II CSK 617/14
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:29-12-2015
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II CSK 617/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 25 listopada 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący)
SSN Hubert Wrzeszcz
SSN Maria Szulc (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa G. P.
przeciwko P. Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą
w W., poprzednio "S. P." Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w C.
o zapłatę kwoty 64.403,50 zł,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 25 listopada 2015 r.,
skargi kasacyjnej Rzecznika Praw Obywatelskich
od wyroku Sądu Okręgowego w Ł.
z dnia 29 listopada 2013 r.,
uchyla zaskarżony wyrok w części oddalającej apelację
powoda G. P. w sprawie przeciwko P. spółce z
ograniczoną odpowiedzialnością w W. o zapłatę kwoty 64.403,50
zł, znosi postępowanie apelacyjne przed Sądem Okręgowym w Ł.
i przekazuje sprawę temu Sądowi do ponownego rozpoznania.
UZASADNIENIE
2
Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy w Ł. oddalił apelacje powoda
i pozwanej od wyroku Sądu Rejonowego w P. z dnia 21 grudnia 2012 r. sygn. […] w
sprawach połączonych do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia z powództwa G.
P. przeciwko P. spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w W. o zapłatę kwoty
64.403,50 zł i z powództwa G. P. przeciwko tej pozwanej o zapłatę kwoty 2.928 zł.
Sąd drugiej instancji zaakceptował zarówno ustalenia faktyczne, jak i ocenę
prawną dokonaną przez Sąd pierwszej instancji oraz rozstrzygnięcie w zakresie
uwzględnienia części dochodzonych kwot z tytułu wynagrodzenia za wykonanie
przedmiotu umowy mieszanej z przeważającymi elementami umowy o dzieło,
zawartej pomiędzy stronami w dniu 5 listopada 2007 r. Jako niezasadne ocenił
zarzuty naruszenia przepisów postępowania oraz prawa materialnego zawarte
w apelacjach obu stron.
Rzecznik Praw Obywatelskich zaskarżył powyższy wyrok w części, w jakiej
oddala apelację powoda G. P. co do jego powództwa przeciwko P. spółce z
ograniczoną odpowiedzialnością w W. o zapłatę kwoty 64.403,50 zł i wniósł o jego
uchylenie w tym zakresie, zniesienie postępowania przed sądem drugiej instancji i
przekazanie sprawy temu sądowi do ponownego rozpoznania. W ramach drugiej
podstawy kasacyjnej zarzucił naruszenie art. 214 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1
k.p.c. przez zaniechanie odroczenia rozprawy w dniu 29 listopada 2013 r. pomimo
braku doręczenia pełnomocnikowi powoda zawiadomienia o terminie posiedzenia
oraz przeprowadzenie i zamknięcie rozprawy i wydanie wyroku, co stanowi
przyczynę nieważności postępowania wynikającą z art. 379 pkt 5 k.p.c. i co
skutkowało naruszeniem konstytucyjnych praw człowieka i obywatela
zagwarantowanych w art. 45 ust. 1 w zw. z art. 2 oraz art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji
Rzeczypospolitej Polskiej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Przyczyny nieważności postępowania określone w art. 379 k.p.c. mają
charakter bezwzględny, a ich zaistnienie, niezależnie od wpływu na rozstrzygnięcie
i niezależnie od tego jakie uchybienia procesowe leżały u ich źródła, powoduje
nieważność postępowania, a w razie zaskarżenia orzeczenia, obowiązek sądu
odwoławczego albo Sądu Najwyższego jego uchylenia.
