II CZ 96/15
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:26-02-2016
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II CZ 96/15
POSTANOWIENIE
Dnia 29 stycznia 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Marta Romańska (przewodniczący)
SSN Iwona Koper
SSN Hubert Wrzeszcz (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa E. S.
przeciwko H. S.
o ustanowienie rozdzielności majątkowej,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 29 stycznia 2016 r.,
zażalenia pozwanego
na postanowienie Sądu Okręgowego w P.
z dnia 9 lipca 2015 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie.
2
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 9 lipca 2015 r. Sąd Okręgowy w P. odrzucił apelację
pozwanego i orzekł o kosztach postępowania odwoławczego.
Z uzasadnienia postanowienia wynika, że Sąd Rejonowy w P. wyrokiem z
dnia 29 stycznia 2015 r. – zgodnie z żądaniem pozwu – ustanowił z dniem 7 lipca
2014 r. rozdzielność majątkową małż. E. S. i H. S. W apelacji od tego wyroku
pozwany, który przed Sądem pierwszej instancji domagał się oddalenia powództwa,
wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego
rozpoznania bądź o zmianę zaskarżonego wyroku i ustanowienie rozdzielności
majątkowej z dniem 1 stycznia 2008 r. W ocenie Sądu odwoławczego należało
uznać – wobec treści pozwu i stanowiska pozwanego w postępowaniu w pierwszej
instancji – że zgłoszone dopiero w apelacji żądanie ustanowienia rozdzielności z
datą wcześniejszą niż data wniesienia pozwu stanowi „jakościowo nowe żądanie”,
niedopuszczalne w postępowaniu apelacyjnym, uzasadniające odrzucenie apelacji
na podstawie art. 373 k.p.c.
W zażaleniu pełnomocnik pozwanego, zarzucając naruszenie art. 370, art.
373 i art. 383 k.p.c., wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W piśmiennictwie przyjmuje się, że na postępowanie apelacyjne składają się
trzy stadia: wstępne, rozpoznawcze i orzecznicze. Stadium wstępne, zgodnie
z rolami rozpisanymi przez ustawodawcę, rozpoczyna sąd pierwszej instancji
(art. 370 k.p.c.), a następnie realizuje je sąd drugiej instancji (art. 373 k.p.c.).
Zakres podejmowanych na tym etapie czynności sprawdzających
i przygotowawczych jest stosunkowo szeroki i ma istotny walor procesowy,
niemniej jednak dotyczy on jedynie aspektu formalnego, a nie merytorycznego
apelacji. Celem przeprowadzanego przez sąd pierwszej instancji postępowania
wstępnego jest wyjaśnienie szeroko pojmowanej kwestii dopuszczalności apelacji,
chodzi bowiem nie tylko o skontrolowanie, czy apelacja spełnia wymagania
formalne (art. 368 k.p.c.) i fiskalne oraz czy wniesiono ją w terminie (art. 369 k.p.c.),
ale także czy w konkretnej sytuacji jest ona dopuszczalna pod względem
przedmiotowym, tzn. czy dany wyrok podlega zaskarżeniu apelacyjnemu, oraz pod
względem podmiotowym, tzn. z punku widzenia formalnej legitymacji skarżącego.
3
Czynności sprawdzające, które mają na celu wyjaśnienie dopuszczalności apelacji
w szerokim znaczeniu tego słowa, wykonuje także sąd drugiej instancji. Stanowią
one w istocie postępowanie kontrolne w stosunku do postępowania wstępnego
przeprowadzonego przez Sąd pierwszej instancji. Ich zakres jest jednak szerszy,
ponieważ obejmuje także podjęcie decyzji, jak apelacja ma być rozpoznana,
a zwłaszcza, czy wchodzi w rachubę wyznaczenie posiedzenia jawnego, czy
rozprawy.
Mając na względzie powyższe, należy podzielić zarzut skarżącego, że Sąd
odwoławczy odrzucił apelację pozwanego z naruszeniem wskazanych w zażaleniu
przepisów regulujących zakres stadium wstępnego postępowania apelacyjnego,
wskazana bowiem przyczyna odrzucenia apelacji nie należy do czynności
sprawdzających i przygotowawczych mających na celu zbadania dopuszczalności
apelacji w wyżej przedstawionym rozumieniu. Z tych powodów również ewentualne
naruszenie art. 383 k.p.c., wyrażającego ogólną zasadę, że zakres przedmiotowy
rozpoznania sprawy przez sąd drugiej instancji nie może przekraczać zakresu
przedmiotowego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy przez sąd pierwszej instancji,
nie uzasadniało odrzucenia apelacji (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia
22 czerwca 2001, I PZ 22/01, OSNP 2003, nr 10, poz. 255, i z dnia 9 maja 2014 r.,
I PZ 3/14, nie publ.).
