Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II KK 128/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 25 czerwca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Michał Laskowski (przewodniczący)
SSN Jerzy Grubba
SSA del. do SN Stanisław Stankiewicz (sprawozdawca)
Protokolant Małgorzata Sobieszczańska
w sprawie M. O.
skazanego z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 kk i in.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu
w trybie art. 535 § 5 kpk
w dniu 25 czerwca 2015 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego
na korzyść skazanego od wyroku Sądu Rejonowego w W.
z dnia 18 listopada 2013 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi
Rejonowemu do ponownego rozpoznania.
UZASADNIENIE
M. O. został oskarżony o to, że:
I. w nieustalonym okresie nie wcześniej niż od 31 maja 2005 r. do 23 listopada
2005 r. posiadał pojazd m-ki Toyota Yaris […]pochodzący z kradzieży z włamaniem
w dniu 31 maja 2005 r. w W. na szkodę W. B., przy czym czynu tego dopuścił się w
2
ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy pozbawienia wolności za
przestępstwo podobne, tj. o czyn z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.;
II. w dniu 13 lipca 2005 r. w Wydziale Komunikacji przy ul. K. przedstawił do
rejestracji dokumenty pojazdu m-ki Toyota Yaris […]sprowadzonego z Niemiec
wyłudzając w ten sposób decyzję o rejestracji, która posłużyła do legalizacji
pojazdu m-ki Toyota Yaris […] pochodzącego z kradzieży z włamaniem w dniu 31
maja 2005 r. w W. przy ul. K., przy czym czynu tego dopuścił się w ciągu 5 lat po
odbyciu kary co najmniej 6 miesięcy pozbawienia wolności za przestępstwo
podobne, tj. o czyn z art. 272 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.;
III. w dniu 08 czerwca 2005 r. w Okręgowej Stacji Kontroli Pojazdów w W. wyłudził
poświadczenie nieprawdy w postaci zaświadczenia o przeprowadzonym badaniu
technicznym pojazdu m-ki Toyota Yaris […], przy czym czynu tego dopuścił się w
ciągu 5 lat po odbyciu kary co najmniej 6 miesięcy pozbawienia wolności za
przestępstwo podobne, tj. o czyn z art. 272 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.;
IV. w dniu 23 listopada 2005 r: w W. doprowadził E. K. do niekorzystnego
rozporządzenia mieniem w kwocie 30.500 zł poprzez sprzedaż pochodzącego z
kradzieży pojazdu m-ki Toyota Varis […], przy czym czynu tego dopuścił się w
ciągu 5 lat po odbyciu kary co najmniej 6 miesięcy pozbawienia wolności za
przestępstwo podobne, tj. o czyn z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.;
V. w nieustalonym okresie nie wcześniej niż od 30 sierpnia 2005 r. do 29 września
2005 r. posiadał pojazd m-ki Toyota Yaris […]pochodzący z kradzieży z włamaniem
w dniu 30 sierpnia 2005 r. w W. przy ul. C. na szkodę P., przy czym czynu tego
dopuścił się w ciągu 5 lat po odbyciu kary co najmniej 6 miesięcy pozbawienia
wolności za przestępstwo podobne, tj. o czyn z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1
k.k.;
VI. w dniu 10 lipca 2005 r. w Wydziale Komunikacji przy ul. K. przedstawił do
rejestracji dokumenty m-ki Toyota Yaris […]z Francji wyłudzając w ten sposób
decyzję o rejestracji, która posłużyła do legalizacji pojazdu m-ki Toyota Yaris […]
pochodzącego z kradzieży z włamaniem w dniu 30 sierpnia 2005 r. w W. przy ul.
