Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 maja 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 13 maja 2016 r. w Białymstoku

na rozprawie

sprawy z powództwa E. J.

przeciwko J. W. (1) i (...) w S.

o zapłatę

na skutek apelacji obu stron

od wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie

z dnia 23 września 2015 r. sygn. akt V GC 63/14

I.  zmienia zaskarżony wyrok:

a)  w punkcie II i III w ten sposób, że zasądza od pozwanych J. W. (1) i (...) w S. kwotę 154.208,09 (sto pięćdziesiąt cztery tysiące dwieście osiem i 9/100) złotych z ustawowymi odsetkami od 25 lutego 2014 r. do dnia zapłaty,

b)  w punkcie IV w ten sposób, że go uchyla,

c)  w punkcie V w ten sposób, że zasądza od pozwanych J. W. (1) i (...) w S. kwotę 24.233,50 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu;

II.  oddala apelację pozwanej (...) w S.;

III.  zasądza od pozwanych J. W. (1) i (...)w S. kwotę 14.911 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania za drugą instancję.

(...)

UZASADNIENIE

Powódka E. J. wniosła o zasądzenie solidarnie od pozwanych J. W. (1) i (...)w S. kwoty 299.594,93 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 25 lutego 2014 roku do dnia zapłaty oraz zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania.

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym w dniu 31 marca 2014 roku Sąd Okręgowy w Olsztynie uwzględnił powództwo w całości.

Pozwana (...) w S. wniosła na powyższe sprzeciw, w którym domagała się oddalenia powództwa w całości.

Pozwany J. W. (1) także wniósł na powyższe sprzeciw domagając się oddalenia powództwa w całości.

Wyrokiem z dnia 24 maja 2016 roku Sąd Okręgowy w Olsztynie zasądził na rzecz powódki solidarnie od pozwanych J. W. (1) i (...)w S. kwotę 145.386,86 zł z ustawowymi odsetkami od 25 lutego 2014 roku do dnia zapłaty (punkt I wyroku); zasądził na rzecz powódki od pozwanego J. W. (1) kwotę 154.208,09 zł z ustawowymi odsetkami od 25 lutego 2014 roku do dnia zapłaty (punkt II wyroku); oddalił powództwo w pozostałym zakresie w stosunku do pozwanego (...) w S. (punkt III wyroku); zniósł wzajemnie koszty postępowania między powódką, a (...)w S. (punkt IV wyroku) oraz zasądził od pozwanego J. W. (1) na rzecz powódki kwotę 8.617 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania (punkt V wyroku).

Z poczynionych przez Sąd Okręgowy ustaleń wynikało, że w dniu 23 sierpnia 2011 roku (...) w S. zawarła z J. W. (1) prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą (...) umowę nr (...) na wykonanie usług architektonicznych i inżynieryjnych w zakresie projektowania oraz wykonania robót budowlanych w ramach zadania inwestycyjnego „Adaptacja Budynku (...)przy ul. (...) w S. na Dom Studencki”, o wartości całkowitej 7.495.049,52 zł. W § 7 umowy wymienieni zostali podwykonawcy, w tym, w punkcie 4 powódka w zakresie stolarki okiennej. Sąd wskazał, że zgodnie ze szczegółowym opisem przedmiotu zamówienia prace związane ze stolarką okienną obejmowały wymianę części starej stolarki okiennej zewnętrznej drewnianej na stolarkę z PCV w kolorze białym – łącznie 83 sztuk okien; w głównym budynku stara stolarka PCV pozostawała jako docelowa i nie była wymieniana. Przedmiot zamówienia obejmował także dostawę i montaż szybu dźwigowego panoramicznego z montażem dwóch kabin; szyb miał być przeszklony, kabina przeszklona z elementami blachy nierdzewnej. Zgodnie z harmonogramem robót wynagrodzenie za wykonanie stolarki okiennej i drzwiowej określono na kwotę 330 300 zł brutto, a za dostawę i montaż zewnętrznego samonośnego przeszklonego dźwigu na kwotę 476.000 zł.

Sąd I instancji przyjął następnie, że w ramach współpracy powódka zawarła w dniu 17 lipca 2012 roku z przedsiębiorstwem (...) umowę nr (...) w zakresie wykonania ślusarki aluminiowej okiennej, za którą wystawiono fakturę VAT (...) na kwotę 96 886,80 zł. W dniu 2 listopada 2012 roku strony zawarły kolejną umowę nr (...)/B. w zakresie usługi montażu ślusarki okiennej, za którą wystawiono fakturę VAT (...) na kwotę 5.859,48 zł. W dniu 30 października 2012 roku doszło do zawarcia umowy nr (...) w zakresie usługi montażu ślusarki okiennej, za którą wystawiono fakturę VAT (...) na kwotę 11.260,94 zł. Z kolei w dniu 2 kwietnia 2013 roku strony zawarły umowę nr (...) w zakresie wykonania ślusarki aluminiowej przeciwpożarowej dla B. Szkolnej w S., za którą wystawiono fakturę VAT (...) na kwotę 31.39,62 zł. W dniu 10 października 2012 roku strony zawarły umowę nr (...) w zakresie usługi montażu stolarki otworowej, za którą wystawiona została faktura (...) na kwotę 153.043,85 zł.

Z dalszych ustaleń Sądu Okręgowego wynikało, że w dniu 24 kwietnia 2013 roku inwestor zwrócił się do powódki o informację o dokonanych przez wykonawcę płatnościach, w odpowiedzi na co powódka przedstawiła stosowne rozliczenie umów. W dniu 23 sierpnia 2013 roku inwestor ponownie zwrócił się do niej o informację o dokonanych przez wykonawcę płatnościach, z rozbiciem na poszczególne umowy i faktury za wykonane usługi. W odpowiedzi, powódka przedstawiła stosowne rozliczenie. W dniu 31 października 2013 roku powódka wezwała inwestora do zapłaty, a wobec bezskuteczności wezwania, wystąpiła z przedmiotowym powództwem.

W toku postępowania Sąd I instancji dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu budownictwa H. Ł. na okoliczność ustalenia, czy w rozumieniu języka technicznego w budownictwie pojęcie „stolarka okienna” dla dobrego fachowca, poza takimi elementami, jak okna i ewentualnie drzwi dotyczy też innych elementów, na przykład konstrukcyjnych, pokryciowych, ścian osłonowych i fasad wykonanych ze szkła. Biegły stwierdził, że wykonana na terenie budynku bursy szkolnej obudowa szybu windowego dla większości ludzi związanych z budownictwem będzie postrzegana jako stolarka budowlana. Uzupełniająco biegły wyjaśnił, że w budynku bursy zastosowano system ryglowy i wypełniono go szkłem.

