazienki nr (...), pokoju nr(...), pokoju nr (...) – na II piętrze i przynależnych pomieszczeń w piwnicach, tj. magazynu nr (...), magazynu nr (...), magazynu nr(...) i na strychu, tj. pomieszczenia gospodarczego nr (...) – o łącznej powierzchni 145,1 m ^{( 2)}, oznaczony na w/w projekcie kolorem różowym i lokal ten przyznał na współwłasność K. M. w 4/6 częściach, K. S. w 1/6 części oraz A. M. w 1/6 części,

5/ lokal mieszkalny nr (...) składający się z pokoju nr (...), łazienki nr(...), pokoju nr (...), korytarza nr (...) - na II piętrze i przynależnego pomieszczenia na strychu (strych „duży „ nr (...)) – o łącznej powierzchni 72,7 m ^{( 2)},oznaczony na w/w projekcie kolorem ciemnofioletowym i lokal ten przyznał na współwłasność K. w 4/6 częściach, K. S. w 1/6 części oraz A. M. w 1/6 części,

6/ lokal mieszkalny nr (...) składający się z korytarza nr(...), wc nr(...), spiżarni – schowka nr (...), kuchni nr(...), werandy przechodniej nr(...), pokoju nr (...), łazienki nr (...), korytarza nr(...), pokoju nr(...), pokoju nr (...) – na III piętrze i przynależnej piwnicy nr (...) – o łącznej powierzchni 107,2 m ^{( 2)}, oznaczony na w/w projekcie: kolorem jasnofioletowym (pomieszczenia na III piętrze) i ciemnożółtym (piwnica) i lokal ten przyznał na wyłączną własność R. K.,

7/ lokal mieszkalny nr (...) składający się z pokoju nr(...), łazienki nr (...), pokoju nr (...), łazienki nr(...), przedsionka nr (...) korytarza nr (...), łazienki nr (...), pokoju nr (...) – na III piętrze, o łącznej powierzchni 52,2 m ^{( 2)}, oznaczony na w/w projekcie kolorem ciemnożółtym i lokal ten przyznał na wyłączną własność R. K. (pkt II),

położoną w Z. dz. ewid. nr(...) oraz części wspólne obejmujące pomieszczenia oznaczone na w/w projekcie kolorem białym :

a/ w piwnicach- korytarz i klatka schodowa nr (...)wc nr(...), piwnica z wodomierzem nr (...) , piwnica z kratą nr (...),

b/ na parterze- sień przejazdowa nr(...)i klatka schodowa nr (...),

c/ na I piętrze- klatka schodowa nr(...),

d/ na II piętrze- klatka schodowa nr(...),

e/ na III piętrze- klatka schodowa nr(...),

f/ na strychu- klatka schodowa nr(...) i korytarz ze zbiornikiem retencyjnym nr (...)

- o łącznej powierzchni 115 m ², a nadto części budynku i urządzenia , które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli wyodrębnionych lokali pozostawił we współwłasności, przy czym określił, że udziały właścicieli lokali wyodrębnionych w budynku nr (...) przy ul. (...) w Z. w tej wspólnej nieruchomości wynoszą :

1/ lokalu nr (...) części,

2/ lokalu nr (...) części,

3/ lokalu nr (...) części,

4/ lokalu nr (...) części,

5/ lokalu nr (...) części -

6/ lokalu nr (...) części,

7/ lokalu nr (...) części (pkt III),

zasądził od wnioskodawcy tytułem dopłat na rzecz uczestniczki K. M. kwotę 20.038 zł a na rzecz uczestniczek K. S. i A. M. kwoty po 5.009,50 zł płatne w terminie trzech miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia w niniejszej sprawie z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia (pkt IV), nakazał uczestniczkom, aby w terminie do dnia 31.03.2016r. opuściły i opróżniły z osób i rzeczy ich prawa reprezentujących oraz wydały w posiadanie wnioskodawcy pomieszczenia lokalu usługowego nr (...) (pkt V), nakazał wnioskodawcy, aby w terminie do dnia 31.03.2016r. opuścił i opróżnił z osób i rzeczy jego prawa reprezentujących oraz wydał w posiadanie uczestniczkom pomieszczenia lokalu usługowego nr (...) (pkt VI), nakazał wnioskodawcy, aby w terminie 14 dni od uprawomocnienia się postanowienia wydał uczestniczkom klucze umożliwiające dostęp do pomieszczeń na strychu nr(...) – pomieszczenie gospodarcze „ małe” przynależne do lokalu mieszkalnego nr (...)oraz nr(...) – strych „duży” przynależny do lokalu mieszkalnego nr (...) (pkt VII), zasądził na rzecz wnioskodawcy tytułem zwrotu poniesionych przez niego nakładów od uczestniczki K. M. kwotę 3.539 zł, a od uczestniczek K. S. i A. M. kwoty po 885zł płatne w terminie 14 dni od uprawomocnienia się postanowienia w niniejszej sprawie, z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia (pkt VIII), zasądził na rzecz wnioskodawcy tytułem pożytków :

1/ od uczestniczki K. M. kwotę 677.632 zł przy rozłożeniu jej na dwie raty: pierwsza w wysokości 200.000 zł płatna w terminie trzech miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia w niniejszej sprawie, z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia, a druga w wysokości 477.632 zł płatna w terminie dwunastu miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia w niniejszej sprawie z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia,

2/ od uczestniczki K. S. kwotę 169.408 zł przy rozłożeniu jej na dwie raty: pierwsza w wysokości 50.000 zł płatna w terminie trzech miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia, z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia, a druga w wysokości 119.408 zł płatna w terminie dwunastu miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia w niniejszej sprawie z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia,

3/ od uczestniczki A. M. kwotę 169.408 zł przy rozłożeniu jej na dwie raty: pierwsza w wysokości 50.000 zł płatna w terminie trzech miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia, z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia, a druga w wysokości 119.408 zł płatna w terminie dwunastu miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia w niniejszej sprawie z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia (pkt IX),

wartość przedmiotu postępowania ustalił na kwotę 9.141.327 zł (pkt X) i koszty postępowania wzajemnie zniósł (pkt XI).

