II UK 36/15
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:08-03-2016
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II UK 36/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 11 lutego 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Beata Gudowska (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Zbigniew Hajn
SSN Zbigniew Myszka
w sprawie z wniosku H. Sp. z o.o. w W.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
przy udziale zainteresowanego P. Z.
o ubezpieczenie społeczne,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 11 lutego 2016 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawcy od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 6 marca 2014 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i orzeczenia o
kosztach postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 6 marca 2014 r. Sąd Apelacyjny, Wydział III Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych zmienił wyrok Sądu Okręgowego Sądu Pracy i
2
Ubezpieczeń Społecznych w Ś. z dnia 13 sierpnia 2013 r. oddalający odwołanie H.
Sp. z o.o. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, z dnia 20 marca 2013 r.,
stwierdzającej podleganie przez zainteresowanego P. Z. obowiązkowo
ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym i wypadkowemu z tytułu wykonywania od
dnia 9 maja 2007 r. do 10 dnia maja 2010 r. umowy zlecenia na rzecz
odwołującego się. Na skutek apelacji H. Sp. z o.o. Sąd drugiej instancji zmienił
zaskarżony wyrok i decyzję, o której rozstrzygał Sąd pierwszej instancji. ustalając,
że zainteresowany nie podlega ubezpieczeniu wypadkowemu od dnia 1 stycznia do
dnia 10 maja 2010 r., a dalej idącą apelację oddalił.
Sąd pierwszej instancji, stosując art. 12 ust. 3 ustawy z dnia 13 października
1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w brzmieniu obowiązującym przed
dniem 31 grudnia 2009 r. (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585), który
wyłącza ubezpieczenie wypadkowe wobec wykonujących zlecenie poza siedzibą
lub miejscem prowadzenia działalności zleceniodawcy, jako istotny ustalił fakt
podjęcia się przez P. Z. prowadzenia na rzecz i w imieniu H. Sp. z o.o., punktu
skupu dziczyzny w C., na terenie prywatnym, gdzie spółka nie ma siedziby,
oddziału, przedstawicielstwa ani zakładu produkcyjnego. Szeroko zakreśliwszy
miejsce prowadzenia działalności, nie sprowadzając go tylko do miejscowości
będącej siedzibą zleceniodawcy, wywiódł, że skoro zlecone czynności były
wykonywane stosownie do wskazówek i pod kontrolą spółki, to pojęcie „miejsce
wykonywania działalności zleceniodawcy” rozciąga się na miejsce, w którym
wykonywane są usługi. Ergo, miejscem prowadzenia działalności spółki jest
miejsce wykonywania czynności przez jej zleceniobiorcę.
Sąd drugiej instancji stwierdził, że punkt skupu, w którym była
przechowywana zwierzyna nie został objęty w posiadanie przez zleceniodawcę i
nie miał on żadnych praw do tego miejsca. Działalność przedsiębiorstwa nie była
tam skoncentrowana, wszelkie bowiem procedury związane z wystawianiem faktur,
przygotowywaniem tuszy do sprzedaży spożywczej i ewentualnego eksportu
odbywały się poza tym punktem. Zleceniodawca miał ograniczony wpływ na
warunki wykonywania pracy przez zleceniobiorcę z powodu znacznej odległości od
siedziby firmy. Ostatecznie Sąd pierwszej instancji przyjął, że zainteresowany
3
wykonywał zlecenie poza siedzibą i miejscem działalności prowadzenia przez
zleceniodawcę.
Skarga kasacyjna, wniesiona przez H. Sp. z o.o. co do części wyroku Sądu
drugiej instancji, ustalającej, że zainteresowany podlega ubezpieczeniu
wypadkowemu w okresie od dnia 9 maja 2007 r. do dnia 31 grudnia 2009 r.,
zawierała wniosek o uchylenie i zmianę wyroku w zaskarżonej części prowadzącą
do ustalenia, że w tym właśnie okresie nie podlegał ubezpieczeniu wypadkowemu.
