Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CSK 23/15
POSTANOWIENIE
Dnia 23 lipca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Hubert Wrzeszcz
w sprawie ze skargi J. T. i E. T.-H.
przy uczestnictwie J. P., H. S., I. T. i M. D.
o wznowienie postępowania prowadzonego przed Sądem Rejonowym w sprawie
[…] o stwierdzenie nabycia spadku po I. T.,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 23 lipca 2015 r.,
na skutek skargi kasacyjnej skarżących od postanowienia
Sądu Okręgowego w G.
z dnia 26 czerwca 2014 r.,
odrzuca skargę kasacyjną w części dotyczącej
rozstrzygnięcia zawartego w punkcie drugim zaskarżonego
postanowienia, a w pozostałym zakresie odmawia przyjęcia
skargi kasacyjnej do rozpoznania.
UZASADNIENIE
2
Postanowieniem z dnia 26 czerwca 2014 r. Sąd Okręgowy w G. oddalił
apelację wnioskodawców (pkt 1) i odrzucił zażalenie na częściowe odrzucenie
skargi o wznowienie postępowania (pkt 2), wniesione od postanowienia Sądu
Rejonowego w R., którym odrzucono „skargę wnioskodawców o wznowienie
postępowania w sprawie […] o stwierdzenie nabycia spadku po I. T. w zakresie w
jakiej dotyczyła ona wykrycia nowych środków dowodowych (pkt 1)” i oddalono
skargę w pozostałym zakresie. Zaskarżając postanowienie w całości, pełnomocnik
wnioskodawców wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania oparł na
przesłankach przewidzianych w art. 3989
§ 1 pkt 1 i 4 k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna jest nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia
funkcjonującym na rzecz państwa, a więc w interesie publicznym. Stoi ona przede
wszystkim na straży wykonywania prawa oraz jego jednolitej wykładni. Interes
prywatny uwzględnia zaś tylko na tyle, na ile może się on stać podłożem
zaspokojenia interesu ogólnego. Sąd Najwyższy już w okresie obowiązywania
kasacji, będącej zwyczajnym środkiem odwoławczym, podkreślał, że podstawowym
celem postępowania kasacyjnego jest ochrona interesu publicznego przez
zapewnienie jednolitości wykładni oraz wkład Sądu Najwyższego w rozwój prawa
i jursprudencji (postanowienie z dnia 4 lutego 2000 r., II CZ 178/99, OSNC 2000,
nr 7-8, poz. 147).
Zgodnie z art. 3989
§ 1 k.p.c. Sąd Najwyższy przyjmuje skargę
kasacyjną do rozpoznania, jeżeli w sprawie występuje istotne zagadnienie
prawne, istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne
wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów, zachodzi
nieważność postępowania lub skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona.
Cel wymagania przewidzianego w art. 3984
§ 2 k.p.c. może być zatem osiągnięty
jedynie przez powołanie i uzasadnienie istnienia przesłanek umożliwiających
realizację publicznoprawnych funkcji skargi kasacyjnej. Tylko na tych przesłankach
Sąd Najwyższy może oprzeć rozstrzygnięcie o przyjęciu lub odmowie przyjęcia
skargi kasacyjnej do rozpoznania. Dopuszczenie i rozpoznanie skargi kasacyjnej
3
ustrojowo i procesowo jest uzasadnione jedynie w tych sprawach, w których mogą
być zrealizowane jej funkcje publicznoprawne.
Sąd Najwyższy, rozpoznając skargę kasacyjną, nie jest trzecią instancją
sądową. Sąd kasacyjny nie sądzi sprawy, lecz rozpoznaje skargę kasacyjną
w interesie publicznym, wyjaśniając istotne zagadnienie prawne, dokonując
wykładni przepisów budzących poważne wątpliwości lub wywołujących
rozbieżności w orzecznictwie sądów bądź usuwając z obrotu prawnego orzeczenia
wydane w postępowaniu dotkniętym nieważnością lub oczywiście wadliwe.
Dlatego nie każda skarga kasacyjna może być przyjęta do rozpoznania.
