Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CSK 262/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 13 stycznia 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jan Górowski (przewodniczący)
SSN Grzegorz Misiurek (sprawozdawca)
SSN Anna Owczarek
w sprawie z powództwa małoletniej M. C., reprezentowanej przez ojca R. C.
przeciwko Centrum Medycznemu Spółce z ograniczoną
odpowiedzialnością w P.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 13 stycznia 2016 r.,
skargi kasacyjnej powódki od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 30 grudnia 2014 r.,
oddala skargę kasacyjną i nie obciąża powódki kosztami
postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
2
Powódka małoletnia M. C., reprezentowana przez ojca R. C., domagała się
zasądzenia na jej rzecz od pozwanego Centrum Medycznego kwoty 250.000 zł -
tytułem odszkodowania i zadośćuczynienia za trwałe uszkodzenie ciała
spowodowane niewłaściwymi czynnościami, podjętymi przy narodzinach powódki -
z odsetkami ustawowymi i kosztami procesu oraz ustalenia odpowiedzialności
pozwanej za następstwa tego zdarzenia mogące wystąpić w przyszłości. W
uzasadnieniu wskazała, że pozwana nie zapewniła obecności lekarza przy
narodzinach powódki, w trakcie porodu wykorzystano sprzęt medyczny w postaci
tzw. próżnociągu, co spowodowało ubytek owłosionej skóry głowy powódki, zaś
dokumentacja z pobytu matki powódki w szpitalu i przebiegu porodu była
prowadzona nierzetelnie.
Sąd Okręgowy w G. wyrokiem z dnia 13 marca 2014 r. oddalił powództwo i
zasądził od powódki na rzecz pozwanej kwotę 7700 zł tytułem zwrotu kosztów
procesu, przyjmując za podstawę rozstrzygnięcia następujące ustalenia i wnioski.
Powódka urodziła się w szpitalu pozwanej w dniu 28 lutego 2011 r.
o godzinie 20:40. Poród przebiegł prawidłowo, siłami natury. Obecni przy nim byli
dwaj lekarze oraz położna, która wykonywała niezbędne czynności. Dokonano
zabiegu cięcia krocza w celu ochrony główki dziecka i zapobieżenia uszkodzenia
ciała rodzącej. Po zakończeniu porodu powódka została przeniesiona na osobne
stanowisko pediatryczne, a następnie - po stwierdzeniu przez pediatrę zaburzeń
oddechu i konieczności przeprowadzeniu resuscytacji - do inkubatora. W tej
sytuacji badania fizykalne dziecka na sali porodowej zostały ograniczone do
minimum, a kompleksową toaletę - usunięcie zabrudzeń śluzem i krwią,
przeprowadzono w dniu następnym w czasie wieczornej pielęgnacji; z powodu
konieczności skrócenia badań bezpośrednio po porodzie w historii rozwoju
noworodka w rubryce „ciemię przednie" nie dokonano żadnego wpisu.
Podzielając opinie biegłych lekarzy z zakresu neanatologii oraz ginekologii
i położnictwa, Sąd Okręgowy stwierdził, że powódka urodziła się z wadą wrodzoną
pod postacią agnezji skóry owłosionej głowy. Stwierdzony u niej ubytek skórno-
włosowy nie jest wynikiem błędu personelu medycznego pozwanej; nie mógł on
być następstwem użycia próżnociągu, gdyż sprzętu tego lub inny podobnego nie
3
użyto w czasie porodu, ani wykonania nacięcia krocza, jako że użyte do tego celu
nożyczki mają zaokrąglone tępe zakończenie, uniemożliwiające rozcięcie skóry
płodu. Uznał, że miedzy stwierdzonym u powódki na głowie ubytkiem skórno-
włosowym a działaniem personelu medycznego pozwanej nie zachodzi normalny
związek przyczynowy. W konsekwencji przyjął, że powódka nie wykazała
przesłanek usprawiedliwiających powództwo w płaszczyźnie art. 444 i art. 445 k.c.
Sąd Apelacyjny wyrokiem zaskarżonym skargą kasacyjną oddalił apelację
powódki od wyroku Sądu Okręgowego, podzielając w całej rozciągłości przyjęte za
podstawę tego orzeczenia ustalenia faktyczne i ich ocenę prawną. Sąd Apelacyjny
nie podzielił zarzutu skarżącej wskazującego na bezzasadne oddalenie
zgłoszonych przez nią wniosków dowodowych o dopuszczenie dowodu z opinii
innych biegłych, w tym z opinii biegłego z zakresu dermatologii.
W skardze kasacyjnej, opartej na obu podstawach określonych w art. 398
§ 1 pkt 1 k.p.c., powódka wniosła o uchylenie wyroku Sądu Apelacyjnego
i przekazanie sprawy temu Sądowi do ponownego rozpoznania, ewentualnie
wydanie orzeczenia co do istoty sprawy i uwzględnienie powództwa.
