Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II PK 24/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 15 marca 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Zbigniew Myszka (przewodniczący)
SSN Beata Gudowska
SSN Krzysztof Staryk (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa B. G.
przeciwko:
1. B. Sp. z o.o. w likwidacji w B.,
2. C. Sp. z o.o. w B.
o przywrócenie do pracy i wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 15 marca 2016 r.,
skargi kasacyjnej powódki od wyroku Sądu Okręgowego w W.
z dnia 7 sierpnia 2014 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi
Okręgowemu do ponownego rozpoznania i orzeczenia o
kosztach postępowania kasacyjnego.
2
UZASADNIENIE
B. G. wytoczyła powództwo przeciwko: B. Spółce z o.o. w likwidacji (dalej
jako: „pozwana 1”) i C. Spółce z o.o. (dalej jako: „pozwana 2”) o przywrócenie do
pracy i wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy. W pozwie wskazała, że
Spółka P. S.A., będąca właścicielem pozwanych spółek, przeniosła ze spółki
pozwnej 1 do innych spółek wszystkich pracowników, z wyjątkiem tych, którzy
podlegali ochronie związkowej, a następnie rozpoczęła likwidację pozwanego 1,
aby pozbyć się działaczy związkowych, co narusza przepisy o ochronie tych
działaczy.
Sąd Rejonowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 26
marca 2014 r. oddalalił powództwo.
Sąd ten ustalił między innymi, że powódka została zatrudniona przez stronę
pozwaną 1 na podstawie umowy o pracę z dnia 15 listopada 2004 r. zawartej na
czas nieokreślony, na stanowisku „specjalisty ds. […] – DZZM”, w pełnym wymiarze
czasu pracy. W dniu 11 maja 2010 r. B. G. została wybrana na stanowisko
przewodniczącej Międzyzakładowej Organizacji Związkowej Związku Zawodowego
Inżynierów i Techników przy R. S.A. na okres kadencji do dnia 30 maja 2015 r. Na
podstawie uchwały zarządu związku zawodowego została objęta ochroną,
określoną w art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych,
od dnia 1 stycznia 2013 r. do dnia 31 grudnia 2013 r., o czym został zawiadomiony
pracodawca.
W 2013 r. zarządy spółek B. Spółka z o.o., C.. Spółka z o.o. i M. Spółka z
o.o. ustaliły, że części zakładu pracy B. Spółka z o.o. zostaną przejęte przez C.
Spółkę z o.o. oraz M. Spółkę z o.o. W dniu 2 września 2013 r. nastąpiło przejście
części zakładu pracy pozwanej 1, obejmującej usługi świadczone przez dyrektora
nadzoru inwestycyjnego oraz dział zarządzania majątkiem i nadzoru budowlanego
na pozwaną 2. Pracownicy zatrudnieni w tych działach przeszli w trybie art. 231
k.p.
do pozwanej 2. W ten sposób zostało przejętych ośmiu pracowników,
wykonujących usługi związane z zarządzeniem majątkiem i nadzorem budowlanym
w zakresie zleconym przez R. S.A. i P. S.A. Tego samego dnia nastąpiło też
przejście części zakładu pracy pozwanej 1, obejmującej usługi świadczone przez
magazyn opakowań, myjnię opakowań, magazyn surowców i wyrobów, magazyn
3
główny oraz transport wewnętrzny, na M. Spółkę z o.o. Pracownicy zatrudnieni w
tych działach (21 osób) przeszli w trybie art. 231
k.p. do M. Spółki z o.o.
Porozumienia o przejęciu części zakładu pracy pozwanej 1 przez pozwaną 2 i M.
Spółkę z o.o. nie objęły: powódki oraz J.C. – przewodniczącego związku
zawodowego, B. Z. – skarbnika związku zawodowego, a także J. Z. –
przewodniczącej komisji rewizyjnej organizacji związkowej, którzy pozostali
jedynymi pracownikami pozwanego 1.
W dniu 11 września 2013 r. nadzwyczajne zgromadzenie wspólników
pozwanej 1 podjęło uchwałę w przedmiocie rozwiązania spółki i otwarcia
postępowania likwidacyjnego. W dniu 17 września 2013 r. pozwany 1 złożył
powódce oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę z zachowaniem
trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia, które zgodnie z art. 361
k.p. zostało
skrócone do jednego miesiąca i upłynęło w dniu 31 października 2013 r. Jako
przyczynę wypowiedzenia umowy o pracę powódki wskazano likwidację
pracodawcy.
