Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CSK 324/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 31 marca 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Maria Szulc (przewodniczący)
SSN Anna Owczarek
SSN Władysław Pawlak (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Spółdzielni Mieszkaniowej "J." w G.,
W. W., M. S. i P. W.
przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej "B." w G.
o wydanie orzeczenia uzupełniającego uchwałę o podziale spółdzielni,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 31 marca 2016 r.,
skargi kasacyjnej strony pozwanej
od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 27 listopada 2014 r.,
1. oddala skargę kasacyjną;
2. zasądza od strony pozwanej na rzecz Spółdzielni
Mieszkaniowej "J." w G. kwotę 3600 (trzy tysiące sześćset) zł,
tytułem kosztów postępowania kasacyjnego.
2
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 28 kwietnia 2014 r., Sąd Okręgowy w G. w uwzględnieniu
zmodyfikowanego żądania pozwu Spółdzielni Mieszkaniowej „J.” w G. oraz W. W.,
M. S. i P. W. zastąpił i uzupełnił uchwałę nr 11 Zebrania Przedstawicieli Członków
pozwanej Spółdzielni Mieszkaniowej „B.” w G. z dnia 14 czerwca 2003 r.
w przedmiocie podziału tej Spółdzielni, poprzedzoną uchwałą nr 10A Zebrania
Przedstawicieli Członków Spółdzielni Mieszkaniowej „B.” w G. z dnia 15 czerwca
2002 r., w ten sposób, że nadając uchwale podziałowej nową treść, dokonał jej
zmiany wynikającej z przyznania powodowej Spółdzielni w całości nieruchomości
objętych księgami wieczystymi nr …/0 i …/3, położonych przy ul. A. wraz
z lokalami użytkowymi znajdującymi się w posadowionych tam budynkach.
Zaskarżonym wyrokiem, Sąd Apelacyjny sprostował oznaczenie przedmiotu
sporu z wydania orzeczenia zastępującego uchwałę o podziale na wydanie
orzeczenia uzupełniającego uchwałę spółdzielni o podziale, a następnie zmienił
wyrok Sądu pierwszej instancji w ten sposób, że: oddalił powództwo W. W., M. S. i
P.W. oraz uchylił ten wyrok w pkt I w zakresie § 1-2, § 7 i § 9-13. W pozostałej
części, tj. odnośnie do rozstrzygnięcia zawartego w pkt I § 3-6 i § 8 apelację
pozwanej Spółdzielni Mieszkaniowej „B.” oddalił.
Powyższe rozstrzygnięcie zapadło w następującym stanie faktycznym:
W dniu 25 marca 1974 r. Spółdzielnia Mieszkaniowa „B.” w G. zawarła z
Bankiem umowę kredytową na sfinansowanie budowy budynków mieszkalno-
usługowych przy ul. A. w G. Budowa lokali użytkowych w budynkach przy ul. A.
została w całości sfinansowana z wpłat przyszłych ich użytkowników tj. L., W. i P.
Wpłacone przez te podmioty kwoty zaliczono na fundusz zasobowy. Z kolei budowę
garaży sfinansowali ich użytkownicy, którym później przyznano prawa spółdzielcze.
W dniu 15 czerwca 2002 r. Zebranie Przedstawicieli Członków (dalej: ZPC)
Spółdzielni Mieszkaniowej „B.” podjęło uchwałę nr 10A w sprawie jej
podziału przez wydzielenie się członków zamieszkałych przy ul. A. w G. i
utworzenia nowej Spółdzielni Mieszkaniowej „J.” w G., przy przyjęciu, że podział
składników majątkowych zostanie dokonany według wskaźnika procentowego jako
3
stosunek powierzchni lokali mieszkalnych i użytkowych oraz garaży podlegających
wydzieleniu, do powierzchni wszystkich lokali w Spółdzielni Mieszkaniowej „B.”.
Lokale użytkowe, garaże i inne budowle wybudowane nakładem finansowym tej
Spółdzielni miały nadal pozostać jej własnością. Datę podziału określono na 31
grudnia 2002 r., zobowiązując zarząd do przygotowania odpowiedniej dokumentacji.
W dniu 14 czerwca 2003 r. ZPC Spółdzielni Mieszkaniowej „B.” w G. podjęło
uchwałę nr 11 w sprawie podziału spółdzielni, planu podziału
składników majątkowych, praw i zobowiązań spółdzielni oraz zatwierdzenia
sprawozdania finansowego spółdzielni. Na jej podstawie doszło do wydzielenia
Spółdzielni Mieszkaniowej „J.” na bazie lokali mieszkalnych, własnościowych praw
do lokali użytkowych i garaży znajdujących się w budynkach przy ul. A. w G. oraz
członków dotychczasowej Spółdzielni zamieszkujących i posiadających w tych
budynkach lokale lub garaże. Z łącznej powierzchni użytkowej spółdzielczych
lokali mieszkalnych, użytkowych, garaży i budowli pozostających w zasobach
Spółdzielni „B.” wynoszącej 379 018,25 m², dla nowej spółdzielni przypadła
powierzchnia 10 665,91 m², tj. 2,81% ogólnej powierzchni zasobów. Na rzecz
nowej spółdzielni przeniesiono prawo użytkowania wieczystego gruntów o łącznej
powierzchni 3 511 m² i prawo własności znajdujących się na nim budynków,
objętych księgami wieczystymi Kw nr […] i nr […]. Postanowiono, że znajdujące się
w budynkach przy ul. A. w G. lokale użytkowe i garaże wybudowane nakładem
Spółdzielni „B.” i przez nią wynajmowane podmiotom trzecim nadal stanowią jej
własność, natomiast nowej spółdzielni miała przypaść część dochodu z czynszu
najmu z tych lokali odpowiadająca 2,81%. Ponadto zatwierdzono plan podziału
aktywów i pasywów zgodnie z przyjętymi proporcjami według stanu na dzień
31 grudnia 2002 r.
Łączna powierzchnia lokali użytkowych stanowiących własność pozwanej
spółdzielni wynosi 17 822,75 m², z czego wynajmuje lokale o powierzchni
14 709,01 m², w tym lokale użytkowe znajdujące się w budynkach przy ul. A. w G. o
powierzchni użytkowej 1 697,99 m², czyli 9,527% ogólnej powierzchni lokali
użytkowych pozostających w dyspozycji Spółdzielni Mieszkaniowej „B.” w G. Zatem
łączna powierzchnia lokali w tym budynki wynosi 12 363,90 m²
4
(10 665,91+1 697,99), co stanowi 3,26% ogólnej powierzchni wszystkich zasobów
pozwanej Spółdzielni przed podziałem.
