Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV KK 159/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 5 listopada 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Andrzej Siuchniński (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Kazimierz Klugiewicz
SSA del. do SN Jerzy Skorupka
Protokolant Jolanta Grabowska
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Zdzisława Brodzisza
w sprawie P. R.
skazanego z art. 190a § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 5 listopada 2015 r.
kasacji, wniesionej przez obrońcę skazanego
od wyroku Sądu Okręgowego w P.
z dnia 23 grudnia 2014 r., utrzymującego w mocy wyrok Sądu Rejonowego w P.
z dnia 15 września 2014 r.
1. uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi
Okręgowemu do ponownego rozpoznania w postępowaniu
odwoławczym;
2. zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. K. K. – Kancelaria
Adwokacka kwotę 442,80 zł (czterysta czterdzieści dwa złote i
osiemdziesiąt groszy),w tym 23% podatku VAT, tytułem
sporządzenia i wniesienia kasacji na korzyść P. R.
2
UZASADNIENIE
P. R., wyrokiem Sądu Rejonowego z dnia 15 września 2014 r., został uznany
za winnego tego, że w okresie od 6 czerwca 2011 r. do 12 września 2013 r. w M. i
w Pr., uporczywie nękał M. G. w ten sposób, że przebywając w różnych zakładach
karnych wielokrotnie wysyłał do niej listy oraz wykonywał natrętne połączenia
telefoniczne do miejsca jej zamieszkania i świadczenia pracy, w których groził i
obrażał ją wulgaryzmami oraz wmawiał istnienie pomiędzy nimi bliskich relacji,
sugerując także innym rozmówcom istnienie między nimi związku, przez co istotnie
naruszał jej prywatność i wzbudził u niej uzasadnione powyższymi okolicznościami
poczucie zagrożenia, przy czym czynu tego dokonał w okresie 5 lat od odbycia w
okresie od dnia 3 października 2008 r. do dnia 6 czerwca 2011 r. kary pozbawienia
wolności w wymiarze co najmniej sześciu miesięcy, orzeczonej wyrokiem Sądu
Okręgowego z dnia 20 stycznia 2010 r., za podobne przestępstwo umyślne tj.
popełnienia przestępstwa z art. 190a § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k., za które
została mu wymierzona kara roku i 10 miesięcy pozbawienia wolności.
Od tego wyroku apelację wniósł obrońca oskarżonego, który podnosząc
zarzuty błędów w ustaleniach faktycznych oraz obrazy przepisów postępowania
(art. 7 k.p.k., art. 4 k.p.k., art. 91 k.p.k., art. 410 k.p.k.), mające wpływ na treść
wyroku, a także zarzut obrazy prawa materialnego – art. 190a § 1 k.k., wniósł o
zmianę wyroku i uniewinnienie oskarżonego, ewentualnie o uchylenie wyroku i
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania oraz z ostrożności procesowej o
zmianę wyroku przez orzeczenie kary w granicach dolnego ustawowego
zagrożenia oraz warunkowe jej zwieszenie.
Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 23 grudnia 2014 r., utrzymał w mocy
zaskarżony wyrok, uznając apelację obrońcy oskarżonego za oczywiście
bezzasadną.
Orzeczenie Sądu drugiej instancji zostało zaskarżone kasacją przez obrońcę
oskarżonego. Poniesiono w niej zarzuty rażącego naruszenia prawa, mające istotny
wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia:
1) art. 7 k.p.k. w zw. z art. 2 § 2 k.p.k. w zw. z art. 4 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k.,
art. 433 § 2 k.p.k. i art. 457 § 3 k.p.k., polegające na niepełnym rozważeniu
zarzutów sformułowanych w apelacji obrońcy oskarżonego, w zakresie dokonania
3
oceny dowodów, która jest sprzeczna z zasadami wiedzy, logiki i doświadczenia
życiowego tj.:
- pominięcia części wyjaśnień oskarżonego, w których opisał on przebieg
widzenia z pokrzywdzoną w zakładzie karnym, a także faktów opisanych przez
oskarżonego, dotyczących znajomości, pomiędzy oskarżonym, a pokrzywdzoną M.
