Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 30 września 2015 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi w sprawie z powództwa M. W. (1) przeciwko Gminie Ł.:

1.  zasądził od Gminy Ł. na rzecz M. W. (2) kwotę 17 740,32 zł z ustawowymi odsetkami od kwot :

a)  7021,78 zł od dnia 20 stycznia 2014 roku do dnia zapłaty,

b)  14 259,94 zł od dnia 19 maja 2015 roku do dnia zapłaty,

2.  oddalił powództwo w pozostałym zakresie,

3.  o kosztach procesu orzekł na podstawie art.100 k.p.c. obciążając nimi w całości pozwanego a szczegółowe ich wyliczenie pozostawił Referendarzowi Sądowemu.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany, zaskarżając go w części, tj. w zakresie uwzględniającej powództwo ponad kwotę główną 15.404,32 zł, tj. co do kwoty 2.335,82 zł wraz z ustawowymi odsetkami, co do orzekającej w zakresie naliczania odsetek ustawowych od zasądzonej kwoty głównej oraz w zakresie kosztów postępowania.

Zaskarżonemu wyrokowi skarżący zarzucił naruszenie przepisów prawa:

I.  procesowego w postaci:

- art. 321 § 1 k.p.c. w zw. z art. 316 § 1 k.p.c. poprzez zasądzenie na rzecz powoda odszkodowania za okres od dnia 22 września 2015 roku do dnia 30 września 2015 roku. Podczas, gdy terminem końcowym okresu za który powód dochodził odszkodowania był dzień zamknięcia rozprawy, tj. 21 września 2015 roku,

- art. 328 § 2 k.p.c. poprzez sporządzenie uzasadnienia, które posiada elementy wewnętrznie sprzeczne w znacznym stopniu utrudniające przeprowadzenie kontroli instancyjnej,

- art. 100 zd. 2 k.p.c. poprzez ustalenie, że powód wygrał sprawę niemal w całości i w związku z tym pozwany winien zwrócić mu wszystkie koszty poniesione w sprawie,

II.  materialnego w postaci:

- art. 18 ust. 5 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie prawa lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego w zw. z art. 417 k.c. poprzez zasądzenie odszkodowania za okres w którym nie powstał obowiązek pozwanego do dostarczenia lokalu socjalnego,

- art. 481 k.c. poprzez zasądzenie odsetek ustawowych od nieistniejącej należności głównej,

W oparciu o wskazane zarzuty apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w części i oddalenie powództwa co do żądania ponad kwotę 15.404,50 zł, tj. kwoty 2.335,82 zł wraz z ustawowymi odsetkami, rozstrzygnięcie o kosztach procesu w postępowaniu przed Sądem I Instancji stosowanie do zmienionego orzeczenia, zgodnie z pkt 1 oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania przed Sądem II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego jest częściowo zasadna i prowadzi do zmiany zaskarżonego orzeczenia w części, w pozostałym zaś zakresie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zaskarżone rozstrzygnięcie zostało wydane na podstawie prawidłowo ustalonego stanu faktycznego, które to ustalenia Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutu naruszenia art. 321 § 1 k.p.c. wskazać należy, że wbrew twierdzeniom apelującego Sąd Rejonowy nie zasądził na rzecz powoda odszkodowania za okres od 22 września 2015 roku do dnia 30 września 2015 roku. Wyraźnie bowiem Sąd Rejonowy wskazał, że wysokość czynszu za okres od października 2014 r. do września 2015 r. została obliczona w oparciu o stawkę obejmującą czynsz, opłatę za wodę i ścieki, obowiązującą od dnia 1 stycznia 2014 r., która dla danego lokalu wynosiła 603,18 zł, co według wyliczeń Sądu I Instancji wyniosło 7238,16 zł (12 miesięcy x 603,18 zł).

Łącznie możliwy do uzyskania przez powoda czynsz dla przedmiotowego lokalu za okres od 1 stycznia 2014 roku do dnia 21 września 2015 roku, na podstawie ustaleń faktycznych Sądu winien wynosić 10.718,54 zł. Oznacza to zatem, że Sąd I Instancji wyraźnie określił datę, jako dzień wyrokowania. Jednocześnie, Sąd I Instancji na skutek omyłki rachunkowej, odszkodowanie to wyliczył na kwotę 14.259,94 zł.

Tym samym wobec zaistniałego błędu matematycznego Sąd Okręgowy zmienił wyrok w powyższym zakresie, o czym będzie mowa w dalszej części uzasadnienia.

Podniesiony natomiast zarzut, jakoby Sąd I Instancji naruszył art. 321 § 1 k.p.c. w zw. z art. 316 § 1 k.p.c. jest chybiony, ponieważ jak mowa była wcześniej Sąd Rejonowy ustalił wysokość odszkodowania do dnia zamknięcia rozprawy, nie wychodząc ponad żądanie powoda.

