Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III UZ 8/15
POSTANOWIENIE
Dnia 11 sierpnia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Maciej Pacuda (przewodniczący)
SSN Dawid Miąsik
SSN Krzysztof Staryk (sprawozdawca)
w sprawie z odwołania A. S.
od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
o zapłatę składek na ubezpieczenie społeczne,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 11 sierpnia 2015 r.,
zażalenia odwołującego się na postanowienie Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 29 maja 2015 r.,
oddala zażalenie.
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 29 maja 2015 r. Sąd Apelacyjny– w sprawie A. S.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych o zapłatę składek na
ubezpieczenie społeczne – odrzucił skargę kasacyjną A. S. od wyroku Sądu
Apelacyjnego z dnia 4 marca 2015 r.
W uzasadnieniu postanowienia Sąd Apelacyjny wskazał, że zgodnie z art.
3982
§ 1 k.p.c. skarga kasacyjna jest niedopuszczalna w sprawach o prawa
majątkowe, w których wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż pięćdziesiąt
tysięcy złotych, a w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych -
niższa niż dziesięć tysięcy złotych. Jednakże w sprawach z zakresu ubezpieczeń
2
społecznych skarga kasacyjna przysługuje niezależnie od wartości przedmiotu
zaskarżenia w sprawach o przyznanie i o wstrzymanie emerytury lub renty oraz o
objęcie obowiązkiem ubezpieczenia społecznego. Niezależnie od wartości
przedmiotu zaskarżenia skarga kasacyjna przysługuje także w sprawach o
odszkodowanie z tytułu wyrządzenia szkody przez wydanie prawomocnego
orzeczenia niezgodnego z prawem.
Sąd Apelacyjny stwierdził, że w rozpatrywanej sprawie wartość przedmiotu
zaskarżenia została określona na kwotę 428,62 zł jako wartość składek na
ubezpieczenie społeczne. W konsekwencji skarga kasacyjna jest niedopuszczalna
ze względu na wartość przedmiotu zaskarżenia niższą niż dziesięć tysięcy złotych.
Sąd Apelacyjny nie podzielił argumentacji skarżącego, że niniejsza sprawa jest
sprawą o objęcie obowiązkiem ubezpieczenia społecznego, czy o prawo do
emerytury, w których skarga kasacyjna przysługuje niezależnie od wartości
przedmiotu zaskarżenia.
Sąd Apelacyjny podkreślił, że w sprawach z zakresu ubezpieczeń
społecznych przedmiot rozpoznania sprawy sądowej wyznacza decyzja organu
rentowego, od której wniesiono odwołanie (art. 4779
i art. 47714
k.p.c.).
Przedmiotem rozpatrywanej sprawy jest kwestia ewentualnego braku obowiązku
zapłaty składek na ubezpieczenie społeczne przez Andrzeja Siemińskiego z tytułu
prowadzenia działalności twórczej, za okres od 1 lipca 1977 r. do 31 grudnia
1991 r., w związku z przedawnieniem. Zaskarżona decyzja z 27 lipca 2012 r. nie
dotyczyła zatem objęcia ubezpieczeniem A. S., nie rozstrzygała również o jego
prawie do emerytury. Sąd Apelacyjny stwierdził, że rozpatrywana sprawa nie należy
do kategorii spraw o przyznanie i wstrzymanie emerytury, czy objęcie obowiązkiem
ubezpieczenia społecznego.
W sytuacji, gdy wartość przedmiotu zaskarżenia jest w niniejszej sprawie
niższa niż dziesięć tysięcy złotych to skarga kasacyjna jest niedopuszczalna
stosownie do przepisu art. 3982
§ 1 k.p.c. i podlega odrzuceniu na podstawie art.
3986
§ 2 k.p.c.
Powyższe postanowienia Sądu Apelacyjnego zażaleniem zaskarżył
pełnomocnik powoda zarzucając naruszenie art. 3982
§ 1 k.p.c. przez odrzucenie
wniesionej przez powoda skargi kasacyjnej, podczas gdy w sprawach z zakresu
3
ubezpieczeń społecznych skarga kasacyjna przysługuje niezależnie od wartości
przedmiotu zaskarżenia w sprawach o przyznanie i o wstrzymanie emerytury lub
renty oraz o objęcie obowiązkiem ubezpieczenia społecznego. Z tych względów
wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia oraz o zasądzenie od pozwanego
na rzecz powoda kosztów postępowania zażaleniowego, w tym kosztów
zastępstwa procesowego według norm przepisanych.
W uzasadnieniu zażalenia wskazano, że w „adekwatnych sprawach
stosowne orzeczenia zapadały przed Sądem Najwyższym. W tym m.in. na uwagę
zasługuje wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i
Spraw Publicznych z dnia 8 listopada 2012 r. sygn. akt II UK 95/12 stanowiący, że
„okres prowadzenia działalności artystycznej po 1973 r. może uprawniać do
emerytury, tylko gdy twórca opłacił składki na ubezpieczenie społeczne na
podstawie ustawy z dnia 27 września 1973 r. o zaopatrzeniu emerytalnym twórców
i ich rodzin (t.j. Dz.U. z 1983 r. Nr 31, poz. 145).” Także Sąd Najwyższy stwierdził,
że obowiązek odprowadzania składek ubezpieczeniowych spoczywa na twórcy”.
