Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KRS 8/16
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 14 kwietnia 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Józef Iwulski (przewodniczący)
SSN Halina Kiryło (sprawozdawca)
SSN Zbigniew Korzeniowski
w sprawie z odwołania T. S.
od uchwały Krajowej Rady Sądownictwa […] z dnia 4 listopada 2015 r. w
przedmiocie przedstawienia wniosku o powołanie do pełnienia urzędu na
stanowisku sędziego Sądu Okręgowego w […], ogłoszonym w Monitorze Polskim
[…]
z udziałem Macieja H. R.
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 14 kwietnia 2016 r.,
oddala odwołanie.
UZASADNIENIE
Krajowa Rada Sądownictwa uchwałą z dnia 4 listopada 2015 r. postanowiła
przedstawić Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej z wnioskiem o powołanie do
pełnienia urzędu na stanowisku sędziego Sądu Okręgowego w […] kandydaturę M.
R. – sędziego Sądu Rejonowego w […] (pkt 1) i nie przedstawiać Prezydentowi
2
Rzeczypospolitej Polskiej z wnioskiem o powołanie do pełnienia urzędu na tymże
stanowisku kandydatur: A. J. – sędziego Sądu Rejonowego, T. K. – sędziego Sądu
Rejonowego, T. S. – sędziego Sądu Rejonowego, P. T. – sędziego Sądu
Rejonowego w […](pkt 2).
Na dwa wolne stanowiska sędziowskie w Sądzie Okręgowym w […],
ogłoszone w Monitorze Polskim, zgłosiło się sześcioro powyżej wymienionych
kandydatów oraz […]. Krajowa Rada Sądownictwa, uchwałą z dnia 10 grudnia 2014
r., postanowiła przedstawić Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej z wnioskiem o
powołanie na dwa wolne stanowiska sędziowskie w Sądzie Okręgowym w […]
kandydatury A. S. oraz M. R.. Odwołanie od powyższej uchwały złożyli: […],
zaskarżając uchwałę w części dotyczącej przedstawienia z wnioskiem o powołanie
kandydatury M. R. oraz nieprzedstawienia z takim wnioskiem ich kandydatur. Sąd
Najwyższy, wyrokami z dnia 2 lipca 2015 r. wydanymi w sprawach o sygn. III KRS
23/15, III KRS 24/15, III KRS 25/15, III KRS 26/15 oraz III KRS 27/15, uchylił
zaskarżoną uchwałę Krajowej Rady Sądownictwa w części dotyczącej
przedstawienia Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej z wnioskiem o
powołanie na wolne stanowisko sędziowskie kandydatury M. R. oraz
nieprzedstawienia z wnioskiem o powołanie kandydatur: […] i sprawę w tym
zakresie przekazał Krajowej Radzie Sądownictwa do ponownego rozpoznania. W
ocenie Sądu Najwyższego, uzasadnienie zaskarżonej uchwały zostało
sporządzone w sposób uniemożliwiający dokonanie kontroli postępowania
nominacyjnego w zakresie dochowania przez Radę wymogu wszechstronnego
rozważenia wszystkich okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Sąd
Najwyższy stwierdził, że Rada rozpatrując ponownie sprawę powinna przedstawić
w uzasadnieniu uchwały sytuację poszczególnych kandydatów w aspekcie
zastosowanych kryteriów oceny oraz dochować adekwatną transparentność
zastosowanych kryteriów. Od uchwały Krajowej Rady Sądownictwa z dnia 10
grudnia 2014 r. w części dotyczącej przedstawienia z wnioskiem o powołanie
kandydatury A. S. nie zostało złożone odwołanie, w związku z tym uchwała w tym
zakresie jest prawomocna. Postanowieniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z
dnia 12 marca 2015 A. S. została powołana na stanowisko sędziego Sądu
Okręgowego w […]. W. K. oraz A. S. nie złożyli w terminie odwołania, a więc w
3
stosunku do tych kandydatów uchwała również jest prawomocna. W związku z
powyższym do obsadzenia, w ramach niniejszej procedury nominacyjnej, pozostało
jedno wolne stanowisko sędziowskie w Sądzie Okręgowym w […].
Na posiedzeniu w dniu 2 listopada 2015 r. Zespół członków Krajowej Rady
Sądownictwa zarekomendował na powyższe wolne stanowisko sędziowskie
kandydaturę M. R.