3
Nieważność postępowania z przyczyn określonych w art. 379 pkt 5 k.p.c.
zachodzi wówczas, gdy strona zostaje faktycznie pozbawiona możności działania w
istotnej części lub całości postępowania. Zgodnie z ustalonym poglądem judykatury
twierdzenie, czy taki stan nastąpił wymaga po pierwsze rozważenia przez pryzmat
konkretnych okoliczności sprawy, czy zostały naruszone przepisy prawa
procesowego, po drugie, czy uchybienie to miało wpływ na możność działania
strony, a po trzecie, czy pomimo zaistnienia tych dwóch przesłanek strona mogła
bronić swoich praw. Podstawowe znaczenie należy przypisać ustaleniu czy istnieje
związek pomiędzy naruszeniem prawa a pozbawieniem możności działania,
natomiast nie jest istotne zawinienie naruszenia (wyroki Sądu Najwyższego z dnia
3 lutego 2010 r., II CSK 404/09, z dnia 16 lipca 2009 r., II PK 13/09, z dnia
7 listopada 2007 r., II CSK 339/07, z dnia 25 czerwca 2015 r. , postanowienie
z dnia 19 czerwca 2015 r., IV CSK 101/15 i orzeczenia w nim powołane - nie publ.).
Rozpoznanie sprawy z naruszeniem art. 214 § 1 k.p.c., a w postępowaniu
apelacyjnym art. 214 § 1 w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. mimo wadliwości
zawiadomienia o terminie rozprawy bezpośrednio poprzedzającej wydanie wyroku,
uzasadniającej odroczenie rozprawy, uzasadnia przyjęcie związku pomiędzy
naruszeniem prawa procesowego a pozbawieniem możności działania i obrony
praw strony, która o terminie rozprawy nie była powiadomiona i z tej przyczyny nie
brała w niej udziału.
W sprawie niniejszej, pełnomocnik powoda w apelacji podał adres kancelarii
K., ul. K. [..] i pogrubioną czcionką wskazał, że jest to adres aktualny. Ten sam
adres był wskazywany przez tego pełnomocnika już od 27 września 2012 r. (k. 418,
419) i wszystkie doręczenia były dokonywane przez Sąd pierwszej instancji na ten
adres, za wyjątkiem doręczeń wykonanych po wydaniu wyroku w toku
postępowania międzyinstancyjnego. Zawiadomienie o jedynym terminie rozprawy
apelacyjnej w dniu 29 listopada 2013 r. zostało wysłane na adres pierwotnie
wskazany tj. K., ul. S. […] a doręczenie przez dwukrotne awizo uznane za
prawidłowe. Wadliwość tego zawiadomienia nie może budzić wątpliwości, a
rezultacie rozpoznanie sprawy nastąpiło z naruszeniem art. 214 § 1 w zw. z art.
391 § 1 k.p.c. Jak wskazano wyżej przyczyna błędu, zapewne wywołanego
nieprawidłowymi doręczeniami w toku postępowania międzyinstancyjnego i
4
odbiorem tych przesyłek przez pełnomocnika, pozostaje bez znaczenia prawnego,
bo kwestia zawinienia naruszenia przepisom postępowania jest nieistotna. Nie
można też pominąć, że pełnomocnik kwitując odbiór nieprawidłowo wysłanych
przesyłek przystawiał na pokwitowaniu odbioru pieczątkę z prawidłowym adresem.
Wobec obowiązku powiadamiania o rozprawie apelacyjnej tylko pełnomocników
stron, powód nie miał możliwości obrony swych praw osobiście na rozprawie
poprzedzającej wydanie wyroku lub złożenia wniosku o odroczenie rozprawy z
przyczyny nie powiadomienia o niej jego pełnomocnika procesowego.
Trafnie zarzuca więc Rzecznik Praw Obywatelskich, że powód został
pozbawiony możliwości działania na etapie postępowania przed Sądem drugiej
instancji, a w konsekwencji zostało naruszone jego prawo do sądu i rzetelnego
procesu (art. 45 ust. 1 Konstytucji RP).