Podobnie należało ocenić zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. Zdaniem Sądu Okręgowego, Sąd I instancji szczegółowo wyjaśnił w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia motywy rozstrzygnięcia. Dodać zresztą trzeba, że o uchybieniu przepisowi art. 328 § 2 k.p.c. można mówić wtedy, gdy uzasadnienie wyroku nie zawiera elementów konstrukcyjnych pozwalających na kontrolę orzeczenia, weryfikację stanowiska Sądu, zaś skarżący winien wykazać dla skuteczności stawianego w tym zakresie zarzutu, że nie ma z tej przyczyny możliwości jednoznacznej rekonstrukcji podstaw rozstrzygnięcia sprawy. Kwestionowanie zatem zaskarżonego rozstrzygnięcia przez pryzmat naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. nie może odnieść zamierzonego skutku przez skarżącego.

Przypomnieć należy również, że powód w ostatecznie sformowanym stanowisku dochodził kwoty 17.836,29 zł, natomiast zasądzono kwotę 17.740,32 zł. Żądanie powoda zostało uwzględnione niemal w całości. Tym samym Sąd Rejonowy na podstawie art. 100 k.p.c. słusznie obciążył pozwanego kosztami procesu w całości.

Wobec tego podniesiony zarzut przez pozwanego, jakoby w niniejszej sprawie winna mieć zasada stosunkowego rozdzielenia kosztów nie zasługuje na aprobatę.

Nie można również uznać za zasadny zarzut wadliwego zastosowania art. 18 ust. 5 u.o.w.l. w zw. z art. 417 § 1 k.c. poprzez zasądzenie odszkodowania za okres w którym nie powstał obowiązek pozwanego do dostarczenia lokalu socjalnego.

Zagadnienie przesłanek odpowiedzialności deliktowej gminy na podstawie art. 18 u.o.w.l. w zw. z art. 417 § 1 k.c., w tym charakteru prawnego stosunku powstałego wskutek uprawomocnienia się wyroku orzekającego eksmisję i przyznającego osobie eksmitowanej uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego było przedmiotem wypowiedzi zarówno Sądu Najwyższego, jak i Trybunału Konstytucyjnego (uchwała siedmiu sędziów z dnia 13 grudnia 2011 r., III CZP 48/11, OSNC z 2012 r. Nr 5, poz. 57, Prok. i Pr. - wkł. z 2012 r. Nr 10, poz. 36, Biul. SN z 2011 r. Nr 12, poz. 7-8, wyroki z dnia 23 listopada 2012 r., I CSK 292/12 i z dnia 13 lutego 2014 r., V CNP 32/13 - nie publ., wyrok z dnia 8 kwietnia 2010 r., P 1/08, OTK - A z 2010 r. Nr 4, poz. 33). Wyjaśniono, że obowiązek gminy dostarczenia lokalu socjalnego ma charakter publicznoprawny, a uprawnionemu nie przysługuje roszczenie o zawarcie umowy najmu takiego lokalu; prawomocny wyrok nie kreuje i nie wiąże z konkretną gminą obowiązku dostarczenia osobie uprawnionej oznaczonego lokalu socjalnego i nie stwierdza obowiązku nadającego się do przymusowego wykonania.