W odniesieniu do tego kandydata ustalono, że M. R. urodził się w 1974 r. W
1998 r. ukończył wyższe studia prawnicze na Uniwersytecie […] z oceną bardzo
dobrą. Aplikację sądową etatową odbył w latach 1998 - 2001 w okręgu Sądu
Okręgowego w […]. W 2001 r. złożył egzamin sędziowski z oceną dobrą. Z dniem 6
sierpnia 2001 r. Minister Sprawiedliwości mianował kandydata asesorem sądowym
w Sądzie Rejonowym w […], gdzie orzekał w Wydziale Karnym. Postanowieniem
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 16 grudnia 2003 r. został powołany do
pełnienia urzędu na stanowisku sędziego Sądu Rejonowego w […]. Od 19 grudnia
2003 r. do chwili obecnej orzeka w Wydziale Karnym tego Sądu. W okresie od 1
stycznia 2008 r. do 31 sierpnia 2008 r. pełnił funkcję Kierownika Sekcji […]. Od 1
września 2008 r. do chwili obecnej jest Przewodniczącym Wydziału Karnego Sądu
Rejonowego w […]. Ponadto z reguły powierzane jest mu zastępstwo Prezesa
Sądu Rejonowego w przypadku jego nieobecności oraz pod nieobecność
Wiceprezesa Sądu. Kandydat był wielokrotnie delegowany przez Prezesa Sądu
Okręgowego i Prezesa Sądu Apelacyjnego do pełnienia obowiązków sędziego w
Wydziale Karnym Sądu - Okręgowego w […], gdzie brał udział w rozpoznawaniu
spraw w drugiej instancji. M. R. podnosi swoje kwalifikacje, uczestnicząc w licznych
szkoleniach zawodowych organizowanych przez Sąd Okręgowy w […], Sąd
Apelacyjny oraz Krajową Szkołę Sądownictwa i Prokuratury. Prowadził także
zajęcia dydaktyczne w Wyższej Szkole […] z zakresu prawa podatkowego oraz
szkolenie z zakresu podstaw prawa dla bezrobotnych absolwentów, organizowane
przez Agencję Rozwoju Regionalnego […]. W 2010 r. ukończył z wynikiem bardzo
dobrym podyplomowe studia z zakresu organizacji i zarządzania w wymiarze
sprawiedliwości na Uniwersytecie […]. Kandydat uzyskał pozytywną ocenę
kwalifikacji, z której wynika, że w pełni zasługuje na powołanie na stanowisko
sędziego Sądu Okręgowego w […]. W ocenie sędziego wizytatora, kandydat
4
posiada odpowiedni dla sędziów sądu okręgowego poziom wiedzy prawniczej,
doświadczenie związane ze stosowaniem w praktyce orzeczniczej przepisów prawa
karnego materialnego i procesowego oraz doświadczenie życiowe. Obowiązki
służbowe wykonuje terminowo i sumiennie. Potrafi podejmować szybkie decyzje
merytoryczne. Posiada także duże umiejętności organizacyjne, dlatego
niejednokrotnie powierzano mu zastępowanie Prezesa i Wiceprezesa Sądu
Rejonowego podczas ich nieobecności. Cechuje go wysoka kultura osobista oraz
prawidłowy stosunek do współpracowników. Stale podnosi swoje kwalifikacje,
uczestnicząc w szkoleniach zawodowych. W Sądzie Rejonowym w […] kandydat
orzekał w sprawach typowych dla tej wielkości miast i niezbyt zurbanizowanych
terenów poza siedzibą sądu, to jest sprawach niezbyt trudnych pod względem
prawnym. Jednakże i w tej kategorii spraw sędzia wizytator wyszczególnił kilka
spraw o większym stopniu trudności, co znalazło odzwierciedlenie w sporządzonej
ocenie kwalifikacji. W sprawach poddanych analizie kandydat wydał czternaście
wyroków na pierwszej rozprawie głównej, co jest pożądane przez art. 366 § 2 k.p.k.
W dwunastu spośród tych spraw orzeczenie zapadło w trybie dobrowolnego
poddania się karze, co w ocenie sędziego wizytatora również jest godne
podkreślenia. Sędzia M. R. w sposób dociekliwy i wnikliwy dążył do ustalenia
prawdy materialnej w toku rozprawy, wykazując się dobrą znajomością procedury
karnej oraz umiejętnym stosowaniem posiadanej wiedzy i doświadczenia
zawodowego w codziennej pracy sędziego. Części dyspozytywne wyroków są
starannie i dobrze redagowane, jednoznaczne i zrozumiałe, a ich treść nie budzi
żadnych wątpliwości. Orzekając na delegacji w Sądzie Okręgowym w […] kandydat
rozpoznawał z reguły sprawy wielotomowe, w których apelacje wywodzone były co
do całości wyroku. Treść uzasadnień wyroków w tej kategorii spraw jest zgodna z
techniką sporządzania uzasadnień. Uzasadnienia orzeczeń sporządza terminowo.
Kolegium Sądu Apelacyjnego na posiedzeniu w dniu 10 października 2014 r.
zaopiniowało M. R. jako bardzo dobrego kandydata. Na posiedzeniu Zgromadzenia
Ogólnego Sędziów Apelacji […] w dniu 13 października 2014 r. w odniesieniu do
wymienionej kandydatury oddano 61 głosów „za”, przy 4 głosach „przeciw” i 11
głosach „wstrzymujących się”.
5
Natomiast co do odwołującego się T. S. ustalono, że urodził się on w 1972 r.
W 1994 r. ukończył z oceną dobrą wyższe studia prawnicze na Uniwersytecie […].
