Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I PK 17/15
POSTANOWIENIE
Dnia 28 października 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Zbigniew Myszka
w sprawie z powództwa P. W.
przeciwko Powiatowemu Urzędowi Pracy w Ł.
o odprawę emerytalną,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 28 października 2015 r.,
skargi kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Ł.
z dnia 10 lipca 2014 r.,
1. włącza do akt sprawy pismo "przygotowawcze" skarżącego
z dnia 26 października 2015 r. (data wpływu 27.10. 2015 r.),
2. odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania i
zasądza od skarżącego na rzecz pozwanego kwotę 900
(dziewięćset) zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego
w postępowaniu kasacyjnym.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 10 lipca 2014 r., w sprawie o odprawę emerytalną, Sąd
Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Ł. oddalił apelację powoda P.
W. od wyroku Sądu Rejonowego w Ł. z dnia 28 marca 2014 r., oddalającego jego
powództwo wytoczone przeciwko Powiatowemu Urzędowi Pracy w Ł. o odprawę
emerytalną po zmarłej matce E. W. W sprawie tej, w ocenie Sądów, ustanie
2
stosunku pracy wskutek śmierci pracownicy nie mieściło się w kategorii zdarzeń, o
których stanowi przepis art. 921
k.p.
W skardze kasacyjnej powód zarzucił naruszenie przepisów prawa
materialnego:
1. art. 38 ust. 3 ustawy o pracownikach samorządowych, przez błędne
przyjęcie, że na skutek śmierci pracownika - matki powoda Pani E. W., przed
upływem terminu w jakim miał ustać stosunek pracy zgodnie z treścią zawartego
porozumienia o rozwiązaniu umowy o pracą za porozumieniem stron, nie nabyła
ona prawa do odprawy emerytalnej, która przysługuje w związku z przejściem na
emeryturę zgodnie z art. 38 ust. 3 ustawy o pracownikach samorządowych,
2. art. 8 kodeksu pracy w związku z art. 43 ust. 1 ustawy o pracownikach
samorządowych, polegające na błędnym przyjęciu, iż pracownicy - matce powoda,
a w konsekwencji powodowi jako jej spadkobiercy nie przysługuje prawo do
odprawy emerytalnej, pomimo tego, iż matka powoda podjęła zaakceptowane przez
pracodawcę i przewidziane prawem czynności zmierzające do rozwiązania
stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę, a termin ten rozpoczął swój
bieg, ale ustał przed jego upływem na skutek śmierci matki powoda.
Wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do jej rozpoznania skarżący uzasadnił
treścią art. 3989
§ 1 ust. 1 k.p.c. - wskazując, że „ (…) istotne zagadnienie prawne
powstało w związku z treścią przepisu art. 38 ust. 3 ustawy z dnia 21 listopada
2008 r. o pracownikach samorządowych, w zakresie dotyczącym ustalenia
warunków nabycia przez pracownika prawa do jednorazowej odprawy emerytalnej
w związku z przejściem na emeryturę, w następującej sytuacji, a mianowicie, gdy:
a) pracownik posiada uprawnienia do pobierania świadczenia emerytalnego,
b) doszło do podpisania porozumienia rozwiązującego stosunek pracy lub
jedna ze stron skutecznie wypowiedziała umowę o pracę,
c) na skutek okoliczności niezależnych od pracownika tj. jego śmierci, nie
upłynął i nie nadejdzie termin, od którego stosunek pracy miał ustać.
Skarżący twierdził, iż ziszczenie się jednej z dwóch przesłanek określonych
w pkt. b) może być uzależnione wyłącznie od upływu czasu i taka sytuacja
zaistniała w niniejszej sprawie. W ustalonym stanie faktycznym i na tle powołanego
przepisu ustawy o pracownikach samorządowych rodzi się pytanie, w jakiej dacie
3
pracownik nabywa prawo do odprawy emerytalnej na podstawie art. 38 ust. 3
ustawy o pracownikach samorządowych. Co do zasady pracownik nabywa
uprawnienie do odprawy emerytalnej z chwilą rozwiązania stosunku pracy i w
przypadku, gdy to rozwiązanie umowy o pracę związane jest z przejściem na
emeryturę lub rentę. Natomiast sytuacja staje się „prawnie niejednoznaczna, gdy
pracownik umiera podczas biegu terminu do ustania stosunku pracy. Czy w takiej
sytuacji na nabycie powyższego uprawnienia ma znaczenie wola pracownika
manifestowana [w przypadku rozwiązania umowy o pracę za porozumieniem stron
również wola pracodawcy] i nie zmieniona, aż do śmierci, czy też fakt ten nie ma
znaczenia z uwagi na niedożycie końca okresu wypowiedzenia lub upływu
zakreślonego terminu na rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron”.
W odpowiedzi na skargę kasacyjną strona pozwana wniosła o jej oddalenie
oraz zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów procesu, w tym kosztów
zastępstwa procesowego za postępowanie kasacyjne według norm przepisanych.
