V CZ 30/11
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:25-02-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt V CZ 30/11
POSTANOWIENIE
Dnia 21 lipca 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Lech Walentynowicz (przewodniczący)
SSN Marta Romańska
SSN Katarzyna Tyczka-Rote (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Skarbu Państwa – Naczelnika Urzędu Skarbowego
w U.
przeciwko A. B.
o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną ,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 21 lipca 2011 r.,
zażalenia pozwanej na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 21 stycznia 2011 r.,
oddala zażalenie i zasądza od pozwanej na rzecz Skarbu
Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 2700
(dwa tysiące siedemset) zł tytułem kosztów postępowania
zażaleniowego.
Uzasadnienie
2
Postanowieniem z dnia 21 stycznia 2011 r. Sąd Apelacyjny odrzucił apelację
pozwanej A. B. od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 4 marca 2010 r. uznając, że
nie została prawidłowo opłacona w wymaganym terminie. W uzasadnieniu wyjaśnił,
że tygodniowy termin do uiszczenia opłaty należało liczyć zgodnie z regułą
określoną w art. 112 ust. 3 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w
sprawach cywilnych (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594, dalej powoływanej
jako „u.k.s.c.”), to znaczy od dnia doręczenia reprezentującemu pozwaną radcy
prawnemu odpisu postanowienia o odmowie zwolnienia pozwanej od opłaty od
apelacji ponad 4 500 zł (19 października 2010 r.). W tak określonym terminie
powódka uiściła jednak tylko kwotę 4 003 zł. Pozostała część opłaty została
wniesiona dopiero po wezwaniu przez przewodniczącego. Wezwanie to Sąd
Apelacyjny uznał za bezzasadne i pozbawione wpływu na bieg terminu.
Pozwana w zażaleniu na powyższe postanowienie domagała się jego
uchylenia, podnosząc zarzuty naruszenia art. 373 w zw. z art. 370 k.p.c. oraz
art. 112 u.k.s.c. przez błędną interpretację i złe zastosowanie, skutkujące
bezpodstawnym odrzuceniem apelacji.
Powód wniósł o oddalenie zażalenia i zasądzenie na jego rzecz kosztów
postępowania zażaleniowego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Zmiana treści art. 112 u.k.s.c. dokonana ustawą z dnia 17 grudnia 2009 r.
o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw
(Dz. U. z 2010 r. Nr 7, poz. 45) i obowiązująca od dnia 19 kwietnia 2010 r., miała na
celu przyspieszenie postępowania w wypadku, kiedy czynności za stronę wykonuje
fachowy pełnomocnik, a charakter tych czynności nie wymaga dodatkowych
wskazówek ze strony sądu. Skoro pełnomocnik taki co do zasady ma – wynikający
z art. 1302
§ 1 k.p.c. – obowiązek samodzielnego określenia i wniesienia opłaty
stałej lub stosunkowej, obliczonej od podanej przez stronę wartości przedmiotu
sporu, to nie ma uzasadnionych przyczyn, aby wystąpienie o zwolnienie od kosztów
sądowych powinność tę uchylało. Ponieważ jednak w oparciu o stan prawny
3
obowiązujący przed nowelizacją art. 112 u.k.s.c. przyjmowano, że także strony
reprezentowane przez profesjonalistów, które nie uzyskały wnioskowanego
zwolnienia od opłat sądowych, mają obowiązek wniesienia wymaganej opłaty
dopiero na wezwanie przewodniczącego (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia
28 listopada 2006 r., III CZP 98/06, OSNC 2007/9/131 czy postanowienie tego
Sądu z dnia 23 stycznia 2008 r., II UZ 47/07, OSNP 2009/9-10/129), konieczne było
odrębne uregulowanie tej sytuacji procesowej. Zgodnie z art. 112 ust. 3 u.k.s.c.
jeżeli pismo podlegające opłacie w wysokości stałej lub stosunkowej obliczonej od
wskazanej przez stronę wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu
zaskarżenia, zostało wniesione przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika
patentowego i wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych złożony przed upływem
terminu do opłacenia pisma został oddalony, tygodniowy termin do opłacenia pisma
biegnie od dnia doręczenia stronie postanowienia, a gdy postanowienie zostało
wydane na posiedzeniu jawnym – od dnia jego ogłoszenia. Przy tym wyłączona
została zasada uregulowana w art. 112 ust. 2 u.k.s.c., w myśl której jeżeli wniosek
o zwolnienie od kosztów sądowych zgłoszony przed upływem terminu do opłacenia
pisma został prawomocnie oddalony, przewodniczący wzywa stronę do opłacenia
złożonego pisma na podstawie art. 130 k.p.c. Powoływana przez skarżącego
uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2010 r. (II UZP 4/10, OSNP 2011/3-
4/38) nie odnosiła się do szczególnej regulacji zawartej w znowelizowanym art. 112
u.k.s.c. lecz poddawała wykładni ogólnie rozumiane skutki uchylenia art. 1302
§ 3
k.p.c. Przyjęty w tej uchwale pogląd, że nieopłacenie środka zaskarżenia (skargi
kasacyjnej) złożonej przez profesjonalnego pełnomocnika uruchamia tryb
postępowania naprawczego przewidziany w art. 130 § 1 k.p.c. nie jest aktualny
w sytuacji, w której możliwość zastosowania art. 130 § 1 k.p.c. została wprost
wykluczona w ustawie. Artykuł 112 ust. 3 u.k.s.c. wyznaczył termin do uiszczenia
opłaty, a jednocześnie wyłączył obowiązek wzywania profesjonalnego
pełnomocnika przez sąd do realizacji tego obowiązku, co oznacza, że powinien on
sam obliczyć i przekazać opłatę w powyższym terminie. Konsekwencją
niewniesienia prawidłowej opłaty od apelacji w ciągu tygodnia od otrzymania odpisu
postanowienia o negatywnym załatwieniu wniosku (zażalenia) w sprawie zwolnienia
od kosztów związanych z jej wniesieniem, jest jej odrzucenie jako nieopłaconej.