Na wniosek pozwanego Sąd I instancji dopuścił następnie dowód z opinii kolejnego biegłego z zakresu budownictwa K. P. na analogiczne, co uprzednio okoliczności. Biegły stwierdził, że w rozumieniu języka technicznego podstawą cechą stolarki okiennej było umożliwienie dopływu światła dziennego do wnętrza budynku i był to element rozstrzygający, czy dany element zaliczamy do stolarki okiennej. W jego ocenie, zabudowa szybu windowego z profili aluminiowych, uzupełniona szkłem, a wykonana przez powódkę była stolarką okienną.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy ocenił, że spór w sprawie dotyczył tego, czy powódka mogła dochodzić solidarnej odpowiedzialności na zasadzie art. 647 ¹ k.c. od inwestora i generalnego wykonawcy. Zdaniem Sądu, powództwo zasadniczo zasługiwało na uwzględnienie, ponieważ solidarna odpowiedzialność inwestora zachodziła w zakresie robót budowlanych związanych z montażem okien i drzwi przeszklonych, ale nie dotyczyła już aluminiowych drzwi przeciwpożarowych i obłożenia szkłem szybu windowego.

Sąd I instancji wyjaśnił, że ustalenia co do rozumienia zakresu stolarki okiennej poczynił na podstawie wiarygodnych opinii biegłych oraz treści umowy łączącej powódkę z generalnym wykonawcą, z której wynikało przecież, iż powódka była wyznaczona jako podwykonawca stolarki okiennej, ale nie była już wyznaczona do wykonania szybu windy, bo do tego wskazano firmę (...). W ocenie Sądu Okręgowego, podjęta przez powódkę próba wykazania osobowymi źródłami dowodowymi, że zgoda inwestora na budowę szybu wynikała z czynności faktycznych znanych inwestorowi, nie powiodła się. Sąd stwierdził, że sam fakt obecności pracowników firmy powódki, nawet w oznakowanej odzieży, czy samochodach służbowych nie mógł w sposób niebudzący wątpliwości przesądzić o dorozumianej zgodzie, ponieważ należało mieć na uwadze, iż solidarnej odpowiedzialności podlegały tylko roboty budowlane, a nie dotyczyła ona sprzedawców, bądź dostawców materiałów budowlanych.

Sąd Okręgowy wyjaśnił, że przepis art. 647 ¹ § 5 k.c. decydował o tym, czy inwestor odpowiadał solidarnie z wykonawcą robót. Warunkiem było tu wyrażenie przez inwestora zgody na wskazane prace, przy czym taka zgoda mogła zostać wyrażona trzema metodami, jako: wyrażenie zgody wprost przez inwestora na roboty z podwykonawcą – zachowanie czynne; dorozumiane wyrażenie zgody przez inwestora – zachowanie czynne; milczące wyrażenie zgody – zachowanie bierne. Mając powyższe na uwadze, Sąd I instancji przyjął, że w ustalonym stanie faktycznym zgoda na stolarkę okienną – w rozumieniu nadanym przez biegłych – była zgodą wyraźną, ponieważ strony w umowie wskazały podwykonawców w zakresie określonych prac szczegółowych. Zdaniem Sądu, solidarna odpowiedzialność inwestora dotyczyła także drzwi przeszklonych, ale już drzwi przeciwpożarowe nie mieściły się w pojęciu stolarki okiennej i dlatego w tej części roszczenie powódki zostało oddalone. Sąd Okręgowy stwierdził, że wobec klarownych zapisów umownych, powódka nigdy nie była wyznaczona jako podwykonawca w zakresie budowy szybu windowego. Powyższe, nie wykluczało wyrażenia takiej zgody w sposób dorozumiany, ale powódka takiej okoliczności nie wykazała. Sąd zauważył zaś, że obecność na budowie pracowników powódki była podyktowana faktem podwykonawstwa, ale nie można było wykluczyć, iż byli oni tam obecni jako sprzedawca, czy dostawca W tym zakresie powódka powinna była przeprowadzić silną akcję dowodową, czego jednak nie uczyniła.

Sąd Okręgowy przyjął więc solidarną odpowiedzialność pozwanych w zakresie stolarki okiennej i na podstawie art. 647 ¹ § 5 k.c. w zw. z art. 647 k.c. zasądził od nich solidarnie na rzecz powódki kwotę 145.386,86 zł.

Wątpliwości Sądu Okręgowego nie budziła odpowiedzialność generalnego wykonawcy w zakresie łączących go z powódką węzłów prawnych i dlatego za zasadne uznał żądanie zasądzenia od tego pozwanego na rzecz powódki kwoty 153.043,85 zł (art. 647 k.c.).

O kosztach procesu Sąd I Okręgowy orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. uznając, że powódka i inwestor ulegli w procesie niemal po połowie oraz na podstawie art. 98 k.c. ze wskazaniem, iż generalny wykonawca przegrał proces w całości.

Apelację od tego wyroku wniosła powódka, która zaskarżyła go w części dotyczącej oddalenia powództwa od (...) w S. co do kwoty 154.208,07 zł (punkt III wyroku) oraz w części dotyczącej kosztów postępowania (punkt IV i V wyroku). Orzeczeniu zarzucała:

1)  naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, a zwłaszcza art. 647 ¹ k.c. oraz art. 5, 6, 353, 471, 472 i 473 k.c.,

2)  naruszenie przepisów postępowania, a zwłaszcza art. 233 k.p.c. mające wpływ na wynik postępowania,

3)  sprzeczność ustaleń Sądu z zebranym w sprawie materiałem dowodowym.

Wskazując na powyższe, skarżąca wniosła o:

1)  zmianę zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części i zasądzenie od (...) w S. solidarnie z J. W. (1) kwoty 299.594,93 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 25 lutego 2014 roku do dnia zapłaty;

2)  zasądzenie od (...) w S. na rzecz powódki kosztów procesu według norm przepisanych;

3)  zasądzenie od J. W. (1) kosztów postępowania za I instancję według norm przepisanych.

Apelację od tego wyroku wniosła również pozwana (...) w S., która zaskarżyła go w części zasądzającej od pozwanej na rzecz powódki E. J. kwotę 139.527,36 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty od 25 lutego 2014 roku do dnia zapłaty (punkt I wyroku) oraz w punkcie IV wyroku dotyczącym zniesienia wzajemnie kosztów postępowania pomiędzy powódką, a (...) w S.. Orzeczeniu zarzuciła:

1)  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez ustalenie stanu faktycznego w sprawie niezgodnie z zebranym w sprawie materiałem dowodowym i wykazanym stanem faktycznym, to jest przez stwierdzenie, że zawarte pomiędzy powódką i pozwanym J. W. (1) umowy: nr (...) - (...), nr (...) oraz nr (...) dotyczyły wykonania ślusarki aluminiowej okiennej, podczas gdy w/w umowy określają jedynie, że ich przedmiotem było wykonanie ślusarki aluminiowej – przeszklonych drzwi przeciwpożarowych;