C., przy czym czynu tego dopuścił się w ciągu 5 lat po odbyciu kary co najmniej 6
miesięcy pozbawienia wolności za przestępstwo podobne, tj. o czyn z art. 272 k.k.
w zw. z art. 64 § 1 k.k.;
3
VII. w dniu 7 lipca 2005 r. w Okręgowej Stacji Kontroli Pojazdów w K. wyłudził
poświadczenie nieprawdy w postaci zaświadczenia o przeprowadzonym badaniu
technicznym pojazdu m-ki Toyota Yaris […], przy czym czynu tego dopuścił się w
ciągu 5 lat po odbyciu kary co najmniej 6 miesięcy pozbawienia wolności za
przestępstwo podobne, tj. o czyn z art. 272 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.;
VIII. w dniu 29 września 2005 r. w W. doprowadził B. C. do niekorzystnego
rozporządzenia mieniem w kwocie 17.200 zł poprzez sprzedaż pochodzącego z
kradzieży pojazdu m-ki Toyota Yaris […], przy czym czynu tego dopuścił się w
ciągu 5 lat po odbyciu kary co najmniej 6 miesięcy pozbawienia wolności za
przestępstwo podobne, tj. o czyn z art.. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.;
IX. W nieustalonym okresie nie wcześniej niż od 23 listopada 2004 r. do 07 marca
2005 r. posiadał pojazd m-ki Honda Civic […]pochodzący z kradzieży z włamaniem
w dniu 23 listopada 2005 r. w W. przy ul. L. na szkodę D. i R. B., przy czym czynu
tego dopuścił się w ciągu 5 lat po odbyciu kary co najmniej 6 miesięcy pozbawienia
wolności za umyślne przestępstwo podobne, tj. o czyn z art. 291 § 1 k.k. w zw. z
art. 64 § 1 k.k.;
X. w dniu 26 października 2004 r. w Wydziale Komunikacji w W. przy ul. K. .
przedstawił do rejestracji dokument pojazdu m-ki Honda Civic
[…], wyłudzając w ten sposób decyzję o rejestracji, która posłużyła do legalizacji
pojazdu m-ki Honda Civic […] pochodzącego z kradzieży z włamaniem w dniu 23
listopada 2005 r. w W. przy ul. L., przy czym czynu tego dopuścił się w ciągu 5 lat
po odbyciu kary co najmniej 6 miesięcy pozbawienia wolności za umyślne
przestępstwo podobne, tj. o czyn z art. 272 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.;
XI. w dniu 22 października 2004 r. w Okręgowej Stacji Kontroli Pojazdów w W.
wyłudził poświadczenie nieprawdy w postaci zaświadczenia o przeprowadzonym
badaniu technicznym pojazdu m-ki Honda Civic […] oraz nabiciu nowego numeru
nadwozia […], przy czym czynu tego dopuścił się w ciągu 5 lat po odbyciu kary co
najmniej 6 miesięcy pozbawienia wolności za umyślne przestępstwo podobne, tj. o
czyn z art. 272 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.;
XII. w dniu 07 marca 2005 r. w W. doprowadził R. N. do niekorzystnego
rozporządzenia mieniem w kwocie I7.000zł poprzez sprzedaż pochodzącego z
kradzieży pojazdu m-ki Honda Civic […], przy czym czynu tego dopuścił się w ciągu
4
5 lat po odbyciu kary co najmniej 6 miesięcy pozbawienia wolności za umyślne
przestępstwo podobne, tj. o czyn z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.;
XIII. w nieustalonym okresie nie wcześniej niż od 22 grudnia 2004 r. do 03 czerwca
2005 r. posiadał pojazd m-ki Honda Civic […] pochodzący z kradzieży z włamaniem
w dniu 22 grudnia 2004 r. w W. przy ul. K. na szkodę J. D., przy czym czynu tego
dopuścił się w ciągu 5 lat po odbyciu kary co najmniej 6 miesięcy pozbawienia
wolności za umyślne przestępstwo podobne, tj. o czyn z art. 291 § 1 k.k. w zw. z
art. 64 § 1 k.k.;