4
Sankcja taka wynika z art. 370 k.p.c., który Sąd odwoławczy prawidłowo
zastosował na mocy upoważnienia przewidzianego w art. 373 k.p.c. Przyjęta
wykładnia, wbrew stanowisku skarżącego nie narusza ani art. 45 Konstytucji, ani
też art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności przez
pozbawienie możliwości sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy, ponieważ
wprowadzony obowiązek nie jest dla profesjonalisty skomplikowany, a wcześniej
obowiązujący art. 1302
§ 3 k.p.c. przyjmujący tożsame założenia nie został
zakwestionowany przez Trybunał Konstytucyjny, którego kontroli został poddany
(por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 maja 2009 r., P 87/08, OTK-A
2009/5/72 oraz z dnia 14 września 2009 r., SK 47/07, OTK-A 2009/8/122).
Postanowienie o odrzuceniu apelacji było zatem prawidłowe, a zażalenie
pozwanej na to postanowienie podlega oddaleniu na podstawie art. 39814
w zw.
z art. 3941
§ 3 k.p.c.
Orzeczenie o kosztach postępowania zażaleniowego uzasadnia art. 3941
§ 3
k.p.c. w zw. z art. 39821
k.p.c., art. 391 § 1 k.p.c., art. 98 § 1 i 3 k.p.c. oraz art. 99
k.p.c., a nadto art. 11 ust. 3 ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o Prokuratorii Generalnej
Skarbu Państwa (Dz.U. Nr 169, poz. 1417 ze zm.).
POSTANOWIENIE
Dnia 21 lipca 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Lech Walentynowicz (przewodniczący)
SSN Marta Romańska
SSN Katarzyna Tyczka-Rote (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Skarbu Państwa – Naczelnika Urzędu Skarbowego
w U.
przeciwko A. B.
o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną ,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 21 lipca 2011 r.,
zażalenia pozwanej na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 21 stycznia 2011 r.,
oddala zażalenie i zasądza od pozwanej na rzecz Skarbu
Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 2700
(dwa tysiące siedemset) zł tytułem kosztów postępowania
zażaleniowego.
Uzasadnienie
2
Postanowieniem z dnia 21 stycznia 2011 r. Sąd Apelacyjny odrzucił apelację
pozwanej A. B. od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 4 marca 2010 r. uznając, że
nie została prawidłowo opłacona w wymaganym terminie. W uzasadnieniu wyjaśnił,
że tygodniowy termin do uiszczenia opłaty należało liczyć zgodnie z regułą
określoną w art. 112 ust. 3 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w
sprawach cywilnych (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594, dalej powoływanej
jako „u.k.s.c.”), to znaczy od dnia doręczenia reprezentującemu pozwaną radcy
prawnemu odpisu postanowienia o odmowie zwolnienia pozwanej od opłaty od
apelacji ponad 4 500 zł (19 października 2010 r.). W tak określonym terminie
powódka uiściła jednak tylko kwotę 4 003 zł. Pozostała część opłaty została
wniesiona dopiero po wezwaniu przez przewodniczącego. Wezwanie to Sąd
Apelacyjny uznał za bezzasadne i pozbawione wpływu na bieg terminu.
Pozwana w zażaleniu na powyższe postanowienie domagała się jego
uchylenia, podnosząc zarzuty naruszenia art. 373 w zw. z art. 370 k.p.c. oraz
art. 112 u.k.s.c. przez błędną interpretację i złe zastosowanie, skutkujące
bezpodstawnym odrzuceniem apelacji.