Z tych względów orzeczono jak w sentencji na podstawie art. 398 15
k.p.c.,
o kosztach postępowania kasacyjnego nie rozstrzygając wobec zwolnienia
Rzecznika Praw Obywatelskich od obowiązku uiszczenia opłaty od skargi
kasacyjnej i braku wniosków stron postępowania w przedmiocie kosztów procesu.
eb
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 25 listopada 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący)
SSN Hubert Wrzeszcz
SSN Maria Szulc (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa G. P.
przeciwko P. Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą
w W., poprzednio "S. P." Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w C.
o zapłatę kwoty 64.403,50 zł,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 25 listopada 2015 r.,
skargi kasacyjnej Rzecznika Praw Obywatelskich
od wyroku Sądu Okręgowego w Ł.
z dnia 29 listopada 2013 r.,
uchyla zaskarżony wyrok w części oddalającej apelację
powoda G. P. w sprawie przeciwko P. spółce z
ograniczoną odpowiedzialnością w W. o zapłatę kwoty 64.403,50
zł, znosi postępowanie apelacyjne przed Sądem Okręgowym w Ł.
i przekazuje sprawę temu Sądowi do ponownego rozpoznania.
UZASADNIENIE
2
Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy w Ł. oddalił apelacje powoda
i pozwanej od wyroku Sądu Rejonowego w P. z dnia 21 grudnia 2012 r. sygn. […] w
sprawach połączonych do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia z powództwa G.
P. przeciwko P. spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w W. o zapłatę kwoty
64.403,50 zł i z powództwa G. P. przeciwko tej pozwanej o zapłatę kwoty 2.928 zł.
Sąd drugiej instancji zaakceptował zarówno ustalenia faktyczne, jak i ocenę
prawną dokonaną przez Sąd pierwszej instancji oraz rozstrzygnięcie w zakresie
uwzględnienia części dochodzonych kwot z tytułu wynagrodzenia za wykonanie
przedmiotu umowy mieszanej z przeważającymi elementami umowy o dzieło,
zawartej pomiędzy stronami w dniu 5 listopada 2007 r. Jako niezasadne ocenił
zarzuty naruszenia przepisów postępowania oraz prawa materialnego zawarte
w apelacjach obu stron.
Rzecznik Praw Obywatelskich zaskarżył powyższy wyrok w części, w jakiej
oddala apelację powoda G. P. co do jego powództwa przeciwko P. spółce z
ograniczoną odpowiedzialnością w W. o zapłatę kwoty 64.403,50 zł i wniósł o jego
uchylenie w tym zakresie, zniesienie postępowania przed sądem drugiej instancji i
przekazanie sprawy temu sądowi do ponownego rozpoznania. W ramach drugiej
podstawy kasacyjnej zarzucił naruszenie art. 214 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1
k.p.c. przez zaniechanie odroczenia rozprawy w dniu 29 listopada 2013 r. pomimo
braku doręczenia pełnomocnikowi powoda zawiadomienia o terminie posiedzenia
oraz przeprowadzenie i zamknięcie rozprawy i wydanie wyroku, co stanowi
przyczynę nieważności postępowania wynikającą z art. 379 pkt 5 k.p.c. i co
skutkowało naruszeniem konstytucyjnych praw człowieka i obywatela
zagwarantowanych w art. 45 ust. 1 w zw. z art. 2 oraz art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji
Rzeczypospolitej Polskiej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Przyczyny nieważności postępowania określone w art. 379 k.p.c. mają
charakter bezwzględny, a ich zaistnienie, niezależnie od wpływu na rozstrzygnięcie
i niezależnie od tego jakie uchybienia procesowe leżały u ich źródła, powoduje
nieważność postępowania, a w razie zaskarżenia orzeczenia, obowiązek sądu
odwoławczego albo Sądu Najwyższego jego uchylenia.