Aplikację sądową etatową odbył w latach 1994-1996 w okręgu Sądu
Wojewódzkiego w […]. W 1996 r. złożył egzamin sędziowski z oceną bardzo
dobrą. Z dniem 21 października 1996 r. Minister Sprawiedliwości mianował
kandydata asesorem sądowym w Sądzie Rejonowym w […], gdzie początkowo
orzekał w Wydziale Karnym, a od 1 października 1997 r. w Wydziale Rodzinnym i
Nieletnich. Z dniem 15 maja 1998 r. został przeniesiony, na własną prośbę, przez
Ministra Sprawiedliwości na stanowisko asesora sądowego w Sądzie Rejonowym w
[…]. Postanowieniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 18 września
1998 r. został powołany do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego Sądu
Rejonowego w […], gdzie początkowo orzekał w Wydziale Cywilno-Karnym, a
następnie od 1 stycznia 2001 r. w Wydziale Grodzkim, pełniąc funkcję
Przewodniczącego tego Wydziału. Od 7 maja 2007 r. do chwili obecnej orzeka w
Wydziale Karnym tego Sądu. W latach 2011-2013 pełnił kilkakrotnie obowiązki
sędziego w Wydziale Karnym Sądu Okręgowego w […], na podstawie delegacji
Prezesa Sądu Okręgowego w […] oraz Prezesa Sądu Apelacyjnego. Kandydat
uzyskał pozytywną ocenę kwalifikacji, z której wynika, że posiada on niezbędne
kwalifikacje, aby powołać go na stanowisko sędziego sądu okręgowego.
Powierzone obowiązki służbowe wykonuje w sposób prawidłowy. Posiada duże
doświadczenie orzecznicze, które zdobył rozpoznając sprawy o różnym ciężarze
gatunkowym. Sędzia wizytator zwrócił jednak uwagę na pewne zastrzeżenia
dotyczące sprawności postępowań sądowych prowadzonych przez kandydata,
wynikające z nadmiernej troski o gwarancje i uprawnienia procesowe stron i innych
osób uczestniczących w postępowaniu, przy mało rygorystycznym egzekwowaniu
ich obowiązków. Pewnym mankamentem w pracy kandydata, niesprzyjającym
właściwej realizacji zasady wynikającej z art. 2 § 1 pkt 4 Kodeksu postępowania
karnego, było nadużywanie instytucji odraczania rozpraw, pomimo że to
zarządzanie przerwy w rozprawie z woli ustawodawcy powinno być regułą. Ponadto
odraczając rozprawę zazwyczaj nie określał, dlaczego zarządzenie przerwy nie
byłoby w danym przypadku możliwe. Kandydat posiada dobrą znajomość
przepisów prawa i umiejętność ich stosowania w praktyce. Sporządzane orzeczenia
6
od strony formalnej nie budzą zastrzeżeń. Uzasadnienia są raczej zwięzłe i
rzeczowe oraz zazwyczaj spełniały warunki określone w procedurze karnej. W
niektórych sprawach kandydat sporządził uzasadnienia orzeczeń w sposób
uniemożliwiający dokonanie ich kontroli instancyjnej, co skutkowało uchyleniem
orzeczeń przez sąd odwoławczy i przekazaniem spraw do ponownego
rozpoznania. Sędzia wizytator zwrócił także uwagę, że w niektórych sprawach
poddanych kontroli zastrzeżenia sądu odwoławczego budziła merytoryczna treść
uzasadnień. Kolegium Sądu Apelacyjnego na posiedzeniu w dniu 10 października
2014 r. zaopiniowało kandydaturę T. S. jako „spełnia wymogi”. Na posiedzeniu
Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Apelacji w dniu 13 października 2014 r. w
odniesieniu do wymienionej kandydatury oddano 17 głosów „za”, przy 39 głosach
„przeciw” i 20 głosach „wstrzymujących się”.
W uzasadnieniu zaskarżonej uchwały przedstawiono też szczegółową
charakterystykę kwalifikacji i przebiegu pracy pozostałych kandydatów.
Podkreślono, że przy podejmowaniu decyzji o wyborze zwycięzcy konkursu
Krajowa Rada Sądownictwa kierowała się ocenami kwalifikacyjnymi oraz
doświadczeniem zawodowym kandydatów. Krajowa Rada Sądownictwa
uwzględniając zgromadzone w sprawie materiał; w szczególności biorąc pod
uwagę przedstawione powyżej informacje dotyczące posiadanego przez
kandydatów doświadczenia zawodowego oraz treść sporządzonych ocen
kwalifikacyjnych stwierdziła, że kandydaci nieprzedstawiani z wnioskiem o
powołanie na wolne stanowisko sędziowskie pomimo posiadanego doświadczenia
zawodowego oraz pozytywnych lub bardzo dobrych ocen sporządzonych przez
sędziów wizytatorów, legitymują się niższymi kwalifikacjami zawodowymi od
kandydata przedstawianego z wnioskiem o powołanie. Przede wszystkim Rada
stwierdziła, że kandydat przedstawiany z wnioskiem o powołanie posiada drugi w
kolejności staż orzeczniczy. Dłuższy staż orzeczniczy posiada tylko T. S. (od
października 1996 r.). Z oceny kwalifikacyjnej dotyczącej tego kandydata wynika
jednak, że posiada on tylko niezbędne kwalifikacje do pełnienia urzędu na
stanowisku sędziego sądu okręgowego. Sędzia wizytator w sporządzonej ocenie
zwrócił uwagę na nieprawidłowości dotyczące sprawności postępowań sądowych
prowadzonych przez kandydata oraz nadużywanie instytucji odraczania rozpraw. W
7
niektórych sprawach kandydat sporządził uzasadnienia orzeczeń w sposób
uniemożliwiający dokonanie kontroli instancyjnej, co skutkowało uchyleniem
orzeczeń przez sąd odwoławczy i przekazaniem sprawy sądowi pierwszej instancji
do ponownego rozpoznania. Zastrzeżenia sądu odwoławczego budziła także
merytoryczna treść części uzasadnień sporządzonych przez kandydata. Pozostali
kandydaci biorący udział w konkursach posiadają krótszy staż orzeczniczy,
albowiem stanowisko asesora sądowego objęli odpowiednio: A.J. z dniem 14
czerwca 2004 r., T. K. z dniem 1 sierpnia 2002 r., natomiast P. T. z dniem 1 lipca
2006 r., K. W. nie była asesorem sądowym, zaś stanowisko sędziego Sądu
Rejonowego w […] zajmuje od 18 grudnia 2003 r. Wcześniej kandydatka była
asesorem prokuratorskim i prokuratorem Prokuratury Rejonowej w […].