G.,
- brak wnikliwego rozważenia zeznań pokrzywdzonej M. G. w zakresie
kontaktów pomiędzy nią, a oskarżonym oraz przyjęcia, że pokrzywdzona bała się
oskarżonego, a także błędne przyjęcie, że fakt wysyłania kartek z pozdrowieniami i
kart telegrosik spowodowany był strachem pokrzywdzonej przed oskarżonym,
- przyjęcia bezkrytycznie zeznań świadka W.B. z postępowania
przygotowawczego, podczas gdy zeznania tego świadka nie polegają na prawdzie,
a ponadto świadek zupełnie odmiennie zeznawał przed Sądem I Instancji,
- poprzez brak wyjaśnienia przez Sąd I Instancji wątpliwości odnośnie
czasookresu przypisanemu oskarżonemu i brak wyjaśnienia tych rozbieżności w
uzasadnieniu wyroku, co skutkowało dokonaniem błędnych ustaleń faktycznych i w
konsekwencji doprowadziło do przypisania oskarżonemu winy za rzekomo
popełniony przez niego czyn,
2) art. 451 k.p.k. w zw. z art. 6 k.p.k. poprzez niesprowadzenie oskarżonego na
rozprawę apelacyjną w dniu 23 grudnia 2014 r., pomimo złożenia przez
oskarżonego wniosku o jego sprowadzenie w sytuacji, gdy w związku z zarzutami
podniesionymi w apelacji obrońcy oskarżonego przedmiotem postępowania były
również kwestie natury faktycznej, co w konsekwencji doprowadziło do naruszenia
prawa oskarżonego do rzetelnego procesu, w tym prawa do obrony.
Na podstawie tak sformułowanych zarzutów obrońca oskarżonego wniósł o
uchylenie zaskarżonego wyroku oraz utrzymanego nim w mocy wyroku Sądu
Rejonowego z dnia 15 września 2014 r., w całości i przekazanie sprawy Sądowi
pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.
Prokurator w odpowiedzi na kasację wniósł o jej oddalenie jako oczywiście
bezzasadnej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja jest zasadna w części dotyczącej zarzutu obrazy art. 451 k.p.k.
4
W judykaturze ugruntowane jest stanowisko, zgodnie z którym w sytuacji,
gdy przedmiotem apelacji są kwestie natury faktycznej, w tym dotyczące oceny
wiarygodności dowodów i ustalenia sprawstwa, sprowadzenie oskarżonego na
rozprawę jest konieczne, jeśli tylko złoży on stosowny wniosek (zob. wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 5 marca 2008 r., V KK 356/07, LEX nr 359269, Prok.i Pr.-wkł.
2008/6/19, Biul.PK 2008/6/10; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 października
2014 r. V KK 100/14, Prok.i Pr.-wkł. 2015/1-2/23, LEX nr 1514747, KZS 2015/1/36;
wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2015 r., V KK 446/14, LEX nr 1710412).
Taki pogląd stanowi aprobowane także przez Europejski Trybunał Praw Człowieka
kompromisowe rozwiązanie pomiędzy, mającą postać wyjątku, możliwością
uznania za wystarczającą obecność na rozprawie apelacyjnej obrońcy oskarżonego
a wyznaczającymi standard rzetelnego procesu względami gwarancyjnymi tj.
umożliwieniem prowadzenia osobistej obrony przez oskarżonego na rozprawie
odwoławczej i jest niezależny od faktu obecności na rozprawie obrońcy
oskarżonego (zob. wyrok ETPCz z dnia 25 marca 1998 r., 23103/93).
Przechodząc na grunt realiów procesowych rozpoznawanej sprawy należy
zauważyć, że oskarżony P. R. złożył wniosek o sprowadzenie go na rozprawę
odwoławczą (zob. k. 377, t. II), który wprawdzie nie został szczegółowo
umotywowany co do sposobu prowadzenia osobistej obrony, jednak wobec tego,
że w apelacji jego obrońcy kwestionowane były ustalenia faktyczne, a także
wskazywano na obrazę przepisów postępowania normujących zasady oceny
materiału dowodowego, Sąd odwoławczy zobligowany był do sprowadzenia
oskarżonego na rozprawę odwoławczą. Wydanie zatem przez ten Sąd
postanowienia o niesprowadzaniu P. R. na rozprawę odwoławczą (zob. k. 379, t. II),
stanowi rażące naruszenie art. 451 k.p.k., które skutkując naruszeniem prawa do
obrony oskarżonego, uznane być musi za mogące mieć wpływ na treść
zaskarżonego kasacją wyroku. Należy też na marginesie zauważyć, że
postanowienie Sądu drugiej instancji, poza wskazaniem przesłanki określonej w art.
451 zd. 1 k.p.k. in fine, nie zawierało żadnego uzasadnienia, co stanowiło
naruszenie art. 94 § 1 pkt 5 k.p.k.
Z tego względu konieczne stało się uchylenie wyroku Sądu odwoławczego i
przekazanie sprawy temu Sądowi do ponownego rozpoznania. Procedując
5
powtórnie Sąd ad quem zapewni oskarżonemu udział w rozprawie odwoławczej,
jeżeli ponowi on wniosek w tym przedmiocie. Biorąc pod uwagę charakter
stwierdzonej obrazy prawa procesowego i jej konsekwencje dla toku postępowania,
za bezprzedmiotowy obecnie należy uznać zarzut wadliwej kontroli instancyjnej,
która będzie musiała zostać przeprowadzona ponownie przez Sąd drugiej instancji.
Mając na uwadze powyższe rozważania, Sąd Najwyższy orzekł jak w
wyroku.
kc