3
Nieważność postępowania z przyczyn określonych w art. 379 pkt 5 k.p.c.
zachodzi wówczas, gdy strona zostaje faktycznie pozbawiona możności działania w
istotnej części lub całości postępowania. Zgodnie z ustalonym poglądem judykatury
twierdzenie, czy taki stan nastąpił wymaga po pierwsze rozważenia przez pryzmat
konkretnych okoliczności sprawy, czy zostały naruszone przepisy prawa
procesowego, po drugie, czy uchybienie to miało wpływ na możność działania
strony, a po trzecie, czy pomimo zaistnienia tych dwóch przesłanek strona mogła
bronić swoich praw. Podstawowe znaczenie należy przypisać ustaleniu czy istnieje
związek pomiędzy naruszeniem prawa a pozbawieniem możności działania,
natomiast nie jest istotne zawinienie naruszenia (wyroki Sądu Najwyższego z dnia
3 lutego 2010 r., II CSK 404/09, z dnia 16 lipca 2009 r., II PK 13/09, z dnia
7 listopada 2007 r., II CSK 339/07, z dnia 25 czerwca 2015 r. , postanowienie
z dnia 19 czerwca 2015 r., IV CSK 101/15 i orzeczenia w nim powołane - nie publ.).
Rozpoznanie sprawy z naruszeniem art. 214 § 1 k.p.c., a w postępowaniu
apelacyjnym art. 214 § 1 w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. mimo wadliwości
zawiadomienia o terminie rozprawy bezpośrednio poprzedzającej wydanie wyroku,
uzasadniającej odroczenie rozprawy, uzasadnia przyjęcie związku pomiędzy
naruszeniem prawa procesowego a pozbawieniem możności działania i obrony
praw strony, która o terminie rozprawy nie była powiadomiona i z tej przyczyny nie
brała w niej udziału.
W sprawie niniejszej, pełnomocnik powoda w apelacji podał adres kancelarii
K., ul. K. [..] i pogrubioną czcionką wskazał, że jest to adres aktualny. Ten sam
adres był wskazywany przez tego pełnomocnika już od 27 września 2012 r. (k. 418,
419) i wszystkie doręczenia były dokonywane przez Sąd pierwszej instancji na ten
adres, za wyjątkiem doręczeń wykonanych po wydaniu wyroku w toku
postępowania międzyinstancyjnego. Zawiadomienie o jedynym terminie rozprawy
apelacyjnej w dniu 29 listopada 2013 r. zostało wysłane na adres pierwotnie
wskazany tj. K., ul. S. […] a doręczenie przez dwukrotne awizo uznane za
prawidłowe. Wadliwość tego zawiadomienia nie może budzić wątpliwości, a
rezultacie rozpoznanie sprawy nastąpiło z naruszeniem art. 214 § 1 w zw. z art.
391 § 1 k.p.c. Jak wskazano wyżej przyczyna błędu, zapewne wywołanego
nieprawidłowymi doręczeniami w toku postępowania międzyinstancyjnego i
4
odbiorem tych przesyłek przez pełnomocnika, pozostaje bez znaczenia prawnego,
bo kwestia zawinienia naruszenia przepisom postępowania jest nieistotna. Nie
można też pominąć, że pełnomocnik kwitując odbiór nieprawidłowo wysłanych
przesyłek przystawiał na pokwitowaniu odbioru pieczątkę z prawidłowym adresem.
Wobec obowiązku powiadamiania o rozprawie apelacyjnej tylko pełnomocników
stron, powód nie miał możliwości obrony swych praw osobiście na rozprawie
poprzedzającej wydanie wyroku lub złożenia wniosku o odroczenie rozprawy z
przyczyny nie powiadomienia o niej jego pełnomocnika procesowego.
Trafnie zarzuca więc Rzecznik Praw Obywatelskich, że powód został
pozbawiony możliwości działania na etapie postępowania przed Sądem drugiej
instancji, a w konsekwencji zostało naruszone jego prawo do sądu i rzetelnego
procesu (art. 45 ust. 1 Konstytucji RP).
Z tych względów orzeczono jak w sentencji na podstawie art. 398 15
k.p.c.,
o kosztach postępowania kasacyjnego nie rozstrzygając wobec zwolnienia
Rzecznika Praw Obywatelskich od obowiązku uiszczenia opłaty od skargi
kasacyjnej i braku wniosków stron postępowania w przedmiocie kosztów procesu.
eb