W ramach pierwszej podstawy kasacyjnej powódka zarzuciła naruszenie
art. 6 w związku z art. 361 § 1 i art. 444 § 1 k.c. przez ich niewłaściwe
zastosowanie polegające na przyjęciu, że pomiędzy nieprawidłowymi działaniami
pracowników pozwanej a uszczerbkiem na skórze głowy stwierdzonym u powódki
nie zachodzi związek przyczynowy, mimo że okoliczność ta została wykazana
zeznaniami świadków.
Podstawę naruszenia przepisów postępowania skarżąca wypełniła
zarzutami naruszenia:
- art. 382 k.p.c. przez nieprzeprowadzenie przez Sąd drugiej instancji
postępowania dowodowego i oparcie zaskarżonego wyroku wyłącznie
na materiale zebranym przez Sąd pierwszej instancji, podczas gdy zachodziła
konieczność wyjaśnienia wątpliwości co do stanu wiedzy i doświadczenia biegłej
z zakresu neonatologii, która w swojej opinii sformułowała bezzasadne wnioski
i wykroczyła poza zakres swojej specjalizacji;
4
- art. 278 § 1 w związku z art. 286 i art. 391 § 1 k.p.c. przez bezzasadne
oddalenie wniosku powódki o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego
z zakresu pediatrii i neonatologii oraz z opinii biegłego dermatologa, a nadto
- art. 328 § 2 w związku z art. 391 § 1 k.p.c. przez sporządzenie
uzasadnienia zaskarżonego wyroku w sposób wadliwy, niewyjaśniający
przekonywająco przyczyn uznania opinii biegłych za wiarygodne oraz braku
potrzeby przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego dermatologa.
W odpowiedzi na skargę kasacyjną pozwana wniosła o jej oddalenie
i zasądzenie na jej rzecz od powódki kosztów postępowania kasacyjnego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Odnosząc się w pierwszej kolejności do poniesionych w skardze kasacyjnej
zarzutów naruszenia przepisów postępowania, należy stwierdzić, że nie mogły one
zostać uznane za zasadne.
Naruszenie przepisów postępowania może stanowić usprawiedliwioną
podstawę kasacyjną jedynie wtedy, gdy uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na
wynik sprawy (art. 398 § 1 pkt 2 k.p.c.). W orzecznictwie Sądu Najwyższego
konsekwentnie jest prezentowany pogląd, aprobowany przez skład orzekający,
zgodnie z którym zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c., może stanowić
usprawiedliwioną podstawę skargi kasacyjnej zupełnie wyjątkowo, mianowicie
tylko wtedy, gdy uzasadnienie zaskarżonego wyroku nie zawiera wszystkich
koniecznych elementów bądź zawiera takie oczywiste braki, które uniemożliwiają
przeprowadzenie kontroli kasacyjnej (zob. m.in. wyroki: z dnia 26 listopada 1999 r.,
III CKN 460/98, OSNC 2000, Nr 5, poz. 100; z dnia 16 stycznia 2006 r.,
V CK 405/04, nie publ.; z dnia 4 stycznia 2007 r., V CSK 364/06, nie publ.; z dnia
21 marca 2007 r., I CSK 458/06, nie publ.; z dnia 19 listopada 2009 r., IV CSK
219/09, nie pub. i z dnia 29 września 2010 r., V CSK 55/10 nie publ.).
Wbrew odmiennym twierdzeniom skarżącej, uzasadnienie zaskarżonego
wyroku nie jest dotknięte tego rodzaju mankamentami; wynika z niego
jednoznacznie, jakie przesłanki zaważyły na ocenie, że opinie biegłych
sporządzone w sprawie mogą być uznane za przekonywające i wyjaśniające
dostatecznie prawidłowość postępowania personelu medycznego pozwanej przy
5
narodzinach powódki, przy czym przytoczona w tym zakresie argumentacja nie
jest wewnętrznie sprzeczna. Kwestia trafności wyrażonych przez Sąd
Apelacyjnych ocen i wyciągniętych z nich wniosków nie podlega kontroli
w płaszczyźnie art. 328 § 2 w związku z art. 391 § 1 k.p.c. Zarzut naruszenia tych
przepisów należało uznać za chybiony.
W sprawie niniejszej zasadniczy spór między stronami koncentrował się
wokół tego, czy stwierdzony u powódki na głowie ubytek skórno-włosowy
spowodowany został nieprawidłowym działaniem pracowników pozwanej.
Powódka upatrywała przyczyn tego schorzenia w niezapewnieniu przez stronę
pozwaną obecności lekarza w czasie porodu oraz nieprawidłowym użyciu sprzętu
medycznego (próżnociagu), co miała potwierdzać nierzetelnie sporządzona
dokumentacja medyczna z pobytu w szpitalu.