2)  naruszenie art. 233 § 1 i 2 k.p.c. i art. 328 § 2 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów przeprowadzonych w sprawie, dokonanej wybiórczo, wbrew zasadom logiki i doświadczenia życiowego, polegające na:

a)  dopuszczaniu dowodu z opinii biegłych sądowych na każdorazowo sformułowana tendencyjnie okoliczność zawierającą wskazanie, iż pojęcie „stolarka okienna” obejmuje drzwi, co sugerowało jednoznaczną odpowiedź,

b)  dopuszczaniu dowodu z opinii biegłego sądowego na okoliczność rozumienia pojęcia „stolarka okienna” przez „dobrego fachowca”, podczas gdy postanowienie § 7 pkt 4 umowy nr (...) z dnia 23 sierpnia 2011 roku dotyczące stolarki okiennej nie zostało oparte na tym, jak pojęcie to rozumie „dobry fachowiec”, lecz wynikało z treści załączonych do w/w umowy dokumentów,

3)  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. przez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego i dokonanie jego oceny z pominięciem jego istotnej części, to jest:

a)  umowy z dnia 23 sierpnia 2011 roku wraz z załącznikami, z których jednoznacznie wynika, że pozwana (...) w S. wyrażała zgodę na wykonanie przy pomocy powódki jedynie stolarki okiennej, zatem nie powinna ponosić z pozwanym ad. 1 solidarnej odpowiedzialności za zapłatę wynagrodzenia za roboty inne niż stolarka okienna,

b)  treści załączonej do pozwu umowy nr (...) z dnia 17 lipca 2012 roku wraz z załącznikami na łączną wartość 96.886,80 zł, zgodnie z którą pozwany J. W. (1) zlecił powódce wykonanie ślusarki aluminiowej ppoż. zgodnie z Aprobatą techniczną(...) wraz z montażem, w jej załącznikach wskazano wymiary drzwi, parametr odporności ogniowej – dymoszczelność, szklenie ppoż., ilość drzwi (14 szt.) oraz ich rodzaj (aluminiowe przeciwpożarowe), a w/w Aprobata techniczna obejmowała wyłącznie wyrób: „Drzwi przeciwpożarowe oraz zestaw wyrobów do wykonywania przeciwpożarowych ścian wewnętrznych i zewnętrznych systemu(...) z kształtowników aluminiowych z przekładką termiczną”,

c)  treści załączonej do pozwu umowy nr (...) - (...) z dnia 2 kwietnia 2013 roku wraz z załącznikami na łączną kwotę 31.379,62 zł, zgodnie z którą przedmiotem umowy było wykonanie ślusarki aluminiowej ppoż. – 4 szt. drzwi przeciwpożarowych,

d)  treści załączonego do pozwu załącznika nr 1 do umowy nr (...) z dnia 30 października 2012 roku na kwotę 11.260,94 zł, z którego brzmienia wynika wprost, że zlecone powódce przez pozwanego J. W. (1) roboty dotyczyły 3 szt. przeciwpożarowych drzwi aluminiowych białych,

e)  treści załączonego do pozwu „zobowiązania do współpracy” z dnia 3 sierpnia 2011 roku wystawionego przez Przedsiębiorstwo (...), z którego wynika, że zobowiązanie obejmuje jedynie roboty budowlane związane ze stolarką okienną, nie dotyczy natomiast innych robót, w szczególności związanych ze stolarką drzwiową,

f)  twierdzeń powódki zawartych w załączniku do pisma procesowego z dnia 22 sierpnia 2014 roku, którymi potwierdziła wprost, że jedynie umowa nr (...) z dnia 2 listopada 2012 roku na kwotę 5.859,48 zł obejmowała wykonanie okien w ilości 12 szt.,

g)  twierdzeń biegłego sądowego K. P. przedstawionych podczas jego przesłuchania na rozprawie w dniu 10 września 2015 roku, który stwierdził, że pojęcie „stolarka okienna” nie jest tożsame z pojęciem „stolarka drzwiowa”, pojęcia „stolarka okienna” o „stolarka drzwiowa” są to pojęcia różne, dotyczące odmiennych produktów: okien i drzwi, a drzwi aluminiowe przeszklone stanowią „stolarkę aluminiową”,

4)  sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z zebranym w sprawie materiałem dowodowym poprzez błędne przyjęcie, że przeciwpożarowe drzwi przeszklone, których wykonanie zgodnie z Aprobatą techniczną (...) było przedmiotem umów: nr (...) - (...), nr (...)/B./A. oraz nr (...) - (...) stanowią stolarkę okienną, podczas gdy aluminiowe drzwi przeciwpożarowe słusznie zostały uznane przez Sąd I instancji za niemieszczące się w pojęciu stolarki okiennej;

5)  naruszenie art. 212 § 1 k.p.c. w zw. z art. 233 k.p.c. poprzez oddalenie wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego na okoliczność wyliczenia wysokości wynagrodzenia przysługującego powódce za zakres robót budowlanych na podstawie umów: nr (...) - (...) z 17 lipca 2012 roku, nr (...) B. z 2 listopada 2012 roku, nr (...)/B./A. z 30 października 2012 roku, nr (...) - (...) z 2 kwietnia 2013 roku w części dotyczącej stolarki okiennej, zawartego w pkt 7 petitum sprzeciwu pozwanej ad. 2 od nakazu zapłaty z dnia 15 kwietnia 2014 roku, na które to uchybienie strona pozwana ad. 2 zwróciła uwagę Sądu zgłaszając na rozprawie w dniu 18 grudnia 2014 roku stosowne zastrzeżenie do protokołu w trybie art. 162 k.p.c.;

6)  naruszenie art. 227 k.p.c. w zw. z art. 286 k.p.c. poprzez oddalenie zasadniczego wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego na okoliczność wyliczenia wysokości wynagrodzenia przysługującego powódce za zakres robót budowlanych na podstawie umów: nr (...) - (...) z 17 lipca 2012 roku, nr (...) B. z 2 listopada 2012 roku, nr (...)/B./A. z 30 października 2012 roku, nr (...) - (...) z 2 kwietnia 2013 roku w części dotyczącej stolarki okiennej, zawartego w pkt 7 petitum sprzeciwu pozwanej ad. 2 od nakazu zapłaty z dnia 15 kwietnia 2014 roku, na które to uchybienie strona pozwana ad. 2 zwróciła uwagę Sądu zgłaszając na rozprawie w dniu 10 września 2015 roku stosowne zastrzeżenie do protokołu w trybie art. 162 k.p.c.;

7)  naruszenie art. 227 k.p.c. w zw. z art. 286 k.p.c. poprzez oddalenie zasadniczego wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego sądowego na okoliczność ustalenia na podstawie zgromadzonej w sprawie dokumentacji oraz oględzin budynku (...) przy ulicy (...) w S., czy obudowa przeszklonego szybu windowego w budynku przy ulicy (...) w S. stanowi stolarkę okienną oraz wyjaśnienia, czy pojęcie stolarka okienna, poza oknami obejmuje taki produkt, jak drzwi (stolarkę drzwiową), na które to uchybienie strona pozwana ad. 2 zwróciła uwagę Sądu zgłaszając na rozprawie w dniu 10 września 2015 roku stosowne zastrzeżenie do protokołu w trybie art. 162 k.p.c.;