XIV. w dniu 11 lutego 2005 r. w Wydziale Komunikacji w W. przy ul. K. wspólnie i w
porozumieniu z A. S. przedstawił do rejestracji dokumenty pojazdu m-ki Honda
Civic […] wyłudzając w ten sposób decyzję o rejestracji, która posłużyła do
legalizacji pojazdu m-ki Honda Civic […] pochodzącego z kradzieży z włamaniem w
dniu 22 grudnia 2004 r. w W. przy ul. K., przy czym czynu tego dopuścił się w ciągu
5 lat po odbyciu kary co najmniej 6 miesięcy pozbawienia wolności za umyślne
przestępstwo podobne, tj. o czyn z art. 272 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.;
XV. w dniu 15 lutego 2005 r. w Okręgowej Stacji Kontroli Pojazdów w W. wyłudził
poświadczenie nieprawdy w postaci zaświadczenia o przeprowadzonym badaniu
technicznym pojazdu m-ki Honda Civic […], przy czym czynu tego dopuścił się w
ciągu 5 lat po odbyciu kary co najmniej 6 miesięcy pozbawienia wolności za
umyślne przestępstwo podobne, tj. o czyn z art. 272 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.;
XVI. w dniu 03 czerwca 2005 r. w W. doprowadził M. R. do niekorzystnego
rozporządzenia mieniem w kwocie 25.000 zl poprzez sprzedaż pochodzącego z
kradzieży pojazdu m-ki pojazdu m-ki Honda Civic […], przy czym czynu tego
dopuścił się w ciągu 5 lat po odbyciu kary co najmniej 6 miesięcy pozbawienia
wolności za umyślne przestępstwo podobne, tj. o czyn z art. 286 § 1 k.k. w zw. z
art. 64 § 1 k.k.
Sąd Rejonowy w W. wyrokiem z dnia 18 listopada 2013 r., orzekł:
1. oskarżonego M. O. uznał za winnego popełnienia wszystkich zarzucanych mu
aktem oskarżenia czynów i za to :
- za czyn opisany w pkt. I aktu oskarżenia na podstawie art. 291 § 1 k.k. w zw. z art.
64 § 1 k.k. skazał go, a na podstawie art. 291 § 1 k.k. wymierzył mu karę 6
miesięcy pozbawienia wolności;
5
- za czyn opisany w pkt. II aktu oskarżenia na podstawie art. 272 k.k. w zw. z art. 64
§ 1 k.k. skazał go, a na podstawie art. 272 k.k. wymierzył mu karę 5 miesięcy
pozbawienia wolności;
- za czyn opisany w pkt. III aktu oskarżenia na podstawie art. 272 k.k. w zw. z art.
64 § 1 k.k. skazał go, a na podstawie art. 272 k.k. wymierzył mu karę 5 miesięcy
pozbawienia wolności;
- za czyn opisany w pkt. IV aktu oskarżenia na podstawie art. 286 § 1 k.k. w zw. z
art. 64 § 1 k.k. skazał go, a na podstawie art. 286 § 1 k.k. wymierzył mu karę 6
miesięcy pozbawienia wolności;
- za czyn opisany w pkt. V aktu oskarżenia na podstawie art. 291 § 1 k.k. w zw. z
art. 64 § 1 k.k. skazał go, a na podstawie art. 291 § 1 k.k. wymierzył mu karę 6
miesięcy pozbawienia wolności;
- za czyn opisany w pkt. VI aktu oskarżenia na podstawie art. 272 k.k. w zw. z art.
64 § 1 k.k. skazał go, a na podstawie art. 272 k.k. wymierzył mu karę 5 miesięcy
pozbawienia wolności;
- za czyn opisany w pkt. VII aktu oskarżenia na podstawie art. 272 k.k. w zw. z art.
64 § 1 k.k. skazał go, a na podstawie art. 272 k.k. wymierzył mu karę 5 miesięcy
pozbawienia wolności;
- za czyn opisany w pkt. VIII aktu oskarżenia na podstawie art. 286 § 1 k.k. w zw. z
art. 64 § 1 k.k. skazał go, a na podstawie art. 286 § 1 k.k. wymierzył mu karę 6
miesięcy pozbawienia wolności;
- za czyn opisany w pkt. IX aktu oskarżenia, precyzując, iż pochodzi z kradzieży z
włamaniem dokonanej w dniu z 22/23 listopada 2004 r. i za to na podstawie art.