Sąd Rejonowy ustalił m.in., że wnioskodawca w 2/3 częściach, uczestniczka K. M. w 4/18 częściach oraz jej córki uczestniczki K. S. i A. M. po 1/18 części są współwłaścicielami nieruchomości położonej w Z., oznaczonej jako dz. ewid. nr (...), obj. Kw nr (...) Sądu Rejonowego w Zakopanem, zabudowanej budynkiem mieszkalno-usługowym przy ul. (...). W przedmiotowej kamienicy na parterze usytuowane są dwa lokale usługowe: większy nr (...)i mniejszy nr (...). Po wykonaniu w czasie trwania niniejszego postępowania prac związanych z rozdzieleniem instalacji wodociągowej, oraz wybudowaniu ścianek działowych na strychu w przedmiotowym budynku mieszkalno-usługowym można wyodrębnić siedem lokali, tj. dwa usługowe i pięć mieszkalnych. Zgodnie z projektem podziału sporządzonym przez biegłą sądową I. M. z daty 20.01.2014r. według propozycji wnioskodawcy (wersja (...)) w przedmiotowym budynku można wyodrębnić: 1/ lokal usługowy nr (...) składający się z pomieszczeń usytuowanych na parterze oraz z przynależnych pomieszczeń w piwnicach o łącznej powierzchni 145,4 m ^{( 2)}, oznaczony na projekcie kolorem jasnożółtym; 2/ lokal usługowy nr (...) składający się z pomieszczeń usytuowanych na parterze i przynależnych pomieszczeń w piwnicach o łącznej powierzchni 64,6 m ^{( 2)}, oznaczony na projekcie kolorem zielonym; 3/ lokal mieszkalny nr (...) składający się z pomieszczeń na I piętrze i przynależnych pomieszczeń na strychu o łącznej powierzchni 264,5 m ^{( 2)}, oznaczony na projekcie kolorem niebieskim; 4/ lokal mieszkalny nr (...) składający się z pomieszczeń na II piętrze i przynależnych pomieszczeń w piwnicach oraz na strychu, o łącznej powierzchni 145,1 m ^{( 2)} oznaczony na projekcie kolorem różowym; 5/ lokal mieszkalny nr (...) składający się z pomieszczeń na II piętrze i przynależnego pomieszczenia na strychu o łącznej powierzchni 72,7 m ^{( 2)}, oznaczony na projekcie kolorem ciemnofioletowym; 6/ lokal mieszkalny nr (...) składający się z pomieszczeń na III piętrze i przynależnej piwnicy, o łącznej powierzchni 107,2 m ^{( 2)}, oznaczony na projekcie kolorem jasnofioletowym (pomieszczenia na III piętrze) i ciemnożółtym (piwnica); 7/ lokal mieszkalny nr (...) składający się z pomieszczeń na III piętrze o łącznej powierzchni 52,2 m ^{( 2)}, oznaczony na projekcie kolorem ciemnożółtym. Pomieszczenia wspólne o łącznej powierzchni 115 m ^{( 2)} zostały oznaczone na projekcie kolorem białym. Łączna wartość rynkowa wyodrębnionych lokali ze związanymi z własnością udziałami w nieruchomości wspólnej wynosi 9.141.327 zł. Mając na względzie wielkość udziałów wnioskodawcy i uczestniczek oraz w/w wartości, przyznanie w wyniku zniesienia współwłasności przedmiotowej nieruchomości na wyłączną własność wnioskodawcy wyodrębnionych samodzielnych lokali nr (...) o łącznej wartości rynkowej 6.124.275 zł, a na współwłasność uczestniczek K. M. w 4/6 części, K. S. i A. M. w 1/6 części pozostałych samodzielnych lokali nr (...) – o łącznej wartości rynkowej 3.017.052 zł jest podziałem w zasadzie idealnym. Uwzględniając w/w wysokość udziałów uczestniczek, wnioskodawca winien uiścić tytułem dopłat na rzecz uczestniczki K. M. kwotę 20.038 zł, a na rzecz uczestniczek K. S. i A. M. kwoty po 5.009,50 zł.