Z ustaleń faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku wynika
jednoznacznie , że w trakcie narodzin powódki na sali porodowej, obecni byli dwaj
lekarze i położna, przy czym poród odbył się bez użycia próżnociągu. Tę ostatnią
okoliczność Sądy meriti ustaliły nie tylko na podstawie nieodnotowania
w dokumentacji medycznej użycia tego sprzętu, ale również - na co zwrócili uwagę
biegli lekarze w sporządzonych w sprawie opiniach - na podstawie braku wskazań
do zastosowania takiej procedury oraz niestwierdzenia na głowie powódki śladów
charakterystycznych dla użycia próżnociagu. Sądy obu instancji ustaliły również,
że wskazane przez skarżącą niedociągnięcia w dokumentacji medycznej wynikły
z nagłej konieczności przywrócenia powódce wydolnego oddechu (resuscytacji)
i umieszczenia jej w inkubatorze, a zatem z przyczyn obiektywnych, a nie braku
rzetelności personelu pozwanej. Stwierdziły ponadto, że ubytek skórny na głowie
powódki nie powstał w czasie wykonywania nacięcia krocza.
Skarżący, formułując zarzuty naruszenia art. 382 k.p.c. oraz art. 278 § 1
w związku z art. 286 i art. 391 § 1 k.p.c. w istocie podjął próbę polemiki
z przytoczonymi ustaleniami oraz oceną dowodów, co - w świetle art. 3983
§ 3
k.p.c. - jest zabiegiem niedopuszczalnym.
Zgodnie z art. 286 k.p.c., sąd może - w razie potrzeby - zażądać
dodatkowej opinii od tych samych lub innych biegłych. Sąd ma obowiązek
6
dopuszczenia dowodu z opinii dalszych biegłych, jeżeli zachodzi taka potrzeba,
a więc w szczególności wtedy, gdy przeprowadzona już opinia zawiera istotne luki,
jest nieprzekonująca, niekompletna, pomija lub wadliwie przedstawia istotne
okoliczności, nie odpowiada na postawione tezy dowodowe, jest niejasna,
nienależycie uzasadniona lub nieweryfikowalna. W judykaturze utrwalił się pogląd,
iż sąd nie jest zobowiązany dopuścić dowód z opinii kolejnego biegłego, czy też
opinii instytutu tylko z tej przyczyny, że dotychczasowa opinia była dla strony
niekorzystna (zob. m.in. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 14 marca 2007 r.,
I CSK 465/06, OSP 2008, Nr 11, poz. 123; z dnia 27 lipca 2010 r., II CSK 119/10,
nie publ. i z dnia 20 marca 2014 r., II CSK 296/13, nie publ.).
Wbrew odmiennemu zapatrywaniu skarżącej, zastrzeżenia zgłoszone przez
nią wobec opinii biegłych, przyjętych za podstawę stwierdzenia braku związku
przyczynowego między stwierdzonym u powódki ubytkiem skórnym a działaniem
pracowników pozwanej, nie stanowiły dostatecznej podstawy do przeprowadzenia
dowodu z opinii kolejnych biegłych sądowych. Biegła neonatolog G. B. wskazała
jednoznacznie na okoliczności wykluczające istnienie takiego związku,
stwierdzając, iż powódka urodziła się z wadę samoistną w postaci wrodzonego
ubytku skóry (ACC), zaś K. W. wyjaśniła klarownie, dlaczego wykorzystanie
nożyczek do nacięcia krocza nie mogło uszkodzić skóry na głowie powódki. Uwagi
polemiczne wobec tych konkluzji nie mogą skutecznie podważyć ich trafności.
Merytorycznej wartości opinii nie może podważyć skutecznie bliżej nie
sprecyzowany zarzut braku kompetencji biegłych do wypowiadania się w
opiniowanych kwestiach.
Sąd Apelacyjny wskazał wyraźnie, iż przeprowadzanie dowodu z opinii
lekarza dermatologa jest w sprawie niniejszej bezprzedmiotowe, skoro powódka
w ogóle nie twierdziła, że w wyniku nieprawidłowo przeprowadzenia porodu
nabawiła się schorzeń dermatologicznych, lecz wskazywała konsekwentnie na
mechaniczne uszkodzenie skóry na głowie. Skarżąca podniosła zarzut
bezzasadnego pominięcia wskazanego środka dowodowego nie dostrzegając
zasadniczej przesłanki kwestionowanej decyzji procesowej.
7
W świetle przytoczonej argumentacji, zarzuty pominięcia wskazanych przez
skarżącą środków dowodowych oraz oparcia ustaleń przyjętych za podstawę
zaskarżonego wyroku wyłącznie na materiale dowodowym zgromadzonym przed
Sądem pierwszej instancji nie mogły odnieść zamierzonego skutku.
Chybiony okazał się również zarzut wypełniający podstawę kasacyjną
naruszenia prawa materialnego. Zarzut ten - co wynika już z samego sposobu
jego sformułowania - został oparty na założeniu sprzecznym z dokonanym
w sprawie wiążącym ustaleniem wskazującym na to, że działania personelu
medycznego pozwanej nie spowodowały uszkodzenia skóry na głowie powódki.
Z tych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
k.p.c. orzekł, jak
w sentencji, rozstrzygając o kosztach procesu w oparciu o art. 102 k.p.c.
w związku z art. 108 § 1, art. 391 § 1 i art. 39821
k.p.c.
kc