Uznając, że powódka nie korzystała z ochrony związkowej, nie przeszła do
innego zakładu pracy w trybie art. 231
k.p. oraz doszło do likwidacji pracodawcy,
Sąd uznał wypowiedzenie za zgodne z prawem.
Wyrokiem z dnia 7 sierpnia 2014 r. Sąd Okręgowy – Sąd Pracy oddalił
apelację powódki od wyroku Sądu Rejonowego z dnia 26 marca 2014 r.
Sąd drugiej instancji podzielił stanowisko zaskarżonego wyroku Sądu
pierwszej instancji o bezzasadności roszczeń powódki. Sąd Okręgowy podkreślił,
że powódka była zatrudniona przez pozwanego 1 w likwidacji jako jednoosobowy
pracownik działu utrzymania czystości, a stanowisko to nie wchodziło w skład
części zakładu pracy przejętej przez pozwanego 2. Powódka wykonywała inne
zadania od zakresu czynności realizowanych przez pracowników przekazanych do
pozwanej 2. Rozpoczął się też proces likwidacyjny strony pozwanej.
W konsekwencji – zdaniem Sądu drugiej instancji – wypowiedzenie powódce
umowy o pracę było zgodne z prawem. Powódka nie była objęta ochroną przed
wypowiedzeniem umowy o pracę stosownie do treści przepisu art. 411
§ 1 k.p.
Z kolei w późniejszym okresie nie doszło do przejęcia przez jakikolwiek podmiot
zakładu pracy pozostałego w pozwanym 1 w likwidacji. Nie było również
4
argumentów na to, aby uznać za nieważną czynność prawną dotyczącą przejścia
zakładu pracy. Nie można uznać, że przejęcie nie dotyczyło powódki jako działacza
związkowego, a brak takiego przejęcia był aktem krzywdzącym dla powódki.
Powyższy wyrok Sądu Okręgowego powódka zaskarżyła skargą kasacyjną
w całości. W ramach pierwszej podstawy kasacyjnej (art. 3983
§ 1 pkt 1 k.p.c.)
zarzuciła błędną wykładnię art. 8 k.p., art. 9 § 1 k.p., art. 231
§ 1 k.p. i art. 411
§ 1
k.p. oraz art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p.; art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy o
związkach zawodowych, a także art. 1 konwencji z dnia 23 czerwca 1971 r. nr 135
dotyczącej ochrony przedstawicieli pracowników w przedsiębiorstwach i przyznania
im ułatwień (Dz.U. z 1977 r. Nr 39, poz. 178), a ponadto punktu (3) preambuły i
art. 3 ust. 1 dyrektywy Rady 2001/23/WE z dnia 12 marca 2001 r. w sprawie
zbliżania ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do ochrony praw
pracowniczych w przypadku przejęcia przedsiębiorstw, zakładów lub części
przedsiębiorstw lub zakładów (Dz.U.UE.L.2001.82.16; dalej jako: „dyrektywa Rady
2001/23/WE”) – przez pominięcie, że w przypadku gdy dochodzi do przejścia w
zamierzeniu pracodawcy jedynie części zakładu pracy z jednego pracodawcy na
drugiego, które to przejście ma nastąpić według porozumień między tymi
pracodawcami mającymi tego samego i jedynego wspólnika, na mocy których to
porozumień „przenoszeni są” jedynie pracownicy niebędący członkami zakładowej
organizacji związkowej i nieobjęci ochroną przed wypowiedzeniem lub
rozwiązaniem umowy o pracę, to skutki z art. 231
§ 1 k.p. dotyczą również działaczy
związkowych, nawet w sytuacji, gdy w stosunku do poprzedniego pracodawcy
otwarto likwidację po przejściu zakładu pracy lub jego części.