Doświadczenie zdobyte na tych stanowiskach nie miało jednak decydującego
znaczenia w ramach niniejszej procedury nominacyjnej, albowiem każdy z
kandydatów wykonuje od co najmniej kilku lat zawód sędziego i to doświadczenie w
tym obszarze aktywności zawodowej Rada brała pod uwagę w pierwszej kolejności
oceniając kwalifikacje zawodowe kandydatów. Ponadto z oceny kwalifikacyjnej
dotyczącej K. W. wynika, między innymi, że w okresie objętym analizą osiągała
przeciętne wyniki statystyczne, w pracy kandydatki występują nieprawidłowości
dotyczące sprawności postępowania oraz w zakresie stosowania przepisów prawa
materialnego i procesowego. Uchybienia dotyczyły głównie spraw rozpoznawanych
w pierwszej instancji. Zdaniem sędziego wizytatora, niektóre uchybienia miały
istotny charakter i powinny zostać wyeliminowane. Wysoko została natomiast
oceniona praca kandydatki, jako sędziego w sprawach odwoławczych. W ocenie
Rady, przedstawione okoliczności oraz charakter nieprawidłowości dostrzeżonych
przez sędziego wizytatora stanowi jedną z okoliczności, które zadecydowały o tym,
że kwalifikacje zawodowe kandydatki Rada oceniła niżej od kwalifikacji kandydata
przedstawianego z wnioskiem o powołanie. Rada uwzględniła fakt, że P. T. uzyskał
pozytywną ocenę kwalifikacji, z której wynika, że jest bardzo dobrym kandydatem
na stanowisko sędziego Sądu Okręgowego. Kandydat ten posiada jednak krótsze o
prawie pięć lat doświadczenie orzecznicze od kandydata przedstawianego z
wnioskiem o powołanie, który w ocenie sędziego wizytatora również w pełni
zasługuje na powołanie na stanowisko sędziego Sądu Okręgowego. Podkreślenia
8
wymaga, że dokonując porównania ocen kwalifikacyjnych kandydatów należy brać
pod uwagę całą ich treść a nie tylko wnioski końcowe, ponieważ sposób
formułowania wniosków przez poszczególnych wizytatorów różni się i wynika z
odmiennych przyzwyczajeń stylistycznych. Krajowa Rada Sądownictwa brała pod
uwagę uzyskane przez kandydatów oceny studiów i egzaminu zawodowego. Z
uwagi na posiadane przez kandydatów wieloletniego doświadczenie zawodowe, nie
był to czynnik różnicujący kandydatów w stopniu decydującym o wyniku konkursu.
Krajową Rada Sądownictwa uwzględniła także poparcie środowiska sędziowskiego
udzielone poszczególnym kandydaturom. Kandydat przedstawiany z wnioskiem o
powołanie, jako jedyny spośród osób biorących obecnie udział w konkursie, został
uznany za bardzo dobrego kandydata przez Kolegium Sądu Apelacyjnego w [….].
Uzyskał także najwyższe poparcie Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Apelacji […].
O przedstawieniu Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej kandydatury M. R.
zadecydował całokształt rozpatrywanych łącznie okoliczności sprawy, w
szczególności duże doświadczenie orzecznicze, pozytywna ocena kwalifikacyjna, z
której wynika, że w pełni zasługuje on na nominację na stanowisko sędziego Sądu
Okręgowego, doświadczenie zdobyte w związku z pełnionymi funkcjami
administracyjnymi w sądownictwie, doświadczenie dydaktyczne, a także bardzo
dobra opinia Kolegium Sądu Apelacyjnego i najwyższe poparcie Zgromadzenia
Ogólnego Sędziów Apelacji […]. Rada rozpatrując ponownie sprawę miała do
obsadzenia tylko jedno wolne stanowisko sędziowskie i musiała dokonać wyboru
najlepszego kandydata, co uczyniła kierując się – rozpatrywanymi łącznie –
materiałami zgromadzonymi w sprawie oraz wskazaniami Sądu Najwyższego
przedstawionymi w powyżej wymienionych wyrokach.
Powyższe okoliczności spowodowały, że w trakcie posiedzenia Krajowej
Rady Sądownictwa w dniu 4 listopada 2015 r. na kandydaturę A. J. nie oddano
głosów „za”, natomiast oddano 3 głosy „przeciw” i 15 głosów „wstrzymujących się”;
na kandydaturę T. K. nie oddano głosów „za”, natomiast oddano 5 głosów „przeciw”
i 13 „wstrzymujących się; na kandydaturę M. R. oddano 18 głosów „za”, przy braku
głosów „przeciw” i „wstrzymujących się”’; na kandydaturę T. S. nie oddano głosów
„za”, natomiast oddano 5 głosów „przeciw” i 13 głosów „wstrzymujących się”; na
kandydaturę P. T. nie oddano głosów „za”, natomiast oddano 2 głosy „przeciw” i 16
9
głosów „wstrzymujących się; na kandydaturę K. W. nie oddano głosów „za”,
natomiast oddano 5 głosów „przeciw” i 13 głosów „wstrzymujących się. W
konsekwencji tego jedynie kandydatura M. R. uzyskała wymaganą bezwzględną
większość głosów.