W dniu 25 maja 2004 r. Spółdzielnia Mieszkaniowa „J.” została wpisana do
KRS, a w dniu 20 lipca 2004 r. pozwana spółdzielnia przekazała jej dokumenty
księgowo - finansowe.
Wartość księgowa majątku Spółdzielni Mieszkaniowej „B.” wraz z lokalami
użytkowymi oddanymi w najem, pomniejszona o przekazane środki odpowiada
kwocie 16 321 646,17 zł, z czego dla Spółdzielni Mieszkaniowej „J.” przypadło
3,26%, tj. 532 085,67 zł, natomiast dla Spółdzielni Mieszkaniowej „B.” - 96,74%, tj.
15 789 560,50 zł. Wartość księgowa netto wszystkich lokali użytkowych wynosi
3 847 227,58 zł, z czego lokali wynajmowanych w budynkach przy ul. A. w G.
493 560,49 zł. Przy zastosowaniu współczynnika 3,26% dla Spółdzielni
Mieszkaniowej „J.” przypada kwota 125 419,62 zł w ogólnej wartości lokali
użytkowych. W konsekwencji obciąża ją różnica w kwocie 368 140,87 zł
(493 560,49 – 125 419,62). Z kolei wartość nierozliczonego majątku dzielonej
spółdzielni według przyjętego współczynnika podziału (3,26%) wyniosła 532 085,87
zł. Wolny fundusz zasobowy przypadający Spółdzielni Mieszkaniowej „J.” wyniósł
387 146,65 zł, a zatem po odjęciu od tej kwoty obciążenia tej Spółdzielni z tytułu
nadwyżki wartości lokali użytkowych w przedmiotowym budynku w kwocie
368 140,87 zł, kwota należnego jej wolnego funduszu zasobowego wynosi
19 005,78 zł.
W związku z podziałem Spółdzielni Mieszkaniowej „B.” przez
wydzielenie Spółdzielni Mieszkaniowej „J.” i przyznaniem jej przez Sąd Okręgowy
własności także znajdujących się w budynkach przy ul. A. w G. lokali użytkowych
wynajmowanych przez Spółdzielnię „B.”, co spowodowało zastosowanie
współczynnika podziałowego 3,26% w miejsce określonego w uchwale podziałowej
2,81%, w księgach rachunkowych Spółdzielni Mieszkaniowej „J.” na poczet
funduszu socjalnego zaksięgowaniu podlega kwota 2 732,78 zł, na fundusz
zasobowy – 19 005,78 zł, na rozliczenia międzyokresowe bierne gospodarki
zasobami mieszkaniowymi – 5 377,63 zł, na należności od Spółdzielni
Mieszkaniowej „B.” - 26 756,19 zł, przy uwzględnieniu, że w dniu 20 lipca 2004 r.
otrzymała już kwotę 471 115,75 zł.
5
Sąd drugiej instancji nie podzielił podniesionego przez pozwaną Spółdzielnię
„B.” zarzutu nieważności postępowania w następstwie naruszenia przez Sąd
pierwszej instancji przepisów prawa procesowego. Podkreślił, że Spółdzielnia
Mieszkaniowa „J.”, która w toku tej sprawy stała się osobą prawną
mogła występować jako strona powodowa. Z faktu, że w początkowej fazie
procesu, Sąd wezwał ją do sprawy w charakterze pozwanej nie można było
wywodzić, iż w ten sposób doszło do prawidłowego ukształtowania ról procesowych
stron, wbrew wyraźnej woli tej Spółdzielni, która od momentu zgłoszenia się do
procesu wskazywała na swoją legitymację czynną. W przeciwnym razie
nie mogłaby skutecznie zaskarżać rozstrzygnięć dla niej niekorzystnych takich, jak
jeden z uchylonych w tej sprawie wyroków Sądu Okręgowego, który z kolei był
korzystny dla pozwanej Spółdzielni „B.”. W związku z tym wydany w wyniku apelacji
Spółdzielni „J.” kasatoryjny wyrok Sądu Apelacyjnego wyklucza zasadność
powoływania się przez pozwaną Spółdzielnię „B.” w apelacji na naruszenie art. 379
pkt 3 k.p.c. Błędne ulokowanie podmiotowe przez Sąd Okręgowy w poprzednich
fazach tego procesu Spółdzielni „J.”, nie mogło również stanowić podstawy do
umorzenia postępowania z uwagi na jego podjęcie po upływie roku od zawieszenia
wskutek śmierci jednego z członków komisji organizacyjnej. W ocenie Sądu
Apelacyjnego śmierć członka komisji organizacyjnej implikowała zawieszenie
postępowania nie w oparciu o przepis art. 174 § 1 pkt 1 k.p.c., lecz art. 174 § 1 pkt
2 k.p.c., a to niweczyło ewentualną podstawę umorzenia postępowania z art. 182 §
1 zd. 2 k.p.c. Wynikły w tej sprawie spór na tle zasad wydzielenia majątkowego
Spółdzielni „J.” uniemożliwiał występowanie nowej i dotychczasowej spółdzielni po
tej samej stronie procesowej, w opozycji do komisji organizacyjnej wydzielającej się
spółdzielni, która zainicjowała postępowanie.
Odnosząc się do podnoszonych przez pozwaną naruszeń prawa
materialnego, Sąd Apelacyjny nie uznał za zasady zarzut obrazy art. 108a § 4
ustawy z dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze (j.t. Dz. U. z 2016 r.,
poz. 21, dalej: u.p.s.), gdyż w przepisie tym nie chodzi o uchybienie istotnym
interesom członków dotychczasowej spółdzielni, lecz członków występujących
z żądaniem podziału. Z kolei inny przepis, który mógłby stanowić podstawę obrony
pozwanej spółdzielni, tj. 108a § 3 u.p.s. nie może mieć zastosowania, skoro już
6
doszło do wydzielenia nowej spółdzielni i dlatego też nastąpiła w tej sprawie
modyfikacja żądania, a mianowicie w miejsce żądania zobowiązania Spółdzielni „B.”
do wydania uchwały zastępującej uchwałę o podziale, strona powodowa żądała
uzupełnienia uchwały ZPC Spółdzielni Mieszkaniowej „B.” z dnia 14 czerwca 2003 r.
i tylko w takim zakresie Sąd Apelacyjny uchylając pierwszy wyrok Sądu
Okręgowego przekazał mu sprawę do ponownego rozpoznania.
