II PZ 19/15
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:15-04-2016
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:I CZ 103/13 I CZ 36/12 II CZ 173/11 II CZ 54/13 II CZ 61/12 II UZ 77/14 V CZ 30/11 V CZ 80/11 III CZ 132/03 V CZ 58/14
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II PZ 19/15
POSTANOWIENIE
Dnia 11 lutego 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Beata Gudowska (przewodniczący)
SSN Zbigniew Hajn (sprawozdawca)
SSN Zbigniew Myszka
w sprawie z powództwa M. B.
przeciwko Urzędowi Gminy J.
o przywrócenie do pracy i odszkodowanie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 11 lutego 2016 r.,
zażalenia powoda na postanowienie Sądu Okręgowego w W.
z dnia 11 czerwca 2015 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie i przekazuje sprawę Sądowi
Okręgowemu do ponownego rozpoznania.
UZASADNIENIE
Postanowieniem z 11 czerwca 2015 r. Sąd Okręgowy odrzucił skargę
kasacyjną powoda od wyroku tego Sądu z 11 grudnia 2014 r. Wskazał, że
postanowieniem z 7 kwietnia 2015 r. oddalił wniosek powoda o zwolnienie od
kosztów sądowych w zakresie opłaty od skargi kasacyjnej, a powód, mimo
doręczenia jego pełnomocnikowi odpisu tego postanowienia, nie uiścił w terminie
przewidzianym w art. 112 ust. 3 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych
w sprawach cywilnych (jednolity tekst: Dz.U. z 2014 r., poz. 1025 ze zm.) opłaty od
skargi kasacyjnej, co uzasadniało jej odrzucenie.
2
Postanowienie to powód zaskarżył zażaleniem. Zawiera ono wniosek o
rozpoznanie na podstawie art. 380 k.p.c. poprzedzającego go postanowienia z 7
kwietnia 2015 r., oddalającego wniosek powoda o zwolnienie od kosztów sądowych
w zakresie opłaty od skargi kasacyjnej, które nie podlega zaskarżeniu w drodze
zażalenia, a miało wpływ na rozstrzygnięcie zaskarżonego postanowienia o
odrzuceniu skargi kasacyjnej. Skarżący wskazał na okoliczność, że skarga kasacyjna
wniesiona w sprawie nie zawierała oznaczenia wartości przedmiotu zaskarżenia.
W takiej sytuacji Sąd powinien był wezwać stronę skarżącą do jej określenia.
W przeciwnym wypadku rozpoznawał bowiem wniosek strony o zwolnienie od
kosztów sądowych w zakresie opłaty od skargi kasacyjnej nie znając wartości
przedmiotu zaskarżenia i związanej z tym wysokości opłaty od skargi kasacyjnej.
Skarżący wskazał ponadto, że był zwolniony od opłaty sądowej od apelacji w
wysokości 2880 zł, a w momencie składania wniosku o zwolnienie od opłaty od
skargi kasacyjnej, jego sytuacja uległa dalszemu pogorszeniu, gdyż długotrwale
pozostawał bez zatrudnienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest uzasadnione.
Trafny jest pogląd Sądu Okręgowego, że zgodnie z art. 112 ust. 3 ustawy o
kosztach sądowych w sprawach cywilnych, który został zmieniony ustawą z dnia 17
grudnia 2009 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych
innych ustaw (Dz.U. z 2010 r. Nr 7, poz. 45) i obowiązuje od 19 kwietnia 2010 r.,
przewodniczący nie wzywa do opłacenia złożonego pisma, jeśli podlegało ono
opłacie w wysokości stałej lub stosunkowej obliczonej od wskazanej przez stronę
wartości przedmiotu sporu lub zaskarżenia i zostało wniesione przez adwokata,
radcę prawnego lub rzecznika patentowego. W takim wypadku, jeżeli wniosek o
zwolnienie od kosztów sądowych złożony przed upływem terminu do opłacenia
pisma został oddalony, tygodniowy termin do opłacenia pisma biegnie od dnia
doręczenia stronie postanowienia, a gdy postanowienie zostało wydane na
posiedzeniu jawnym - od dnia jego ogłoszenia. Po dokonaniu powyższej zmiany w
przepisach dotyczących kosztów sądowych w sprawach cywilnych w orzecznictwie
3
Sądu Najwyższego przyjmuje się bowiem jednolicie, że pogląd, zgodnie z którym
nieopłacenie środka zaskarżenia złożonego przez profesjonalnego pełnomocnika
uruchamia tryb postępowania naprawczego przewidziany w art. 130 § 1 k.p.c. nie
jest aktualny w sytuacji, w której możliwość zastosowania tej regulacji została
wprost wykluczona w ustawie. Artykuł 112 ust. 3 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o
kosztach sądowych w sprawach cywilnych wyznaczył termin do uiszczenia opłaty,
a jednocześnie wyłączył obowiązek wzywania profesjonalnego pełnomocnika przez
sąd do realizacji tego obowiązku, co oznacza, że powinien on sam obliczyć i
przekazać opłatę w powyższym terminie (por. postanowienia Sądu Najwyższego:
z 2 marca 2012 r., II CZ 173/11, LEX nr 1170230; z 13 kwietnia 2012 r., I CZ 36/12,
LEX nr 1170213; z 25 lipca 2013 r., II CZ 54/13, LEX nr 1347850; z 25 lutego
2015 r., II UZ 77/14, LEX nr 1656503; z 21 lipca 2011 r., V CZ 30/11, LEX nr
898279; z 20 lipca 2012 r., II CZ 61/12, LEX nr 1228786).