Powód wniósł o oddalenie zażalenia i zasądzenie na jego rzecz kosztów
postępowania zażaleniowego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Zmiana treści art. 112 u.k.s.c. dokonana ustawą z dnia 17 grudnia 2009 r.
o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw
(Dz. U. z 2010 r. Nr 7, poz. 45) i obowiązująca od dnia 19 kwietnia 2010 r., miała na
celu przyspieszenie postępowania w wypadku, kiedy czynności za stronę wykonuje
fachowy pełnomocnik, a charakter tych czynności nie wymaga dodatkowych
wskazówek ze strony sądu. Skoro pełnomocnik taki co do zasady ma – wynikający
z art. 1302
§ 1 k.p.c. – obowiązek samodzielnego określenia i wniesienia opłaty
stałej lub stosunkowej, obliczonej od podanej przez stronę wartości przedmiotu
sporu, to nie ma uzasadnionych przyczyn, aby wystąpienie o zwolnienie od kosztów
sądowych powinność tę uchylało. Ponieważ jednak w oparciu o stan prawny
3
obowiązujący przed nowelizacją art. 112 u.k.s.c. przyjmowano, że także strony
reprezentowane przez profesjonalistów, które nie uzyskały wnioskowanego
zwolnienia od opłat sądowych, mają obowiązek wniesienia wymaganej opłaty
dopiero na wezwanie przewodniczącego (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia
28 listopada 2006 r., III CZP 98/06, OSNC 2007/9/131 czy postanowienie tego
Sądu z dnia 23 stycznia 2008 r., II UZ 47/07, OSNP 2009/9-10/129), konieczne było
odrębne uregulowanie tej sytuacji procesowej. Zgodnie z art. 112 ust. 3 u.k.s.c.
jeżeli pismo podlegające opłacie w wysokości stałej lub stosunkowej obliczonej od
wskazanej przez stronę wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu
zaskarżenia, zostało wniesione przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika
patentowego i wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych złożony przed upływem
terminu do opłacenia pisma został oddalony, tygodniowy termin do opłacenia pisma
biegnie od dnia doręczenia stronie postanowienia, a gdy postanowienie zostało
wydane na posiedzeniu jawnym – od dnia jego ogłoszenia. Przy tym wyłączona
została zasada uregulowana w art. 112 ust. 2 u.k.s.c., w myśl której jeżeli wniosek
o zwolnienie od kosztów sądowych zgłoszony przed upływem terminu do opłacenia
pisma został prawomocnie oddalony, przewodniczący wzywa stronę do opłacenia
złożonego pisma na podstawie art. 130 k.p.c. Powoływana przez skarżącego
uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2010 r. (II UZP 4/10, OSNP 2011/3-
4/38) nie odnosiła się do szczególnej regulacji zawartej w znowelizowanym art. 112
u.k.s.c. lecz poddawała wykładni ogólnie rozumiane skutki uchylenia art. 1302
§ 3
k.p.c. Przyjęty w tej uchwale pogląd, że nieopłacenie środka zaskarżenia (skargi
kasacyjnej) złożonej przez profesjonalnego pełnomocnika uruchamia tryb
postępowania naprawczego przewidziany w art. 130 § 1 k.p.c. nie jest aktualny
w sytuacji, w której możliwość zastosowania art. 130 § 1 k.p.c. została wprost
wykluczona w ustawie. Artykuł 112 ust. 3 u.k.s.c. wyznaczył termin do uiszczenia
opłaty, a jednocześnie wyłączył obowiązek wzywania profesjonalnego
pełnomocnika przez sąd do realizacji tego obowiązku, co oznacza, że powinien on
sam obliczyć i przekazać opłatę w powyższym terminie. Konsekwencją
niewniesienia prawidłowej opłaty od apelacji w ciągu tygodnia od otrzymania odpisu
postanowienia o negatywnym załatwieniu wniosku (zażalenia) w sprawie zwolnienia
od kosztów związanych z jej wniesieniem, jest jej odrzucenie jako nieopłaconej.
4
Sankcja taka wynika z art. 370 k.p.c., który Sąd odwoławczy prawidłowo
zastosował na mocy upoważnienia przewidzianego w art. 373 k.p.c. Przyjęta
wykładnia, wbrew stanowisku skarżącego nie narusza ani art. 45 Konstytucji, ani
też art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności przez
pozbawienie możliwości sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy, ponieważ
wprowadzony obowiązek nie jest dla profesjonalisty skomplikowany, a wcześniej
obowiązujący art. 1302
§ 3 k.p.c. przyjmujący tożsame założenia nie został
zakwestionowany przez Trybunał Konstytucyjny, którego kontroli został poddany
(por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 maja 2009 r., P 87/08, OTK-A
2009/5/72 oraz z dnia 14 września 2009 r., SK 47/07, OTK-A 2009/8/122).
Postanowienie o odrzuceniu apelacji było zatem prawidłowe, a zażalenie
pozwanej na to postanowienie podlega oddaleniu na podstawie art. 39814
w zw.
z art. 3941
§ 3 k.p.c.
Orzeczenie o kosztach postępowania zażaleniowego uzasadnia art. 3941
§ 3
k.p.c. w zw. z art. 39821
k.p.c., art. 391 § 1 k.p.c., art. 98 § 1 i 3 k.p.c. oraz art. 99
k.p.c., a nadto art. 11 ust. 3 ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o Prokuratorii Generalnej
Skarbu Państwa (Dz.U. Nr 169, poz. 1417 ze zm.).