Odwołanie od powyższej uchwały wniósł T. S. zaskarżając ją w zakresie
przedstawienia Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej wniosku o powołanie M. R.
na stanowisko sędziego Sądu Okręgowego oraz w zakresie nieprzedstawienia
Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej kandydatury odwołującego się z wnioskiem
o powołanie na to stanowisko. Uchwale zarzucono naruszenie: 1/ art. 60
Konstytucji RP i art. 3 ust. 1 pkt. 2 ustawy o KRS, przez ich niewłaściwe
zastosowanie i tym samym pozbawienie prawa dostępu do stanowiska wyższego
rzędu na jednakowych zasadach jak innych sędziów sądów powszechnych i
nieprzedstawienie Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej wniosku o powołanie
sędziego Sądu Rejonowego T. S. na stanowisko sędziego Sądu Okręgowego w
[…] ogłoszone Monitorze Polskim […]; 2/ art. 33 ust. 1 ustawy o KRS, przez brak
wszechstronnego i rzetelnego rozważenia sprawy na podstawie posiadanej
dokumentacji nominacyjnej oraz nie uzupełnienie owej dokumentacji z uwagi na
upływ ważności i aktualności powyżej jednego roku ocen kwalifikacji wizytatorskich
kontrkandydatów (w tym stanowiska Rady z dnia 7 września 2012 r. oraz z dnia 11
października 2013 r.), a nadto niewyjaśnienie przyczyn dalece rozbieżnych ocen i
poparcia Kolegium Sądu Apelacyjnego w sytuacji braku przejrzystych przesłanek i
zastrzeżeń wobec odwołującego się, którego cykl orzeczniczy jest nieustannie
bardzo intensywny i dobrze oceniany; 3/ art. 35 ust. 1 i 2 pkt. 1 i 2 ustawy o KRS,
przez opracowanie listy rekomendowanych kandydatów w nieprawidłowej
kolejności wbrew wskazaniom podniesionym przez ustawodawcę, z
uwzględnieniem obligatoryjnej przesłanki, jak ocena kwalifikacyjna i doświadczenie
zawodowe oraz rekomendacje odwołującego się, które konsekwentnie nie były
brane pod rozwagę, jak również niezasadne eksponowanie opinii Kolegium Sądu
Apelacyjnego, które nie może dokonywać wyboru kandydatów przez skrajne i
niezasadne ich oceny, które niewątpliwie mogą sugerować członkom
Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Apelacji […] preferowanie jednego kandydata, co
skutkuje znaczącą różnicą głosów, które z kolei są podwaliną decyzji Krajowej
10
Rady Sądownictwa wbrew jej stanowisku (między innymi stanowisko Rady z dnia
20 czerwca 2013r.); 4/ art. 42 ust. 1 w związku z art. 44 ust. 1 ustawy o KRS, przez
doręczenie uzasadnienia o treści wewnętrznie sprzecznej i uniemożliwiającej
skuteczną kontrolę przez Sąd Najwyższy oraz uniemożliwiającej realizację prawa
do odwołania, ponieważ jego brzmienie nie wskazuje realizacji zaleceń Sądu
Najwyższego i pogłębionej analizy kryteriów ustawowych oceny kandydata T. S., a
jedynie ukazuje koncentrację wnioskowania na nie najistotniejszych
okolicznościach, jak głosowania Kolegium i Zgromadzenia kandydata M. R. i
niezasadnym uznaniu wprawdzie już tylko pozytywnej opinii wizytatorskiej, lecz
nadal niezasadnie dominującej na tle kontrkandydata, a nadto zaakcentowaniu w
treści uzasadnienia, jako istotnych, zdolności dydaktycznych kontrkandydata,
podczas gdy dane zawodowe T. S. wskazują, iż rzetelnie zobrazowanie
porównania obu uczestników procesu nominacyjnego, z zaznaczeniem, iż w tym
zakresie SSR T. S. był patronem kontrkandydata i wielu innych oraz charakteryzuje
się o pięć lat dłuższym stażem orzeczniczym zarówno w pierwszej, jak i drugiej
instancji, posiadając jednocześnie rekomendacje pierwszego i ostatniego
wizytatora, i zaakcentowane przez opiniującego znacznego zaangażowania
orzeczniczego, powinno wskazywać na treść uchwały, która przedstawiałaby jego
osobę z wnioskiem o powołanie na stanowisko Sędziego Sądu Okręgowego w […].
Wskazując na powyższe odwołujący się wniósł o uzupełnienie postępowania
nominacyjnego przez przeprowadzenie opinii uzupełniających z uwzględnieniem
pracy i szkoleń za rok 2015, najlepiej przez jednego wizytatora, ponieważ różne
osoby używają odmiennych zwrotów stylistycznych w podobnej sytuacji, które
następnie mogą zostać różnie odebrane; ewentualnie wniósł o uchylenie
zaskarżonej uchwały Krajowej Rady Sądownictwa i przekazanie Radzie sprawy do
ponownego rozpoznania.