W sprawie kontroli podlegało jednakże także postanowienie z 7 kwietnia
2015 r., którym oddalono wniosek powoda o zwolnienie od kosztów sądowych w
zakresie opłaty od skargi kasacyjnej, na podstawie art. 380 w związku z art. 39821
i
3941
§ 3 k.p.c. jako nieobjęte zakresem art. 3941
§ 1, 11
i 2 k.p.c. Postanowienia
tego sąd nie uzasadnia. Zgodnie z art. 63 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o
Sądzie Najwyższym (jednolity tekst: Dz.U. z 2013 r., poz. 499 ze zm.) Sąd Najwyższy
jest upoważniony do zażądania sporządzenia uzasadnienia postanowienia, które ma
być przedmiotem jego kontroli na podstawie art. 380 w związku z art. 39821
i art. 3941
§ 3 k.p.c., a nie zawiera uzasadnienia (postanowienie Sądu Najwyższego z 13
października 2011 r., V CZ 80/11, OSNC-ZD 2012 nr 4, poz. 88). Sąd Najwyższy w
postanowieniu z 7 stycznia 2004 r., III CZ 132/03, LEX nr 599544, wskazał ponadto,
że przez użyte w tym przepisie określenie „zaskarżone orzeczenie” należy rozumieć
orzeczenie bezpośrednio zaskarżone (zażaleniem, skargą kasacyjną) jak i
postanowienie, które, jako niepodlegające zaskarżeniu w drodze zażalenia, a mające
wpływ na rozstrzygnięcie dokonane zaskarżonym orzeczeniem, podlega rozpoznaniu
przez Sąd Najwyższy. W niniejszej sprawie Sąd Najwyższy nie skorzystał jednak z
przysługującego mu uprawnienia z uwagi na to, że z akt sprawy wynika, że Sąd
Okręgowy przed rozpoznaniem wniosku o zwolnienie skarżącego od kosztów
sądowych w zakresie opłaty od skargi kasacyjnej nie wezwał go do uzupełnienia
4
występującego w sprawie braku formalnego skargi kasacyjnej przez wskazanie
wartości przedmiotu zaskarżenia. Ocena zaistnienia przesłanek zawartych w art.
102 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych wymaga analizy
możliwości finansowych strony w odniesieniu do wysokości należnej opłaty
(postanowienie Sądu Najwyższego z 18 września 2014 r., V CZ 58/14, LEX nr
1514774). Natomiast badanie zasadności odmowy zwolnienia od kosztów obejmuje
wszystkie aspekty przeprowadzonego postępowania, a więc także kompletność
informacji podlegających ocenie i ewentualną potrzebę ich uzupełnienia
(postanowienie Sądu Najwyższego z 10 stycznia 2014 r., I CZ 103/13, LEX nr
1438641).
Nieopłacenie skargi kasacyjnej było podstawą odrzucenia skargi (art. 3986
§
2 k.p.c.), a zatem kwestia ewentualnego zwolnienia od kosztów sądowych a więc
braku (tzw. fiskalnego) skargi, rozstrzygnięta bez wezwania do uzupełnienia braku
formalnego skargi w postaci wskazania wartości przedmiotu zaskarżenia oraz
ustalenia wysokości opłaty, winna być ponownie rozpoznana.