Sąd Apelacyjny zwracając uwagę na treść przepisów art. 46 § 1 k.c. oraz art.
47 § 2 k.c., wskazał na merytoryczną trafność rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego
w kwestii przekazania na rzecz powodowej spółdzielni własności znajdujących się
w budynkach przy ul. A. lokali użytkowych wynajmowanych dotychczas przez
pozwaną spółdzielnię podmiotom trzecim. W przeciwnym razie doszłoby do
nieznanej prawu rzeczowemu formy współwłasności między obiema spółdzielniami.
Korekta rozstrzygnięcia Sądu pierwszej instancji co do istoty sprawy wiązała
się z dopasowaniem go do zakresu zmienionego przez stronę powodową
pierwotnego żądania i rozstrzygnięcia Sądu Apelacyjnego z dnia 10 czerwca
2003 r., którym uchylił pierwszy z zapadłych w tej sprawie wyroków Sądu
Okręgowego i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania w zakresie żądania
uzupełnienia uchwały o podziale, co obejmowało także zastąpienie jej postanowień,
które były niezgodne z istotnymi interesami członków spółdzielni występujących
z żądaniem podziału.
W skardze kasacyjnej, strona pozwana zaskarżając wyrok Sądu
Apelacyjnego w całości, wniosła o jego uchylenie i zniesienia postępowania
oraz przekazanie mu sprawy do ponownego rozpoznania, ewentualnie uchylenia
(w tym także wyroku Sądu pierwszej instancji) z przekazaniem sprawy do
ponownego rozpoznania, względnie umorzenie postępowania.
Zarzuciła: 1) nieważność postępowania wskutek naruszenia art. 379 pkt 5
k.p.c. i 379 pkt 3 k.p.c.; 2) naruszenie prawa procesowego, a to: art. 386 § 3 k.p.c.
w zw. z art. 182 § 1 k.p.c., art. 195 § 1 i 2 k.p.c., art. 196 § 1 i 2 k.p.c. w zw. z art.
72 § 2 k.p.c. i art. 73 § 2 k.p.c. w zw. z art. 108a § 4 i 6 u.p.s.; art. 350 § 1 k.p.c.
w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., a także art. 355 k.p.c. w zw. z art. 386 § 3 k.p.c.;
3) naruszenie prawa materialnego tj.: art. 108 § 1 i 2 u.p.s. w zw. z art. 108a § 4 i 6
7
u.p.s.; art. 60 k.c. w zw. z art. 108 § 1 u.p.s. i § 6 uchwały z dnia 14 czerwca 2003 r.
oraz art. 108a § 3 u.p.s.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
1. Zarzut kasacyjny naruszenia art. 108 § 1 i 2 u.p.s. w zw. z art. 108a § 4 i 6
u.p.s. skarżąca połączyła z naruszeniem art. 328 § 2 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1
k.p.c. podnosząc, że Sąd drugiej instancji zastosował prawo materialne do
niedostatecznie ustalonego stanu faktycznego. Zauważyć jednak trzeba, że strona
pozwana w uzasadnieniu do tego zarzutu nie wskazuje jakie elementy stanu
faktycznego zostały pominięte przez sąd meriti, ani też nie łączy tego uchybienia
procesowego z naruszeniem art. 382 k.p.c. w powiązaniu z art. 217 k.p.c. i art. 227
k.p.c., lecz przedstawia własną, odmienną w stosunku do Sądu Apelacyjnego
ocenę prawną ustalonego przez Sądy obu instancji stanu faktycznego.
Z tego względu zarzut ten w zakresie dotyczącym podstawy faktycznej orzeczenia
nie mógł doprowadzić do zamierzonych skutków prawnych. Oznacza to, że zgodnie
z art. 39813
§ 2 k.p.c., Sąd Najwyższy jest związany ustaleniami faktycznymi
stanowiącymi podstawę zaskarżonego orzeczenia, w ramach którego dokonuje
kontroli kasacyjnej zastosowania przez Sąd drugiej instancji prawa materialnego.
Przedstawione w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku motywy subsumcji prawa
materialnego są wystarczające do przeprowadzenia kontroli kasacyjnej.
2. W kontekście zarzutów kasacyjnych kwestionujących opis
w zaskarżonym wyroku przedmiotu sprawy, wyjaśnić należy zakres formalno-
procesowy powództwa i jego odniesienie do treści merytorycznego orzeczenia.
Otóż po wydaniu w toku procesu przez ZPC Spółdzielni Mieszkaniowej „B.” w G. w
dniu 14 czerwca 2003 r. pozytywnej co do zasady uchwały o podziału tej spółdzielni
poprzez wydzielenie Spółdzielni Mieszkaniowej „J.” w G., strona powodowa
dokonała w istocie ograniczenia pierwotnego powództwa o wydanie orzeczenia
zastępującego uchwałę walnego zgromadzenia o podziale spółdzielni i domagała
się wydania orzeczenia uzupełniającego tą uchwałę w kierunku zgodnym z
żądaniem dotyczącym wydzielenia na rzecz nowej spółdzielni składników
majątkowych obejmujących także znajdujące się w budynkach położonych przy ul.
A. w G. lokale użytkowe wynajmowane przez Spółdzielnię Mieszkaniową „B.”
podmiotom trzecim.
8
Sąd pierwszej instancji w wyroku z dnia 28 kwietnia 2014 r. oznaczył
przedmiot sprawy jako o wydanie orzeczenia zastępującego uchwałę o podziale,
natomiast Sąd drugiej instancji dokonał w tej materii sprostowania określając ten
przedmiot jako o wydanie orzeczenia uzupełniającego uchwałę o podziale
spółdzielni.
Ustawodawca wprost reguluje w u.p.s. trzy przypadki związane z całkowicie
bądź częściowo nieskuteczną realizacją żądania podziału na etapie postępowania
wewnątrzspółdzielczego o wydzielenie nowej spółdzielni. Po pierwsze, gdy walne
zgromadzenie podejmuje uchwałę odmawiającą podziału i wówczas możliwe jest
wystąpienie do sądu o wydanie orzeczenia zastępującego uchwałę o podziale
(art. 108a § 4), tak samo jak w razie nierozpatrzenia przez walne zgromadzenie
zgłoszonego przez zainteresowanych członków żądania podjęcia takiej uchwały (art.