291 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. skazał go, a na podstawie art. 291 § 1 k.k.
wymierzył mu karę 6 miesięcy pozbawienia wolności;
- za czyn opisany w pkt. X aktu oskarżenia, precyzując, iż pochodzi z kradzieży z
włamaniem dokonanej w dniu z 22/23 listopada 2004 r. i za to na podstawie art.
272 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. skazał go, a na podstawie art. 272 k.k. wymierzył
mu karę 5 miesięcy pozbawienia wolności;
- za czyn opisany w pkt. XI aktu oskarżenia na podstawie art. 272 k.k. w zw. z art.
64 § 1 k.k. skazał go, a na podstawie art. 272 k.k. wymierzył mu karę 5 miesięcy
pozbawienia wolności;
6
- za czyn opisany w pkt. XII aktu oskarżenia na podstawie art. 286 § 1 k.k. w zw. z
art. 64 § 1 k.k. skazał go, a na podstawie art. 286 § 1 k.k. wymierzył mu karę 6
miesięcy pozbawienia wolności;
- za czyn opisany w pkt. XIII aktu oskarżenia na podstawie art. 291 § 1 k.k. w zw. z
art. 64 § 1 k.k. skazał go, a na podstawie art. 291 § 1 k.k. wymierzył mu karę 6
miesięcy pozbawienia wolności;
- za czyn opisany w pkt. XIV aktu oskarżenia na podstawie art. 272 k.k. w zw. z art.
64 § 1 k.k. skazał go, a na podstawie art. 272 k.k. wymierzył mu karę 5 miesięcy
pozbawienia wolności;
- za czyn opisany w pkt. XV aktu oskarżenia na podstawie art. 272 k.k. w zw. z art.
64 § 1 k.k. skazał go, a na podstawie art. 272 k.k. wymierzył mu karę 5 miesięcy
pozbawienia wolności;
- za czyn opisany w pkt. XVI aktu oskarżenia na podstawie art. 286 § 1 k.k. w zw. z
art. 64 § 1 k.k. skazał go, a na podstawie art. 286 § 1 k.k. wymierzył mu karę 6
miesięcy pozbawienia wolności;
2. na podstawie art. 85 k.k. w zw. z art. 86 § 1 k.k. wymierzył oskarżonemu karę
łączną 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności;
3. na podstawie art. 46 § 1 k.k. orzekł wobec oskarżonego obowiązek naprawienia
szkody wyrządzonej przestępstwami w całości, poprzez wpłacenie na rzecz
pokrzywdzonych: E. K. - kwoty 30.500 zł, B. C. kwoty -17.200 zł, R. N. - kwoty
17.000 zł, M. R. - kwoty 25.000 zł;
4. na podstawie art. 327 k.p.k. zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa
kwotę 9.571,60 zł tytułem kosztów procesu, w tym kwotę 400 zł tytułem opłaty.
Wyrok ten nie został zaskarżony przez strony i uprawomocnił się z dniem 29
listopada 2013 r.
Obecnie, kasację od tego wyroku, na korzyść M. O., wniósł Prokurator
Generalny, który zaskarżył go w całości i na podstawie art. 532 k.p.k., art. 526 § 1
k.p.k. oraz art. 537 § 1 i 2 k.p.k. zarzucił: rażące i mające istotny wpływ na treść
orzeczenia naruszenie przepisów prawa karnego procesowego i materialnego, to
jest art. 387 § 2 k.p.k., art. 64 § 1 k.k. i art. 291 § 1 k.k., polegające na
uwzględnieniu przez sąd wniosku oskarżonego. któremu nie sprzeciwili się
prokurator i pokrzywdzeni, o wydanie wyroku skazującego bez przeprowadzenia
7
postępowania dowodowego, mimo istnienia istotnych wątpliwości co do
okoliczności popełnienia przez oskarżonego zarzucanych mu przestępstw:
1. związanych z jego karalnością, w wyniku czego doszło do niezasadnego
przyjęcia, iż popełnienia w okresie od 22 października 2004 r. do 23 listopada 2005
r. szesnastu przestępstw z art. 291 § 1 k.k., art. 272 k.k. i art. 286 § 1 k.k.