W ramach podstawy procesowej (art. 3983
§ 1 pkt 2 k.p.c.) zarzuciła
naruszenie:
- art. 328 § 2 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c. przez niewłaściwe
zastosowanie przepisów prawa materialnego – art. 231
§ 1 k.p. oraz art. 411
§ 1 k.p.
do stanu faktycznego „niejednoznacznie” ustalonego w zakresie zagadnienia
przejścia zakładu pracy lub jego części ze strony pozwanej 1 na stronę pozwaną 2
oraz skutków prawnych z tym związanych dla skarżącej, w tym możliwości
wypowiedzenia skarżącej stosunku pracy. W ocenie skarżącej stan faktyczny
sprawy w przedstawionym zakresie powinien być ustalony przede wszystkim
5
zgodnie z kryteriami przyjętymi przez Sąd Najwyższy oraz Trybunał
Sprawiedliwości, „wykodowanymi” w szczególności z art. 1 dyrektywy Rady
2001/23/WE;
- art. 381 k.p.c., art. 382 k.p.c. i art. 328 § 2 k.p.c. w związku z art. 391 § 1
k.p.c. przez niedopuszczenie dowodów zawnioskowanych w apelacji zmierzających
do ustalenia daty ogłoszenia likwidacji strony pozwanej 1, jak również przez nie
zawarcie w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku rozważań co do niedopuszczenia
tych dowodów, zwłaszcza przy braku wydania stosownego orzeczenia w tym
zakresie na rozprawie apelacyjnej w dniu 7 sierpnia 2014 r. – co następnie
skutkowało niewłaściwym zastosowaniem art. 411
§ 1 k.p. oraz niezastosowaniem
art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz.U.
z 2014 r., poz. 167);
- art. 378 § 1 k.p.c. przez zaniechanie rozpoznania zarzutu zawartego w
punkcie I.4. apelacji dotyczącego rozkładu ciężaru dowodu co do ogłoszenia
likwidacji pracodawcy oraz daty tego ogłoszenia, co było warunkiem uznania przez
Sąd wypowiedzenia umowy o pracę z powódką za zgodne z prawem.
Skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku Sądu drugiej instancji
oraz poprzedzającego go wyroku Sądu pierwszej instancji i przekazanie sprawy
Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach
postępowania kasacyjnego.
W odpowiedzi na skargę kasacyjną pozwana 1 i pozwana 2 wniosły o:
oddalenie skargi kasacyjnej powódki w całości oraz o zasądzenie od powódki na
rzecz pozwanych kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego
według norm przepisanych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna jest uzasadniona w części dotyczącej naruszenia prawa
materialnego.
Istota sprawy sprowadzała się do oceny, czy przeniesienie z pozwanej 1 do
innych spółek, pozostających pod właścicielskim zarządem dominującej spółki R.
S.A., wszystkich pracowników, z wyjątkiem działaczy podlegających ochronie
związkowej, a następnie rozpoczęcie likwidacji pracodawcy zatrudniającego tych
6
działaczy i wypowiedzenie z powodu tej likwidacji umów o pracę, narusza przepisy
o ochronie tych działaczy?
W ocenie Sądu Najwyższego, na to zagadnienie należało udzielić
odpowiedzi pozytywnej.
Na wstępie trzeba jednak przywołać wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25
września 2008 r., w sprawie II PK 44/08 (OSNP 2010 nr 5-6, poz. 58), w którym
wyrażono pogląd, że nie można przyjmować, iż art. 411
k.p. ma zastosowanie
dopiero wtedy, gdy dochodzi do faktycznego i prawnego unicestwienia pracodawcy.
W takiej sytuacji nie istniałby przecież podmiot mogący rozwiązać z pracownikami
stosunki pracy. Dlatego też powołany przepis nie posługuje się terminem
„zlikwidowania” pracodawcy, a zwrotem „likwidacja”, i ma zastosowanie już w
momencie zarządzenia owej likwidacji, chyba że decyzja taka jest nieważna lub
pozorna.