Uczestniczki nie kwestionowały żądania wnioskodawcy co do rozliczenia pożytków z tytułu zajmowania przez nie w okresie objętym żądaniem ponad ich udziały powierzchni lokali usługowych na parterze, a także częściowo powierzchni piwnic. Dopóki żyła matka wnioskodawcy, R. M. i uczestniczka K. M., a po śmierci R. M. (31.05.1999r.) również pozostałe uczestniczki, uiszczały wymienionej umówione kwoty z tytułu zajmowania ponad należny im udział powierzchni lokali usługowych. Natomiast od śmierci B. K., tj. od 15.11.2003r. do chwili obecnej uczestniczki nie uiściły na rzecz wnioskodawcy żadnej kwoty z tytułu zajmowania przez nie ponad należny im udział powierzchni w przedmiotowym budynku. Z niekwestionowanych ostatecznie przez żadną ze stron opinii sporządzonych przez biegłych R. H. i M. M. wynika, że wartość pożytków z tytułu zajmowania przez uczestniczki powierzchni lokali usługowych na parterze ponad ich udział w wysokości 20,45 m ² za okres od 1.12.2003r. (tj. po śmierci B. K. ) do 30.08.2010r. to kwota 289.582 zł, a wartość tych pożytków za okres od 1.09.2010r. (tj. kiedy po nabyciu w dniu 17.08.2010r. od spadkobierców A. K. udziału w wysokości 1/6 części wnioskodawca stał się współwłaścicielem w 2/3 częściach przedmiotowej nieruchomości) do 30.11.2015r. powierzchni w wysokości 41,20 m ², to kwota 449.682 zł i za kolejny miesiąc po dacie 30.11.2015r. pożytki te wynoszą 7.007zł. Łączna wartość tych pożytków z tytułu zajmowania przez uczestniczki powierzchni lokali użytkowych na parterze ponad ich udział za okres od 1.12.2013r. do końca grudnia 2015r. zamyka się kwotą 746.271 zł, którą uczestniczki winny uiścić wnioskodawcy. Z kolei, jeżeli chodzi o rozliczenie pożytków z tytułu zajmowania przez uczestniczki ponad ich udział powierzchni piwnic stanowiących do dnia 30.09.2015r. zaplecze restauracji , która funkcjonowała w lokalu usługowym nr (...), co do zasady uczestniczki nie kwestionowały powyższego, jak również wysokości kwoty tytułem pożytków za 1 m ² tych piwnic należnej wnioskodawcy, wynikającej z opinii sporządzonych przez biegłą M. M., natomiast kwestią sporną było, jaką powierzchnię tych piwnic zajmowały ponad udział uczestniczki (dot. pomieszczenia nr (...) o powierzchni 8 m ²). Od 1.12.2003r. do 31.08.2010r. wartość pożytków należnych wnioskodawcy z tytułu zajmowania przez uczestniczki powierzchni piwnic ponad ich udział to kwota 114.228zł. Po nabyciu przez wnioskodawcę dodatkowego udziału w wysokości 1/6 części, a więc w okresie od 1.09.2010r. do 30.09.2015r. wartość pożytków należnych wnioskodawcy, jako współwłaścicielowi w 2/3 częściach z tytułu zajmowania przez uczestniczki powierzchni piwnic ponad ich udział to suma 140.746 zł. Wartość pożytków należnych wnioskodawcy z tytułu zajmowania przez uczestniczki powierzchni piwnicy nr -1.15 ponad ich udział za okres objęty żądaniem wnioskodawcy, tj. od dnia 30.11.2014r. do dnia 30.09.2015r. to kwota 3.647zł (2/3 z kwoty 5.471zł). Łączna wartość pożytków należnych wnioskodawcy z tytułu zajmowania przez uczestniczki ponad ich udział powierzchni lokali usługowych na parterze i powierzchni piwnic stanowiących zaplecze restauracji za okresy j.w. to kwota 1.004.892 zł. W okresie objętym żądaniem wnioskodawcy, tj. od 17.08.2010r. do końca grudnia 2015r., uczestniczki zajmowały ponad udział 4,5 m ² powierzchni lokali mieszkalnych. Wartość pożytków z tego tytułu to kwota 11.556 zł, a dla każdego następnego miesiąca po 31.12.2015r. wynoszą 170 zł. Łączna zatem wartość pożytków należnych wnioskodawcy od uczestniczek z tytułu zajmowania przez nie ponad należny im udział powierzchni lokali usługowych, piwnic stanowiących zaplecze restauracji oraz powierzchni lokali mieszkalnych za okresy j.w. to suma 1.016.448zł, z czego 4/6 części tej kwoty, tj. 677.632 zł winna uiścić wnioskodawcy uczestniczka K. M., a jej córki uczestniczki K. S. i A. M. po 1/6 części tej kwoty, tj. po 169.408zł.

Uczestniczki postępowania oprócz przedmiotowej nieruchomości są współwłaścicielami dz. ewid. nr(...) i(...) w Z. oraz niezabudowanej działki przy ul. (...) o powierzchni około 700 m ^{( 2)} przeznaczonej pod rozbudowę drogi. Uczestniczka K. M. jest nadto właścicielem nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym położonej przy ul. (...) w Z.. W budynku tym mieszka oprócz niej córka – uczestniczka A. M. ze swoim partnerem i dwójką dzieci. Uczestniczka K. M. jest właścicielką samochodu T. (...) rocznik 2006. Pobiera emeryturę w wysokości 900zł miesięcznie. Nie ma nikogo na utrzymaniu. Uczestniczka K. S. mieszka wraz z mężem w lokalu nr (...) w przedmiotowym budynku. Pracuje w biurze podróży na podstawie umowy o pracę, pobierając wynagrodzenie w wysokości 1.230 zł miesięcznie. Jest właścicielem kilkunastoletniego samochodu marki S.. Mąż uczestniczki jest dziennikarzem, nie ma stałej umowy o pracę. Jest właścicielem zabudowanej nieruchomości. A. M. mieszka wraz ze swoim partnerem i dwójką dzieci w domu matki przy ul. (...) i wraz z matką prowadzi wspólne gospodarstwo domowe. Do lutego 2016r. przebywała na urlopie wychowawczym, otrzymywała tytułem zasiłków wychowawczego i rodzinnego łącznie kwotę 580 zł miesięcznie, a także alimenty na córkę w wysokości 600 zł miesięcznie. Zatrudniona jest w spółce (...), która zajmuje się zarządzaniem nieruchomościami. Po zakończeniu urlopu wychowawczego, tj. od lutego 2016r. będzie zarabiać 2.500 zł miesięcznie. Jej partner jest kucharzem, pracuje w hotelu, ma stałą pracę i zarabia ok. 3.000 zł miesięcznie. Uczestniczka A. M. i jej partner dysponują oszczędnościami w wysokości 20.000 zł, które planują przeznaczyć na zakup samochodu .

Zdaniem Sądu I instancji wydzielenie lokali według wersji podziału III A jest najbardziej logiczne i słuszne oraz wprost idealnie uwzględnia wielkość udziałów współwłaścicieli, wartość rynkową wyodrębnionych lokali oraz udział wszystkich współwłaścicieli w każdego rodzaju pomieszczeniach we wspólnym budynku. Wskazał przy tym Sąd, że dokonanie podziału budynku na lokale zgodnie ze stanowiskiem uczestniczek (wersja podziału IV A) byłoby nieracjonalne, a przede wszystkim krzywdzące dla wnioskodawcy, bowiem zgodnie z tą wersją wszystkie pomieszczenia strychowe o łącznej powierzchni 153 m ² wchodziłyby jako pomieszczenia przynależne do lokalu mieszkalnego nr (...) na pierwszym piętrze wnioskodawcy. Ten projekt podziału nie przewiduje zatem, aby w skład lokali mieszkalnych nr (...) uczestniczek wchodziło jakiekolwiek pomieszczenie na strychu, natomiast zgodnie z przyjętym przez Sąd projektem podziału budynku (tj. według wersji (...)) do 2 lokali mieszkalnych uczestniczek nr (...), przynależą 2 pomieszczenia na strychu. Sąd Rejonowy zwrócił też uwagę, iż przy podziale budynku zgodnie ze stanowiskiem uczestniczek (wersja (...)) i przyznaniu im na współwłasność jedynie lokali nr (...) (łączna wartość 2.398.550 zł) wnioskodawca zobowiązany byłby uiścić na ich rzecz tytułem dopłaty kwotę 648.559 zł. Z kolei przy przyznaniu uczestniczkom również lokalu nr (...), kwota dopłaty wynosiłaby 207.640 zł, czyli również dopłata ta byłaby wysoka w porównaniu z dopłatą przy podziale według wersji (...), która wynosi jedynie 30.057 zł.