Wnoszący zażalenie wskazał, że uznanie działalności za twórczą lub artystyczną i
ustalenie daty jej rozpoczęcia następuje w formie decyzji Komisji do Spraw
Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców, działającej przy ministrze właściwym do
spraw kultury. Taką też decyzję otrzymał powód A. S. Osoby prowadzące taką
działalność podlegają wówczas ubezpieczeniom społecznym jak pracownicy.
Dopiero stwierdzone decyzją Komisji do Spraw Zaopatrzenia Emerytalnego
Twórców wykonywanie działalności twórczej lub artystycznej i uzyskiwanie z tego
tytułu przychodów, odrębnych od przychodów ze stosunku pracy, stanowi kolejny
tytuł do objęcia ubezpieczeniami społecznymi. W przypadku natomiast, gdy twórcy
lub artyści wykonują działalność w formie umów zlecenia lub umów o dzieło,
podlegają ubezpieczeniom społecznym z tytułu wykonywanej działalności. Twórcy i
artyści, którzy otrzymali decyzję Komisji do Spraw Zaopatrzenia Emerytalnego
Twórców, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i
wypadkowemu od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania
wykonywania tej działalności. Z powyższego jednoznacznie wynika, że skarga
kasacyjna A. S. „dotyczyła w niniejszym postępowaniu o przyznanie emerytury -
objęcie obowiązkiem ubezpieczenia społecznego”.
4
„Co prawda jak podnosi Sąd Apelacyjny nie tyle dotyczyła ewentualnego
obowiązku zapłaty składek na ubezpieczenie społeczne przez powoda z tytułu
prowadzenia działalności twórczej co przede wszystkim objęcia go ubezpieczeniem
i jego prawie do emerytury. Ustawodawca określił względem takich osób inny
termin - artyści i twórcy opłacają składki za okres wykonywania działalności
twórczej lub artystycznej przed dniem wydania decyzji Komisji do Spraw
Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców w terminie opłacania składek za miesiąc, w
którym otrzymali decyzję. Sytuacja, w której organ rentowy orzeka o obowiązku
opłacenia składek na ubezpieczenie społeczne za okres wykonywania działalności
twórczej lub artystycznej oznacza objęcie powoda obowiązkowym ubezpieczeniem
społecznym - a zatem skarga kasacyjna przysługuje niezależnie od wartości
przedmiotu zaskarżenia. Takie stanowisko znajdowało potwierdzenie w
orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazanych na początku uzasadnienia
niniejszego zażalenia jak i np. wyrok SN z dnia 20.06.2012r., I UK 140/12, Lex nr
1211542”.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest niezasadne.
Zarówno decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, jak i wyroki Sądów w
niniejszej sprawie dotyczyły składek na ubezpieczenie społeczne, które (jak
stwierdzono w decyzji organu rentowego) uległy przedawnieniu. Obowiązek
opłacania składki na zaopatrzenie emerytalne twórców powstawał dla osoby
prowadzącej zawodowo działalność artystyczną z dniem określonym w § 16 ust. 2
rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 grudnia 1973 r. w sprawie wykonania
ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym twórców i ich rodzin (Dz.U. z 1974 r. Nr 1, poz.
1 ze zm.), a nie z dniem ustalenia tego obowiązku decyzją organu rentowego (por.
§ 2 ust. 2 tego rozporządzenia oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 listopada
2012 r. w sprawie II UK 95/12, OSNP 2013 nr 19-20, poz. 234, LEX nr 1238102).
Kwestia objęcia skarżącego ubezpieczeniem społecznym za okres od
1977 r. do 1991 r. została rozstrzygnięta w sposób korzystny dla niego we
5
wcześniejszej decyzji ZUS z dnia 13 maja 2011 r. i nie stanowiła przedmiotu
zaskarżonego wyroku.
Ponieważ zaskarżony skargą kasacyjną wyrok nie dotyczył ustalenia
podlegania ubezpieczeniu społecznemu ani nie dotyczył też prawa do emerytury
lub renty, a tylko obowiązku zapłaty składek na ubezpieczenie społeczne,
dopuszczalność skargi kasacyjnej uzależniona była od wykazania wartości
przedmiotu zaskarżenia przekraczającego limit określony w art. art. 3982
§ 1 k.p.c.
Pełnomocnik powoda wskazał kwotę 428,62 zł jako wartość przedmiotu
zaskarżenia, dlatego w sposób prawidłowy Sąd Apelacyjny uznał, że skarga
kasacyjna podlegała odrzuceniu na podstawie art. 3986
§ 2 k.p.c.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy oddalił zażalenie jako bezzasadne
na podstawie art. 39814
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.