Skarżący zarzucił naruszenie art. 12 ust 3 ustawy o systemie ubezpieczeń
społecznych przez niewłaściwe zastosowanie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Wykładnia systemowa unormowań z art. 12 ust. 1 w związku z art. 6 ust. 1
pkt 4 oraz art. 13 pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych prowadzi do
wniosku, że zleceniobiorcy – w związku z podleganiem obowiązkowo
ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym – z zasady podlegają też obowiązkowo
ubezpieczeniu wypadkowemu w okresie od dnia oznaczonego w umowie zlecenia
jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia
umowy, a więc przez cały czas istnienia ryzyka wypadkowego. Obowiązujący do
dnia 31 grudnia 2009 r., do chwili jego skreślenia przez art. 1 pkt 2 lit. b ustawy
zmieniającej z dnia 24 kwietnia 2009 r. (Dz.U. Nr 71, poz. 609), art. 12 ust. 3
ustawy, regulujący wyłączenia zleceniobiorców z ubezpieczenia wypadkowego,
stanowił wyjątek od tej reguły, polegający na wyłączeniu z obowiązkowego
ubezpieczenia wypadkowego tych zleceniobiorców, w stosunku do których
zleceniodawca nie miał kontroli ani wpływu na warunki wykonywania przez nich
zlecenia. Taka sytuacja miała zaś miejsce, gdy praca świadczona była poza jego
siedzibą oraz poza miejscem prowadzenia przez niego działalności. Jeśli natomiast
zleceniobiorcy realizowali swoje zadania w siedzibie zleceniodawcy lub wprawdzie
poza tą siedzibą, ale w miejscu prowadzenia przez niego działalności, to podlegali
obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu, ponieważ zleceniodawca miał
wówczas możliwość stworzenia takich warunków wykonywania pracy, w których
ryzyko ubezpieczenia wypadkowego mogło być przez niego przyjęte (por. wyroki
4
Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 2008 r., II UK 291/07, OSNP 2009 nr 17-18,
poz. 242 oraz z dnia 6 października 2009 r., II UK 40/09, niepubl. oraz wyroki z dnia
10 listopada 2009 r., I UK 135/10, niepubl. oraz z dnia 3 grudnia 2010 r., I UK
187/10, niepubl. i postanowienia z dnia 23 listopada 2010 r., I UK 260/10, I UK
261/10, niepubl.).
Stan faktyczny sprawy, bezsporny co do ustalenia wykonywania zlecenia
przez zainteresowanego na rzecz spółki H. Sp. z o.o. poza siedzibą lub miejscem
prowadzenia przez nią działalności, miał znaczenie prawne tylko przed dniem 1
stycznia 2010 r., tymczasem Sąd drugiej instancji, dostrzegając, że od tego dnia
został uchylony przez art. 1 pkt 2 lit. b) ustawy z dnia 24 kwietnia 2009 r. o zmianie
ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy - Prawo bankowe (Dz.U.
Nr 71, poz. 609), wyłączył obowiązek ubezpieczenia wypadkowego
zainteresowanego właśnie po tym dniu (w okresie od dnia 1 stycznia do dnia 10
maja 2010 r.). W tym zakresie orzeczenie nie zostało zaskarżone.
Rozpoznając skargę kasacyjną w granicach zaskarżenia (por. art. 39813
§ 1
k.p.c.), Sąd Najwyższy uwzględnił zawarty w niej zarzut naruszenia art. 12 ust 3
ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.
Uwzględniając to, uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania, jak w sentencji (art. 39815
§ 1 k.p.c.).
kc
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 11 lutego 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Beata Gudowska (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Zbigniew Hajn
SSN Zbigniew Myszka
w sprawie z wniosku H. Sp. z o.o. w W.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
przy udziale zainteresowanego P. Z.
o ubezpieczenie społeczne,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 11 lutego 2016 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawcy od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 6 marca 2014 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i orzeczenia o
kosztach postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 6 marca 2014 r. Sąd Apelacyjny, Wydział III Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych zmienił wyrok Sądu Okręgowego Sądu Pracy i
2
Ubezpieczeń Społecznych w Ś. z dnia 13 sierpnia 2013 r. oddalający odwołanie H.
Sp. z o.o. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, z dnia 20 marca 2013 r.,
stwierdzającej podleganie przez zainteresowanego P. Z. obowiązkowo
ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym i wypadkowemu z tytułu wykonywania od
dnia 9 maja 2007 r. do 10 dnia maja 2010 r. umowy zlecenia na rzecz
odwołującego się. Na skutek apelacji H. Sp. z o.o. Sąd drugiej instancji zmienił
zaskarżony wyrok i decyzję, o której rozstrzygał Sąd pierwszej instancji. ustalając,
że zainteresowany nie podlega ubezpieczeniu wypadkowemu od dnia 1 stycznia do
dnia 10 maja 2010 r., a dalej idącą apelację oddalił.
Sąd pierwszej instancji, stosując art. 12 ust. 3 ustawy z dnia 13 października
1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w brzmieniu obowiązującym przed
dniem 31 grudnia 2009 r. (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585), który
wyłącza ubezpieczenie wypadkowe wobec wykonujących zlecenie poza siedzibą
lub miejscem prowadzenia działalności zleceniodawcy, jako istotny ustalił fakt
podjęcia się przez P. Z. prowadzenia na rzecz i w imieniu H. Sp. z o.o., punktu
skupu dziczyzny w C., na terenie prywatnym, gdzie spółka nie ma siedziby,
oddziału, przedstawicielstwa ani zakładu produkcyjnego. Szeroko zakreśliwszy
miejsce prowadzenia działalności, nie sprowadzając go tylko do miejscowości
będącej siedzibą zleceniodawcy, wywiódł, że skoro zlecone czynności były
wykonywane stosownie do wskazówek i pod kontrolą spółki, to pojęcie „miejsce
wykonywania działalności zleceniodawcy” rozciąga się na miejsce, w którym
wykonywane są usługi. Ergo, miejscem prowadzenia działalności spółki jest
miejsce wykonywania czynności przez jej zleceniobiorcę.