Ograniczenia środków zaskarżenia są znane współcześnie w różnych
ustawodawstwach. Są one zgodne z zaleceniami Rady Europy, które zmierzają do
ograniczenia liczby instancji oraz zezwalają na wprowadzenie środków
ograniczających dostęp do sądu najwyższego szczebla. W judykaturze Sądu
Najwyższego, odwołującej się do orzecznictwa Europejskiego Trybunału
Praw Człowieka, już w okresie obowiązywania kasacji zostało utrwalone
stanowisko, iż ograniczenie dostępności i dopuszczalności kasacji nie jest
sprzeczne ani z Konstytucją, ani z postanowieniami wiążących Polskę konwencji
międzynarodowych (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia
1998 r., I PZ 54/97, OSNAPUS 1999, nr 3, poz. 92, postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 29 grudnia 1998 r., I PZ 67/98, OSNAPUS 2000, nr 2, poz. 65
oraz uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia
17 stycznia 2001 r. III CZP 49/00, OSNC 2001, nr 4, poz. 53). Takie stanowisko
wyraził również Trybunał Konstytucyjny (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego
z dnia 10 lipca 2000 r., SK 12/99, OTK Zbiór Urzędowy 2000, nr 5, poz. 14).
W niniejszej sprawie nie zachodzą przytoczone przesłanki przyjęcia skargi
kasacyjnej do rozpoznania.
Nie występuje wskazane we wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do
rozpoznania istotne zagadnienie prawne. Istotnym zagadnieniem prawnym
w rozmienieniu art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c. jest zagadnienie nowe, nierozwiązane
dotąd w orzecznictwie, którego rozstrzygnięcie może przyczynić się do rozwoju
prawa. Odwołanie się do tej przesłanki przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania
4
wymaga - jak wynika z orzecznictwa Sądu Najwyższego – sformułowania tego
zagadnienia z przytoczeniem wiążących się z nim konkretnych przepisów prawnych
oraz przedstawienia argumentów świadczących o rozbieżnych ocenach prawnych
(por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 10 maja 2001 r., II CZ 35/01,
OSNC 2002 r., nr 1, poz. 11; z dnia 14 lutego 2003 r., I PK 306/02, Wokanda 2004 r.
Nr 7-8, poz. 51; z dnia 7 czerwca 2005 r., V CSK 3/05, nie publ.).
Treść uzasadnienia wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania
nie daje podstaw do przyjęcia, że zachodzi rozumiane w wyżej przestawiony
sposób istotne zagadnienie prawne. Skarżący nie sformułowali zagadnienia
prawnego z przytoczeniem konkretnych przepisów prawa. Uzasadniając omawianą
przesłankę przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania nie przedstawili też wywodu
zawierającego szczegółową i pogłębioną argumentację prawną przekonującą
o istnieniu rozbieżności ocen dotyczących zagadnienia prawnego.
Nie zachodzi także przesłanka przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania
w postaci oczywistej zasadności skargi kasacyjnej. Powołanie się na tę przesłankę
wymaga - jak wyjaśniono w orzecznictwie - wykazania, że zaskarżony wyrok zapadł
z oczywistym, rażącym naruszeniem przepisów prawa lub podstawowych zasad
prawa, widocznym prima facie, przy wykorzystaniu podstawowej wiedzy prawniczej,
bez potrzeby głębszej analizy i dłuższych badań lub dociekań. Chodzi więc
o szczególne, kwalifikowane wypadki naruszenia prawa przez sąd drugiej instancji
(por. postanowienie z dnia 10 stycznia 2003 r., V CZ 197/02, OSNC 2004 r., nr 3,
poz. 49). Wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania ze względu
na omawianą przesłankę nie zawiera - w konfrontacji z motywami rozstrzygnięcia -
przekonujących argumentów, że zaskarżone postanowienie zostało wydane
z naruszeniem przepisów prawa lub podstawowych zasad prawa, uzasadniającym
oczywistą zasadność skargi w wyżej przedstawionym rozumieniu.
Nie ma też podstaw do przyjęcia, że postępowanie przed Sądem
odwoławczym jest dotknięte nieważnością.
Skarga kasacyjna w części dotyczącej rozstrzygnięcia zawartego w punkcie
drugim sentencji zaskarżonego postanowienia podległa odrzuceniu jako
niedopuszczalna. Skarga kasacyjna od postanowień innych niż co do istoty sprawy
5
- zarówno w procesie (art. 3981
§ 1 k.p.c.), jak i w postępowaniu nieprocesowym
(art. 5191
§ 1 k.p.c.) - przysługuje jedynie od postanowienia w przedmiocie
odrzucenia pozwu (wniosku) i umorzenia postępowania. Tymczasem
rozstrzygnięcie zawarte w punkcie drugim sentencji zaskarżonego postanowienia
nie należy do żadnej z wymienionych kategorii postanowień.
Z przedstawionych powodów Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji
postanowienia (art. 3986
§ 3 i art. 3989
§ 2 k.p.c.).