W związku z tym postanowienie podlegało uchyleniu na podstawie art. 39815
§ 1 w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.
kc
POSTANOWIENIE
Dnia 11 lutego 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Beata Gudowska (przewodniczący)
SSN Zbigniew Hajn (sprawozdawca)
SSN Zbigniew Myszka
w sprawie z powództwa M. B.
przeciwko Urzędowi Gminy J.
o przywrócenie do pracy i odszkodowanie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 11 lutego 2016 r.,
zażalenia powoda na postanowienie Sądu Okręgowego w W.
z dnia 11 czerwca 2015 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie i przekazuje sprawę Sądowi
Okręgowemu do ponownego rozpoznania.
UZASADNIENIE
Postanowieniem z 11 czerwca 2015 r. Sąd Okręgowy odrzucił skargę
kasacyjną powoda od wyroku tego Sądu z 11 grudnia 2014 r. Wskazał, że
postanowieniem z 7 kwietnia 2015 r. oddalił wniosek powoda o zwolnienie od
kosztów sądowych w zakresie opłaty od skargi kasacyjnej, a powód, mimo
doręczenia jego pełnomocnikowi odpisu tego postanowienia, nie uiścił w terminie
przewidzianym w art. 112 ust. 3 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych
w sprawach cywilnych (jednolity tekst: Dz.U. z 2014 r., poz. 1025 ze zm.) opłaty od
skargi kasacyjnej, co uzasadniało jej odrzucenie.
2
Postanowienie to powód zaskarżył zażaleniem. Zawiera ono wniosek o
rozpoznanie na podstawie art. 380 k.p.c. poprzedzającego go postanowienia z 7
kwietnia 2015 r., oddalającego wniosek powoda o zwolnienie od kosztów sądowych
w zakresie opłaty od skargi kasacyjnej, które nie podlega zaskarżeniu w drodze
zażalenia, a miało wpływ na rozstrzygnięcie zaskarżonego postanowienia o
odrzuceniu skargi kasacyjnej. Skarżący wskazał na okoliczność, że skarga kasacyjna
wniesiona w sprawie nie zawierała oznaczenia wartości przedmiotu zaskarżenia.
W takiej sytuacji Sąd powinien był wezwać stronę skarżącą do jej określenia.
W przeciwnym wypadku rozpoznawał bowiem wniosek strony o zwolnienie od
kosztów sądowych w zakresie opłaty od skargi kasacyjnej nie znając wartości
przedmiotu zaskarżenia i związanej z tym wysokości opłaty od skargi kasacyjnej.
Skarżący wskazał ponadto, że był zwolniony od opłaty sądowej od apelacji w
wysokości 2880 zł, a w momencie składania wniosku o zwolnienie od opłaty od
skargi kasacyjnej, jego sytuacja uległa dalszemu pogorszeniu, gdyż długotrwale
pozostawał bez zatrudnienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest uzasadnione.
Trafny jest pogląd Sądu Okręgowego, że zgodnie z art. 112 ust. 3 ustawy o
kosztach sądowych w sprawach cywilnych, który został zmieniony ustawą z dnia 17
grudnia 2009 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych
innych ustaw (Dz.U. z 2010 r. Nr 7, poz. 45) i obowiązuje od 19 kwietnia 2010 r.,
przewodniczący nie wzywa do opłacenia złożonego pisma, jeśli podlegało ono
opłacie w wysokości stałej lub stosunkowej obliczonej od wskazanej przez stronę
wartości przedmiotu sporu lub zaskarżenia i zostało wniesione przez adwokata,
radcę prawnego lub rzecznika patentowego. W takim wypadku, jeżeli wniosek o
zwolnienie od kosztów sądowych złożony przed upływem terminu do opłacenia
pisma został oddalony, tygodniowy termin do opłacenia pisma biegnie od dnia
doręczenia stronie postanowienia, a gdy postanowienie zostało wydane na
posiedzeniu jawnym - od dnia jego ogłoszenia. Po dokonaniu powyższej zmiany w
przepisach dotyczących kosztów sądowych w sprawach cywilnych w orzecznictwie
3
Sądu Najwyższego przyjmuje się bowiem jednolicie, że pogląd, zgodnie z którym
nieopłacenie środka zaskarżenia złożonego przez profesjonalnego pełnomocnika
uruchamia tryb postępowania naprawczego przewidziany w art. 130 § 1 k.p.c. nie
jest aktualny w sytuacji, w której możliwość zastosowania tej regulacji została
wprost wykluczona w ustawie. Artykuł 112 ust. 3 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o
kosztach sądowych w sprawach cywilnych wyznaczył termin do uiszczenia opłaty,
a jednocześnie wyłączył obowiązek wzywania profesjonalnego pełnomocnika przez
sąd do realizacji tego obowiązku, co oznacza, że powinien on sam obliczyć i
przekazać opłatę w powyższym terminie (por. postanowienia Sądu Najwyższego:
z 2 marca 2012 r., II CZ 173/11, LEX nr 1170230; z 13 kwietnia 2012 r., I CZ 36/12,
LEX nr 1170213; z 25 lipca 2013 r., II CZ 54/13, LEX nr 1347850; z 25 lutego
2015 r., II UZ 77/14, LEX nr 1656503; z 21 lipca 2011 r., V CZ 30/11, LEX nr
898279; z 20 lipca 2012 r., II CZ 61/12, LEX nr 1228786).