Sąd drugiej instancji stwierdził, że punkt skupu, w którym była
przechowywana zwierzyna nie został objęty w posiadanie przez zleceniodawcę i
nie miał on żadnych praw do tego miejsca. Działalność przedsiębiorstwa nie była
tam skoncentrowana, wszelkie bowiem procedury związane z wystawianiem faktur,
przygotowywaniem tuszy do sprzedaży spożywczej i ewentualnego eksportu
odbywały się poza tym punktem. Zleceniodawca miał ograniczony wpływ na
warunki wykonywania pracy przez zleceniobiorcę z powodu znacznej odległości od
siedziby firmy. Ostatecznie Sąd pierwszej instancji przyjął, że zainteresowany
3
wykonywał zlecenie poza siedzibą i miejscem działalności prowadzenia przez
zleceniodawcę.
Skarga kasacyjna, wniesiona przez H. Sp. z o.o. co do części wyroku Sądu
drugiej instancji, ustalającej, że zainteresowany podlega ubezpieczeniu
wypadkowemu w okresie od dnia 9 maja 2007 r. do dnia 31 grudnia 2009 r.,
zawierała wniosek o uchylenie i zmianę wyroku w zaskarżonej części prowadzącą
do ustalenia, że w tym właśnie okresie nie podlegał ubezpieczeniu wypadkowemu.
Skarżący zarzucił naruszenie art. 12 ust 3 ustawy o systemie ubezpieczeń
społecznych przez niewłaściwe zastosowanie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Wykładnia systemowa unormowań z art. 12 ust. 1 w związku z art. 6 ust. 1
pkt 4 oraz art. 13 pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych prowadzi do
wniosku, że zleceniobiorcy – w związku z podleganiem obowiązkowo
ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym – z zasady podlegają też obowiązkowo
ubezpieczeniu wypadkowemu w okresie od dnia oznaczonego w umowie zlecenia
jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia
umowy, a więc przez cały czas istnienia ryzyka wypadkowego. Obowiązujący do
dnia 31 grudnia 2009 r., do chwili jego skreślenia przez art. 1 pkt 2 lit. b ustawy
zmieniającej z dnia 24 kwietnia 2009 r. (Dz.U. Nr 71, poz. 609), art. 12 ust. 3
ustawy, regulujący wyłączenia zleceniobiorców z ubezpieczenia wypadkowego,
stanowił wyjątek od tej reguły, polegający na wyłączeniu z obowiązkowego
ubezpieczenia wypadkowego tych zleceniobiorców, w stosunku do których
zleceniodawca nie miał kontroli ani wpływu na warunki wykonywania przez nich
zlecenia. Taka sytuacja miała zaś miejsce, gdy praca świadczona była poza jego
siedzibą oraz poza miejscem prowadzenia przez niego działalności. Jeśli natomiast
zleceniobiorcy realizowali swoje zadania w siedzibie zleceniodawcy lub wprawdzie
poza tą siedzibą, ale w miejscu prowadzenia przez niego działalności, to podlegali
obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu, ponieważ zleceniodawca miał
wówczas możliwość stworzenia takich warunków wykonywania pracy, w których
ryzyko ubezpieczenia wypadkowego mogło być przez niego przyjęte (por. wyroki
4
Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 2008 r., II UK 291/07, OSNP 2009 nr 17-18,
poz. 242 oraz z dnia 6 października 2009 r., II UK 40/09, niepubl. oraz wyroki z dnia
10 listopada 2009 r., I UK 135/10, niepubl. oraz z dnia 3 grudnia 2010 r., I UK
187/10, niepubl. i postanowienia z dnia 23 listopada 2010 r., I UK 260/10, I UK
261/10, niepubl.).
Stan faktyczny sprawy, bezsporny co do ustalenia wykonywania zlecenia
przez zainteresowanego na rzecz spółki H. Sp. z o.o. poza siedzibą lub miejscem
prowadzenia przez nią działalności, miał znaczenie prawne tylko przed dniem 1
stycznia 2010 r., tymczasem Sąd drugiej instancji, dostrzegając, że od tego dnia
został uchylony przez art. 1 pkt 2 lit. b) ustawy z dnia 24 kwietnia 2009 r. o zmianie
ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy - Prawo bankowe (Dz.U.
Nr 71, poz. 609), wyłączył obowiązek ubezpieczenia wypadkowego
zainteresowanego właśnie po tym dniu (w okresie od dnia 1 stycznia do dnia 10
maja 2010 r.). W tym zakresie orzeczenie nie zostało zaskarżone.
Rozpoznając skargę kasacyjną w granicach zaskarżenia (por. art. 39813
§ 1
k.p.c.), Sąd Najwyższy uwzględnił zawarty w niej zarzut naruszenia art. 12 ust 3
ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.
Uwzględniając to, uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania, jak w sentencji (art. 39815
§ 1 k.p.c.).
kc