W odpowiedziach na odwołanie Przewodniczący Krajowej Rady
Sądownictwa wniósł o oddalenie odwołania w całości jako pozbawionego
uzasadnionych podstaw, a M. R. wniósł o oddalenie odwołania lub o jego
odrzucenie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
11
Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.
Inicjując rozważania w przedmiotowej sprawie warto przypomnieć, że
zgodnie z treścią art. 44 ust. 1 zdanie pierwsze ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o
Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz.U. Nr 126, poz. 714, dalej ustawa o KRS),
uczestnik postępowania może odwołać się do Sądu Najwyższego z powodu
sprzeczności uchwały Krajowej Rady Sądownictwa z prawem, o ile odrębne
przepisy nie stanowią inaczej. Wynikające z tego przepisu prawo zaskarżenia
uchwał Rady dotyczy zatem uchwał podejmowanych w sprawach należących do jej
kompetencji, w tym w wymienionych w art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o KRS sprawach o
rozpatrzenie i ocenę kandydatów do pełnienia urzędu na stanowiskach sędziów
Sądu Najwyższego oraz stanowiskach sędziowskich w sądach powszechnych,
sądach administracyjnych i sądach wojskowych. W myśl art. 44 ust. 3 ustawy o
KRS, do postępowania przed Sądem Najwyższym w sprawach z odwołań od
uchwał Rady stosuje się przepisy Kodeku postępowania cywilnego o skardze
kasacyjnej, poza przepisem art. 871
k.p.c., ustanawiającym przymus adwokacko –
radcowski w występowaniu przed tymże Sądem. Odesłanie do przepisów Kodeksu
postępowania cywilnego o skardze kasacyjnej implikuje sposób wyznaczenia granic
rozpoznania przez Sąd Najwyższy sprawy zainicjowanej odwołaniem uczestnika
postępowania. Stosownie do art. 39813
§ 1 k.p.c., Sąd Najwyższy rozpoznaje
bowiem skargę kasacyjną w granicach zaskarżenia oraz w granicach podstaw, a z
urzędu bierze pod rozwagę tylko nieważność postępowania.
Odnośnie do granic zaskarżenia wypada stwierdzić, że odwołanie dotyczy
punktu 1. uchwały Krajowej Rady Sądownictwa z dnia 4 listopada 2015 r.,
zawierającego postanowienie o przedstawieniu Prezydentowi Rzeczypospolitej
Polskiej kandydatury M. R. z wnioskiem o powołanie do pełnienia urzędu na
stanowisku sędziego Sądu Okręgowego w […] oraz punktu 2. uchwały w zakresie
nieprzedstawienia Prezydentowi RP kandydatury odwołującego się T. S. z tej treści
wnioskiem. Są to jednocześnie granice rozpoznania sprawy przez Sąd Najwyższy.
Z kolei podstawę odwołania wypełniają zarzuty naruszenia przepisów art. 60
Konstytucji RP w związku z art. 3 ust. 1 pkt 2 ustwy o KRS oraz art. 33 ust. 1 i art.
35 ust. 1 i 2 pkt 1 i 2, art. 42 ust. 1 w związku z art. 44 ust. 1 ustawy o KRS.
12
Pozostaje zatem rozważyć zasadność tych zarzutów, nie tracąc z pola
widzenia wyznaczonych przez ustawodawcą granic kognicji Sądu Najwyższego w
sprawach z odwołań od uchwał Krajowej Rady Sądownictwa dotyczących obsady
stanowisk sędziowskich. Trzeba bowiem pamiętać, że ustanowienie trybu
odwoławczego do Sądu Najwyższego od uchwał Rady sprawia, że przedmiot
postępowania w kwestii oceny kandydata i przedstawienia wniosku o jego
powołanie na stanowisko sędziego ma charakter sprawy w rozumieniu art. 45 ust. 1
Konstytucji i jako taka powinna ona podlegać kontroli sądowej w zakresie
właściwym tego rodzaju sprawom, tj. pod kątem legalności i przestrzegania
stosownych procedur prawnych oraz poszanowania praw obywateli, w tym
wynikających z art. 2, art. 32 ust. 1 i art. 60 Konstytucji RP zasad równego dostępu
do służby publicznej, równego traktowania oraz demokratycznego państwa prawa
urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej. Nie można jednak
zapominać, iż w świetle art. 44 ust. 1 ustawy o KRS, kognicja Sądu Najwyższego
do oceny uchwał Krajowej Rady Sądownictwa obejmuje wyłącznie badanie, czy
uchwała nie pozostaje w sprzeczności z prawem. Oznacza to, że Sąd Najwyższy
nie ma kompetencji do merytorycznego rozpatrywania kwalifikacji kandydatów na
stanowisko sędziowskie ani decydowania o tym, który z nich powinien zostać
przedstawiony Prezydentowa Rzeczypospolitej Polskiej z wnioskiem o powołanie
do pełnienia urzędu. Merytoryczna ingerencja Sądu Najwyższego w rozstrzygnięcia
Krajowej Rady Sądownictwa w tej materii byłaby niedopuszczalna, wkraczałaby
bowiem w sferę szczególnego władztwa Rady, wynikającego z samych norm
konstytucyjnych. Art. 179 Konstytucji RP, kreując kompetencję Prezydenta RP do
powoływania sędziów, występowanie z wnioskiem o owo powołanie sytuuje w gestii
Krajowej Rady Sądownictwa. Tryb odwoławczy od uchwał Rady nie ogranicza tej
kompetencji, pozwala jednak na sądową kontrolę sposobu korzystania przez
Krajową Radę Sadownictwa z jej uprawnień w tym zakresie. W praktyce kontrola ta
obejmuje w szczególności badanie, czy Rada przestrzegała w danym
postępowaniu konkursowym jednolitych kryteriów oceny kandydatów oraz procedur
postępowania związanych z tą oceną.