108a § 5). Wreszcie trzecia sytuacja zachodzi w razie podjęcia przez walne
zgromadzenie uchwały o podziale, która nie zawiera wszystkich elementów
wymaganych stosownie do art. 108 § 2 u.p.s. Wtedy dopuszczalne jest wystąpienie
do sądu o wydanie orzeczenia uzupełniającego uchwałę, o ile walne zgromadzenie
nie podjęło uchwały uzupełniającej o podziale (art. 108a § 6).
W rozpoznawanej sprawie zachodzi przypadek pośredni, gdyż co prawda
uchwała o podziale z dnia 14 czerwca 2003 r. formalnie zawiera elementy
wskazane w art. 108 § 2 u.p.s., ale cześć jej postanowień jest niezgodna
z żądaniem członków nowej spółdzielni. Nie chodzi zatem o jej uzupełnienie,
lecz o częściową zmianę. Skoro ustawa dopuszcza zgłoszenie żądania o wydanie
orzeczenia zastępującego całą uchwałę, jak i orzeczenia ją uzupełniającego, to tym
bardziej możliwe jest żądanie zmierzające - jak w tej sprawie - do modyfikacji jej
części postanowień (argumentum a maiori ad minus).
Wobec tego przedmiotem tej sprawy było wydanie orzeczenia częściowo
zastępującego uchwałę o podziale z dnia 14 czerwca 2003 r. W zbliżonych stanach
faktycznych w dotychczasowym orzecznictwie Sądu Najwyższego i sądów
powszechnych w taki sposób kwalifikowano przedmiot procesu (zob. wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 6 grudnia 2006 r., IV CSK 222/06, nie publ., wyrok Sądu
Apelacyjnego w Katowicach z dnia 20 stycznia 2014 r., I ACa 753/13, nie publ,
9
wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 23 lutego 2012 r., I ACa 1296/11,
nie publ.).
Oznaczenie przez Sąd Apelacyjny przedmiotu sprawy jako o wydanie
orzeczenia uzupełniającego uchwałę spółdzielni o podziale nie miało jakiegokolwiek
wpływu na ważność postępowania oraz treść merytorycznego orzeczenia, gdyż w
rzeczy samej rozstrzygnięcie dotyczyło zmiany części postanowień uchwały o
podziale w kierunku wynikającym z żądania pozwu i w tym zakresie zaskarżone
orzeczenie zastąpiło postanowienia tej uchwały.
Podnoszony w skardze kasacyjnej argument, iż formalne określenie
przedmiotu sprawy ma znaczenie w kwestii daty przejścia spornych składników
majątkowych na nową spółdzielnie jest prawnie irrelewantny, gdyż w razie
orzeczenia modyfikującego uchwałę o podziale spółdzielni - jak to ma miejsce w tej
sprawie - zagadnienie jego skutków prawnych normuje przepis art. 108a § 8 u.p.s.
3. Druga kwestia implikowana zarzutami kasacyjnymi naruszenia prawa
procesowego i materialnego, mającymi zdaniem skarżącej wpływ na ważność
postępowania, odnosi się do zagadnień związanych z podmiotowością w znaczeniu
materialno-prawnym i formalno-prawnym strony powodowej oraz roli w tym
procesie powstałej w wyniku podziału w 2004 r. Spółdzielni Mieszkaniowej „J.” w G.,
tzn. czy powinna występować w charakterze strony powodowej (w miejsce czy też
obok podmiotu, który wytoczył powództwo w tej sprawie w 2001 r.), względnie po
stronie pozwanej, a jeśli tak, to jaki jest rodzaj współuczestnictwa procesowego
pomiędzy dotychczasową a nową spółdzielnią.
Z pozwem w tej sprawie wystąpili jako członkowie komisji organizacyjnej W.
W., R. W. i M. S., którzy na podstawie uchwały z dnia 25 kwietnia 2001 r. członków
Spółdzielni Mieszkaniowej „B.’’ posiadający prawa do lokali w budynku
wielorodzinnym przy ul. A. zostali umocowani do reprezentowania ich i do
podejmowania czynności związanych z podziałem spółdzielni i utworzeniem nowej
(k.8 i n.).
Zgodnie z obowiązującym od 24 kwietnia 2001 r. artykułem 108a § 1 u.p.s.
członkowie, których prawa i obowiązki majątkowe są związane z wyodrębnioną
organizacyjnie jednostką spółdzielni albo z częścią majątku spółdzielni, która
nadaje się do takiego wyodrębnienia, mogą na podstawie uchwały podjętej
10
większością głosów tych członków wystąpić do zarządu spółdzielni z żądaniem
zwołania walnego zgromadzenia w celu podjęcia uchwały o podziale spółdzielni
w ten sposób, że z tej jednostki organizacyjnej albo części majątku zostanie
utworzona nowa spółdzielnia. W zakresie reprezentacji tych członków stosuje się
odpowiednio przepisy o zakładaniu spółdzielni. W razie nie podjęcia przez walne
zgromadzenie uchwały o podziale, bądź podjęcia uchwały odmawiającej podziału,
względnie podjęcia uchwały o podziale, ale nie zawierającej wszystkich
postanowień prawem wymaganych, członkowie, którzy wystąpili z takim żądaniem
mogą domagać się wydania orzeczenia zastępującego uchwałę o podziale albo jej
uzupełnienia (art. 108a § 3-6 u.p.s.). Z żądaniem podziału może wstąpić także
organ spółdzielni powołany do reprezentowania członków, których prawa
i obowiązki majątkowe są związane z wyodrębnioną organizacyjnie jednostką
spółdzielni (art. 108a § 7 u.p.s.). W tym ostatnim przypadku nie chodzi jednak
o komisję organizacyjną, lecz organy, o których mowa w art. 35 § 1 pkt 4 i § 3 u.p.s.
oraz art. 59 § 1 u.p.s. (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 kwietnia
2006 r., I CZ 17/06, nie publ.). Wprawdzie w toku procesu, artykułem 3 pkt 2 ustawy
z dnia 19 grudnia 2002 r. o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz
niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 240, poz. 2058), przepis art. 108a został
uchylony, ale art. 3 pkt 2 tej noweli został uznany wyrokiem Trybunału
Konstytucyjnego z dnia 20 kwietnia 2005 r., K. 42/02 za niezgodny z Konstytucją.
Podobne unormowania w tym przedmiocie zawierał art. 9 ustawy z dnia
20 stycznia 1990 r. o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości (Dz. U.
