Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II PK 27/15
POSTANOWIENIE
Dnia 24 września 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Halina Kiryło
w sprawie z powództwa J. M.
przeciwko D. W. Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.
o odszkodowanie,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw
Publicznych w dniu 24 września 2015 r.,
na skutek skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego w W. z
dnia 16 września 2014 r.,
odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.
UZASADNIENIE
Sąd Okręgowy w W. wyrokiem z dnia 16 września 2014 r., po rozpoznaniu
sprawy z powództwa J. M. przeciwko D. W. Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. o
odszkodowanie, na skutek apelacji wniesionej przez powódkę od wyroku Sądu
Rejonowego w W. z dnia 17 lipca 2013 r. (mocą którego oddalono jej powództwo
oraz zasądzono od powódki na rzecz pozwanego kwotę 900 zł tytułem zwrotu
kosztów zastępstwa procesowego, a w pozostałym zakresie nie obciążono powódki
kosztami procesu), zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że zasądził od
pozwanej na rzecz powódki kwotę 27.192 zł tytułem odszkodowania wraz z
ustawowymi odsetkami od dnia 10 kwietnia 2013 r. do dnia zapłaty oraz kwotę
1.800 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego, w pozostałej części oddalił
powództwo i zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 930 zł tytułem zwrotu
kosztów zastępstwa prawnego w instancji odwoławczej.
2
Powyższy wyrok został zaskarżony skargą kasacyjną pozwanej. Skargę
oparto na podstawie naruszenia przepisów prawa materialnego: 1/ art. 183a
§ 1 k.p.;
2/ art. 183a
§ 2 k.p.; 3/ art. 183a
§ 4 k.p.; 4/ art. 183c
§ 1 i § 2 k.p., w tym również w
związku z 183b
§ 1 pkt 2 k.p.; 5/ art. 183d
k.p., w tym również w związku z i art. 183b
§ 1 pkt 2 k.p. oraz art. 183c
k.p. Skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku
w całości i orzeczenie co do istoty sprawy przez oddalenie powództwa w całości i
zasądzenie na rzecz pozwanej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa
procesowego według norm przepisanych; względnie wniósł o uchylenie
zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd
drugiej instancji i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania.
Skarżąca wniosła o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania powołując się
na art. 3989
§ 1 pkt 1 i 2 k.p.c., gdyż - jej zdaniem - przemawia za tym potrzeba
wyeliminowania z obrotu prawnego wadliwego orzeczenia, co też pozwoli na
przedstawienie właściwej wykładni przepisów budzących wątpliwości.
W odpowiedzi na skargę kasacyjną powódka wniosła o odrzucenie skargi,
ewentualnie - z ostrożności procesowej - wniosła o oddalenie skargi kasacyjnej w
całości i zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów zastępstwa
procesowego według norm przepisanych za postępowanie kasacyjne.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna nie kwalifikowała się do przyjęcia celem jej
merytorycznego rozpoznania.
Na wstępie warto podkreślić, że Sąd Najwyższy, jako sąd kasacyjny, nie jest
sądem powszechnym zwykłej, trzeciej instancji, zaś skarga kasacyjna (podobnie
jak uprzednio kasacja) nie jest środkiem zaskarżenia przysługującym od każdego
rozstrzygnięcia sądu drugiej instancji kończącego postępowanie w sprawie, a to z
uwagi na przeważający w charakterze skargi kasacyjnej element interesu
publicznego. Zgodnie z takim modelem skargi kasacyjnej jej rozpoznanie następuje
tylko z przyczyn kwalifikowanych, wymienionych a art. 3989
§ 1 k.p.c. W
konsekwencji tego, w art. 3984
§ 2 k.p.c. wśród istotnych wymagań skargi
kasacyjnej ustawodawca wymienił obowiązek złożenia wniosku o przyjęcie skargi
3
do rozpoznania i jego uzasadnienie. Wymóg ten wiąże się z tzw. przedsądem,