W tak ustalonym i ocenionym stanie faktycznym Sąd I instancji powołał się na treść art. 210 k.c., art. 211 k.c., art. 212 § 1 i 3 k.c. oraz art. 618 § 1 k.p.c. i stwierdził, że w przedmiotowym budynku można wyodrębnić 7 lokali: 2 usługowe i 5 mieszkalnych i jedynie podział tego budynku zgodnie z projektem podziału sporządzonym przez biegłą sądową I. M. z daty 20.01.2014 r. według jego wersji (...) jest podziałem racjonalnym, logicznym i słusznym, albowiem uwzględnia on interesy wszystkich współwłaścicieli, mając na względzie wielkość ich udziałów oraz powierzchnię każdego rodzaju pomieszczeń w tym budynku: usługowych, mieszkalnych i przynależnych. Także wysokość dopłaty należnej uczestniczkom z tytułu wyrównania wartości ich udziałów jest niewielka, w porównaniu z wartością rynkową wyodrębnionych lokali. Mając to na uwadze powyższe, Sąd I instancji wyodrębnił w przedmiotowym budynku (...) samodzielnych lokali, zgodnie z w/w wersją projektu. Wskazał również Sąd, że, po sporządzeniu przez biegłych R. H. i M. M. opinii w przedmiocie wartości rynkowej wyodrębnionych lokali oraz wartości rynkowej pożytków, uczestniczki, które dotąd przez cały czas domagały się przyznania im większego lokalu usługowego (restauracja) nr (...) oraz lokali mieszkalnych znajdujących się w ich posiadaniu, tj. nr (...)i (...) zmieniły stanowisko, wnosząc ostatecznie o przyznanie im jedynie mniejszego lokalu usługowego – nr (...) i lokalu mieszkalnego nr (...). Zdaniem Sądu Rejonowego, przyznanie wnioskodawcy, zgodnie z ostatecznym stanowiskiem uczestniczek, dodatkowo lokalu mieszkalnego nr (...), na co wnioskodawca się nie zgadzał, byłoby niesłuszne, a podział taki byłby sprzeczny z podstawowym kryterium, jakim jest wielkość udziałów poszczególnych współwłaścicieli. Otrzymując bowiem ten lokal ponad swój udział wnioskodawca byłby zobowiązany do zapłaty na rzecz uczestniczek kilkuset tysięcznej dopłaty, na którą nie ma pieniędzy. Dalej Sąd I instancji wskazał, że wymieniona w pkt IX postanowienia łączna kwota 1 016 448 zł nie stanowi dopłaty związanej z podziałem przedmiotowego budynku na lokale, lecz kwotę należna wnioskodawcy tytułem pożytków, związanych z zajmowaniem przez uczestniczki ponad przysługujący im udział powierzchni lokali usługowych, piwnic stanowiących zaplecze restauracji i powierzchni lokali mieszkalnych.

Mając na uwadze wysokość kwoty tytułem pożytków, sytuację materialną i życiową uczestniczek, a także przedstawioną przez uczestniczki możliwość zaciągnięcia kredytów, przy podzielaniu tej kwoty zgodnie z ich stanowiskiem Sąd Rejonowy rozłożył zapłatę w/w kwoty na dwie raty: pierwsza w wysokości 30 % należności płatna w terminie 3 miesięcy oraz druga płatna w terminie 12 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia.

O obowiązku i terminie opróżnienia i wydania w posiadanie pomieszczeń lokali usługowych nr (...) – pkt V i VI postanowienia, a także o obowiązku i terminie wydania kluczy do pomieszczeń na strychu – pkt VII postanowienia, orzeczono mając na względzie zgodne stanowiska stron w tym przedmiocie (k. 520-522).

O kosztach rozstrzygnięto w oparciu o treść art. 520 § 1 k.p.c.

Powyższe postanowienie w zakresie punktów II, III, IV, V i IX zaskarżyły uczestniczki apelacją, w której zarzuciły naruszenie:

1. art. 212 § 1 k.c. w zw. z art. 618 § 1 k.p.c. przez uznanie, że w sprawie, w której zniesienie współwłasności następuje na mocy orzeczenia Sądu w ramach kompleksowego rozliczenia roszczeń współwłaścicieli z tytułu przysługujących im udziałów we współwłasności oraz z tytułu posiadania rzeczy - niedopuszczalne jest dokonanie takiego podziału fizycznego, który w istotny sposób odbiega od wielkości udziałów we współwłasności, mimo że podział taki odpowiada całości rozliczeń pomiędzy współwłaścicielami uwzględniających także wysokość wzajemnych roszczeń z tytułu posiadania rzeczy,

2. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia polegający na przyjęciu, że podział budynku według wersji (...) inż. I. M. z dnia 20.01.2014r. jest jedynym podziałem "racjonalnym, logicznym i słusznym", mimo, iż przyjęcie podziału według wersji (...) tej biegłej przy uwzględnieniu obciążeń uczestniczek z tytułu pożytków zmniejszałby zakres ich zobowiązań finansowych wobec wnioskodawcy, zapewniając mu jednocześnie możliwość uzyskania większej części nieruchomości będącej przedmiotem współwłasności,

3. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia polegający na przyjęciu, że przyznanie na własność wnioskodawcy lokalu nr (...) według wersji (...) biegłej I. M. narażałoby go na konieczność znacznej dopłaty na rzecz uczestniczek, mimo, iż obciążające je zobowiązania finansowe z tytułu posiadania rzeczy mają większą wartość niż ta dopłata i wnioskodawca nie byłby zobowiązany do uiszczenia jakiejkolwiek płatności na rzecz tych uczestniczek,

4. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia polegający na przyjęciu, że rozłożenie uczestniczkom płatności na raty w terminach do trzech miesięcy i do dwunastu miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia w niniejszej sprawie, przy zobowiązaniu ich do uiszczenia pierwszej płatności na poziomie 30% głównej należności jest adekwatne do ich sytuacji finansowej i życiowej, mimo że zebrany w sprawie materiał dowodowy przeczy takiej tezie i prowadzi do wniosku, że uczestniczki mogą nie mieć realnej możliwości pozyskania środków finansowych na spłacenie uczestnika w terminach określonych przez Sąd I instancji,

5. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia polegający na przyjęciu, że połączenie niniejszej sprawy ze sprawą o sygn. akt I Ns 927/12 nie jest uzasadnione, mimo że będąca przedmiotem zniesienia współwłasności dz. ewid. nr 208 stanowi jedną całość z dz. ewid. nr 924 i 925, a stan prawny dotyczący tych nieruchomości jest identyczny zarówno co do tożsamości współwłaścicieli, jak i wielkości przysługujących im udziałów we współwłasności tych działek.