W sprawie kontroli podlegało jednakże także postanowienie z 7 kwietnia
2015 r., którym oddalono wniosek powoda o zwolnienie od kosztów sądowych w
zakresie opłaty od skargi kasacyjnej, na podstawie art. 380 w związku z art. 39821
i
3941
§ 3 k.p.c. jako nieobjęte zakresem art. 3941
§ 1, 11
i 2 k.p.c. Postanowienia
tego sąd nie uzasadnia. Zgodnie z art. 63 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o
Sądzie Najwyższym (jednolity tekst: Dz.U. z 2013 r., poz. 499 ze zm.) Sąd Najwyższy
jest upoważniony do zażądania sporządzenia uzasadnienia postanowienia, które ma
być przedmiotem jego kontroli na podstawie art. 380 w związku z art. 39821
i art. 3941
§ 3 k.p.c., a nie zawiera uzasadnienia (postanowienie Sądu Najwyższego z 13
października 2011 r., V CZ 80/11, OSNC-ZD 2012 nr 4, poz. 88). Sąd Najwyższy w
postanowieniu z 7 stycznia 2004 r., III CZ 132/03, LEX nr 599544, wskazał ponadto,
że przez użyte w tym przepisie określenie „zaskarżone orzeczenie” należy rozumieć
orzeczenie bezpośrednio zaskarżone (zażaleniem, skargą kasacyjną) jak i
postanowienie, które, jako niepodlegające zaskarżeniu w drodze zażalenia, a mające
wpływ na rozstrzygnięcie dokonane zaskarżonym orzeczeniem, podlega rozpoznaniu
przez Sąd Najwyższy. W niniejszej sprawie Sąd Najwyższy nie skorzystał jednak z
przysługującego mu uprawnienia z uwagi na to, że z akt sprawy wynika, że Sąd
Okręgowy przed rozpoznaniem wniosku o zwolnienie skarżącego od kosztów
sądowych w zakresie opłaty od skargi kasacyjnej nie wezwał go do uzupełnienia
4
występującego w sprawie braku formalnego skargi kasacyjnej przez wskazanie
wartości przedmiotu zaskarżenia. Ocena zaistnienia przesłanek zawartych w art.
102 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych wymaga analizy
możliwości finansowych strony w odniesieniu do wysokości należnej opłaty
(postanowienie Sądu Najwyższego z 18 września 2014 r., V CZ 58/14, LEX nr
1514774). Natomiast badanie zasadności odmowy zwolnienia od kosztów obejmuje
wszystkie aspekty przeprowadzonego postępowania, a więc także kompletność
informacji podlegających ocenie i ewentualną potrzebę ich uzupełnienia
(postanowienie Sądu Najwyższego z 10 stycznia 2014 r., I CZ 103/13, LEX nr
1438641).
Nieopłacenie skargi kasacyjnej było podstawą odrzucenia skargi (art. 3986
§
2 k.p.c.), a zatem kwestia ewentualnego zwolnienia od kosztów sądowych a więc
braku (tzw. fiskalnego) skargi, rozstrzygnięta bez wezwania do uzupełnienia braku
formalnego skargi w postaci wskazania wartości przedmiotu zaskarżenia oraz
ustalenia wysokości opłaty, winna być ponownie rozpoznana.
W związku z tym postanowienie podlegało uchyleniu na podstawie art. 39815
§ 1 w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.
kc