polegającym m.in. na możliwości odmowy przez Sąd Najwyższy przyjęcia skargi
kasacyjnej do rozpoznania (art. 3989
§ 2 k.p.c.), a jego spełnienie powinno przybrać
postać wyodrębnionego wywodu prawnego, w którym skarżący wykaże, jakie
występujące w sprawie okoliczności pozwalają na uwzględnienie wniosku o
przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania i jednocześnie uzasadnieniu, dlaczego
odpowiadają one ustawowemu katalogowi przesłanek. Ustawodawca
nieprzypadkowo, konstruując wymagania skargi kasacyjnej, wyodrębnił w
oddzielnych przepisach art. 3984
k.p.c. obowiązek przytoczenia podstaw
kasacyjnych i ich uzasadnienia (§ 1) i obowiązek przedstawienia wniosku o
przyjęcie skargi do rozpoznania i jego uzasadnienia (§ 2). Chodzi zatem o dwa
odrębne, kreatywne elementy skargi kasacyjnej, które spełniają określone cele i
podlegają ocenie Sądu Najwyższego, na różnych etapach postępowania
kasacyjnego. Wniosek o przyjęcie skargi do rozpoznania i jego uzasadnienie
podlegają analizie na etapie przedsądu, natomiast przytoczone podstawy
kasacyjne i ich uzasadnienie oceniane są dopiero po przyjęciu skargi do
rozpoznania, w trakcie jej merytorycznego rozpoznawania. Oba te elementy muszą
być więc przez skarżącego wyodrębnione, oddzielnie przedstawione i uzasadnione,
a dla spełnienia wymogu z art. 3984
§ 2 k.p.c. nie wystarczy odwołanie się do
podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienia, bo choć dla obu tych przesłanek
argumenty mogą być podobne, to Sąd Najwyższy w ramach przedsądu bada tylko
wskazane w skardze okoliczności uzasadniające przyjęcie jej do rozpoznania, nie
analizuje zaś podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienia. Skarga kasacyjna powinna
być tak zredagowana i skonstruowana, aby Sąd Najwyższy nie musiał poszukiwać
w uzasadnieniu jej podstaw pozostałych elementów konstrukcyjnych skargi, ani tym
bardziej się ich domyślać. Skarga kasacyjna jest wszak szczególnym środkiem
zaskarżenia, realizującym przede wszystkim interes publiczny, polegający na
usuwaniu rozbieżności w orzecznictwie sądów powszechnych oraz na
wspomaganiu rozwoju prawa, zatem uzasadnienie wniosku o przyjęcie skargi do
rozpoznania powinno koncentrować się na wykazaniu, iż takie okoliczności w
sprawie zachodzą (postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008 r.,
II UK 246/07, LEX nr 449007, z dnia 10 marca 2008 r., III UK 4/8, LEX nr 459291,
4
z dnia 9 czerwca 2008 r., II UK38/08, LEX nr 404134 i z dnia 19 czerwca 2008 r.,
II UZ 18/08, LEX nr 406392).
Zgodnie z art. 3989
§ 1 k.p.c., Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do
rozpoznania, gdy w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne, istnieje
potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub
wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów, zachodzi nieważność
postępowania lub skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona.
W niniejszym przypadku skarżąca w uzasadnieniu wniosku o przyjęcie skargi
kasacyjnej do rozpoznania powołała przepisy art. 3989
§ 1 pkt 1 i 2 k.p.c., sugerując
występowanie w sprawie dwóch pierwszych przesłanek przedsądu.
Należy zatem zauważyć, że w razie powołania tej przesłanki przedsądu, jaką
jest występowanie w sprawie istotnego zagadnienia prawnego, obowiązkiem
skarżącego jest wywiedzenie i uzasadnienie występującego w sprawie problemu w
sposób zbliżony do tego, jaki przewidziany jest przy przedstawianiu zagadnienia
prawnego przez sąd odwoławczy na podstawie art. 390 k.p.c. (postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 9 maja 2006 r., V CSK 75/06, niepublikowane). Sformułowanie
zagadnienia powinno zatem odwoływać się w sposób generalny i abstrakcyjny do
treści przepisu, który nie podlega jednoznacznej wykładni, a którego wyjaśnienie
przez Sąd Najwyższy przyczyni się do rozwoju jurysprudencji i prawa pozytywnego.