Powołując się na powyższe zarzuty, apelujące wniosły o zmianę zaskarżonego postanowienia:

- w punkcie II ppkt 5 przez przyznanie na wyłączną własność R. K. lokalu mieszkalnego nr (...) na drugim piętrze i przynależnego pomieszczenia na strychu oznaczonego na projekcie inż. I. M. z dnia 20.01.2014r.- wersja (...) kolorem ciemnofioletowym,

- w punkcie IV przez zasądzenie od R. K. tytułem dopłat: na rzecz uczestniczki K. M. kwoty 392.826 zł a na rzecz K. S. i A. M. kwoty po 98.206 zł płatnych w terminie sześciu miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia w niniejszej sprawie z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia,

- w punkcie V przez nakazanie uczestniczkom, aby w terminie do dnia 31.03.2016r. opuściły i opróżniły z rzeczy i osób ich prawa reprezentujących oraz wydały w posiadanie wnioskodawcy pomieszczenia lokalu usługowego nr (...) oraz lokalu mieszkalnego nr (...),

- w punkcie IX ppkt 1,2,3 przez ustalenie terminu płatności pierwszej raty obciążającej uczestniczki na okres do sześciu miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia w niniejszej sprawie z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia oraz terminu płatności drugiej raty na okres do osiemnastu miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia w niniejszej sprawie z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia.

Uczestniczki wniosły względnie o zmianę zaskarżonego postanowienia:

- w punkcie II i III przez zniesienie współwłasności przedmiotowej nieruchomości i wydzielenie odrębnych własności lokali na podstawie projektu podziału inż. I. M. (1) z dnia 20.01.2014r. – wersja (...),

- w punkcie IV przez zasądzenie od wnioskodawcy tytułem dopłat na rzecz uczestniczki K. M. kwoty 138.427 zł, a na rzecz uczestniczek K. S. i A. M. kwot po 34.607 zł – płatnych w terminie do sześciu miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia w niniejszej sprawie z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia,

- w punkcie IV ppkt 1, 2 i 3 przez ustalenie pierwszej raty obciążającej uczestniczki na okres do sześciu miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia oraz terminu płatności drugiej raty obciążającej uczestniczki na okres do osiemnastu miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia,

ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

W odpowiedzi na apelację wnioskodawca wniósł o jej oddalenie.

W piśmie z dnia 11.05.2016r. wnioskodawca wskazał, że uczestniczki, wbrew wcześniejszym deklaracjom, nie przekazały mu do 31.03.2016r. większego lokalu użytkowego na parterze (nr 1) i zajmują go do dziś, czerpiąc pożytki. Taka sama sytuacja dotyczy, jak wskazał wnioskodawca, zajmowanej ponad należne im udziały powierzchni mieszkalnej wynoszącej 4,5 m ². Wskazując na fakt, że orzeczenie Sądu I instancji z dnia 30.12.2015r. objęło rozliczenie pożytków z tytułu zajmowania przez uczestniczki powierzchni lokali użytkowych na parterze ponad należny im udział do grudnia 2015, a uczestniczki w dalszym ciągu zajmują tę samą powierzchnię lokali użytkowych na parterze, wnioskodawca zgłosił roszczenie rozliczenia pożytków z tego tytułu za okres od 1.01.2016r. do dnia 10.05.2016r., tj. 4 miesięcy i 10 dni, z przyjęciem kwoty pożytków uczestniczek za zajmowanie nadwyżki powierzchni lokalu usługowego na parterze w kwocie 7.007 zł miesięcznie oraz 226 zł dziennie, co za wskazany okres stanowi kwotę 30.228 zł oraz kwot pożytków uczestniczek za zajmowanie ponad ich udział lokali mieszkalnych w kwocie 170 zł miesięcznie, co za wskazany okres stanowi kwotę 731 zł. Przy uwzględnieniu wskazanych w uzasadnieniu orzeczenia Sądu I instancji udziałów uczestniczek wnioskodawca wniósł o zasądzenie na jego rzecz tytułem pożytków od uczestniczki K. M. kwoty 20.679 zł, a od uczestniczek K. S. oraz A. M. kwot po 5.170 zł z odsetkami ustawowymi w razie zwłoki.

Z kolei w piśmie z dnia 20.05.2016r. wnioskodawca wskazał, że po rozprawie apelacyjnej strony skontaktowały się w celu uzgodnienia terminu i warunków przekazania lokali w budynku, którego dotyczy przedmiotowa sprawa oraz dokonały wymiany podpisanych pism stwierdzających, że lokale usługowe na parterze budynku przy ul. (...) nie zostały przekazane i uzgadnia się warunki ich przekazania w przyszłości. Z uwagi na to wnioskodawca wniósł o otworzenie rozprawy i dopuszczenie dowodu z pism uczestniczek od wnioskodawcy z daty 13.05.2016r. i z pisma wnioskodawcy do uczestniczek z tej samej daty – na okoliczność, że nie zaszły zmiany w zakresie posiadania pomieszczeń w budynku przy ul. (...) w stosunku do stanu z grudnia 2015r. i nie doszło do przekazania przez strony lokali użytkowych na parterze.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Na wstępie należy stwierdzić, że w sprawie nie zachodzą uchybienia, które Sąd Okręgowy bierze pod uwagę z urzędu, a których skutkiem byłaby nieważność postępowania – art. 378 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

Sąd Okręgowy podziela dokonane przez Sąd Rejonowy ustalenia faktyczne, albowiem jednoznacznie wynikają z zebranego w sprawie materiału dowodowego i przyjmuje je za własne. Na aprobatę zasługuje także ocena prawa wniosku z jedynym wyjątkiem a mianowicie dotyczącym terminu płatności rat określonych w punkcie IX ppkt 1, 2 i 3 postanowienia.

