Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I PZ 19/15
POSTANOWIENIE
Dnia 28 października 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Zbigniew Myszka (przewodniczący)
SSN Romualda Spyt
SSN Krzysztof Staryk (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa M. O.
przeciwko B. S.
w postępowaniu ze skargi o wznowienie postępowania zakończonego
prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w K. z dnia 27 października 2009 r.,
o ustalenie stosunku pracy, wydanie świadectwa pracy i zaświadczenia Rp 7,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 28 października 2015 r.,
zażalenia powoda na postanowienie Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w K.
z dnia 9 kwietnia 2015 r.,
oddala zażalenie.
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 9 kwietnia 2015 r. Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w K. - odrzucił skargę M. O. o wznowienie postępowania
w sprawie z jego powództwa przeciwko B. S., zakończonej prawomocnym
wyrokiem Sądu Okręgowego w K. z dnia 27 października 2009 r .
W uzasadnieniu postanowienia Sąd Okręgowy wskazał na wyrok z dnia 15
kwietnia 2009 r., w którym Sąd Rejonowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w K. ustalił, że powoda M. O. łączył z pozwaną B.S. stosunek pracy na czas
2
określony od dnia 1 lutego 2001 r. do dnia 30 kwietnia 2001 r. oraz oddalił dalej
idące powództwo o ustalenie stosunku pracy, o nakazanie wydania świadectwa
pracy i zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu na druku Rp 7 oraz o zapłatę
ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy. W wyroku zamieszczone
zostało również postanowienie o stwierdzeniu niewłaściwości rzeczowej w zakresie
roszczenia o zapłatę odszkodowania za zakaz konkurencji, o zapłatę
wynagrodzenia i zwrot poniesionych kosztów i o przekazaniu sprawy w tym
zakresie do rozpoznania i rozstrzygnięcia Sądowi Rejonowemu w W. Wyrokiem z
dnia 27 października 2009 r. Sąd Okręgowy w K., oddalił apelację powoda od
powyższego wyroku Sądu Rejonowego.
5 grudnia 2012 r. M. O. wniósł do Sądu Rejonowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w K. skargę o wznowienie postępowania, które toczyło
się przed tym sądem pod sygn. akt IV P …/06/N. Jako podstawę wznowienia
wskazał brak należytej reprezentacji przez pełnomocnika oraz stwierdzoną przez
powoda okoliczność składania fałszywych zeznań przez jednego ze świadków. W
pismach procesowych skarżącego z dnia 21 czerwca 2013 r. oraz z 19 czerwca
2013 r. sporządzonych i wniesionych przez pełnomocnika procesowego zostało
sprecyzowane, że podstawą wniesionej skargi jest art. 403 § 1 pkt 2 k.p.c., tj.
uzyskanie wyroku za pomocą przestępstwa oraz postanowienie Prokuratora
Prokuratury Rejonowej w K. z dnia 31 grudnia 2012 r. o umorzeniu postępowania
karnego w przedmiocie przestępstwa składania przez świadka P. S. fałszywych
zeznań, ocenionych przez sądy obu instancji za spójne i wiarygodne.
Postanowieniem z dnia 22 września 2014 r. Sąd Rejonowy - Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w K. stwierdził swoją niewłaściwość rzeczową i
przekazał sprawę do rozstrzygnięcia Sądowi Okręgowemu - Sądowi Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w K.
Sąd Okręgowy stwierdził, że skarga powoda o wznowienie postępowania
pomimo, że określa jako podstawę jej wniesienia art. 403 § 1 pkt 2 k.p.c., nie
została oparta na ustawowych podstawach. Według przedmiotowej skargi
przestępstwo, o którym mowa w opisie podstawy wniesienia skargi miało polegać
na złożeniu w sprawie zakończonej prawomocnym orzeczeniem, fałszywych
zeznań przez świadka P. S., a zeznania te były dla sądów obu instancji podstawą
3
ustaleń faktycznych; popełnienie przez tego świadka przestępstwa potwierdzać ma
postanowienie Prokuratora Prokuratury Rejonowej w K. z dnia 31 grudnia 2012 r. o
umorzeniu postępowania karnego w przedmiocie przestępstwa składania
fałszywych zeznań wskutek przedawnienie karalności, czyli z innych przyczyn niż
wskazany w art. 404 k.p.c. brak dowodów. Według oceny skarżącego o
przestępstwie świadka świadczy okoliczność, że świadek złożył inne zeznania, co
do czasu wykonywanej przez skarżącego pracy na rzecz strony pozwanej, gdy był
przesłuchiwany przez Sąd Rejonowy w sprawie o sygn. akt IV P …/06/N, a inne
podczas przesłuchania, które odbyło się później w innej sprawie, która toczyła się
przed Sądem Rejonowym - Sądem Cywilnym w W.