Nr 6, poz. 36), który miał zastosowanie w okresie do 31 grudnia 1990 r.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że komisja organizacyjna
reprezentująca członków spółdzielni, których prawa i obowiązki majątkowe są
związane z wyodrębnioną organizacyjnie jednostką spółdzielni albo częścią
majątku spółdzielni, nadającą się do takiego wyodrębnienia, ma zdolność sądową
w sprawie o wydanie orzeczenia zastępującego uchwałę walnego zgromadzenia
o podziale (por. postanowienie z dnia 19 października 1990 r., IV CZ 206/90, OSNC
1991/10-12/131). W innym orzeczeniu, Sąd Najwyższy zakwestionował ten pogląd,
wywodząc, że w świetle art. 108a § 1 i 4 u.p.s. zdolność sądowa w sprawie
o wydanie orzeczenia zastępującego uchwałę walnego zgromadzenia
11
o podziale spółdzielni przysługuje członkom, których prawa i obowiązki
majątkowe są związane z wyodrębnioną organizacyjnie jednostką spółdzielni albo
z częścią majątku spółdzielni, która nadaje się do takiego wyodrębnienia
(por. postanowienie z dnia 27 kwietnia 2006 r., I CZ 17/06, nie publ.). W sprawie,
w której zapadła uchwała Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 1992 r., III CZP 53/92
(OSNC 1992/12/220) po stronie powodowej występowali członkowie spółdzielni
dążący do jej podziału.
Porównanie przepisów art. 108a § 1 oraz § 4 - 7 u.p.s. wskazuje,
że ustawodawca wyraźnie rozróżnia strukturę osobowo-majątkową jaką stanowią
członkowie spółdzielni przed podziałem, których prawa i obowiązki są związane
z wyodrębnioną organizacyjnie jednostką albo częścią jej majątku, od podmiotów
reprezentujących tą strukturę, którymi są członkowie komisji organizacyjnej (art. 6
§ 1 u.p.s.), albo organ spółdzielni, wymieniony w art. 35 § 1 pkt. 4 i § 3 u.p.s.
Z powyższego zestawienia wynika więc, że podmiotem, któremu przysługuje
przymiot zdolności prawnej i sądowej, rzecz jasna zakresowo ograniczonej do
kwestii unormowanych w art. 108a § 1 u.p.s. (uchwalenie uchwały o wystąpieniu do
zarządu spółdzielni z żądaniem zwołania walnego zgromadzenia w celu podjęcia
uchwały o podziale spółdzielni - jest to uprawnienie materialno-prawne) i art. 108a
§ 4-6 u.p.s. (uprawnienie do wystąpienia na drogę sądową o wydanie orzeczenia
zastępującego uchwałę o podziale, które implikuje zdolność sądową),
przysługuje członkom spółdzielni, którzy zamierzają utworzyć nową spółdzielnię
na bazie wyodrębnionej organizacyjnie jednostki dotychczasowej spółdzielni
lub części jej majątku. Natomiast komisja organizacyjna reprezentuje tą strukturę
w postępowaniu wewnątrzspółdzielczym i sądowym. W art. 108 a u.p.s. nie
wskazano wprost, że właśnie komisja organizacyjna jest wyposażona w przymiot
zdolności prawnej i sądowej jako jednostka organizacyjna nie posiadająca
osobowości prawnej (jak to ma miejsce np. w przypadku tzw. ułomnych osób
prawnych - art. 6 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali, czy art. 11
k.s.h.), lecz ustawodawca identyfikuje jej działalność jedynie z reprezentacją.
Zgodnie z art. 33¹ § k.c. zdolność prawną mają także jednostki organizacyjne
niebędące osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje ten przymiot. Z mocy art.
12
64 § 11
k.p.c. podmioty takie mają zdolność sądową jako pochodną zdolności
prawnej.
Tego rodzaju reprezentacja jest podyktowana względami praktycznymi.
Chodzi o to, aby w postępowaniu sądowym po stronie powodowej nie musieli
występować wszyscy członkowie przyszłej spółdzielni. W związku z tym, o tym,
że to członkom spółdzielni, których prawa i obowiązki majątkowe związane są
z wyodrębnioną organizacyjnie jednostką spółdzielni albo z częścią jej majątku
spółdzielni przysługuje w opisanym wyżej zakresie zdolność prawa i sądowa
decyduje brzmienie powołanych przepisów.
Wydanie przez ZPC Spółdzielni Mieszkaniowej „B.” w dniu 14 czerwca 2003
r. uchwały o podziale, w następstwie której powstała Spółdzielnia Mieszkaniowa „J.”
dowodzi, że istnienie struktury organizacyjnej złożonej z członków spółdzielni i bazy
majątkowej nadającej się do wyodrębnienia nie może budzić wątpliwości.
Problem jednak w tym, że ustawodawca nie jest konsekwentny w określeniu
podmiotu, któremu przysługuje prawo do wystąpienia z powództwem
o zobowiązanie do wydania uchwały o podziale (zdolność sądowa), bowiem
w sytuacji faktycznej uregulowanej w art. 108b § 1 u.p.s. (zakresowo węższej od
normy zawartej w art. 108a § 1 u.p.s.), uprawnienie takie przyznaje wprost
reprezentantom członków, którzy podjęli uchwałę o utworzeniu nowej spółdzielni.
Ustawodawca nie zastosował określenia spółdzielni mieszkaniowej
w organizacji, tak jak to ma miejsce na gruncie k.s.h., gdzie jest mowa
o spółkach kapitałowych w organizacji, nie mających osobowości prawnej, ale
którym przyznana została zdolność prawna i sądowa (art. 11 § 1 k.s.h.), a także
przewidziano następstwo prawne spółki kapitałowej z chwilą wpisu spółki
kapitałowej w organizacji do rejestru, z czym łączy się uzyskanie przymiotu
osobowości prawnej (art. 12 k.s.h.). Określenie „spółdzielni w organizacji”
funkcjonuje w orzecznictwie (zob. uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego
z dnia 27 kwietnia 2006 r., I CZ 17/06 nie publ.).
Skoro ustawodawca na gruncie dwóch przepisów regulujących podobną
problematykę (art. 108a § 1 i 108b § 1 u.p.s.), a różniącą się jedynie zakresem
i wielkością struktury osobowo-majątkowej, z której ma powstać nowa spółdzielnia,
zdolność sądową w sprawie o wydanie orzeczenia zastępującego uchwałę
13
o podziale przyznaje członkom mającej powstać nowej spółdzielni (art. 108a § 4
u.p.s.), bądź ich reprezentantom, to wytoczenie powództwa w tej sprawie przez
członków komisji organizacyjnej, którzy mieli do tego umocowanie w uchwale
członków nowo wydzielanej spółdzielni należy uznać za skuteczne.