Apelujące słusznie zarzuciły, że ustalone przez Sąd I instancji terminy płatności rat są zbyt krótkie. Wprawdzie w postępowaniu przed Sądem Rejonowym apelujące deklarowały spłatę 30 % należności w terminie 3 miesięcy a reszty należności w terminie 12 miesięcy, niemniej jednak deklaracja ta dotyczyła znacznie mniejszych kwot, niż ostatecznie wyliczył Sąd I instancji. Deklarując spłaty w podanych wyżej terminach uczestniczki zakładały bowiem, że Sąd Rejonowy uwzględni sposób podziału przez nie wnioskowany czyli według wariantu IV A z modyfikacją przedstawioną na rozprawie w dniu 18 grudnia 2015r. i spłaty będą niższe niż w przypadku podziału wnioskowanego przez R. K.. Skoro Sąd I instancji w zakresie sposobu podziału ostatecznie przychylił się do żądań wnioskodawcy, to winien był rozważyć, czy terminy płatności rat deklarowane przez uczestniczki są odpowiednie. W ocenie Sądu Okręgowego termin trzech miesięcy od prawomocności postanowienia na zgromadzenie przez apelujące uczestniczki w sumie 300 000 zł oraz termin 12 miesięcy na zgromadzenie w sumie 716 448 zł jest zbyt krótki. Zauważyć w tym miejscu trzeba, że postanowienie sądu znoszące współwłasność nieruchomości poprzez podział na lokale dla swej pełnej skuteczności prawnej wymaga dokonania wpisu w księgach wieczystych ( por. art. 7 ustawy o odrębnej własności lokali i wyrok SN z dnia 29 czerwca 2012r. I CSK 541/11, w którym stwierdzono, że wpis odrębnej własności lokalu w księdze wieczystej, dokonany na podstawie postanowienia sądu o zniesieniu współwłasności nieruchomości ma charakter konstytutywny). Z kolei bez potwierdzenia prawa własności uczestniczek do przydzielonych im lokali nie będą mogły skutecznie starać się o kredyt czy pożyczkę. Oczywistym bowiem jest, że dla udzielenia kredytu czy pożyczki na dużą kwotę bank będzie wymagał zabezpieczenia hipotecznego. Wiadomym jest, że uzyskanie dużego kredytu czy pożyczki w banku wiąże się z określoną procedurą : złożenia wniosku, wykazania zdolności kredytowej, oceny tego wniosku przez uprawnione organy, ustanowienia zabezpieczeń itp. co wymaga czasu. Podobnie ewentualna sprzedaż jednego z lokali czy innej nieruchomości apelujących na uzyskanie środków na spłatę wymaga czasu. Apelujące muszą znaleźć bowiem odpowiedniego nabywcę, tak aby w wyniku sprzedaży uzyskać rzeczywistą cenę rynkową i nie ponieść straty.

Mając to na uwadze Sąd Okręgowy uznał, że zasługuje na uwzględnienie wniosek apelujących, aby terminy płatności rat określić na 6 miesięcy ( pierwsza rata) i 18 miesięcy ( druga rata). Terminy te są wystarczające do podjęcia czynności zmierzających do uzyskania środków na spłatę a zarazem nie naruszają w sposób nadmierny interesów wnioskodawcy.

Z tego względu Sąd Okręgowy zmienił zaskarżone orzeczenie w pkt. IX. orzekając jak w punkcie 1 sentencji na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

Dalej idące żądania apelacji nie zasługiwały na uwzględnienie.

Wbrew wywodom apelacji Sąd Rejonowy nie popełnił zarzucanych mu błędów w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia w zakresie sposobu podziału nieruchomości ani nie naruszył prawa materialnego. Nie mając racji apelujące także, gdy zarzucają, że Sąd Rejonowy oparł rozstrzygnięcie na założeniu, że nie jest prawnie dopuszczalny podział nieruchomości istotnie odbiegający od wielkości udziałów we współwłasności. Sąd Rejonowy stanowiska takiego bowiem nie wyraził, natomiast przyjął, że dokonanie podziału w sposób ostatecznie żądany przez uczestniczki byłoby nieracjonalne a przy tym krzywdzące dla wnioskodawcy.

Rozstrzygnięcie Sądu I instancji co do sposobu wyjścia ze współwłasności zostało poprzedzone dopuszczeniem dowodu m.in. z opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego I. M. (1) celem sporządzenia projektu podziału zabudowanej nieruchomości położonej w Z. oznaczonej jako dz. ewid. (...) przez wydzielenie w budynku samodzielnych lokali, wartości tej nieruchomości z wyszczególnieniem wartości nowopowstałych lokali i wysokości pożytków, zgodnie ze stanowiskiem stron przedstawionym w czasie oględzin w dniu 9.03.2012r. W świetle tego, że opinia biegłej została sporządzona w sposób rzetelny i fachowy, Sąd Okręgowy aprobuje pogląd Sądu I instancji, co do poprawności wywiedzionych w niej wniosków. Zaprezentowane przez biegłą I. M. cztery wersje podziału (z tym, że wersje III i IV zawierają dodatkowe uzupełnienia zawarte w odrębnych opiniach oznaczonych jako wersja (...) i (...) oraz (...) i (...)) pozwoliły zainteresowanym ustosunkować się do poszczególnych wariantów podziału, a Sądowi wnikliwie rozważyć, który z nich stanowi właściwy sposób wyjścia ze współwłasności. Wywiedzione na tej podstawie wnioski, jako prawidłowe nie budzą zastrzeżeń Sądu Okręgowego, który w konsekwencji uznał, że podniesione w apelacji uczestniczek zarzuty nie są poparte żadnymi racjonalnymi argumentami, które wykazałyby wadliwość przyjętego przez Sąd Rejonowy wariantu (...) podziału. Nie uszło przy tym uwadze, że w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia Sąd szczegółowo przedstawił racje przemawiające za słusznością podjętego rozstrzygnięcia, prezentując logiczny wywód, dlaczego zrezygnował z zaproponował przez biegłą wersji (...). Prawidłowość tej oceny nie budzi zastrzeżeń.

