Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 czerwca 2016r.

Sąd Okręgowy w Świdnicy, II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący SSO Barbara Nowicka

Sędziowie SO Jerzy Dydo

SO Alicja Chrzan

Protokolant Bogusława Mierzwa

po rozpoznaniu w dniu 23 czerwca 2016r. w Świdnicy

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) w W.

przeciwko B. P.

o zapłatę

na skutek apelacji strony powodowej

od wyroku Sądu Rejonowego w Ząbkowicach Śląskich

z dnia 14 marca 2016 r. sygn. akt I C 1240/15

I.  zmienia zaskarżony wyrok ten sposób, że zasądza od pozwanej B. P. na rzecz strony powodowej (...) w W. kwotę 65.310,89 (sześćdziesiąt pięć tysięcy trzysta dziesięć 89/100) zł z odsetkami umownymi od kwoty 49.405,53 zł w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP od dnia 5 lipca 2013r. do dnia 31 grudnia 2015r. i dalszymi odsetkami umownymi w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych od dnia 1 stycznia 2016r. oraz kwotę 6.866 zł tytułem kosztów procesu;

II.  zasądza od pozwanej na rzecz strony powodowej 6.866 zł tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

(...)

Sygn. akt II Ca 381/16

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 14 marca 2016r Sąd Rejonowy w Ząbkowicach Śląskich oddalił powództwo (...) w W. przeciwko B. P. o zapłatę 65.310,99 zł oraz zasądził od strony powodowej na rzecz pozwanej koszty procesu.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 8.03.2010r., pozwana B. P. zawarła z (...) Bank S.A. w W. umowę warunkową o kredyt w wysokości 53.696,25 zł., nie mniej niż 50.000 zł., płatny w 120 ratach.

W dniu 26.03.2012r., wypowiedziana została pozwanej umowa kredytu. Na dzień 16 maja 2012r. pozwana B. P. posiadała na rzecz (...) Bank S.A. w W. zadłużenie w wysokości 51.916,89 zł., na który składały się kwoty: 49.405,53 zł., z tytułu niespłaconego kapitału, 845,40 zł., z tytułu odsetek umownych naliczonych do dnia 26.03.2012r., tj do dnia wypowiedzenia umowy i 1665, 96 zł., z tytułu odsetek od zobowiązania nieterminowego. .

W dniu 16.05.2012r., (...) Bank S.A. w W. wystawił przeciwko pozwanej B. P. bankowy tytuł egzekucyjny numer (...)/(...). W dniu 4.06.2012r., do Sądu Rejonowego w Ząbkowicach Śląskich wpłynął wniosek (...) Banku S.A w W. o nadanie klauzuli wykonalności powyższemu bankowemu tytułowi egzekucyjnemu. Postanowieniem z dnia 5.06.2012r., Sąd Rejonowy w Ząbkowicach Śląskich nadał klauzulę wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu numer (...)/(...)z dnia 16.05.2012r. Postanowienie to uprawomocniło się z dniem 20.06.2012r.

W dniu 25.06.2012r., do Komornika przy Sądzie Rejonowym w Trzebnicy wpłynął wniosek (...) Banku S.A w W. o wszczęcie postępowania egzekucyjnego na podstawie (...) (...) z dnia 16.05.2012r.

W dniu 17.10.2012r., Komornik przy Sądzie Rejonowym w Trzebnicy umorzył postępowanie egzekucyjne wobec bezskuteczności egzekucji. Postanowienie to uprawomocniło się z dniem 6.11.2012r.

W dniu 1.08.2013r., pomiędzy (...) Bank S.A. z siedzibą w W. a stroną powodową (...) z siedzibą w W. zawarta została umowa sprzedaży wierzytelności.