Okoliczność, że jeden z członków komisji organizacyjnej zmarł, zaś Sąd
Okręgowy dopuścił do udziału w sprawie po stronie powodowej jego następcę
prawnego nie ma jakiegokolwiek wpływu na ważność postępowania, bowiem
zdarzenia te miały miejsce już po uzyskaniu osobowości prawnej przez Spółdzielnię
Mieszkaniową „J.” (w związku z częściową skutecznością uchwały o podziale),
która stała się następcą prawnym członków Spółdzielni „B.”, którzy w trybie art.
108a § 1 u.p.s. wystąpili z inicjatywą utworzenia Spółdzielni „J.”. Pomiędzy nimi
istnieje bezpośredni związek zarówno przez osoby członków, jak i bazę majątkową.
Brak podstaw, aby w stanie faktycznym tej sprawy przyjmować dualizm
podmiotowy po stronie powodowej oraz dualizm organów reprezentujących,
zważywszy na to, że pomiędzy nową spółdzielnią a poprzednią strukturą
organizacyjną na bazie której nastąpiło jej wydzielenie istnieje identyczność
interesów prawnych. Komisja organizacyjna reprezentująca członków wydzielającej
się spółdzielni dążyła do takiego wyodrębnienia majątkowego, aby w skład
zasobów nowej spółdzielni weszły lokale użytkowe znajdujące się w budynkach
przy ul. A., a wynajmowane przez Spółdzielnię „B.”. Taki cel po wstąpieniu do
procesu realizowała również Spółdzielnia „J.”.
W konsekwencji nietrafny okazał się zarzut nieważności postępowania
oparty na przepisie art. 379 pkt 3 i 5 k.p.c.
W orzecznictwie wypowiedziano pogląd, iż komisja organizacyjna działa
nadal w procesie o wydanie orzeczenia zastępującego uchwałę spółdzielni
o podziale także po uzyskaniu przez nową spółdzielnię osobowości prawnej (por.
wyroki Sądu Najwyższego z dnia 6 grudnia 2006 r., IV CSK 222/06, nie publ.
czy z dnia 6 lutego 2014 r., I CSK 233/13, nie publ.), ale przyjąć trzeba, iż dotyczy
to wypadków, gdy pomiędzy nową spółdzielnią a członkami reprezentowanymi
przez komisję organizacyjną zachodzą rozbieżności interesów tj. gdy działalność
i dążenia procesowe nowej spółdzielni naruszają ich interesy, co daje się
wyprowadzić z dyspozycji normy zawartej w art. 108a § 4 u.p.s., w którym jest
14
mowa o naruszeniu interesów członków występujących z żądaniem podziału, a nie
interesów nowej spółdzielni. Do takich sytuacji może dojść, bowiem uchwałę
o podziale ostatecznie podejmują wszyscy członkowie dotychczasowej spółdzielni.
W pismach procesowych z dnia 25 czerwca 2004 r. i 28 października 2004 r.
(k. 314 i 345), Spółdzielnia Mieszkaniowa „J.” oświadczyła, iż wstępuje do sprawy
jako strona powodowa, co poparli członkowie komisji organizacyjnej.
Zasad następstwa prawnego, które w tym przypadku nastąpiło w związku
z kontynuacją przez Spółdzielnię „J.” na drodze sądowej realizacji identycznych
interesów członków spółdzielni występujących z żądaniem podziału, nie mogą
podważyć decyzje procesowe Sądu Okręgowego, który umiejscowił nową
spółdzielnię po stronie pozwanej. Ewidentna sprzeczność interesów zarówno
natury procesowej jak i materialno-prawnej pomiędzy Spółdzielniami „J.” i „B.”
wykluczała uznanie ich za współuczestników sporu. Z tego względu nie wchodziły
w rachubę przekształcenia podmiotowe z art. 195 k.p.c. i 196 k.p.c., jak również
nietrafne są zarzuty naruszenia art. 355 k.p.c., art. 386 § 3 k.p.c. oraz art. 72 § 2
k.p.c. i art. 73 § 2 k.p.c.
Oczywiście w razie sprzeczności interesów członków, którzy wystąpili
z inicjatywą wydzielenia nowej spółdzielni z interesami nowej spółdzielni,
w procesie o wydanie orzeczenia zastępującego część postanowień uchwały
o podziale, po stronie pozwanej występuje nowa i dotychczasowa spółdzielnia.
W okolicznościach faktycznych tej sprawy, kiedy Spółdzielnia Mieszkaniowa
„J.” jest następcą prawnym struktury osobowo-majątkowej na bazie której powstała,
wskutek czego mogła występować wyłącznie jako strona powodowa,
to bezzasadne okazały się zarzuty kasacyjne podważające ważność postępowania
po przeprowadzeniu którego zapadł zaskarżony wyrok oraz poprzedzający
wyrok Sądu Okręgowego z dnia 28 kwietnia 2014 r. Nadto, brak było podstaw do
podważania skuteczności zaskarżenia niekorzystnego dla Spółdzielni
Mieszkaniowej „J.” wyroku Sądu Okręgowego z 2006 r. z wymuszonej błędną
decyzją procesową Sądu Okręgowego pozycji strony pozwanej.
4. Jeżeli zaś chodzi o zasadność zarzutów kasacyjnych odnoszących się do
rozstrzygnięcia powództwa W. W., M. S. i P. W., to w pierwszej kolejności zwrócić
uwagę należy, że Sądy obu instancji różnie traktowały to powództwo. Sąd pierwszej
15
instancji uznał je za powództwo komisji organizacyjnej, zaś Sąd drugiej instancji
jako powództwo osób fizycznych, które nie występują już w charakterze członków
komisji organizacyjnej, gdyż nie mogli być tak traktowani, a to w związku ze
śmiercią R. W. i wstąpieniem w jego miejsce następcy prawnego. Sąd Okręgowy
jak trafnie zwrócił na to uwagę Sąd Apelacyjny błędnie zastosował procedurę z art.
174 § 1 pkt 1 k.p.c., zamiast z art. 174 § 1 pkt 2 k.p.c., jakkolwiek po następstwie
prawnym nowej spółdzielni, zawieszenie postępowania z uwagi na śmierć jednego
z członków komisji organizacyjnej nie miało już prawnego uzasadnienia.