Przyjęta przez Sąd I instancji wersja podziału oznaczona jako (...) nie tylko uwzględnia wielkość udziałów współwłaścicieli i wartość rynkową wyodrębnionych lokali, ale przede wszystkim jest racjonalna i sprawiedliwa. Wnioskowana w apelacji i wersja (...)jest nie do przyjęcia, albowiem w jej wyniku wnioskodawca otrzymałby cały strych jako pomieszczenia przynależne do lokalu nr (...) a tak duży strych jest dla wnioskodawcy zbędny. Oczywistym jest, że pomieszczenia na strychu mają mniejszą wartość użytkową a ich ewentualne zagospodarowanie w taki sposób, aby mogły przynosić jakieś realne pożytki wymaga znacznych nakładów. Z drugiej strony mieszkania ( a taką funkcję mają pełnić lokale (...) powinny mieć pomieszczenia przynależne tego rodzaju jak piwnice czy strych). Założenie to realizuje wyłącznie podział według wersji (...), albowiem przy tej wersji pomieszczenia w piwnicach i na strychu zostały rozdzielone na w/w lokale. Alternatywne żądanie apelujących, aby przyznać wnioskodawcy lokal nr (...) jest nie do przyjęcia z tego względu, że lokal ten od lat jest w posiadaniu apelujących a wnioskodawca nie godzi się na przejęcie własności tego lokalu. Argument uczestniczek, że przy dokonaniu podziału w sposób proponowany w apelacji będzie możliwość potrącenia wzajemnych należności a to: dopłaty od wnioskodawcy dla uczestniczek z tytułu zniesienia współwłasności i należności wnioskodawcy do apelujących z tytułu rozliczenia pożytków nie jest wystarczający do uwzględnienia żądań apelacji. Kwestia posiadania lokali i czerpania pożytków od wielu lat była między stronami sporna a uczestniczki dobrze wiedziały, że posiadają i czerpią pożytki ponad należny im udział i że wnioskodawca ma roszczenia finansowe z tego tytułu. Mimo to nie zrobiły nic, że zapobiec powstaniu tak dużego zadłużenia. Podjęta w apelacji próba spłacenia zadłużenia uczestniczek wobec wnioskodawcy z tytułu rozliczenia pożytków de facto poprzez przyznanie mu wbrew jego woli strychu lub lokalu nr (...) nie może odnieść zamierzonego skutku. Wnioskodawca potrzebuje bowiem pieniędzy na remont elewacji i remont lokalu usługowego nr (...) a nie kolejnego lokalu czy całego strychu. Przypomnieć w tym miejscu trzeba, że przy wersji (...)wnioskodawca otrzymał jeden lokal usługowy i w sumie trzy lokale mieszkalne. Byłoby niesprawiedliwym przyznawać wnioskodawcy kolejny lokal mieszkalny ponad przysługujący mu udział we współwłasności. Podział taki zresztą istotnie zmieniłby ostateczne udziały w częściach wspólnych, co miałoby znaczenie dla przyszłych rozliczeń między stronami np. kosztów remontu części wspólnych.

Okoliczności te przemawiają zatem za przyjęciem, że najbardziej słuszne jest dokonanie podziału przedmiotowego budynku w oparciu o wersję (...), bez modyfikowania jej, a zarzut naruszenia art. 212 § 1 k.c. w zw. z art. 618 § 1 k.p.c. jest bezzasadny.

Jako niezasadne Sąd Okręgowy ocenił także zarzuty apelacji dotyczące nie uwzględnienia wniosku apelujących o połączenie niniejszej sprawy ze sprawą o sygn. akt I Ns 927/12. Jak wynika z akt sprawy przedmiotowy wniosek został formalnie oddalony przez Sąd Rejonowy na rozprawie w dniu 14 maja 2013r. w obecności uczestniczki K. M. i pełnomocnika wszystkich apelujących a przedmiotowa decyzja nie została oprotestowana w sposób przewidziany w art. 162 k.p.c. w związku z art. 13 §2 k.p.c. Zgodnie z powołanym przepisem strony mogą w toku posiedzenia, a jeżeli nie były obecne, na najbliższym posiedzeniu zwrócić uwagę sądu na uchybienia przepisom postępowania, wnosząc o wpisanie zastrzeżenia do protokołu. Stronie, która zastrzeżenia nie zgłosiła, nie przysługuje prawo powoływania się na takie uchybienia w dalszym toku postępowania, chyba że chodzi o przepisy postępowania, których naruszenie sąd powinien wziąć pod rozwagę z urzędu, albo że strona uprawdopodobni, iż nie zgłosiła zastrzeżeń bez swojej winy. Żaden z w/w wyjątków nie zachodzi w niniejszej sprawie a zatem zawarta w apelacji próba podważenia postanowienia z dnia 14 maja 2013r. nie może odnieść zamierzonego skutku. Niezależnie od powyższego należy podkreślić, że stanowisko Sądu Rejonowego oddalające wniosek o połączenie w/w spraw było prawidłowe.