8)  naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. polegające na nie zawarciu w uzasadnieniu wyroku wskazania podstawy faktycznej rozstrzygnięcia dowodów, na których Sąd się oparł i przyczyn, dla których odmówił mocy dowodowej dowodom:

a)  orzeczenia technicznego rzeczoznawcy budowlanego mgr inż. J. W. (2) z dnia 11 grudnia 2014 roku,

b)  opinii technicznej autorstwa (...) z dnia 17 marca 2015 roku,

c)  uwag autorstwa (...) z dnia 4 sierpnia 2015 roku do opinii biegłego sądowego sporządzonej w lipcu 2015 roku;

9)  naruszenie prawa materialnego, a mianowicie art. 647 ^{( 1)} § 1 k.c. poprzez niewłaściwe jego zastosowanie polegające na przyjęciu, że ustalony w zawartej pomiędzy powódką, a pozwaną (...) w S. umowie nr (...) z dnia 23 sierpnia 2011 roku zakres robót, który wykonawca miał wykonać za pomocą wykonawców, obejmował również roboty budowlane związane z montażem drzwi przeszklonych;

10)  naruszenie prawa materialnego, a mianowicie art. 647 ^{( 1)} § 5 k.c. poprzez niewłaściwe jego zastosowanie polegające na przyjęciu, że pozwana (...) w S. ponosi solidarną odpowiedzialność wobec powoda w zakresie robót budowlanych związanych z montażem drzwi przeszklonych;

11)  naruszenie prawa materialnego, a mianowicie § 75 rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie poprzez przyjęcie, że przeciwpożarowe drzwi przeszklone spełniające wymagania w/w rozporządzenia (zachowane parametry szerokości i wysokości, brak progów) należy traktować jako stolarkę okienną, podczas gdy z przepisu wynika wprost, że zawarta w nim regulacja dotyczy nie okien, lecz drzwi;

12)  naruszenie normy (...) Terminologia poprzez przyjęcie, że drzwi przeszklone, pełniące funkcję komunikacyjną stanowią stolarkę okienną, co jest niezgodne z zawartą w w/w normie definicją okna.

Wskazując na powyższe, skarżąca wniosła o:

1)  zmianę wyroku w zaskarżonej części i oddalenie powództwa w stosunku do pozwanej (...),

2)  zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej ad. 2 kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje w następujący sposób: według spisu kosztów z dnia 10 września 2015 roku za postępowanie przed Sądem I instancji oraz według norm przepisanych za postępowanie przed Sądem II instancji,

ewentualnie, na wypadek uznania przez Sąd, że zachodzi konieczność przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości lub, że Sąd I instancji nie rozpoznał istoty sprawy oraz na wypadek nieuwzględnienia wniosku z punktu 1 skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

Pozwana wniosła także o dopuszczenie dowodów z dokumentów:

a)  Aprobaty technicznej (...), Aprobaty technicznej (...),

b)  opinii biegłego sądowego z zakresu budownictwa na okoliczność wyjaśnienia, czy pojęcie „stolarka okienna” obejmuje taki produkt jak drzwi – „stolarkę drzwiową”,

c)  opinii biegłego sądowego z zakresu księgowości na okoliczność wyliczenia wysokości wynagrodzenia przysługującego powódce za zakres robót budowlanych na podstawie umów: nr (...) z 17 lipca 2012 roku, nr (...) B. z 2 listopada 2012 roku, nr (...)/B./A. z 30 października 2012 roku, nr (...) - (...) z 2 kwietnia 2013 roku w części dotyczącej stolarki okiennej.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja powódki jest zasadna w całości.

Apelacja pozwanej jest natomiast pozbawiona uzasadnionych podstaw.

W sprawie powódka – jako podwykonawca – dochodzi od pozwanego – jako inwestora – zapłaty wynagrodzenia za roboty budowlane zrealizowane na podstawie zawieranych z generalnym wykonawcą umów podwykonawczych. Jak słusznie ocenił Sąd Okręgowy przedmiotem sporu pozostaje, czy powódka wykazała przesłanki powstania solidarnej z generalnym wykonawcą odpowiedzialności pozwanego inwestora za to wynagrodzenie.

Powołując się na stanowisko wyrażone przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 4 lutego 2011 roku, sygn. akt III CSK 152/10 Sąd Apelacyjny zauważa, że zgoda inwestora na zawarcie przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą może być wyrażona w dwojaki sposób: bierny (pasywny) oraz czynny (aktywny). Wyrażenie zgody w sposób bierny objawia się brakiem zgłoszenia na piśmie sprzeciwu lub zastrzeżeń w terminie 14 dni od przedstawienia mu przez wykonawcę umowy z podwykonawcą lub jej projektu, wraz z częścią dokumentacji dotyczącą wykonania robót określonych w umowie lub projekcie. Przyjmuje się wówczas fikcję prawną, że inwestor wyraził zgodę. Mając jednak na uwadze, że w art. 647 ¹ k.c. chodzi o odpowiedzialność inwestora za cudzy dług, interes inwestora został zabezpieczony poprzez obowiązek przedstawienia mu stosownej dokumentacji. Przyjmując fikcję wyrażenia w sposób bierny zgody, ustawodawca zakłada, że inwestor zapoznał się, a w każdym razie mógł się zapoznać z tą dokumentacją i ma, bądź powinien posiadać, wiedzę o zakresie robót i wynagrodzeniu uzgodnionym w umowie z podwykonawcą. Drugi sposób wyrażenia zgody (czynny) może przybrać różną formę. Inwestor może wyrażać ją w sposób wyraźny: pisemnie lub ustnie, albo poprzez inne zachowanie, które w sposób dostateczny ujawnia jego wolę (art. 60 k.c.). Może zatem to nastąpić poprzez czynności faktyczne, w sposób dorozumiany, na przykład poprzez tolerowanie obecności podwykonawcy na placu budowy, dokonywanie wpisów w jego dzienniku budowy, odbieranie wykonanych przez niego robót oraz dokonywanie podobnych czynności (vide: Lex 1102865). Ocena skuteczności zgody inwestora na zawarcie przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą wymaga w pierwszej kolejności ustalenia rodzaju zgody inwestora, a w drugiej kolejności dokonania analizy, czy postępowanie podmiotów zaangażowanych w realizację umowy, poprzedzające udzielenie tej zgody było prawidłowe, a w konsekwencji, czy zgoda inwestora wywarła skutek określony w art. 647 ¹ § 5 k.c. (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 sierpnia 2015 roku, II CSK 551/14, Lex 1801550).