Po powstaniu Spółdzielni Mieszkaniowej „J.” i wstąpieniu jej do sprawy z racji
następstwa prawnego w miejsce dotychczasowego powoda, działania procesowe
komisji organizacyjnej utraciły umocowanie, ponieważ Spółdzielnia Mieszkaniowa
„J.” była reprezentowana przez swój ustawowy organ - zarząd. Z akt sprawy nie
wynika natomiast, aby osoby te po przystąpieniu do procesu nowej spółdzielni
ujawniły wolę występowania we własnym imieniu. Zatem Sąd drugiej instancji
nietrafnie w odniesieniu do W. W. i M. S. jako dotychczasowych członków komisji
organizacyjnej przyjął, że występują w charakterze osób fizycznych. Ostateczne
wydane przez Sąd drugiej instancji orzeczenie o oddaleniu ich powództwa
odpowiada prawu, ponieważ z chwilą wstąpienia do udziału w sprawie Spółdzielni
„J.” utracili jako komisja organizacyjna legitymację procesową czynną. Następstwo
prawne miało miejsce w czasie, gdy komisja organizacyjna działała jeszcze w
pełnym składzie.
W przypadku P. W. (następcy prawnego R. W.), oddalenie jego powództwa
było zasadne, gdyż jako osobie niebędącej członkiem komisji organizacyjnej nie
mogła mu w ogóle przysługiwać legitymacja procesowa czynna.
5. Przystępując do analizy zarzutów naruszenia prawa materialnego
wyjaśnić należy, że sąd uwzględniając powództwo o wydanie orzeczenia
zastępującego w części uchwałę o podziale w związku z uznaniem, że w tym
zakresie postanowienia uchwały naruszają istotne interesy członków występujących
z żądaniem podziału (art. 108a § 4 u.p.s.), powinien mieć na względzie także art.
108a § 3 u.p.s. Mianowicie wskutek orzeczenia zmieniającego uchwałę o podziale
nie może dojść do naruszenia ważnych interesach gospodarczych dotychczasowej
spółdzielni lub istotnych interesów jej członków.
16
Powstanie nowej spółdzielni jak w tej sprawie nie powoduje automatycznie
wyłączenia w sporze pomiędzy nową a dotychczasową spółdzielnią wskazanego
przepisu. Zbieg istotnych interesów członków występujących z żądaniem podziału
(a następnie członków nowej spółdzielni) z ważnymi interesami gospodarczymi
dotychczasowej spółdzielni lub istotnymi interesami jej członków, wymaga ich
wszechstronnego rozważenia i wyważenia.
W stanie faktycznym tej sprawy, Sąd drugiej instancji trafnie przyjął,
iż kwestionowana przez stronę powodową część postanowień uchwały nr 11 ZPC
Spółdzielni Mieszkaniowej „B.” z dnia 14 czerwca 2003 r. naruszała istotne interesy
członków Spółdzielni „J.”. Po pierwsze, bezskuteczna była konstrukcja prawna
zawarta w § 3 ust. 2, wedle której znajdujące się w budynkach przy ul. A. lokale
użytkowe wynajmowane przez Spółdzielnie Mieszkaniową „B.” pozostają jej
własnością, w sytuacji gdy nie nastąpiło ich prawne wyodrębnienie zgodnie z
ustawą z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (j.t. Dz. U. z 2015 r., poz. 1892,
dalej: u.w.l.). W takiej formie powyższa uchwała nie mogła stanowić podstawy
przejścia praw rzeczowych do przedmiotowych nieruchomości na rzecz nowej
Spółdzielni zgodnie z art. 108a § 8 u.p.s. w zw. z art. 27 ustawy z dnia 21 sierpnia
1997 r. o gospodarce nieruchomościami - j.t. Dz. U. z 2015 r. poz. 1774, ze zm.,
dalej: u.g.n. (nieruchomość gruntowa objęta księgą wieczystą …/3
stanowi przedmiot użytkowania wieczystego) oraz art. 7 ust. 2 in fine u.w.l.
Sąd wieczysto-księgowy prawomocnym postanowieniem odmówił w oparciu
o tą uchwałę dokonania stosownych wpisów w księgach wieczystych na rzecz
Spółdzielni „J.”.
Po drugie, dążenie strony pozwanej do pozbawienia strony powodowej
wszelkich praw do lokali użytkowych znajdujących się w tym budynku, niewątpliwie
było sprzeczne z interesami członków Spółdzielni „J.”. W majątku Spółdzielni „B.”
pozostają lokale użytkowe o łącznej powierzchni 17 822,75m². Proporcja (9,92%)
powierzchni lokali użytkowych wynajmowanych w budynkach przy ul. A. (1 697,99
m²) w stosunku do w/wym ogólnej powierzchni lokali użytkowych własności
dotychczasowej Spółdzielni (17 822,75 m²), odbiega na korzyść strony powodowej,
jeśli zważy się na współczynnik wynikający z przyjętego przez Sądy obu instancji
kryterium podziałowego opartego na stosunku powierzchni użytkowej całego
17
budynku przy ul. A. (12 363,90 m²) do ogólnej powierzchni użytkowej wszystkich
budynków pozostających w zasobach strony pozwanej (12 363,90 m²:
379018,25m² = 3,26%). Według współczynnika 3,26% odniesionego do ogólnej
powierzchni użytkowej lokali użytkowych własności Spółdzielni „B.”, na rzecz
Spółdzielni J. powinny przypaść lokale użytkowe o powierzchni ok. 580 m².
Podkreślić jednak należy, że wydzielenie majątkowe nowej spółdzielni
w trybie art. 108a § 1 u.p.s. nie odbywa się według zasad przewidzianych
dla postępowania o zniesienie współwłasności. Zasadniczą przesłanką, którą
należy uwzględniać jest istnienie powiązania członków przyszłej spółdzielni
z wyodrębnioną organizacyjnie jednostką dotychczasowej spółdzielni albo
z częścią jej majątku, która nadaje się do takiego wyodrębnienia, zaś
ograniczeniem zgodnie z art. 108a § 3 u.p.s. są jedynie ważne interesy
gospodarcze dotychczasowej spółdzielni lub istotne interesy jej członków.