Sąd Najwyższy, rozpoznający obecną skargę kasacyjną, zaaprobował
powyższe konstatacje i dodatkowo wziął pod uwagę, że zgodnie z art. 274 § 1
ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (jednolity tekst:
Dz.U. z 2013 r., poz. 1030 ze zm.) otwarcie likwidacji następuje z dniem
uprawomocnienia się orzeczenia o rozwiązaniu spółki przez sąd, powzięcia przez
wspólników uchwały o rozwiązaniu spółki lub zaistnienia innej przyczyny jej
rozwiązania. Ponieważ z ustaleń zaskarżonego wyroku wynika, że wspólnicy
pozwanego 1 podjęli uchwałę o rozwiązaniu spółki (przez co nastąpiło otwarcie
likwidacji spółki) przed doręczeniem powódce wypowiedzenia umowy o pracę,
procesowe zarzuty skargi kasacyjnej, dotyczące tej kwestii są nieuzasadnione.
Rozstrzygając meritum skargi kasacyjnej przywołać należy wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 24 czerwca 2015 r., w sprawie I PK 227/14, LEX nr 1816585,
a także wcześniejszy wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 września 1998 r., I PKN
310/98, w których sformułowano tezę, że w razie ogłoszenia likwidacji pracodawcy
przepis art. 32 ustawy o związkach zawodowych nie ma zastosowania, a art. 231
k.p. nie ustanawia wyjątku od zasady wyrażonej w art. 411
k.p.
Zdaniem obecnego składu Sądu Najwyższego unormowania te dotyczą tylko
faktycznej likwidacji pracodawcy, nie działającego w ramach spółek zależnych;
okoliczności niniejszej sprawy, objętej skargą kasacyjną, są jednak odmienne.
7
Pozostawienie w jednym likwidowanym zakładzie pracy (jednej ze spółek)
wyłącznie działaczy związkowych, podlegających ochronie związkowej, wskazuje
na celowe działanie pracodawcy, zmierzające do pozbawienia ich tej ochrony i
rozwiązania z nimi stosunków pracy. Celem art. 231
k.p. jest ochrona pracowników
przed utratą miejsc pracy oraz pogorszeniem warunków zatrudnienia w sytuacji,
gdy następca prawny dotychczasowego pracodawcy, przejmujący zakład pracy lub
jego część, prowadzi w nich nadal taką samą lub podobną działalność, z czego
wynika możliwość dalszego zatrudniania pracowników. Z kolei celem art. 411
k.p.
jest uchylenie ochrony pracowników przed utratą pracy w sytuacji, gdy - co do
zasady - ich dalsze zatrudnianie jest niemożliwe. Ta ostatnia sytuacja nie zachodzi
w przypadkach, w których w toku postępowania likwidacyjnego następuje przejście
zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę, który kontynuuje działalność
prowadzoną w tym zakładzie lub jego części albo podejmuje w oparciu o nie
działalność podobną. Wówczas pracownicy podlegają nadal ochronie przed
wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę, wynikającej z przepisów prawa
pracy, zaś w razie wypowiedzenia lub rozwiązania umowy o pracę z naruszeniem
tej ochrony, pracownikowi przysługują stosowne roszczenia przewidziane prawem
na wypadek bezprawnego rozwiązania stosunku pracy (por. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 22 października 2012 r., I PK 139/12, LEX nr 1675315).
Podobnie w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2001 r., I PKN 573/00
(OSNP 2003 nr 5, poz. 124), zauważono, że proces likwidacji zakładu pracy, który
zmierza do wykorzystania majątku dotychczasowego pracodawcy do realizacji tych
samych zadań przez nowego pracodawcę i któremu towarzyszy przejęcie części
pracowników, mieści się w formule przejścia zakładu pracy na nowego pracodawcę
w rozumieniu art. 231
k.p. Także w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 19 sierpnia
2004 r., I PK 489/03 (OSNP 2005 nr 6, poz. 78), zajęto stanowisko, że przepis
art. 411
k.p. nie ma zastosowania w razie likwidacji pracodawcy, w związku z którą
następuje przejście całości lub części prowadzonego przez niego zakładu na
innego pracodawcę, kontynuującego tę samą bądź podejmującego podobną
działalność.