oskarżony dopuścił się działając w warunkach art. 64 § 1 k.k., podczas gdy będący
podstawą przyjęcia recydywy szczególnej podstawowej wyrok Sądu Rejonowego w
sprawie III K …/06; którym na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności
zaliczono okres tymczasowego aresztowania od dnia 10 kwietnia 2003 r. do dnia 8
września 2004 r. został wydany w dniu 22 maja 2006 r., a uprawomocnił się w dniu
23 stycznia 2007r.,
2. związanych z zawarciem w opisach czynów zarzucanych oskarżonemu w
pkt I, V, IX i XIII przestępstw z art. 291 § 1 k.k., iż ich popełnienia dopuścił się on
poprzez posiadanie pojazdów pochodzących, z kradzieży z włamaniem, podczas
gdy do znamion czasownikowych przestępstwa z art. 291 § 1 k.k. należą jedynie
nabycie, pomoc do zbycia, przyjęcie lub pomoc do ukrycia rzeczy uzyskanej za
pomocą czynu zabronionego
W oparciu o tak sformułowane zarzuty, autor kasacji wniósł o uchylenie
zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego
rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja Prokuratora Generalnego, wywiedziona na korzyść skazanego,
wobec jej oczywistej zasadności, mogła być rozpoznana i uwzględniona na
posiedzeniu, w trybie określonym przepisem art. 535 § 3 k.p.k.
Nie ulega żadnej wątpliwości, że przyjęcie w treści wyroku sądu meriti
podstawy przyjęcia odpowiedzialności M. O. na płaszczyźnie art. 64 § 1 k.k., nie
odpowiadało wszystkim warunkom tego unormowania i nastąpiło z rażącą obrazą
przepisów prawa materialnego. Przede wszystkim trzeba przypomnieć, że
recydywa szczególna w typie podstawowym zachodzi wtedy, gdy sprawca, skazany
za przestępstwo umyślne na karę pozbawienia wolności, w ciągu 5 lat po odbyciu
co najmniej 6 miesięcy kary, umyślnie popełnia przestępstwo podobne do tego, za
które był już skazany. Warunek uprzedniego skazania nie został jednak w
8
rozpoznawanej sprawie spełniony. Jak wynika z analizy akt sprawy podstawą
przyjęcia, iż M. O. dopuścił się popełnienia zarzucanych mu czynów działając w
warunkach powrotu do przestępstwa określonego w art. 64 § 1 k.k., nie był odpis
wyroku w sprawie III K ../06, a tylko zapis z pozycji 3 Informacji o osobie z
Krajowego Rejestru Karnego, który wskazywał, iż M. O. został skazany wyrokiem
Sądu Rejonowego z dnia 22 maja 2006 r., sygn. akt III K …/06, za popełnienie
przestępstw z art. 272 k.k., art. 291 § 1 k.k. i z art. 286 § 1 k.k. na karę łączną 4 lat i
6 miesięcy pozbawienia wolności, z zaliczeniem okresu pozbawienia wolności od
dnia 10 kwietnia 2003 r. do 8 września 2004 r. Niezależnie od tego, iż sąd meriti nie
dysponował załączonym do akt odpisem wyroku wydanego w sprawie III K …/06, to
już sam zapis w tejże karcie karnej wskazywał, iż wyrok ten nie może stanowić
podstawy do przyjęcia recydywy specjalnej podstawowej w sprawie IV K …/07.
Wprawdzie w niniejszej sprawie przypisano oskarżonemu popełnienie czynów
wyczerpujących znamiona tych samych umyślnych przestępstw, co w sprawie III K
…/06, tj. z art. 291 § 1 k.k., art. 272 k.k. oraz z art. 286 § 1 k.k., jednakże czyny te
zostały popełnione w okresie od 22 października 2004 r. do 23 listopada 2005 r., a
więc niewątpliwie zostały one popełnione nie tylko przed uprawomocnieniem się,
ale i w ogóle - przed wydaniem wyroku w sprawie III K …/06. Zatem brak było
warunków pozwalających na uznanie, iż M. O. popełnił zarzucane mu w sprawie IV
K …/07 przestępstwa działając w warunkach określonych w art. 64 § 1 k.k. Jest
bowiem oczywiste, że nie został spełniony pierwszy warunek recydywy z art. 64 § 1
k.k., jakim jest popełnienie przestępstwa po uprzednim prawomocnym skazaniu.