Odnosząc powyższe do rozpoznawanej sprawy Sąd Apelacyjny w części podziela ustalenia faktyczne Sądu Okręgowego, jak też wyprowadzone na ich podstawie wnioski prawne, a mianowicie co do istnienia solidarnej odpowiedzialności strony pozwanej jako inwestora wobec powódki jako podwykonawcy robót budowlanych w zakresie wykonania okien, czyniąc je podstawą własnego rozstrzygnięcia. Trafnie Sąd Okręgowy przyjął także solidarną odpowiedzialność pozwanej, gdy idzie o wynagrodzenie należne powódce za przeszkolone drzwi aluminiowe, choć uzasadniająca powyższe argumentacja w istocie powinna być odmienna niż ta zaprezentowana w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Jednocześnie, wobec skuteczności podniesionych w apelacji powódki zarzutów nie można zgodzić się z dalszym wnioskiem tego Sądu o braku podstaw do przyjęcia tej samej odpowiedzialności pozwanej za wykonanie przez powódkę drzwi przeciwpożarowych i stolarki okiennej wokół szybu windowego.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, nie doszło jednak do naruszenia przepisu art. 328 § 2 k.p.c. Wyjaśnić trzeba, że zgodnie z powszechnie przyjmowanym w orzecznictwie poglądem zarzut ten może być usprawiedliwiony tylko w tych wyjątkowych okolicznościach, w których treść uzasadnienia orzeczenia Sądu całkowicie uniemożliwia dokonanie oceny toku wywodu, który doprowadził do wydania orzeczenia lub w przypadku zastosowania prawa materialnego do niedostatecznie jasno ustalonego stanu faktycznego (vide: w wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 marca 2011 roku, II PK 202/10, Lex 817516; wyrok Sądu Najwyższego 7 stycznia 2010 roku, II UK 148/09, Lex 577847; wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 27 października 2010 roku, I ACa 733/10, Lex 756715). O powyższym w sprawie nie może być mowy, ponieważ uzasadnienie zaskarżonego wyroku zawiera ustalenia faktyczne, ocenę dowodów i rozważania pozwalające odtworzyć tok rozumowania Sądu Okręgowego. Wprawdzie, jak trafnie wskazuje zaprezentowana w apelacji pozwanej argumentacja pewne wyeksponowane w niej okoliczności nie zostały wyczerpująco wyjaśnione, ale Sąd Apelacyjny zauważa, że mankamenty dotyczące treści uzasadnienia orzeczenia podlegającego zaskarżeniu nie należą do tego rodzaju uchybień, które mogą mieć wpływ na wynik sprawy (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 2010 roku, II UK 148/09). Pamiętać przy tym należy, że „tradycyjną oraz nieodłączną cechą i celem postępowania apelacyjnego jest orzekanie co do meritum przez sąd odwoławczy, a zatem nieograniczenie się do sprawdzania legalności i zasadności zaskarżonego wyroku sądu pierwszej instancji” (vide: uchwała 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 1999 roku, III CZP 59/98). Mając przy tym na uwadze, że sąd odwoławczy może zawsze poczynić ustalenia faktyczne w oparciu o zgromadzony w toku postępowania materiał dowodowy oraz dokonać kwalifikacji prawnej tak ustalonej podstawy faktycznej, aby następnie zestawić wynik takiego rozumowania z treścią orzeczenia I instancji, dokonując w ten właśnie sposób oceny jego prawidłowości, a w efekcie – zasadności środka odwoławczego, Sąd Apelacyjny takiego zabiegu dokonał. W rezultacie, poprzez pryzmat zarzutów apelacji pozwanego, nie znajduje podstaw do zmiany zaskarżonego wyroku.

W okolicznościach sprawy nie powinno w pierwszej kolejności budzić wątpliwości, że co do części wykonanych przez powódkę robót pozwana wyraziła zgodę w sposób czynny, wprost. Podkreślenia wymaga, że powódka jako podwykonawca została zgłoszona inwestorowi już na etapie przetargu, na co wskazuje załączony do pozwu formularz ofertowy (k. 8), gdzie wyraźnie zaznaczono, iż przedmiot zamówienia w zakresie stolarki okiennej zostanie zrealizowany przy udziale właśnie powódki. Stan ten usankcjonowała następnie umowa, jaką w dniu 23 sierpnia 2011 roku (...) w S. zawarła z (...). W § 7 ust. 1 pkt 4 zawarto bowiem zapis, zgodnie z którym wykonawca wykona przy udziale podwykonawcy następujące roboty: (...). Wobec takiego zapisu umowy kluczowa w sprawie pozostaje więc kwestia nadania właściwego znaczenia pojęciu „stolarka okienna”.