W ocenie Sądu Okręgowego ani opisana skargą faktyczna rozbieżność
pomiędzy treścią zeznań P. S. w dwóch różnych postępowaniach sądowych, ani
postanowienie Prokuratora Prokuratury Rejonowej z dnia 31 grudnia 2012 r. o
umorzeniu postępowania karnego w przedmiocie przestępstwa składania
fałszywych zeznań wskutek przedawnienia karalności (art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k.) nie
oznacza, że zaistniała opisana w skardze podstawa wznowienia określona w art.
403 § 1 pkt 2 k.p.c.
Według Sądu Okręgowego z okoliczności opisanych przez skarżącego i z
postanowienia prokuratora o umorzeniu postępowania wynika, że prokurator
umorzył wszczęte na skutek zawiadomienia M. O. postępowanie karne w sprawie,
a przyczyną umorzenia było ustalenie, że postępowanie karne nie powinno się dalej
toczyć. Z powyższego nie wynika, że rzeczywiście zostało popełnione
przestępstwo. Wskazane w skardze wywody nie uzasadniają stwierdzenia, że czyn
opisany w skardze jako przestępstwo został popełniony w sprawie objętej skargą o
wznowienie lub że wyrok w tej sprawie został uzyskany dlatego, że to przestępstwo
miało miejsce. Z uzasadnienia wyroku Sądu Rejonowego w sprawie IV P …/06/N
wynika, że zeznania świadka P. S. były jednym z wielu dowodów wykorzystanych
przez sąd przy dokonaniu ustaleń faktycznych stanowiących podstawę orzekania,
ale wynika również to, że wyrok tego sądu (objęty skargą o wznowienie) nie został
wydany, dlatego że P. S. złożył określonej treści zeznania. Podstawa wznowienia z
art. 403 § 1 pkt 2 k.p.c., dotyczy tymczasem przestępstw, w których celem
przestępczego działania jest uzyskanie wyroku określonej treści, a zatem sytuacji,
4
w których przestępstwo stało się bezpośrednią i decydującą przyczyną wydania
wyroku. O relacji tego rodzaju w wypadku złożenia fałszywych zeznań przez
jednego z wielu świadków zeznających w sprawie cywilnej można byłoby mówić
jedynie wówczas, gdy miałyby one fundamentalne znaczenie dla wyniku sprawy, a
samo złożenie fałszywych zeznań służyło uzyskaniu wyroku. Argumentacja zawarta
w uzasadnieniu wyroku Sądu Rejonowego z dnia 15 kwietnia 2009 r. i wyroku Sądu
drugiej instancji nie potwierdza jednak, że pomiędzy treścią nieprawdziwych zeznań
P. S. a treścią rozstrzygnięć wyroków taki związek rzeczywiście zachodzi.
Według Sądu Okręgowego nie zachodzi również podstawa wznowienia
określona w art. 401 pkt 2 k.p.c., którą skarżący wiąże z twierdzeniem o braku
należytej reprezentacji przez zatrudnionego prawnika. Zakresem tego przepisu nie
są objęte okoliczności tego rodzaju, jak nienależyte wykonywanie obowiązków
przez właściwie umocowanego pełnomocnika procesowego oraz uzasadnione
niezadowolenie strony z jakości czynności należycie umocowanego pełnomocnika
procesowego. Uwzględniając powyżej przedstawioną argumentację Sąd Okręgowy
odrzucił skargę powoda na podstawie art. 410 § 1 k.p.c.
W zażaleniu na powyższe postanowienie Sądu Okręgowego skarżący
zarzucił naruszenie:
- art. 403 § 1 pkt 2 w związku z art. 404 in fine k.p.c. w związku z art. 17 § 1
pkt 6 k.p.k. przez błędne przyjęcie, że przedmiotowa skarga o wznowienie
postępowania nie została oparta na ustawowej podstawie, podczas gdy podstawę
skargi stanowiło przestępstwo, o którym mowa w postanowieniu prokuratora
Prokuratury Rejonowej z dnia 31 grudnia 2012 r. o umorzeniu śledztwa w sprawie
składania fałszywych zeznań przez świadka P. S. na skutek przedawnienia
karalności wydanym w sprawie sygn. 4 Ds …/12;
- art. 244 § 1 oraz art. 233 § 1 k.p.c. przez dowolne i sprzeczne z zasadami
logiki zastosowanie art. 233 § 1 k.p.c. oraz niezastosowanie art. 244 § 1 k.p.c.
pomimo ustalenia wynikania faktu popełnienia przestępstwa z postanowienia o
umorzeniu śledztwa oraz pomimo braku jakichkolwiek przeciwdowodów w sprawie;
- art. 403 § 1 pkt 2 k.p.c. przez przyjęcie, że składanie fałszywych zeznań
przez jednego ze świadków w sprawie, w której sąd oparł się „między innymi” na
5
fałszywych zeznaniach nie stanowi wystarczającej przyczyny wznowienia
postępowania.