Wracając na grunt niniejszej sprawy należy stwierdzić, że niesłuszny jest
zarzut skarżącego dotyczący naruszenia przez Radę w trakcie ponownego
13
rozpoznawania sprawy art. 33 ust. 1 ustawy o KRS. Powołany przepis zobowiązuje
Krajową Radę Sądownictwa, aby przed podjęciem uchwały w indywidualnych
sprawach należących do jej kompetencji, wszechstronnie rozważyła sprawę, na
podstawie udostępnionej dokumentacji oraz wyjaśnień uczestników postępowania
lub innych osób, jeśli zostały złożone. Naruszenie tego przepisu może zatem
polegać na pominięciu istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności
wynikających z owej dokumentacji lub wyjaśnień, albo dokonaniu ustaleń
sprzecznych z tymże materiałem. Sposób rozważenia przez Radę sprawy powinien
zaś znaleźć odzwierciedlenie w treści uzasadnienia podjętej uchwały, które ma
umożliwić uczestnikom postępowania zapoznanie się z motywami, które legły u
podstaw podjętej uchwały, a Sądowi Najwyższemu – jej instancyjną kontrolę.
Z wyjaśnianiem owych motywów wiąże się zaś kwestia właściwego stosowania art.
42 ust. 1 ustawy o KRS. Przepis ten stanowi, że uchwały Rady w sprawach
indywidualnych wymagają uzasadnienia, nie określa natomiast wymaganej jego
treści. Oczywiste jest, że pisemne motywy uchwały nie mogą być powtórzeniem
całego zgromadzonego materiału sprawy. Trzeba więc kierować się w tym zakresie
zdrowym rozsądkiem, mając w szczególności na uwadze funkcje i cele
uzasadnienia. Wbrew zarzutom odwołującego się, uzasadnienie zaskarżonej
uchwały pozwala na prześledzenie toku wyłaniania przez Radę zwycięzcy konkursu
i poznanie argumentów, które zaważyły na dokonanym wyborze, a będących
wynikiem szczegółowego rozważenia materiału sprawy.
Co do kryteriów wyboru kandydata na stanowisko sędziego wymienionych w
art. 35 ust. 2 ustawy o KRS, godzi się podkreślić, że ów katalog adresowany jest w
pierwszej kolejności do Zespołu członków Rady przy sporządzaniu listy
rekomendowanych kandydatów, jednak to nie Zespół członków Rady a Krajowa
Rada Sądownictwa wyłania zwycięzcę konkursu i przedstawia Prezydentowi RP z
wnioskiem o powołanie na wolne stanowisko sędziowskie. Lista rekomendacyjna
ma zaś ułatwić Radzie ów wybór, lecz nie jest dlań wiążąca. Stąd też podstawę
odwołania od uchwał Krajowej Rady Sądownictwa nie mogą wypełniać zarzuty
dotyczące sposobu sporządzenia przez Zespół członków Rady listy
rekomendacyjnej.
14
Sam zaś katalog kryteriów wyboru kandydata na stanowisko sędziowskie
zawarty w art. 35 ustawy o KRS nie ma wyczerpującego charakteru i – poza
wyeksponowaniem kwalifikacji kandydatów - nie hierarchizuje przymiotów, jakimi
powinna odznaczać się osoba ubiegająca się o to stanowisko. Odnośnie do
samych kwalifikacji kandydatów na wolne stanowisko sędziowskie, o jakich mowa
w art. 35 ust. 2 ustawy o KRS, trzeba pamiętać, że przepis nie precyzuje tego
pojęcia. Z pewnością kwalifikacji nie można utożsamiać tylko z wymaganiami
stawianymi kandydatom w przepisach ustaw regulujących ustrój sądów
powszechnych czy sądów administracyjnych, gdyż te wyznaczają minimum
standardów dla osoby ubiegającej się o stanowisko sędziego. Chodzi raczej o
uwzględnienie w ocenie kandydatów - poza owym ustawowym minimum –
dodatkowych elementów składających się na teoretyczne i praktyczne umiejętności
potrzebne do wykonywania tego zawodu, jak wyniki ukończenia studiów i egzaminu
sędziowskiego, uzyskane stopnie naukowe, ukończone studia podyplomowe i
szkolenia, reprezentowana w toku wykonywania dotychczasowej pracy i
analizowana przez sędziów wizytatorów oraz przełożonych wiedza prawnicza, itp.