Konsekwencją tego stanowiska, które należy podzielić, jest powstanie - na skutek wydania wyroku przyznającego uprawnienie do lokalu socjalnego - relacji trójstronnych pomiędzy właścicielem lokalu, osobą eksmitowaną oraz gminą. Obowiązek gminy, o którym mowa w art. 18 ust. 5 u.o.p.l. polegający na złożeniu oferty najmu lokalu socjalnego jest korelatem uprawnienia osoby eksmitowanej do zawarcia umowy najmu, natomiast w relacji z właścicielem lokalu jest ściśle związany z wykonywaniem władzy publicznej w zakresie wykonywania zadań własnych przez jednostki samorządu terytorialnego i zapewnieniem wierzycielowi możliwości podjęcia skutecznej egzekucji. Przesłankę odpowiedzialności odszkodowawczej gminy za szkodę poniesioną przez właściciela za niedostarczenie lokalu socjalnego stanowi bezprawne zaniechanie wykonania obowiązku publicznoprawnego wynikającego z ustawy a nie obowiązku wynikającego z orzeczenia sądowego. Brak stosunku zobowiązaniowego pomiędzy tymi podmiotami wyklucza zastosowanie art. 455 k.c. do określenia terminu, w którym powstaje obowiązek gminy do złożenia oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego. Prawomocny wyrok przyznający uprawnienie do lokalu socjalnego ma to znaczenie, że gmina właściwa jest zobowiązana zapewnić osobie uprawnionej lokal socjalny (art. 14 ust. 1 zd. 1 u.o.p.l.). Brak ustawowego unormowania terminu wykonania obowiązku i zdarzeń, od których byłby uzależniony jego bieg, pozostaje bez wpływu na aktualizację obowiązku naprawienia szkody poniesionej przez właściciela wskutek braku możliwości podjęcia skutecznej egzekucji, dysponowania lokalem i osiągania z tego tytułu dochodów lub poniesienia kosztów korzystania przez osoby eksmitowane z lokalu. Przesłanką odpowiedzialności odszkodowawczej gminy jest bezprawność działania polegająca na zaniechaniu wykonania obowiązku. Ustalenie faktu zaniechania wiąże się z wiedzą gminy o wyroku, którym zostało przyznane uprawnienie do lokalu socjalnego. Gmina nie jest stroną stosunku pomiędzy właścicielem a lokatorem. Jeżeli gmina uczestniczy w procesie realizując uprawnienie do wstąpienia do sprawy w charakterze interwenienta ubocznego (art. 15 ust. 2 u.o.p.l.), wiedzę taką ma z chwilą jego wydania. Uczestnictwo w procesie jest jednak uprawnieniem a nie obowiązkiem, a więc sama możliwość udziału w procesie wskutek zawiadomienia przez sąd nie jest równoznaczna z wiedzą o wyroku. W takim wypadku ustalenie chwili uzyskania wiedzy musi nastąpić in casu z uwzględnieniem wszystkich okoliczności faktycznych. Mieć należy na uwadze, że obowiązek gminy związany jest z wykonaniem wyroku sądowego, które jest uzależnione zarówno od tego, czy dłużnik go wykona, jak i od tego czy wierzyciel będzie chciał wszcząć postępowanie egzekucyjne. Zasadą powinno być dobrowolne wykonanie przez dłużnika wyroku eksmisyjnego, a więc obowiązek gminy powinien się aktualizować w momencie zawiadomienia przez dłużnika, że chce zrealizować przyznane mu uprawnienie albo w wypadku bezczynności dłużnika w momencie zawiadomienia przez wierzyciela (właściciela) o treści wyroku. Jak wskazał Sąd Najwyższy w przytoczonych wyżej orzeczeniach jest to sytuacja zbliżona do określonej w art. 786 k.p.c., czyli uzależnienia wykonania tytułu wykonawczego od zdarzenia, które powinien wykazać wierzyciel. Nie można także wykluczyć, że gmina uzyska wiedzę o wyroku w inny sposób w toku wykonywania zadań własnych. Zapewnienie lokali socjalnych należy do zadań własnych gminy (art. 4 ust. 2 u.o.p.l.), jednakże realizacja tego obowiązku wymaga podjęcia czynności faktycznych i prawnych zmierzających do pozyskania zasobu mieszkaniowego. Ocena bezprawności działania powinna też uwzględniać, poza datą wiedzy o prawomocnym wyroku eksmisyjnym, okoliczności dotyczące możliwości wykonania obowiązku w chwili uzyskania tej wiedzy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 2015 roku, V Ca 1/15).

Przenosząc rozważania na grunt niniejszej sprawy, podkreślić należy, że Gmina Ł. w sprawie o eksmisję A. A. brała udział w postępowaniu. Skoro zatem gmina uczestniczyła w procesie realizując uprawnienie do wstąpienia do sprawy w charakterze interwenienta ubocznego (art. 15 ust. 2 u.o.p.l.), wiedzę taką miała z chwilą wydania wyroku.

Tym bardziej, że dotychczasowa praktyka w sprawach o opróżnienie lokalu mieszkalnego jednoznacznie wskazuje, że Gmina jest zawiadamiana o toczących się postępowaniach, bierze udział w sprawie i zazwyczaj wnosi apelacje co do przyznania prawa do lokalu socjalnego. Zawiadomienie jest więc jest pierwszą realną możliwością dowiedzenia się o okolicznościach faktycznych, stanowiących podstawę odpowiedzialności pozwanego w procesie o odszkodowanie za niedostarczenie lokalu socjalnego.

Wobec tego Sąd Rejonowy prawidło uznał, że pozwana w niniejszej sprawie pozostawała w zwłoce co do wykonania wyroku eksmisyjnego od dnia 7 sierpnia 2012 roku, a nie od dnia wskazanego przez pozwanego. Zauważenia również wymaga, że rozstrzygnięcie Sądu I Instancji nie stoi w sprzeczności z orzeczeniem Sądu Najwyższego w sprawie V Ca 1/15. Ustalenie bowiem chwili zaniechania przez Gminę dostarczenia lokalu socjalnego powinno uwzględniać wszystkie okoliczności faktyczne, co też Sąd Rejonowy uczynił.

Wbrew również skarżącemu, nie doszło do naruszenia art. 481 k.c., bowiem Sąd Rejonowy prawidło rozstrzygnął od kiedy należne są powodowi odsetkami. Natomiast błędna kwota 14.259,94 zł wynikała z omyłki rachunkowej.

Biorąc pod uwagę powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w punkcie 1b w ten sposób, że kwotę 14 259, 94 złotych, od której naliczane są odsetki obniżył do kwoty 10 718,54 złotych oraz na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację w pozostałej części.

Ponadto, Sąd Okręgowy postanowił na podstawie art. 102 k.p.c. nie obciążać strony powodowej obowiązkiem zwrotu pozwanemu kosztów postępowania apelacyjnego w części uwzględniającej apelację.