W dniu 25.08.2015r., strona powodowa (...)z siedzibą w W. wniosła do Sądu Rejonowego Lublin- Zachód w Lublinie w postępowaniu elektronicznym o zasadzenie od pozwanej B. P. kwoty 65.310,89 zł. Postanowieniem z dnia 1.10.2015r., sprawa została przekazana do Sądu Rejonowego w Ząbkowicach Śląskich. Postanowieniem z dnia 12.11.2015r., Sąd Rejonowy w Ząbkowicach Śląskich umorzył postępowanie wobec nieuzupełnienia przez powoda braków formalnych pozwu.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał, że wprawdzie powództwo co do zasady i wysokości żądania było zasadne, ale trafny okazał się zarzut pozwanej podniesiony w odpowiedzi na pozew, a mianowicie zarzut przedawnienia roszczenia wynikający z art. 118 kc, jako, że roszczenie strony pozwanej związane było z prowadzeniem działalności gospodarczej. Roszczenie banku dotyczące zwrotu kredytu bankowego wynika z prowadzonej przez bank działalności gospodarczej. Roszczenie – w ocenie Sądu Rejonowego – stało się wymagalne z dniem wypowiedzenia umowy przez bank tj. z dniem 26.03.2012r. Trzyletni termin przedawnienia upływał więc z dniem 26.03.2015r. Sąd Rejonowy podzielił pogląd SN wyrażony w uchwale z dnia 16 stycznia 2004r III CZP 101/03, zgodnie z którym w świetle art.123 § 1 pkt 1 kc złożenie wniosku o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu nie tylko powoduje przerwanie biegu przedawnienia, ale też jego zawieszenie aż do czasu zakończenia postępowania wywołanego tym wnioskiem ( art. 124 § 2 kc), czyli przez okres, w którym uprawniony nie ma możliwości podejmowania innych środków w celu realizacji roszczenia.

Sąd Rejonowy również uznał, że wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego jest niewątpliwie czynnością przerywającą bieg terminu przedawnienia, zmierza bowiem bezpośrednio do zaspokojenia roszczenia. Wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego wywoła więc skutek w postaci przerwy biegu przedawnienia stwierdzonego tytułem wykonawczym, jednak o tyle o ile będzie pochodził od wierzyciela, którego osobę wskazuje tytuł egzekucyjny i na rzecz którego nadana została klauzula wykonalności. Powołując się na orzeczenie SN z 19 listopada 2014r sygn. II CSK 196/14 Sąd Rejonowy stwierdził, ze mimo, iż wniosek egzekucyjny poprzednika prawnego strony powodowej (...) Bank SA w W. przerwał bieg terminu przedawnienia roszczenia to po umorzeniu postępowania egzekucyjnego przedawnienie rozpoczęło by bieg na nowo (art.124) jednak w tych samych granicach podmiotowych wynikających z tytułu wykonawczego. Brak jest natomiast – w ocenie Sądu Rejonowego – podstaw do uznania, że skutek rozpoczęcia biegu przedawnienia na nowo po umorzeniu postepowania egzekucyjnego może odnosić się do sytuacji, gdy uprawnionym do wszczęcia ponownej egzekucji jest już inny podmiot, niż wymieniony w pierwotnym tytule wykonawczym wierzyciel. Podsumowując Sąd Rejonowy stwierdził, że nabywca wierzytelności nie może odnosić korzyści z tej części postępowania egzekucyjnego, w której nie może być stroną. Termin przedawnienia roszczenia upłynął więc 26.03.2015r ( Sąd Rejonowy oczywiście błędnie podał datę 26.03.2012r), a skoro pozew wpłynął w dniu 1.12.2015r to roszczenie jest przedawnione w całości również co do odsetek, które przedawniają się najpóźniej z przedawnieniem roszczenia głównego. O kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 98 kpc.