Zgodnie z treścią przywołanego przepisu recydywa specjalna podstawowa
zachodzi wówczas, gdy sprawca skazany za przestępstwo umyślne na karę
pozbawienia wolności, w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary
umyślnie popełnia przestępstwo podobne do tego za które był już skazany.
Wskazane przesłanki mają charakter równoważny i muszą być spełnione łącznie,
jednakże przestępstwo może więc spełniać warunki określone w art. 64 § 1 k.k.
tylko wtedy, gdy zostało popełnione już po prawomocnym osądzeniu
wcześniejszego przestępstwa. Przez skazanie rozumieć należy prawomocne
uznanie za winnego, albowiem skazanym - w rozumieniu tego przepisu - jest
bowiem tylko ta osoba, co do której zapadł prawomocny wyrok sądu (vide art. 42
9
ust. 3 Konstytucji RP i art. 5 § 1 k.p.k.). Wyrok skazujący musi być przy tym
prawomocny w chwili popełnienia przez sprawcę kolejnego, podobnego
przestępstwa. Warunek uprzedniego skazania nie jest natomiast spełniony, jeżeli
sprawca popełnił nowe przestępstwo umyślne zanim został prawomocnie
osądzony, albowiem do momentu uprawomocnienia się wyroku, obejmującego
takie skazanie, osobę wobec której toczy się postępowanie, uznaje się za
oskarżonego, nie zaś za skazanego.
Autor kasacji słusznie skonstatował, że w sprawie doszło także do rażącego
naruszenia treści przepisu art. 387 § 2 k.p.k. Sąd może bowiem uwzględnić złożony
przez oskarżonego na podstawie art. 387 § 3 k.p.k. wniosek o dobrowolne
poddanie się karze wtedy, gdy okoliczności popełnienia przestępstwa nie budzą
wątpliwości, cele postępowania zostaną osiągnięte mimo nieprzeprowadzenia
rozprawy w całości i nie sprzeciwił się temu prokurator, a także pokrzywdzony
należycie, powiadomiony o terminie rozprawy oraz pouczony o możliwości
zgłoszenia przez oskarżonego tego wniosku. Aczkolwiek przywołany przepis
zmierza do uproszczenia i usprawnienia procesu karnego, to przecież nie zwalnia
sądu od obowiązków należytej kontroli zgromadzonego materiału dowodowego i
realizacji celów postępowania karnego określonych w art. 2 k.p.k. Wymóg
kategorycznego stwierdzenia, iż okoliczności popełnienia przestępstwa nie budzą
wątpliwości, odnosi się przy tym nie tylko do zasadniczej kwestii samego
sprawstwa oskarżonego w zakresie zarzucanego mu czynu, ale i do wszelkich
okoliczności ważących na kształcie i rozmiarze odpowiedzialności karnej za ten
czyn (vide wyroki SN: z dnia 19 lutego 2013 r., II KK 22/13, Prok. i Pr. 2013/5/14; z
dnia 21 sierpnia 2012 r., IV KK 67/12, Lex nr 1220932). W niniejszej sprawie
warunki określone w art. 387 § 2 k.p.k. nie zostały ewidentnie spełnione. Zatem
uznanie, iż istnieją podstawy do uwzględnienia wniosku oskarżonego o wydanie
wyroku skazującego, albowiem okoliczności popełnienia zarzucanych mu
przestępstw nie budzą wątpliwości, chociaż zaistniały wątpliwości co do zasadności
przyjęcia działania w warunkach powrotu do przestępstwa, nastąpiło z rażącym
naruszeniem przepisów prawa procesowego - art. 387 § 2 k.p.k. i materialnego -
art. 64 § 1 k.k.