O ile, Sąd Okręgowy słusznie przyjął solidarną odpowiedzialność inwestora w zakresie robót budowlanych związanych z montażem okien jako stolarki okiennej, tak wadliwie nie zakwalifikował już jako takiej stolarki wykonanego przez powódkę obłożenia szkłem szybu windowego. Przedstawiona w uzasadnieniu apelacji powódki argumentacja jest w tym przedmiocie trafna, choć część jej motywów została poczyniona nieco na wyrost. Sąd Apelacyjny stwierdza bowiem, że wobec prawidłowych wniosków opinii biegłego K. P., pozbawione większego znaczenia są twierdzenia skarżącej podkreślające wiedzę pozwanego inwestora, co do wykonania przez powódkę oszklenia szybu windowego, choć zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, trafnie wypunktowany przez skarżącą, niewątpliwie potwierdza istnienie takowej. Należy zauważyć, że te wnioski biegłego nie umykają także skarżącej, która słusznie zarzuca, iż w tym względzie Sąd I instancji wykazuje się niekonsekwencją, skoro czyniąc ustalenia, co do rozumienia pojęcia „stolarka okienna” wprost odwołuje się do konstatacji biegłego, aby potem ten element z niezrozumiałych względów w swoich rozważaniach pominąć. Tymczasem, biegły sądowy K. P., na zlecenie Sądu Okręgowego, wypowiedział się w przedmiocie tego, czy w rozumieniu języka technicznego w budownictwie „stolarka okienna” i „stolarska budowlana” dla dobrego fachowca, poza takimi elementami, jak okna i ewentualnie drzwi, dotyczy też innych elementów, np. konstrukcyjnych, pokryciowych, ścian osłonowych i fasad wykonanych ze szkła. Biegły wyraził kategoryczny wniosek, że w budownictwie pojęcie „stolarka okienna” jest związane z elementami, które dostarczają światło dzienne do wnętrza budynku niezależnie od konstrukcji tych elementów i sposobu ich montażu. Uznał zatem, że wykonana przez powódkę zabudowa szybu windowego z profili aluminiowych uzupełniona szkłem jest stolarką okienną wyjaśniając, iż sam szyb jest budynkiem, a jego oszklenie zapewnia dostęp światła do tego budynku. W swojej opinii biegły nawiązał przy tym do treści załączonej przez pozwaną opinii technicznej z dnia 17 marca 2015 roku dyskredytując pogląd o tym, iż skoro w zabudowie szybu nie ma elementów uchylnych mogących zapewnić wentylację, to nie można uznać jej za stolarkę okienną.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny nie dostrzega przeciwwskazań, aby i za należne powódce wynagrodzenie za wykonanie przeszklonej fasady windy pozwany inwestor odpowiadał solidarnie z generalnym wykonawcą, tak jak i za niewadliwie przyjęte przez Sąd Okręgowy okna, skoro tak jak okna jest ona stolarką okienną.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, przedmiotowa opinia nie zawiera zarzucanych jej w apelacji pozwanej błędów. Należy podkreślić, że chociaż Sąd I instancji wybiórczo odniósł się do wniosków biegłego K. P., to w ostatecznym rozrachunku dokonana przez niego ocena tego dowodu mieści się w granicach swobody przyznanej sądowi tym przepisem, pozostając w zgodzie z logiką i doświadczeniem życiowym (art. 233 § 1 k.p.c.). Podkreślenia wymaga, że wiedza i doświadczenie biegłego – specjalisty z zakresu budownictwa – nie pozostawia najmniejszych wątpliwości, co do tego, iż posiada on wiedzę w kluczowym dla rozstrzygnięcia sprawy przedmiocie. Pozwana bezzasadnie zarzuca przy tym Sądowi Okręgowemu, że dopuszczając dowody z opinii biegłych, najpierw H. Ł., potem K. P. za każdym razem odwoływał się do tendencyjnie sformułowanej tezy dowodowej zawierającej wskazanie, iż pojęcie „stolarka okienna” obejmuje drzwi, co miało sugerować jednoznaczną odpowiedź. Z powyższym nie można się zgodzić, tak jak i nie było podstaw, aby podzielić zarzut dotyczący odwołania się w tej kwestii do rozumienia tych pojęć przez „dobrego fachowca”, a nie treści załączonych do umowy dokumentów. Za biegłym K. P. przyjąć należy, że dobry fachowiec, to osoba posiadająca wykształcenie i doświadczenie w zakresie budownictwa, znająca proces budowlany, rzemiosło, konstrukcję. W ocenie Sądu Apelacyjnego, tego rodzaju twierdzenia skarżącej nie mają merytorycznego charakteru stanowiąc wyłącznie gołosłowną polemikę z wnioskami biegłego. Z pewnością są one niekorzystne z punktu widzenia jej interesów, ale powyższe nie może stanowić skutecznej podstawy wywiedzionej apelacji. W takich warunkach, Sąd Odwoławczy stwierdza, że decyzja Sądu I instancji o oddaleniu wniosku pozwanej o dopuszczenie dowodu z kolejnej opinii biegłego sądowego na okoliczność ustalenia, czy obudowa przeszklonego szybu windowego stanowi stolarkę okienną jest prawidłowa. Jest tak dlatego, że wobec kategoryczności wniosków dotychczasowej opinii, sporządzanie kolejnej byłoby bezprzedmiotowe, co czyni zarzuty naruszenia prawa procesowego w tym zakresie bezzasadnymi.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, zgromadzony w sprawie materiał dowodowy uprawnia w dalszej kolejności do stwierdzenia, że pozwana jako inwestor wiedziała i akceptowała istnienie powódki jako podwykonawcy, także gdy idzie o wykonanie drzwi przeszklonych i przeciwpożarowych. Zasadne jest zatem orzeczenie jej solidarnej odpowiedzialności względem powódki także i w tym przedmiocie. Uznać należy, że apelacja powódki przedstawia trafne wnioski w przedmiocie wykonania drzwi przeciwpożarowych, a apelacja pozwanej nie może przynieść oczekiwanego rezultatu, gdy idzie o wykonanie przez powódkę drzwi przeszklonych. Zastrzec jednak należy, że rację ma pozwana wywodząc, iż nie można zgodzić się z Sądem I instancji, który jak wynika z pisemnych motywów zaskarżonego rozstrzygnięcia przyjął, że drzwi przeszklone stanowią stolarkę okienną. W tym przedmiocie faktycznie należy odwołać się do wniosków zaprezentowanych przez biegłego K. P., który dokonał wyraźnego rozróżnienia stolarki okiennej od stolarki drzwiowej zwracając uwagę, że stolarka okienna umożliwia wprowadzenie światła do budynku, a stolarka drzwiowa służy celom komunikacyjnym. Słusznie więc pozwana zarzuca Sądowi I instancji wadliwe zakwalifikowanie drzwi przeszklonych jako stolarki okiennej, a pogląd ten jest uprawniony już tylko na podstawie opinii biegłego, bez potrzeby analizy szczegółowych norm i aprobat technicznych, czy też przepisów rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, które w apelacji powołuje skarżąca. W takim wypadku bezprzedmiotowy jest także zgłoszony jeszcze przed Sądem Okręgowym, a następnie powielony w apelacji wniosek dowodowy o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu budownictwa na okoliczność wyjaśnienia, czy pojęcie „stolarka okienna” obejmuje taki produkt jak drzwi – „stolarkę drzwiową”. Uznając, że te okoliczności zostały już w sprawie dostatecznie wyjaśnione, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 381 k.p.c. oddalił ten wniosek dowodowy pozwanej. Niemniej jednak, wbrew przekonaniu pozwanej, powyższa konstatacja wyłączająca utożsamienie pojęć „stolarka okienna” i „stolarka drzwiowa” nie jest wystarczająca, aby wykluczyć jej solidarną odpowiedzialność za należne powódce za wykonanie tych drzwi wynagrodzenie. Rzecz bowiem w tym, że zaoferowane przez powódkę dowody przekonują Sąd Apelacyjny o tym, iż pozwana jako inwestor wyraziła zgodę czynną, dorozumianą na jej podwykonawstwo i w tym zakresie, analogicznie jak w przypadku drzwi przeciwpożarowych. Podobieństwo okoliczności faktycznych w obu tych wypadkach uzasadnia poczynienie w tym zakresie wspólnych rozważań.

Wyjaśnienia wymaga, że zgodnie z art. 233 § 1 k.p.c. Sąd I instancji ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, przy czym powinien to jednak czynić na podstawie wszechstronnego rozważenia całego zebranego materiału dowodowego. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub, gdy wnioskowanie Sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo – skutkowych, to przeprowadzona przez Sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona. Aby zatem zarzut odnoszący się do naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów mógł zostać uwzględniony, nie wystarczy przedstawić alternatywny stan faktyczny, a należy podważyć prawidłowość dokonanej przez Sąd oceny dowodów, wykazując, że jest ona wadliwa lub błędna (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 2001 roku, II CKN 588/99, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 września 2002 roku, II CKN 817/00, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2000 roku, I CKN 1169/96, OSNC 2000/7-8/139, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 kwietnia 2003 roku, I CKN 160/01).