Rolą Sądu Najwyższego, jako najwyższego organu sądowego w Rzeczypospolitej
Polskiej, nie jest bowiem działanie w interesie indywidualnym, lecz powszechnym,
poprzez ochronę obowiązującego porządku prawnego przed dowolnością
orzekania i ujednolicanie praktyki stosowania prawa pozytywnego. Nie każde więc
orzeczenie, nawet błędnie wydane, zasługuje na kontrolę w postępowaniu
kasacyjnym (postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 4 lutego 2000 r., II CZ
178/99, OSNC 2000 nr 7-8, poz. 147, z dnia 18 marca 2004 r., I PK 620/03, LEX nr
513011, z dnia 8 lipca 2004 r., II PK 71/04, LEX nr 375715 i z dnia 16 kwietnia
2008 r., I CZ 11/08, LEX nr 393883). Nie spełnia określonego w art. 3989
§ 1 k.p.c.
wymagania sformułowanie istotnego zagadnienia prawnego w sposób ogólny i
nieprecyzyjny, a zwłaszcza ograniczenie się do samego postawienia pytania, bez
odniesienia się do problemów interpretacyjnych przepisów (postanowienia Sądu
5
Najwyższego z dnia 25 lutego 2008 r., I UK 332/07, LEX nr 452451 i z dnia 21 maja
2008 r., I UK 11/08, LEX nr 491538).
Co się tyczy tej przesłanki przedsądu, jaką jest potrzeba wykładni przepisów
prawnych budzących poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w
orzecznictwie przepisy mające być przedmiotem wykładni Sądu Najwyższego
powinny należeć do katalogu przepisów, których naruszenie przez sąd drugiej
instancji zarzucono w ramach podstawy skargi (postanowienie Sądu Najwyższego
z dnia 4 września 2002 r., I PKN 682/01, OSNP 2004 nr 12, poz. 211). Rzeczą
skarżącego jest zaś wykazanie, że określony przepis prawa, mimo iż budzi
poważne wątpliwości ze sprecyzowaniem, na czym te poważne wątpliwości
polegają, nie doczekał się wykładni, bądź niejednolita jego wykładnia wywołuje
rozbieżności w orzecznictwie sądów, które to orzecznictwo należy przytoczyć
(postanowienia Sadu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2002 r., IIICKN 570/01,
OSNC 2002 nr 12, poz. 151, z dnia 28 marca 2007 r., II CSK 84/07, LEX nr
315351, z dnia 15 października 2002 r., II CZ 102/02, LEX nr 57231, z dnia 13
grudnia 2007 r., I PK 233/07, OSNP 2009 nr 2-4, poz.43 i z dnia 9 czerwca 2008 r.,
II UK 37/08, LEX nr 494133). Oczywiste jest, iż budzący wątpliwości interpretacyjne
przepis musi mieć zastosowanie w sprawie, a jego wykładnia – mieć znaczenie dla
jej rozstrzygnięcia. Przedmiotem zainteresowania Sądu Najwyższego jest jednak
sam przepis, a nie rozstrzygnięcie konkretnego sporu. Stąd też wspomniane
wątpliwości interpretacyjne powinny być na tyle poważne, by ich wyjaśnienie nie
sprowadzało się do prostej wykładni przepisów. W tym wyraża się publicznoprawny
charakter skargi kasacyjnej. Celem realizowanym w wyniku rozpoznania skargi
kasacyjnej jest bowiem ochrona interesu publicznego przez zapewnienie
jednolitości wykładni przepisów prawa oraz wkład Sądu Najwyższego w rozwój
jurysprudencji i prawa pozytywnego, a nie korekta orzeczeń wydawanych przez
sady powszechne (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 lutego 2000 r., II CZ
178/99, OSNC 2000 nr 7-8, poz. 147).
Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy wypada stwierdzić, że
skarga kasacyjna w zakresie wniosku o przyjęcie jej do rozpoznania oraz jego
uzasadnienia nie spełnia wymagań stawianych temu nadzwyczajnemu środkowi
zaskarżenia.
6
Sygnalizując występowania w sprawie istotnego zagadnienia prawnego i
potrzebę dokonania wykładni przepisów prawa, skarżąca nie sformułowała
żadnego zagadnienia prawnego ani nie wskazała jakiegokolwiek przepisu prawa
materialnego lub procesowego wymagającego owej wykładni. Argumentów za
istnieniem powołanych przesłanek przedsądu należałoby zatem poszukiwać w
innych elementach konstrukcyjnych skargi, tj. w podstawach kasacyjnych i ich
uzasadnieniu. Nie jest to jednak rolą Sądu Najwyższego na tym etapie
postępowania kasacyjnego.
Reasumując: wobec niewykazania istnienia powołanych w skardze
kasacyjnej przesłanek przedsądu, z mocy art. 3989
§ 2 k.p.c. należało orzec jak w
sentencji.
eb