W oparciu o powyższe zarzuty żalący się wniósł o uchylenie zaskarżonego
postanowienia Sądu Okręgowego w całości i przekazanie sprawy do ponownego
rozpoznania Sądowi Okręgowemu w K.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 403 § 1 pkt 2 k.p.c., można żądać wznowienia postępowania
na tej podstawie, że wyrok został uzyskany za pomocą przestępstwa, natomiast
art. 404 k.p.c. stanowi, że z powodu przestępstwa można żądać wznowienia
jedynie wówczas, gdy czyn został ustalony prawomocnym wyrokiem skazującym,
chyba że postępowanie karne nie może być wszczęte lub że zostało umorzone z
innych przyczyn niż brak dowodów.
Zgodnie więc z wyżej wskazaną normą warunkiem podstawowym
dopuszczalności skargi o wznowienie postępowanie opartej na podstawie art. 403 §
1 pkt 2 k.p.c. jest wykazanie faktu popełnienia przestępstwa prawomocnym
wyrokiem skazującym, chyba że postępowanie karne nie może być wszczęte lub że
zostało umorzone z innych przyczyn niż brak dowodów (por. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 5 marca 2015 r., V CZ 124/14, LEX nr 1666917).
Postępowanie karne nie może być wszczęte lub podlega umorzeniu
wówczas, gdy sąd w toku postępowania stwierdza, że nastąpiło przedawnienie
karalności. Wynika to bezpośrednio z art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k.
W takiej sytuacji Sąd nie może wydać ani wyroku skazującego, ani też
wyroku uniewinniającego. Przedawnienie ścigania jest bowiem przesłanką
procesową bezwzględnie ujemną i wystąpienie takiej przesłanki powoduje
konieczność wydania orzeczenia umarzającego postępowanie (por. wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 8 czerwca 1977 r., I KR 87/77, OSNPG 1977 nr 11, poz. 114
oraz glosę aprobującą M. Cieślaka i Z. Dody, Przegląd orzecznictwa, Palestra
1978 z. 7, s. 57).
Ponieważ umorzenie postępowania karnego w opisanych wyżej
okolicznościach może nastąpić również w sytuacji, gdy oskarżony nie dopuścił się
6
przestępstwa, brak jest podstaw do twierdzenia, że zarzucane świadkowi składanie
fałszywych zeznań faktycznie wystąpiło. Niesłuszna jest zatem sugestia zawarta w
zażaleniu, że umorzenie postępowania karnego na skutek przedawnienia
karalności musi być poprzedzone stwierdzeniem winy oskarżonego. Teza taka jest
sprzeczna z treścią art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. i nie może implikować wykładni art. 403 §
1 pkt 2 k.p.c.
Zdaniem Sądu Najwyższego umorzenie postępowania karnego z uwagi na
przedawnienie karalności czynu nie stanowi podstawy wznowienia postępowania
cywilnego na podstawie art. 403 § 1 pkt 2 k.p.c., chyba że odmienna konkluzja
wynika z treści postanowienia o umorzeniu postępowania karnego.
Biorąc pod uwagę, że również treść uzasadnienia prokuratora w sprawie
umorzenia postępowania karnego nie wskazuje na popełnienie przez świadka
przestępstwa składania fałszywych zeznań, a z uzasadnienia wyroku Sądu
Rejonowego w sprawie IV P …/06/N wynika, że zeznania świadka P. S. były
jednym z wielu dowodów wykorzystanych przez sąd przy dokonaniu ustaleń
faktycznych stanowiących podstawę orzekania, należało uznać, że nie zaistniała
opisana w skardze o wznowienie postępowania podstawa wznowienia określona w
art. 403 § 1 pkt 2 k.p.c. Zaskarżone zażaleniem orzeczenie było więc prawidłowe.
Z tych względów Sąd Najwyższy oddalił zażalenie jako bezzasadne
(art. 39814
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.).
kc