Podzielając powyższe rozważania Sądu Najwyższego na temat wzajemnych
relacji art. 231
i 411
k.p. oraz odnosząc je do realiów niniejszej skargi kasacyjnej
8
należy stwierdzić, że w sytuacji, gdy procesowi likwidacji dotychczasowego
pracodawcy powódki, tj. pozwanego 1 towarzyszyło przejęcie przez pozwanego 2
części zakładu, obejmującej analogiczne zadania jak te, którymi zajmowała się
powódka, ocena zaskarżonego wyroku, że powódka nie stała się pracownikiem
pozwanego 2 narusza przepisy dotyczące ochrony związkowej z art. 32 ust. 1 pkt 1
ustawy o związkach zawodowych, a także zasadę skutecznej ochrony działaczy
związkowych z art. 1 konwencji z dnia 23 czerwca 1971 r. nr 135 dotyczącej
ochrony przedstawicieli pracowników w przedsiębiorstwach i przyznania im
ułatwień (Dz.U. z 1977 r. Nr 39, poz. 178), a ponadto punktu (3) preambuły i art. 3
ust. 1 dyrektywy Rady 2001/23/WE z dnia 12 marca 2001 r. w sprawie zbliżania
ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do ochrony praw
pracowniczych w przypadku przejęcia przedsiębiorstw, zakładów lub części
przedsiębiorstw lub zakładów (Dz.U.UE.L.2001.82.16).
Ponadto zwrócić należy uwagę na pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w
wyroku z dnia 17 marca 2015 r. w sprawie I PK 179/14, iż zjawisko nadużycia
odrębnej osobowości prawnej spółki jest możliwe do zakwalifikowania w aspekcie
cywilnym jako zjawisko nadużycia prawa z art. 5 k.c. Również Sąd Najwyższy w
wyroku z dnia 18 września 2014 r. sygn. akt III PK 136/13 (LEX nr 1554335)
stwierdził, że mogło dojść do nadużycia konstrukcji osobowości prawnej spółki
dominującej, które spowodowało nieuzasadnione (nieusprawiedliwione)
zróżnicowanie sytuacji prawnej między pracownikami zatrudnionymi w spółce
dominującej a pracownikami spółek zależnych. Podkreślił przy tym, że
niewystarczające w tym zakresie jest odwołanie się tylko do konstrukcji nadużycia
specjalnej podmiotowości pracodawczej (art. 3 k.p.), gdyż w sprawie występowali
nie tylko odrębni pracodawcy (w rozumieniu art. 3 k.p.), ale również odrębne
podmioty według ogólnych zasad prawa (także „własnościowo”) jako odrębne
osoby prawne (spółki prawa handlowego). Konstrukcja nadużycia osobowości
(podmiotowości) prawnej jest przyjmowana w orzecznictwie, także dotyczącym
stosunków pracy. Jako przykład typowego nadużycia formy (instytucji) prawnej
spółki wymienia się „pomieszanie sfer”, które może być „podmiotowe” (dotyczyć
sposobu prowadzonej przez spółkę działalności oraz relacji zachodzących w jej
strukturach wewnętrznych i występowania w stosunkach zewnętrznych). Istota
9
omawianej instytucji (określanej również jako „pomijanie osobowości prawnej”,
„pomijanie prawnej odrębności osób prawnych” lub „przebijania welonu
korporacyjnego”) na gruncie prawa pracy polega na tym, że rzeczywisty „właściciel”
zakładu pracy doprowadza swoim działaniem (przekształcając odpowiednio
struktury organizacyjne) do formalnego związania pracownika stosunkiem
umownym z podmiotem od siebie uzależnionym i pozbawionym uprawnień
„właścicielskich”, co może prowadzić do obejścia prawa i uniknięcia zobowiązań
wobec pracowników. Korzystanie przez „właściciela” ze swobody w kreowaniu osób
prawnych (w szczególności dotyczy to przypadków zakładania spółek zależnych)
niejednokrotnie prowadzi do negatywnych konsekwencji w stosunku do pozostałych
uczestników obrotu prawnego, zwłaszcza wobec pracowników. Z tej też przyczyny -
w celu realizacji funkcji ochronnej prawa pracy - zachodzi konieczność doboru
odpowiednich instrumentów prawnych, które będą skutecznie przeciwdziałać takim
niepożądanym (a czasami wręcz patologicznym) zjawiskom. W aktualnym stanie
prawnym nie są przewidziane żadne szczególne konstrukcje prawne
przeciwdziałające nadużywaniu podmiotowości prawnej i pozwalające na pomijanie
prawnej odrębności osób prawnych. Konieczna jest więc odpowiednia wykładnia
obowiązujących przepisów, pozwalająca - mimo braku możliwości kwestionowania
zasady prawnej odrębności poszczególnych podmiotów wchodzących w skład tej
samej grupy kapitałowej - na przeciwdziałanie skrajnym (wyjątkowym) przypadkom,
w których jest nadużywana swoboda tworzenia tych podmiotów.