W przekonaniu Sądu Odwoławczego, zabieg ten powiódł się powódce, która słusznie zarzuca, że dokonana przez Sąd I instancji ocena zebranych w sprawie dowodów jest błędna. Zbyt daleko idące jest tu wnioskowanie Sądu Okręgowego, który uznał, że „sam fakt uczestnictwa pracowników firmy (...), nawet oznakowanych na odzieży, czy samochodach, nie może w sposób niebudzący wątpliwości przesądzać o dorozumianej zgodzie”, wymagając przeprowadzenia przez powódkę „silnej akcji dowodowej” w tym zakresie, oceniając przy tym, iż takowej nie podjęła. Z powyższym nie można się zgodzić. Sąd Apelacyjny zauważa, że okoliczność niewątpliwie widocznej obecności pracowników powódki na placu budowy jest tylko jedynym z kilku elementów stanu faktycznego potwierdzających twierdzenia powódki, iż inwestor wyraził zgodę na jej prace w sposób czynny, a ich zakres był mu doskonale znany. W przekonaniu Sądu Odwoławczego, Sąd I instancji niesłusznie zbagatelizował znaczenie zeznań świadków przesłuchanych z inicjatywy powódki właśnie na te okoliczności, podczas gdy są one istotnym, wiarygodnym i logicznym źródłem ustaleń w sprawie. I tak, świadkowie: H. A., M. A. i P. R. jednoznacznie wskazali, że pracownicy powódki swoje zadania zawsze wykonywali w służbowych ubraniach, z wykorzystaniem oznaczonych znakiem pracodawcy pojazdów służbowych. Należy zauważyć, że P. R., który na budowie pełnił funkcję kierownika budowy z ramienia generalnego wykonawcy kategorycznie stwierdził, iż J. W. (3) – pełniący w tym czasie funkcję kanclerza pozwanej uczelni oraz z jej strony inspektora nadzoru – musiał mieć świadomość obecności pracowników powódki na placu budowy oraz prac, jakie tam wykonywali. Mając powyższe na uwadze, za niewiarygodne uznać trzeba przeciwne zeznania J. W. (3), który w tym przedmiocie zasłaniał się niepamięcią. Znamienne jest w tym kontekście spotkanie P. R. z J. W. (3), przy niewątpliwym udziale M. A., jako reprezentanta powódki, w czasie którego rozmawiano o technicznych aspektach wykonania, właśnie przez powódkę, obudowy szybu windowego. Wprawdzie, J. W. (3) nie potwierdził tej okoliczności, ale wobec zgodnych zeznań P. R. i M. A., Sąd Apelacyjny nie ma wątpliwości, że do takiej narady doszło, zwłaszcza że podczas konfrontacji świadków: J. W. (3) i M. A., ten pierwszy nie wykazał się już takim zdecydowaniem w zaprzeczeniu powyższemu. Nie może dalej ujść uwagi, że z wiarygodnych zeznań P. R. wynika, iż J. W. (3) interesował się postępami prac na budowie, oglądał aluminiowe elementy dostarczone na potrzeby dalszych robót powódki, co także dowodzi tolerowania przez pozwaną obecności powódki na budowie, nie tylko przy wykonywaniu prac związanych z oknami. W tym kontekście istotne znaczenie ma także załączony do akt sprawy protokół kontroli, jaką w dniach: 21 i 24 stycznia 2013 roku przeprowadziła Państwowa Inspekcja Pracy w S. (k. 777-778v). Miała ona na celu ustalenie stanu faktycznego w zakresie przestrzegania przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz udokumentowanie dokonanych ustaleń w zakresie zagospodarowania terenu budowy, zaplecza higieniczno – sanitarnego. Znamienne jest, że kontrola ta dotyczyła pracowników powódki realizujących zadania na terenie budowy – remontu bursy szkolnej przy ulicy (...) w S.. Na tej podstawie uprawniony jest więc wniosek, że pracownicy powódki byli obecni na placu tej budowy, obecność ta w żadnym razie nie sprowadzała się tylko do dostarczania stolarki okiennej i właśnie tak szeroko rozumiana rola powódki nie rodziła za strony inwestora najmniejszego sprzeciwu. Trafnie powódka zauważa przy tym, że choć pozwana konsekwentnie przeczy swojej odpowiedzialności, to jednocześnie oczekuje od niej wykonywania obowiązków z tytułu gwarancji za wykonane prace, w tym oszklone drzwi i drzwi przeciwpożarowe. Najlepiej świadczy o tym treść skierowanego przez pozwaną do powódki pisma zatytułowanego jako: „Dotyczy: Przeglądu gwarancyjnego (...) Studenta przy ulicy (...) w S.”, w którym obecny kanclerz uczelni zwraca się do powódki w sprawie usunięcia usterek w zakresie wykonanych przez nią prac, w tym właśnie co do drzwi przeciwpożarowych (k. 776). W ocenie Sądu Apelacyjnego, stanowisko pozwanej negującej swoją odpowiedzialność, co do zasady jawi się w takim wypadku jako nielogiczne i niekonsekwentne. Nie można też pominąć i tej kwestii, że zeznający świadkowie: P. R., H. A. i M. A. zwrócili uwagę na oznaczenia firmy powódki umiejscowione na dostarczonych i zamontowanych przez nią w budynku pozwanej elementach, a których nie sposób nie zauważyć. Jak zeznał przy tym P. R., drzwi przeciwpożarowe posiadają stosowne aprobaty potwierdzające ich atest, które to przy odbiorze zostały przekazane właśnie inwestorowi. W związku z tymi drzwiami istotny jest jeszcze jeden aspekt sprawy, a mianowicie to, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy potwierdza, iż w kwietniu 2013 roku powódka dostarczyła i zamontowała kolejne drzwi przeciwpożarowe, ponieważ te poprzednie nie zostały zaakceptowane przez straż pożarną i wobec niewłaściwych parametrów przeciwogniowych musiały zostać wymienione na inne.