Nie można też tracić z pola widzenia faktu, iż proporcja powierzchni lokali
użytkowych, stanowiących przedmiot spółdzielczych własnościowych praw
(a zatem sfinansowanych przez ich podmioty) w stosunku do powierzchni
lokali mieszkalnych w budynkach przy ul. A. i w pozostałych budynkach Spółdzielni
„B.” kształtuje się odmiennie (k. 913). Mianowicie w przypadku budynków przy ul. A.
jest to współczynnik 4,8% (480 : 9 972,49), zaś w odniesieniu do pozostałych
budynków wynosi on 1,57% (5 489,98 : 348 169,90). Przy takim współczynniku
stronie powodowej powinny przypaść lokale użytkowe o powierzchni ok. 855 m²
(4,8 x 17822,75). Powyższe pokazuje, że struktura lokalowa w przedmiotowych
budynkach i w pozostałych budynkach pozostających w zasobach pozwanej
spółdzielni różni się istotnie. Również strona pozwana w swoich wyliczeniach nie
była konsekwentna i określała współczynnik na poziomie: 2,81%, 3,27% (k. 109)
i 2,93% (k. 955).
Nie jest więc miarodajne i zarazem możliwe ścisłe matematyczne rozliczenie
powierzchni spornych lokali użytkowych w tym budynku (w stosunku do których
wyłącznym podmiotem praw rzeczowych była pozwana spółdzielnia), jeśli
współczynniki przeliczeniowe kształtują się różnie w zależności od przyjętych
kryteriów.
18
Zważywszy na treść art. 108a § 1 u.p.s., wykluczona jest jednak
współwłasność ułamkowa nowej i dotychczasowej spółdzielni odnośnie do
wydzielonych składników majątkowych. Nie budzi wątpliwości, że skutkiem podziału
spółdzielni ma być fizyczne wyodrębnienie majątkowe dla nowej spółdzielni.
Eksponowany przez pozwaną spółdzielnię art. 40 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r.
o spółdzielniach mieszkaniowych (j.t. Dz. U. z 2013 r., poz. 1222, ze zm., dalej:
u.s.m.) dotyczy innej sytuacji prawnej tj. gdy z roszczeniem o ustanowienie
odrębnej własności lokalu i przeniesienia jego własności występują przeciwko
spółdzielni, osoby którym przysługują określone prawa spółdzielcze (np. art. 12 ust.
1, art. 1715
ust. 1, art. 39, 48 ust. 1, art. 49 ust. 1 i 2, art. 49¹ u.s.m.).
Z kolei dalszy podział fizyczny w ramach wydzielonego majątku
(z nieruchomości położonych przy ul. A.), przez ustanowienie odrębnej własności
wszystkich, bądź części lokali użytkowych dotychczas wynajmowanych przez
Spółdzielnię „B.” podmiotom trzecim także nie mógł nastąpić. Przede wszystkim
strona pozwana jako właściciel nie dokonała prawnego wyodrębnienia tych lokali. Z
drugiej strony sąd orzekający w trybie procesu w sprawie o wydanie orzeczenia
zastępującego uchwałę o podziale nie ma podstawy prawnej do zobowiązanie
strony pozwanej do ustanowienia odrębnej własności lokali. Jak wspomniano,
postępowanie to nie toczy się według zasad przewidzianych dla zniesienia
współwłasności, a tylko wówczas sąd jest uprawniony do ustanowienia odrębnej
własności lokali (art. 7 ust. 1 u. w.l.). Strona pozwana jako właściciel na podstawie
jednostronnej czynności prawnej mogła doprowadzić zgodnie z art. 10 u.w.l. do
prawnego wyodrębnienia lokali użytkowych znajdujących się w budynkach przy ul.
A, tym bardziej, że proces w tej sprawie toczył się od 2001 r., zaś w związku ze
sporem i treścią § 3 ust. 2 uchwały ZPC Spółdzielni Mieszkaniowej „B.”, prawa do
nieruchomości przy ul. A. przeszły na nową spółdzielnię dopiero z chwilą
uprawomocnienia się zaskarżonego wyroku (art. 108a § 8 u.p.s.), a w przypadku
nieruchomości gruntowej stanowiącej przedmiot użytkowania wieczystego (…/3)
konieczny był do osiągnięcia takiego skutku wpis do księgi wieczystej.
Niezależnie od powyższych uwag wskazać trzeba, że strona pozwana nie
udowodniła możliwości ustanowienia odrębnej własności lokali użytkowych, skoro
w tym zakresie wymagane jest zaświadczenie organów władzy budowlanej (art. 2
19
ust. 2 i 3 u.w.l.), względnie dowód z opinii biegłego ds. budowlanych
(por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 1997 r., III CKN 14/97,
OSNC 1997/8/115). Strona pozwana nie wykazała w tej kwestii inicjatywy
dowodowej.
Wbrew stanowisku strony pozwanej, Sąd drugiej instancji nie naruszył
przepisu art. 108a § 3 u.p.s. Wydzielenie składników majątkowych dla strony
powodowej obejmujących wszystkie lokale użytkowe znajdujące się w budynkach
przy ul. A., które były wynajmowane przez pozwaną Spółdzielnię nie nastąpiło
nieodpłatnie. Mianowicie, w zakresie nadwyżki ponad udział 3,26% nowej
spółdzielni w lokalach użytkowych, doszło do wyrównania w majątku pozwanej
spółdzielni poprzez stosowne zmniejszenie przysługującego stronie powodowej
udziału w funduszu zasobowym (k. 907-912,943). Strona pozwana nie
zakwestionowała prawidłowości matematycznych rozliczeń księgowych
dokonanych przez sąd na podstawie dowodu z opinii biegłej sądowej. Podkreślała,
że dowód z tej opinii jest przydatny wyłącznie przy uwzględnieniu w całości żądań
strony powodowej (k. 954).
Jak wynika z ustaleń faktycznych stanowiących podstawę rozstrzygnięcia,
budowa lokali użytkowych w budynku przy ul. A. została w całości sfinansowana z
wpłat przyszłych użytkowników tj. L. (której przysługuje spółdzielcze własnościowe
prawo do lokalu) oraz W. i P. (nie są już najemcami - k. 117-118, 287-288, 300/2),
a wpłacone przez te podmioty kwoty zaliczono na fundusz zasobowy, w ramach
którego, zaskarżonym wyrokiem nastąpiło pomiędzy Spółdzielniami „J.” i „B.”
rozliczenie nadwyżki wartości księgowej lokali użytkowych.
Z powyższych względów, Sąd Najwyższy orzekł na podstawie art. 39814
k.p.c., a o kosztach postępowania kasacyjnego w oparciu o przepisy art. 39821
k.p.c.
w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., art. 98 § 1 i 3 k.p.c. i art. 99 k.p.c. Na zasądzone koszty
składa się wynagrodzenie za zastępstwo procesowe ustalone według minimalnej
stawki taryfowej obliczone od wskazanej w skardze kasacyjnej wartości przedmiotu
zaskarżenia.
20
eb