Od wyroku Sądu pierwszej instancji apelację wniosła strona powodowa zaskarżając wyrok w całości i zarzucając:

- naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art 123 § 1 k.c. poprzez jego niezastosowanie i przyjęcie, że złożenie wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego do Komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Trzebnicy ( sygn.. akt V Km 2418/12) przez pierwotnego wierzyciela (...) Bank S.A. w W. nie spowodowało przerwania biegu przedawnienia w stosunku do nabywcy wierzytelności _ (...) z siedzibą w W.;

- naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 509 k.c. poprzez jego niezastosowanie i przyjęcie, że pozwany nie może powołać się na przysługujący poprzedniemu wierzycielowi zarzut przerwania biegu przedawnienia, spowodowany wszczęciem postępowania egzekucyjnego;

Wskazując na powyższe zarzuty strona powodowa wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania wraz z obowiązkiem orzeczenia o kosztach postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył:

Apelacja jest zasadna.

Skarżący podniósł w apelacji wyłącznie zarzuty naruszenia przepisów prawa materialnego, nie kwestionując podstawy faktycznej rozstrzygnięcia ustalonej przez Sąd Rejonowy, a Sąd Okręgowy nie prowadził postępowania dowodowego, ani nie widzi potrzeby zmiany ustaleń faktycznych Sądu pierwszej instancji. W takim przypadku zgodnie z art. 387 § 2 ¹ kpc uzasadnienie wyroku zawierać będzie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Oba podniesione w apelacji zarzuty naruszenia przez Sąd Rejonowy przepisów art.123 § 1 kc i art.509 kc są trafne. W ocenie Sądu Okręgowego nie było podstaw prawnych do uznania skuteczności podniesionego przez pozwaną zarzutu przedawnienia i w konsekwencji oddalenia powództwa.

Prawidłowo Sąd Rejonowy – stosując art. 118 kc – przyjął, ze roszczenie strony powodowej wynika z działalności gospodarczej banku i jako takie przedawnia się z upływem trzech lat od wymagalności, która w rozpoznanej sprawie nastąpiła z chwilą wypowiedzenia umowy kredytowej tj. od dnia 26.03.2012r. Prawidłowo również Sąd Rejonowy przyjął, że postępowanie o nadanie klauzuli wykonalności przerwało bieg terminu przedawnienia, a ponadto bieg tego terminu uległ zawieszeniu do czasu zakończenia postępowania klauzulowego. W takiej sytuacji zgodnie z art. 124 § 1 kc po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ona na nowo, a zatem ponownie bieg terminu przedawnienia rozpoczął się z dniem 5.06.2012r tj. od wydania postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności. Błędnie zatem Sąd Rejonowy przyjmując przerwę w biegu terminu przedawnienia wywołaną postępowaniem klauzulowym uznał w konkluzji swojego uzasadnienia zaskarżonego wyroku, że początek biegu terminu przedawnienia nastąpił z dniem 26.03.2012r.

Nie ma również żadnych wątpliwości, że wszczęcie postepowania egzekucyjnego jest czynnością przedsięwziętą bezpośrednio w celu zaspokojenia roszczenia, a zatem również przerywa bieg terminu przedawnienia ( art.123 § 1 pkt 1 kc). W rozpoznanej sprawie bezspornym było, że poprzednik prawny strony powodowej (...) Bank S.A. w W. złożył wniosek egzekucyjny przeciwko pozwanej na podstawie zaopatrzonego w klauzule wykonalności bankowego tytułu wykonawczego. Postępowanie egzekucyjne zostało umorzone postanowieniem komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Trzebnicy z dnia 17.10.2012r. na podstawie art. 824 § 1 pkt 3 kpc, a więc - co ma– zasadnicze znaczenie – z powodu bezskuteczności egzekucji. Nie może zatem ulegać wątpliwości, ze również postępowanie egzekucyjne przerwało bieg terminu przedawnienia, który rozpoczął bieg na nowo od 17 października 2012r tj. od daty umorzenia postępowania.