Z przedstawionych powodów Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji
postanowienia (art. 39815
§ 1 w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.).
kc
POSTANOWIENIE
Dnia 29 stycznia 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Marta Romańska (przewodniczący)
SSN Iwona Koper
SSN Hubert Wrzeszcz (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa E. S.
przeciwko H. S.
o ustanowienie rozdzielności majątkowej,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 29 stycznia 2016 r.,
zażalenia pozwanego
na postanowienie Sądu Okręgowego w P.
z dnia 9 lipca 2015 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie.
2
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 9 lipca 2015 r. Sąd Okręgowy w P. odrzucił apelację
pozwanego i orzekł o kosztach postępowania odwoławczego.
Z uzasadnienia postanowienia wynika, że Sąd Rejonowy w P. wyrokiem z
dnia 29 stycznia 2015 r. – zgodnie z żądaniem pozwu – ustanowił z dniem 7 lipca
2014 r. rozdzielność majątkową małż. E. S. i H. S. W apelacji od tego wyroku
pozwany, który przed Sądem pierwszej instancji domagał się oddalenia powództwa,
wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego
rozpoznania bądź o zmianę zaskarżonego wyroku i ustanowienie rozdzielności
majątkowej z dniem 1 stycznia 2008 r. W ocenie Sądu odwoławczego należało
uznać – wobec treści pozwu i stanowiska pozwanego w postępowaniu w pierwszej
instancji – że zgłoszone dopiero w apelacji żądanie ustanowienia rozdzielności z
datą wcześniejszą niż data wniesienia pozwu stanowi „jakościowo nowe żądanie”,
niedopuszczalne w postępowaniu apelacyjnym, uzasadniające odrzucenie apelacji
na podstawie art. 373 k.p.c.
W zażaleniu pełnomocnik pozwanego, zarzucając naruszenie art. 370, art.
373 i art. 383 k.p.c., wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W piśmiennictwie przyjmuje się, że na postępowanie apelacyjne składają się
trzy stadia: wstępne, rozpoznawcze i orzecznicze. Stadium wstępne, zgodnie
z rolami rozpisanymi przez ustawodawcę, rozpoczyna sąd pierwszej instancji
(art. 370 k.p.c.), a następnie realizuje je sąd drugiej instancji (art. 373 k.p.c.).
Zakres podejmowanych na tym etapie czynności sprawdzających
i przygotowawczych jest stosunkowo szeroki i ma istotny walor procesowy,
niemniej jednak dotyczy on jedynie aspektu formalnego, a nie merytorycznego
apelacji. Celem przeprowadzanego przez sąd pierwszej instancji postępowania
wstępnego jest wyjaśnienie szeroko pojmowanej kwestii dopuszczalności apelacji,
chodzi bowiem nie tylko o skontrolowanie, czy apelacja spełnia wymagania
formalne (art. 368 k.p.c.) i fiskalne oraz czy wniesiono ją w terminie (art. 369 k.p.c.),
ale także czy w konkretnej sytuacji jest ona dopuszczalna pod względem
przedmiotowym, tzn. czy dany wyrok podlega zaskarżeniu apelacyjnemu, oraz pod
względem podmiotowym, tzn. z punku widzenia formalnej legitymacji skarżącego.
3
Czynności sprawdzające, które mają na celu wyjaśnienie dopuszczalności apelacji
w szerokim znaczeniu tego słowa, wykonuje także sąd drugiej instancji. Stanowią
one w istocie postępowanie kontrolne w stosunku do postępowania wstępnego
przeprowadzonego przez Sąd pierwszej instancji. Ich zakres jest jednak szerszy,
ponieważ obejmuje także podjęcie decyzji, jak apelacja ma być rozpoznana,
a zwłaszcza, czy wchodzi w rachubę wyznaczenie posiedzenia jawnego, czy
rozprawy.
Mając na względzie powyższe, należy podzielić zarzut skarżącego, że Sąd
odwoławczy odrzucił apelację pozwanego z naruszeniem wskazanych w zażaleniu
przepisów regulujących zakres stadium wstępnego postępowania apelacyjnego,
wskazana bowiem przyczyna odrzucenia apelacji nie należy do czynności
sprawdzających i przygotowawczych mających na celu zbadania dopuszczalności
apelacji w wyżej przedstawionym rozumieniu. Z tych powodów również ewentualne
naruszenie art. 383 k.p.c., wyrażającego ogólną zasadę, że zakres przedmiotowy
rozpoznania sprawy przez sąd drugiej instancji nie może przekraczać zakresu
przedmiotowego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy przez sąd pierwszej instancji,
nie uzasadniało odrzucenia apelacji (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia
22 czerwca 2001, I PZ 22/01, OSNP 2003, nr 10, poz. 255, i z dnia 9 maja 2014 r.,
I PZ 3/14, nie publ.).
Z przedstawionych powodów Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji
postanowienia (art. 39815
§ 1 w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.).
kc