Pismem z dnia 26 października 2015 r. powód złożył do sprawy pismo
„przygotowawcze”, w którym ustosunkował się do odpowiedzi na skargę
pozwanego, a także rozwinął argumentację wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna jest środkiem zaskarżenia o charakterze szczególnym, co
potwierdza treść art. 3981
§ 1 i § 2 k.p.c., utrwalona judykatura oraz dominująca i
reprezentatywna doktryna. Zgodnie z art. 3989
§ 1 k.p.c., Sąd Najwyższy przyjmuje
skargę kasacyjną do rozpoznania, gdy w sprawie występuje istotne zagadnienie
prawne, istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne
wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów, a ponadto, gdy
zachodzi nieważność postępowania lub gdy skarga kasacyjna jest oczywiście
uzasadniona. Przytoczone przesłanki ustawowe stanowią obligatoryjne i
konstrukcyjne wymagania podlegające ocenie we wstępnym stadium postępowania
kasacyjnego (tzw. przedsądzie). Należy przypomnieć, iż zagadnieniem prawnym
jest takie zagadnienie, które wiąże się z określonym przepisem prawa materialnego
lub procesowego lub z uregulowaniem prawnym, których wyjaśnienie ma nie tylko
4
znaczenie dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy, ale także generalnie-
abstrakcyjne znacznie dla osądu innych przedmiotowo podobnych spraw.
Sformułowanie zagadnienia prawnego uzasadniającego wniosek o rozpoznanie
skargi kasacyjnej wymaga zatem wskazania przepisów prawa, w związku z którymi
zostało określone i przedłożenia argumentów, które prowadzą do rozbieżnych
ocen. W konsekwencji sformułowanie istotnego zagadnienia prawnego w
rozumieniu art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c. powinno przybrać postać porównywalną z
formułowaniem zagadnienia prawnego budzącego poważne wątpliwości, o którym
stanowi na przykład art. 390 § 1 k.p.c. Chodzi więc o przedstawienie wyraźnych
wątpliwości co do określonego przepisu (normy) lub zespołu przepisów (norm), albo
szerzej i bardziej ogólnie - wątpliwości co do znaczenia uregulowania prawnego
(instytucji prawnej). Sformułowane zagadnienie powinno zatem odwoływać się w
sposób generalny i abstrakcyjny do treści przepisu, który nie podlega
jednoznacznej wykładni, a którego wyjaśnienie przez Sąd Najwyższy przyczyni się
do rozwoju jurysprudencji i prawa pozytywnego. Rolą Sądu Najwyższego, jako
najwyższego organu sądowego w Rzeczypospolitej Polskiej, nie jest działanie w
interesie indywidualnym, lecz w interesie powszechnym, poprzez ochronę
obowiązującego porządku prawnego przed dowolnością orzekania i w celu
ujednolicania praktyki stosowania prawa pozytywnego (por. postanowienia Sądu
Najwyższego: z dnia 4 lutego 2000 r., sygn. akt II CZ 178/99, OSNC 2000 nr 7-8,
poz. 147, z dnia 16 kwietnia 2008 r., I CZ 11/08, LEX nr 393883).
Wniesiona skarga kasacyjna nie spełniała tego kryterium przyjęcia jej do
rozpoznania. Powołane zagadnienie prawne jest pozorne, bowiem ustalony stan
faktyczny podpadał wprost pod dyspozycje art. 93 k.p., zgodnie z którym - w razie
śmierci pracownika rodzinie przysługuje odprawa pośmiertna. Natomiast przesłanki
nabycia prawa do odprawy emerytalnej z art. 38 ust. 3 ustawy z 2008 r. o
pracownikach samorządowych (tożsame zresztą z przesłankami z art. 921
k.p.), o
którą wnosił syn zmarłej pracownicy, byłyby spełnione, gdyby pomiędzy
rozwiązaniem stosunku pracy, a nie jego wcześniejszym wygaśnięciem wskutek
śmierci pracownicy, a przyznaniem prawa do renty zachodził co najmniej związek
funkcjonalny. Wprawdzie przyznanie prawa do emerytury może nastąpić po
pewnym czasie od ustania stosunku pracy, ale wymagany jest związek
5
funkcjonalny pomiędzy tymi zdarzeniami (faktami) prawnymi. W przypadku śmierci
pracownika przed upływem terminu ustania stosunku pracy taki związek zostaje
zerwany, przeto prawo pracownika do odprawy emerytalnej nie powstaje, gdyż nie
przeszedł on na emeryturę wskutek jego wcześniejszej śmierci przed nabyciem
uprawnień emerytalnych, które miał nabyć w związku z przejściem na emeryturę. W
miejsce (zamiast) prawa do odprawy emerytalnej, która przysługuje wyłącznie
pracownikowi lub z tytułu spadkobrania w razie jej skutecznego nabycia przed jego
zgonem, osobom uprawnionym, o których mowa w art. 93 k.p. przysługuje
wyłącznie odprawa pośmiertna, która wszakże nie została objęta przedmiotem
sporu ani dokonanego osądu sprawy o inne rodzajowo świadczenie (odprawę
emerytalną).
W konsekwencji Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia do rozpoznania
bezzasadnej skargi kasacyjnej na podstawie art. 3989
§ 2 k.p.c., orzekając o
kosztach postępowania kasacyjnego w zgodzie z art. 98 k.p.c.
eb