Sąd Najwyższy w obecnym składzie w pełni zaaprobował te konstatacje i
uznał, że mają one relewantne odniesienie do zawartego w skardze kasacyjnej
zarzutu naruszenia art. 231
§ 1 k.p. i art. 411
§ 1 k.p. w związku z art. 32 ust. 1 pkt 1
ustawy o związkach zawodowych, mimo, że nie zostały wprost wyartykułowane w
skardze kasacyjnej. Umowa o pracę nie jest tylko zobowiązaniem konsensualnym,
lecz wynika z wykonywania określonej pracy. Przy przejęciu części zakładu pracy
należało zatem ustalić, czy podobne zadania, jakie wykonywała powódka, zostały
przejęte przez pozwanego 2. Pozostawienie w jednej spółce, wchodzącej w skład
grupy spółek, wszystkich działaczy związkowych, w celu (jak można wnioskować z
ustaleń Sądu) likwidacji tej spółki i rozwiązania stosunków pracy z podlegającymi
ochronie najważniejszymi działaczami związkowymi, nie wyklucza przyjęcia, że
10
określona umowa o nieprzejęciu powódki przez pozwanego 2 (powiązanego
kapitałowo i organizacyjnie z pozwanym 1 została zwarta w celu obejścia prawa
(art. 58 § 1 k.c.).
Istotny jest również wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 2013 r. w
sprawie II PK 50/13 (OSNP 2014 nr 9, poz. 129), w którym podniesiono, że w razie
przyjęcia koncepcji nadużycia osobowości prawnej i nieważności czynności
prawnych zawartych dla obejścia prawa, można łatwiej i skuteczniej osiągnąć efekt
w postaci przypisania jednemu z podmiotów w grupie spółek zadań pracodawcy, a
co za tym idzie, przypisania mu odpowiedzialności np. z tytułu wynagrodzenia za
pracę w godzinach nadliczbowych. Działanie takie, co stanowczo podkreślił Sąd
Najwyższy, ma jednak charakter wyjątkowy, ograniczony do określonego
przypadku i uzasadniony jego okolicznościami. Nie można bowiem co do zasady
zakwestionować w obowiązującym stanie prawnym zasady prawnej odrębności - a
także odpowiedzialności - poszczególnych spółek wchodzących w skład grupy.
Można jednak, korzystając choćby z instytucji nieważności czynności prawnej ze
względu na obejście prawa, niwelować przypadki skrajne, w których swoboda
tworzenia tych podmiotów a właściwie swoboda umów, które podmioty takie
zawierają, jest nadużywana.
Reasumując, Sąd Najwyższy, rozpoznający obecną skargę kasacyjną, uznał,
że pozostawienie w jednej spółce (podlegającej likwidacji), wchodzącej w skład
grupy spółek, jedynie działaczy związkowych, a przeniesienie pozostałych
pracowników do innych spółek, może - w przypadku rozwiązania z działaczem
związkowym umowy o pracę - uzasadniać konkluzję o naruszeniu art. 231
§ 1 k.p. i
art. 411
§ 1 k.p. w związku art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy o związkach zawodowych.
Ocena takiego wypowiedzenia umowy o pracę, będącego skutkiem zawartego
między pozwanymi (powiązanymi kapitałowo) spółkami porozumienia o
nieprzejęciu powódki, wymaga analizy w świetle art. 58 § 1 k.c. w związku z
art. 300 k.p., z uwzględnieniem koncepcji „przebicia zasłony korporacyjnej”
(piercing the corporate veil).
Mając powyższe okoliczności na uwadze Sąd Najwyższy na podstawie
art. 39815
§ 1 k.p.c., a w odniesieniu do kosztów postępowania kasacyjnego na
11
podstawie art. 108 § 2 k.p.c. w związku z art. 39821
k.p.c., orzekł jak w sentencji
wyroku.
kc