Sąd Rejonowy błędnie odczytał istotę orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 2014r sygn. II CSK 196/14 i nie wziął pod uwagę, że orzeczenie to zostało wydane na tle innego stanu faktycznego. Otóż zasadnicza różnica między stanem faktycznym w rozpoznanej sprawie, a stanem faktycznym będącym podstawa wydanego przez SN w 19.11.2014r wyroku polega na innych przyczynach umorzenia postępowania egzekucyjnego. W stanie faktycznym z wyroku SN to wierzyciel wniósł o umorzenie postepowania egzekucyjnego, ponieważ w toku tego postepowania wierzyciel zawarł umowę sprzedaży wierzytelności. Wierzyciel w wyniku zawarcia umowy przelewu wierzytelności przestał być przedmiotem uprawnionym do dochodzenia wierzytelności w postepowaniu egzekucyjnym. Postępowanie to nie zmierzało więc bezpośrednio do zaspokojenia roszczenia, nie mogło zatem przerwać bieg terminu przedawnienia. Cesjonariusz nie mając tytułu wykonawczego nie mógł kontynuować postępowania egzekucyjnego. W tej sytuacji oczywiście prawidłowa jest teza orzeczenia SN z dnia 19 listopada 2014r, że wniosek o wszczęcie egzekucji nie przerywa biegu przedawnienia, jeżeli komornik umorzył postępowanie egzekucyjne na wniosek wierzyciela, który w toku tej egzekucji dokonał przelewu egzekwowanej wierzytelności. Cedent utraciwszy materialnoprawny status wierzyciela, składając z tej przyczyny wniosek o umorzenie postępowania zrezygnował z poszukiwania zaspokojenia wierzytelności. W stanie faktycznym będącym podstawą wyroku SN z 19 listopada 2014r postepowanie egzekucyjne nie przerwało więc biegu terminu przedawnienia do wierzyciela składającego wniosek egzekucyjny jak i – co w tej sytuacji oczywistego – do cedenta.

W rozpoznanej sprawie Sąd Okręgowy wyraża pogląd, że postępowanie egzekucyjne wszczęte przez (...) Bank SA w W., a następnie umorzone na podstawie art.824 § 1 pkt 1 kpc przerwało bieg terminu przedawnienia a zgodnie z art.124 § 1 kc rozpoczął on na nowo bieg od dnia 17.10.2012r.

Umowa przelewu wierzytelności pomiędzy (...) Bank SA w W. a stroną pozwaną została w dniu 1.08.2013r. Zgodnie z art.509 § 2 kc wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa /…/ W wyniku przelewu przechodzi więc na nabywcę ogół uprawnień przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi, który zostaje wyłączony ze stosunku zobowiązaniowego, jaki go wiązał z dłużnikiem. Wierzytelność przechodzi na nabywcę w takim stanie, w jakim była w chwili zawarcia umowy o przelew, a więc ze wszystkimi związanymi z nią prawami i brakami ( na przykład z przedawnieniem). Przelew wierzytelności powoduje więc sukcesyjną zmianę wierzyciela w stosunku zobowiązaniowym. Mimo dokonania przelewu wierzytelność pozostaje tym samym prawem podmiotowym ( tożsamość, identyczność wierzytelności). Nabywca wierzytelności, staje się na mocy przelewu podmiotem nie tylko cedowanej wierzytelności, ale uzyskuje on status strony wierzycielskiej w stosunku zobowiązaniowym. Przelew wierzytelności nie wywiera żadnego wpływu na bieg przedawnienia roszczeń występujących po stronie wierzycielskiej. Na skutek przelewu termin przedawnienia nie może ulec ani skróceniu, ani przedłużeniu.