Wobec poczynionych rozważań, należy skrytykować dalsze wywody apelacji pozwanej, która jak z resztą w toku całego postępowania, nadal podkreśla, że z umowy z dnia 23 sierpnia 2011 roku wraz z załącznikami jednoznacznie wynika, iż wyraziła zgodę wyłącznie na wykonanie przy pomocy powódki stolarki okiennej, zatem nie powinna ponosić solidarnej odpowiedzialności za zapłatę wynagrodzenia za inne roboty, negując przy tym, aby otrzymała kopie umów zawartych z powódką. Jak słusznie zauważa powódka, takie stanowisko jest błędne, bo z załączonych do akt sprawy dokumentów wynika, że pismem datowanym na 24 kwietnia 2013 roku pozwana zwracała się do powódki o „informację o dokonanych płatnościach przez (...) wynikających z podpisanej umowy oraz o należności ostatecznej niezapłaconej przez generalnego wykonawcę za wykonane dostawy i roboty wynikające z rozliczenia ostatecznego” (k. 42). W odpowiedzi, powódka w piśmie datowanym na dzień 6 maja 2013 roku przedstawiła stosowne informacje, ze wskazaniem zawartych z wykonawcą umów, w tym tych, na które powołuje się konstruując żądanie pozwu (k. 43-44). W nawiązaniu do powyższego, pozwana zwróciła się do powódki o informację „o zapłaconych i niezapłaconych fakturach przez PPHU (...) oraz całościowego rozliczenia budowy, tj. kopie umowy lub umów z wyszczególnieniem ilości stolarki i cen jednostkowych, kopii wszystkich faktur (opłaconych i nieopłaconych) z załącznikami oraz zestawienia całościowego stolarki objętego wystawionymi fakturami z podziałem na grupy i cenami jednostkowymi”. Jednocześnie, pozwana zadeklarowała wówczas, że „w przypadku wykazania, że niektóre faktury nie zostały opłacone przez PPHU (...) inwestor opłaci je tylko w przypadku, gdy mieszczą się w wartości wynikającej z rozliczenia ostatecznego budowy” (k. 45). W odpowiedzi na powyższe, powódka w piśmie datowanym na dzień 26 sierpnia 2013 roku przesłała przedmiotowe kopie umów oraz wystawionych do nich faktur, w tym umów i faktur wyszczególnionych w pozwie (k. 46).

Nie ulega więc wątpliwości, że pozwana dysponowała kopiami umów, jakie wykonawca zawarł z powódką, a przy tym bez znaczenia jest to, iż otrzymała je już po wykonaniu tych umów. Jak słusznie wywodzi w swojej apelacji powódka przytoczone wyżej okoliczności mają niebagatelne znaczenie w kontekście zgody pozwanego inwestora na jej podwykonawstwo, nawet jeśli została ona wyrażona już po zakończeniu przedmiotowych prac. Sąd Apelacyjny stoi bowiem na stanowisku, że taka zgoda nie musi wyprzedzać zawarcia umowy i jej wykonania, wręcz przeciwnie opowiada się za przyjęciem, iż jest ona dopuszczalna także post factum, w tym nawet po wykonaniu umowy w całości. Taki pogląd wielokrotnie wypowiadał zresztą i Sąd Najwyższy, m.in. w wyrokach: z dnia 9 kwietnia 2008 roku, sygn. akt V CSK 492/07, z dnia 2 lipca 2009 roku, sygn. akt V CSK 24/09, czy z dnia 27 maja 2015 roku, sygn. akt II CSK 483/14. W taką koncepcję rozstrzygnięcia, zgodnie z którą przy zgodzie czynnej inwestora brak podstaw do uzależniania jej od przedstawienia umowy oraz, że nie musi być ona uprzednia, wpisuje się także wspomniana już uprzednio okoliczność dotycząca oczekiwań pozwanej, co do realizowania przez powódkę zobowiązań gwarancyjnych. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, powyższe niewątpliwie potwierdza fakt pozyskania przez inwestora wiedzy, co do powódki jako podwykonawcy i zakresu wykonywanych przez nią prac, w szerszym niż tylko stolarka okienna zakresie. Nie można też tracić z pola wiedzenia, że powódka realizowała w ramach zawieranych z generalnym wykonawcą umów zadanie inwestycyjne o znacznych rozmiarach, które z uwagi na specyficzny charakter – jak choćby szklana obudowa szybu windowego – było przedmiotem szczególnego zainteresowania i nadzoru ze strony inwestora, o czym wiarygodnie zeznawał P. R.. Podkreślić przy tym trzeba, że inwestor miał przecież uprawnienie domagania się odpowiednio wcześniej przedstawienia zawartych przez powódkę z generalnym wykonawcą umów, z którego jednak nie skorzystał. Tłumaczenia inspektora nadzoru J. W. (3), że takie żądanie nie zostało skierowane, ponieważ inwestor nie miał świadomości tego, iż pozwana wykonuje inne zadania, poza umówioną wcześniej stolarką okienną, wobec poczynionych tu rozważań i ustaleń nie są wiarygodne i nie mogą zostać uwzględnione.

W przedstawionych okolicznościach, Sąd Apelacyjny stwierdza brak podstaw do uwzględnienia zarzutu apelacji pozwanej kwestionującego prawidłowość oddalenia przez Sąd Okręgowy wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego na okoliczność wyliczenia wysokości przysługującego powódce wynagrodzenia za roboty budowlane w części dotyczącej stolarki okiennej. Skoro, z poczynionych ustaleń wynika, że pozwana jako inwestor jest solidarnie odpowiedzialna za zapłatę należnego powódce od wykonawcy wynagrodzenia za wszystkie wykonane przez nią prace, tak w zakresie stolarki okiennej, jak i drzwiowej, to czynienie tego rodzaju ustaleń w sprawie jest zupełnie zbędne. Z tego też względu, na podstawie art. 381 k.p.c. Sąd Apelacyjny oddalił analogiczny wniosek dowodowy zgłoszony przez pozwaną także we wniesionej apelacji.

W tym stanie rzeczy, Sąd Apelacyjny uznaje apelację powódki za zasadną w całości, co skutkuje zmianą zaskarżonego wyroku w punktach II i III poprzez zasądzenie od pozwanych na rzecz powódki kwoty 154 208,09 zł z ustawowymi odsetkami od 25 lutego 2014 roku do dnia zapłaty, o czym orzeczono na podstawie art. 386 § 1 k.p.c.

Takie rozstrzygnięcie skutkuje koniecznością zmiany zaskarżonego wyroku w przedmiocie kosztów postępowania. Z uwagi na to, że ostatecznie powódka wygrywa proces w całości, podstawą orzeczenia w tym przedmiocie jest przepis art. 98 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c., tak co do pozwanej (...) w S., jak i pozwanego J. W. (1). Bezprzedmiotowy jest tu punkt IV zaskarżonego wyroku, który w związku z powyższym należy uchylić. Pozwani powinni zwrócić powódce wszystkie poniesione przez nią koszty, w tym: opłatę od pozwu, uiszczone przez nią zaliczki na wydatki sądowe oraz koszty zastępstwa procesowego ustalone na podstawie § 2, 4 i 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013 roku, poz. 490) wraz z opłatą skarbową od udzielonego pełnomocnictwa ustaloną na podstawie części IV załącznika do ustawy z dnia 16 listopada 2006 roku o opłacie skarbowej.

Z przedstawionych wyżej względów, wszystkie zarzuty apelacji pozwanej są natomiast chybione, co z kolei uzasadnia jej oddalenie w całości na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania odwoławczego wywołanego apelacją powódki, jak i apelacją pozwanej Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania, za który w tej sprawie odpowiadają oboje pozwani. Do poniesionych przez powódkę kosztów należy tu opłata od wniesionej przez nią apelacji oraz wynagrodzenie ustanowionego przez nią pełnomocnika, którego wysokość została ustalona, tak w sprawie z jej apelacji, jak i w sprawie z apelacji pozwanej na podstawie § 12 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013 roku, poz. 490).

(...)