10
Jak trafnie argumentuje autor kasacji, uchybienia te były rażące i miały
istotny wpływ na treść wyroku. Sąd meriti dokonał przecież wadliwej oceny prawnej
działania oskarżonego, co znalazło swój wyraz w nieprawidłowym opisie
przypisanych mu czynów, a nadto przywołaniu art. 64 § 1 k.k. do podstawy prawnej
skazania. Nie można również pomijać wpływu zakwestionowanego wyroku na
(bardziej rygorystyczne) warunki i czas odbywania orzeczonej kary (vide art. 78 § 1
i 2 k.k. i art. 82 § 2 k.k.w.).
Nie do końca natomiast przekonuje teza autora kasacji, zawarta w punkcie 2
petitum skargi, wskazująca także na rażące naruszenie przepisu prawa
materialnego - art. 291 § 1 k.k., w odniesieniu do części czynów przypisanych M.
O., a zarzucanych mu w pkt. I, V, IX i XIII aktu oskarżenia. Warto w tym miejscu
przypomnieć, że opis czynu, o którym mowa w art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k., może być
dokonywany w języku ogólnym, a niekoniecznie w języku ściśle prawnym. Istotne
jest tylko to, aby odpowiadał on zespołowi znamion przewidzianych w przepisie
określającym dany typ czynu zabronionego (vide postanowienie SN z dnia 5
grudnia 2013 r., II KK 212/13, OSNKW 2014/5/38). Ponieważ jednak doszło do
uchylenia zaskarżonego wyroku, w toku ponownego rozpoznania sąd meriti winien
mieć na uwadze także i tę ostatnią argumentację skarżącego, bacząc na kierunek
kasacji. W toku ponownego procedowania sąd pierwszej instancji powinien także
pamiętać, że wydanie wyroku skazującego bez przeprowadzenia postępowania
dowodowego uzależnione jest przede wszystkim od możliwości kategorycznego
stwierdzenia, że okoliczności popełnienia przestępstwa nie budzą wątpliwości, przy
czym wymóg ten odnosi się nie tylko do zasadniczej kwestii samego sprawstwa
oskarżonego w zakresie zarzucanego mu czynu, ale i do wszelkich okoliczności
ważących na kształcie i rozmiarze odpowiedzialności karnej za ten czyn (vide
wyrok SN z dnia 21 sierpnia 2012 r., IV KK 67/12, LEX nr 1220932). Uniknięcie
tego uchybienia, przy dostrzeżeniu niespełnienia przesłanki braku wątpliwości co
do okoliczności popełnienia przestępstwa, określonej wyżej wymienionym
przepisem, mogło wszak doprowadzić do odmiennych (bardziej korzystnych)
ustaleń w zakresie odpowiedzialności karnej M. O.
Wreszcie nie sposób pominąć, że przepis art. 443 k.p.k. pozwalający
orzekać na niekorzyść oskarżonego przy ponownym rozpoznaniu sprawy na skutek
11
uchylenia w wyniku środka zaskarżenia wniesionego na korzyść oskarżonego od
wyroku skazującego wydanego w trybie art. 387 k.p.k., gdy środek ten
kwestionował karę objętą uprzednim porozumieniem (art. 434 § 3 k.p.k.), nie
dotyczy sytuacji, gdy kara ta została orzeczona niezgodnie z wymogami
materialnego prawa karnego, a sąd, uwzględniając wniosek oskarżonego o
skazanie go w określony sposób, nie wskazał mu na konieczność zmiany tego
oświadczenia w danym zakresie, gdyż wówczas naruszenie prawa jest wynikiem
wadliwego działania sądu, a oskarżony nie może ponosić negatywnych
konsekwencji wydania przez sąd orzeczenia niezgodnego z prawem, zatem w pełni
obowiązuje tu także w postępowaniu ponownym zakaz reformationis in peius (vide
wyrok SN z dnia 12 maja 2011 r., OSNKW 2011/7/63).
Z tych więc przyczyn, uznając wniosek kasacji o uchylenie zaskarżonego
wyroku - w celu wyjaśnienia w toku ponowionego postępowania omówionych wyżej
wątpliwości - za w pełni zasadny, Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.