W rozpoznanej sprawie strona powodowa nabyła nieprzedawnioną wierzytelność, przy czym zachowany trzyletni termin przedawnienia tej wierzytelności na skutek kolejnych przerw biegł od 17.10.2012r ( umorzenie postępowania egzekucyjnego). Strona powodowa złożyła pozew w postępowaniu elektronicznym w dniu 1.12.2015r, a więc już po upływie terminu przedawnienia. W odpowiedzi na zarzut przedawnienia podniesiony przez pozwaną, strona powodowa powołała się na kolejną przerwę przedawnienia składając stosowne dowody z dokumentów tj. wcześniejszy pozew złożony również w postępowaniu elektronicznym w dniu 25.08.2015r, a więc przed upływem trzyletniego terminu przedawnienia. Z akt sprawy sygn. IC 854/15 wynika, że postępowanie sądowe wywołane wniesieniem tego pozwu zostało umorzone na podst. art.505 ³⁷ § 1 kpc tj. ze względu na nieusunięcie przez powoda braków formalnych. Sąd Okręgowy podziela pogląd wyrażony w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2013r III CZP 66/13, że wytoczenie powództwa w elektronicznym postępowaniu zakończonym umorzeniem postępowania na podstawie art. 505 ³⁷ § 1 kpc przerywa bieg terminu przedawnienia. Można mieć wprawdzie uzasadnione wątpliwości czy brak zastrzeżenia przez ustawodawcę w tym przepisie, że pozew taki nie wywołuje żadnych skutków, jakie ustawa wiąże z wytoczeniem powództwa jest uregulowaniem trafnym i zgodnym z intencją ustawodawcy, niemniej jednak przekonywujący jest wyrażony w powołanej wyżej uchwale SN pogląd według, którego skoro w omawianej regulacji ustawodawca nie przewidział kolejnego wyjątku to nie można go tworzyć w ramach zabiegów interpretacyjnych opartych na wykładni funkcjonalnej, pozostających w opozycji do wykładni językowej i systemowej art. 505 ³⁷ § 1 kpc.

W konsekwencji stwierdzić należy, że pierwszy pozew wniesiony w postępowaniu elektronicznym w dniu 25.08.2015r mimo umorzenia postępowania na podstawie art. 505 ³⁷ § 1 kpc również przerwał bieg terminu przedawnienia roszczenia, zarzut przedawnienia podniesiony w rozpoznanej sprawie jest więc nietrafny.

W odpowiedzi na pozew jak również w toku całego postępowania przed Sądem pierwszej instancji pozwana podniosła tylko dwa zarzuty tj. zarzut warunkowej umowy o kredyt i zarzut przedawnienia. Jeżeli chodzi o zarzut warunkowej umowy kredytowej jest on również nietrafiony. Z § 1 ust.4 umowy z dnia 8.03.2010r wynika, że wejście w życie umowy następuje pod warunkiem zawieszającym wydania pozytywnej decyzji kredytowej. Bezspornym było, że pieniądze z umowy kredytowej zostały pozwanej wypłacone- jest zatem oczywistym, że musiała wcześniej zapaść pozytywna decyzja kredytowa, warunek zawieszający został spełniony.

W toku postępowania przed sądem pierwszej instancji pozwana reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika nie kwestionowała istnienia i wysokości dochodzonego pozwem roszczenia ani też w apelacji nie zakwestionowała ustaleń Sądu Rejonowego w tym zakresie. Sąd Okręgowy uznając bezzasadność zarzutu przedawnienia mógł więc orzec zgodnie z żądaniem pozwu, uwzględniając jedynie zmianę w zakresie wysokości odsetek od 1.01.2016r. Zasądzenie odsetek umownych w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych od 1 stycznia 2016r wynikało ze zmiany bezwzględnie obowiązującej przepisu art.359 § 2 ¹ kc.

Z powyższych względów na podstawie art.386 § 1 kpc Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok uwzględniając powództwo.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 kpc w związku z art. 391 § 1 kpc. Na zasądzone koszty postępowania apelacyjnego składa się opłata sądowa od apelacji w wysokości 3266 zł oraz wynagrodzenie radcy prawnego w kwocie 3600 zł przyznane na podstawie § 10 ust 1 pkt 1 w związku z § 2 pkt 6 rozp. Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

(...)