Podnoszony przez apelujących fakt, że działki (...) graniczą z działką nr (...) będącą przedmiotem niniejszej sprawy a między działkami brak ogrodzenia nie jest wystarczający do połączenia obu spraw. Działki te bowiem nie stanowią jednej nieruchomości, gdyż są objęte różnymi księgami wieczystymi ( w tej kwestii por. np. postanowienie SN z dnia 30.10.2003r. IV CK 114/02 i wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26.02.2003 r., III CKN 1306/00). Ponadto, już z treści samej apelacji wynika, że przedmiotem postępowania w sprawie I Ns 927/12 jest oprócz nieruchomości oznaczonych jako dz. ewid. (...)i (...) należących do wnioskodawcy i uczestniczek, również nieruchomość oznaczona jako dz. ewid. (...), której współwłaścicielem jest dodatkowo F. M., niemający żadnych jednak praw do nieruchomości oznaczonej jako dz. ewid. (...). Nie można tym samym przyjąć, by zachodziła tożsamość współwłaścicieli. Niezależnie od tego Sąd Okręgowy stwierdza, że nie został też spełniony warunek do połączenia oddzielnych spraw w postaci istnienia pomiędzy nimi związku faktycznego lub prawnego. Związek faktyczny między sprawami występuje bowiem wtedy, gdy dla ich rozstrzygnięcia istotne są w większości te same okoliczności faktyczne. Natomiast związek prawny występuje między sprawami, gdy rozstrzygnięcie jednej z nich ma wpływ na rozstrzygnięcie drugiej - w aspekcie merytorycznym bądź tylko formalnym (por. E. Stefańska, Komentarz do art. 219 k.p.c. [w:] Manowska M. (red.), Adamczuk A., Pruś P., Radwan M., Sieńko M., Stefańska E., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Art. 1-505 ^{( 38)} ). Przedmiot i okoliczności sprawy toczącej się pod sygn. akt I Ns 927/12 nie determinował natomiast rozstrzygnięcia w sprawie niniejszej. Jedynie na marginesie Sąd Okręgowy zauważa, że zarządzenie połączenia przez sąd kilku oddzielnych spraw do łącznego rozpoznania (lub także rozstrzygnięcia) jest fakultatywne, stanowi wyłącznie zabieg techniczny i zależy wyłącznie od uznania sądu, zaś na rozstrzygnięcie w tym przedmiocie nie przysługuje zażalenie (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25.07.1978r., IV CZ 115/78, OSNCP 1979, nr 6, poz. 123).

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., orzeczono jak w pkt 2 postanowienia.

W punkcie 3 sentencji zasądzono na rzecz wnioskodawcy tytułem pożytków za okres od dnia 1.01.2016r. do dnia 10.05.2016r. od K. M. kwotę 20.679 zł, a od K. S. i A. M. kwoty po 5.170 zł – stosownie do pisemnego żądania wnioskodawcy zgłoszonego i doręczonego pełnomocnikowi uczestniczek na rozprawie apelacyjnej a dotyczącego okresu postępowania międzyinstancyjnego. W tym miejscu Sąd Okręgowy wskazuje, iż judykatura wielokrotnie wypowiadała się na temat możliwości rozliczania pożytków między współwłaścicielami. I tak, np. w uchwale z dnia 27.06.1969r., III CZP 34/69 Sąd Najwyższy przyjął, że roszczeń z tytułu pobranych pożytków za czas, jaki dzieli wydanie orzeczenia zapadłego w sprawie o zniesienie współwłasności i wydanie orzeczenia sądu II instancji oddalającego rewizję, współwłaściciel może dochodzić od drugiego współwłaściciela tylko w postępowaniu o zniesienie współwłasności. W uchwale tej wskazano, że skoro ustawa z jednej strony nakazuje załatwienie w postępowaniu o zniesienie współwłasności wszystkich spraw, jakie wynikły w związku z istnieniem węzła współwłasności oraz skoro z drugiej strony z zasad ogólnych wynika, że odmowa ochrony materialnych praw cywilnych nie jest nawet w najmniejszym stopniu dopuszczana, to z tych założeń należy wyciągnąć wniosek, że ustawodawca zezwala na dochodzenie roszczeń wynikających z posiadania rzeczy (w tym więc i roszczeń z tytułu osiągniętych pożytków), nawet z naruszeniem zakazu reformationis in peius określonego w przepisie art. 384 k.p.c. Ponadto, zgodnie z treścią art. 383 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., w postępowaniu apelacyjnym dopuszczalne jest rozszerzenie żądania o świadczenia za dalsze okresy. Tak więc w niniejszej sprawie żądanie wnioskodawcy, który domagał się rozliczenia pożytków w dalszym okresie, po wydaniu orzeczenia przez Sąd I instancji, należało uznać co do zasady za usprawiedliwione i rozpoznać je, pomimo wniesienia apelacji nie przez niego, a przez uczestniczki. Kierując się więc zgłoszonym przez wnioskodawcę w postępowaniu apelacyjnym oświadczeniem (zawartym w piśmie z dnia 11.05.2016r., k. 592-593), z którego wynika, że uczestniczki, wbrew wcześniejszym deklaracjom, nie przekazały mu do 31.03.2016r. większego lokalu użytkowego na parterze (nr 1) i zajmują go do dziś, czerpiąc pożytki, jak również zajmują ponad należne im udziały powierzchnię mieszkalną wynoszącej 4,5 m ², Sąd Okręgowy dokonał rozliczenia za okres od 1.01.2016r. do dnia 10.05.2016r. Podkreślenia wymaga, że uczestniczki miały świadomość, iż są względem wnioskodawcy zobowiązane, bowiem przez 12 lat czerpały korzyści z tytułu zajmowania ponad przysługujący im udział powierzchni lokali usługowych oraz piwnic stanowiących zaplecze restauracji. Nie kwestionowały żądania wnioskodawcy co do rozliczenia pożytków z tytułu zajmowania przez nie w okresie objętym żądaniem wnioskodawcy ponad ich udziały powierzchni lokali usługowych na parterze, a także częściowo powierzchni piwnic ani co do zasady ani co do wysokości – co potwierdził dodatkowo pełnomocnik apelujących na rozprawie apelacyjnej. Nie wykazały też, wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi dowodowemu, by po wydaniu orzeczenia przez Sąd I instancji przekazały wnioskodawcy sporne lokale. Ich pełnomocnik na rozprawie apelacyjnej ograniczył się jedynie do stwierdzenia, że nie wie, czy do takiego przekazania doszło. W związku więc z tym, że wykazanie, iż do przekazania wspomnianych lokali doszło po wydaniu orzeczenia przez Sąd I instancji, obciążało uczestniczki, wniosek wnioskodawcy o otwarcie rozprawy i dopuszczenie nowych dowodów na okoliczność wykazania, że lokal nie został wydany nie musiał być uwzględniony. Rozliczając dalsze pożytki należne wnioskodawcy Sąd Okręgowy oparł się, podobnie jak Sąd Rejonowy, na rzetelnych i logicznych opiniach biegłych R. H. i M. M., które ostatecznie nie były kwestionowane przez żadną ze stron.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 520 § 1 k.p.c.

Katarzyna Kwilosz-Babiś Urszula Kapustka Agnieszka Skrzekut

(...)