Aktualny pozostaje przy tym ukształtowany na podstawie przepisów dawnej ustawy
o KRS z dnia 27 lipca 2001r. pogląd judykatury, w myśl którego w przypadku
ubiegania się kilku osób o jedno stanowisko sędziowskie wskazane jest wyjaśnienie
w uzasadnieniu uchwały sytuacji poszczególnych kandydatów w aspekcie
zastosowanych przez Radę kryteriów oceny. Zakres rozważań dotyczących
poszczególnych kandydatów może być zróżnicowany w zależności od potrzeb. Nie
jest przy tym konieczne uszeregowanie kandydatów w oparciu o każde z przyjętych
kryteriów oceny. Decyduje ocena całościowa, wynikająca z łącznego zastosowania
tych przesłanek. Jeśli jednak wyboru dokonano pomiędzy uczestnikami
postępowania o zbliżonych predyspozycjach do powołania na wolne stanowisko
sędziowskie, należy wyjaśnić motywy, jakie zadecydowały o wyniku konkursu
(wyroki Sądu Najwyższego z dnia 20 października 2009r., III KRS 13/09, ZNSA
2011, nr 1, poz. 93; z dnia 14 stycznia 2010r., III KRS 24/09, LEX nr 737271 i z
dnia 17 sierpnia 2010r., III KRS 10/10, LEX nr 678015).
W rozpoznawanej sprawie Krajowa Rada Sądownictwa dysponowała
obszernym materiałem dowodowym dotyczącym wszystkich uczestników
15
postępowania biorących udział w konkursie na wolne stanowisko sędziego sądu
Okręgowego. Chybiony jest przy tym zarzut odwołującego się odnośnie do
nieaktualności tego materiału na skutek upływu ponad roku czasu od
przedstawienia ocen kwalifikacyjnych kandydatów po raz pierwszy na posiedzeniu
kolegium Sądu Apelacyjnego w […]. Skarżący nawiązuje w tej materii do stanowisk
Rady z dnia 7 września 2012 r. oraz z dnia 11 października 2013 r., w których
stwierdzono, że oceny kwalifikacyjne kandydatów sporządzane na potrzeby
danego postępowania nominacyjnego mogą być następnie wykorzystywane w
innych postępowaniach nominacyjnych przez okres jednego roku, licząc od dnia, w
którym zostały po raz pierwszy wykorzystane na posiedzeniu Kolegium Sądu. W
niniejszej sprawie nie mamy jednak do czynienia z przypadkiem wykorzystania
ocen kwalifikacyjnych kandydatów w innych procedurach konkursowych, ale z
ponowną analizą tych ocen w tej samej procedurze dotyczącej obsady wolnego
stanowiska sędziowskiego, dokonywaną po uchyleniu przez Sąd Najwyższy
poprzedniej uchwały Krajowej Rady Sądownictwa. Wspomniane oceny nie utraciły
zatem waloru aktualności.
Wbrew twierdzeniom odwołującego się, zgromadzony materiał został
wnikliwie rozważony przez Radę, czemu dała ona wyraz w obszernym
uzasadnieniu zaskarżonej uchwały. Oczywiste jest, że do uzasadnienia tego nie
można transponować całej dokumentacji dotyczącej każdego z uczestników
postępowania. Szczegółowy opis kwalifikacji zawodowych i przebiegu pracy
kandydatów oraz uzyskanych przez nich opinii, zawarty w motywach przedmiotowej
uchwały, wskazuje jednak, że Rada miała na uwadze cały zebrany materiał
dowodowy i na jego podstawie wyłoniła zwycięzcę konkursu, kierując się
ustawowymi kryteriami wyboru wskazanymi w tymże uzasadnieniu. W sytuacji, gdy
z punktu widzenia danego kryterium ocena uczestników postępowania była
podobna, Rada wyjaśniła, jakie dodatkowe elementy zadecydowały o daniu
prymatu wybranemu kandydatowi. Tak też się stało w przypadku akcentowanego
przez skarżącego jego stażu orzeczniczego. Rada przyznała, że spośród
uczestników postępowania skarżący legitymuje się najdłuższym okresem pracy
orzeczniczej, jednak jego kwalifikacje zawodowe zostały ocenione niżej niż
kontrkandydata, a wizytator w swojej opinii zwrócił uwagę na nieprawidłowości w
16
zakresie sprawności prowadzonych przez odwołującego się postępowań sądowych
oraz sposobie sporządzania uzasadnień wyroków. Nie można zatem czynić Radzie
zarzutu z powodu przedłożenia kryterium kwalifikacji zawodowych nad kryterium
długości staży orzeczniczego. Nie można też zgodzić się z tezą skarżącego o
kierowaniu się przez Radę przy wyłanianiu zwycięzcy konkursu wyłącznie
przesłanką poparcia środowiska sędziowskiego. W uzasadnieniu uchwały
podkreślono bowiem, że decydujące znaczenie dla końcowego wyniku
postępowania zakończonego zaskarżoną uchwałą miały oceny kwalifikacyjne oraz
doświadczenie zawodowe jego uczestników. Treść uzasadnienia uchwały,
zawierająca analizę poszczególnych kandydatur z punktu widzenia tychże
czynników, potwierdza zaś prawdziwość deklaracji Rady co do zastosowania tych
właśnie kryteriów wyboru. Słusznie jednak nie zbagatelizowano opinii samorządu
sędziowskiego. Jednym z ustawowych elementów oceny kandydatów na
stanowisko sędziego jest bowiem poparcie organów samorządu sędziowskiego,
skoro procedura konkursowa jest wieloetapowa i toczy się z udziałem tych
organów. Mimo, że wyniki głosowania na kolegium i zgromadzeniu ogólnym
sędziów właściwego sądu nie wiążą Krajowej Rady Sądownictwa w ocenie
kandydata, to jednak są one istotne z punktu widzenia art. 35 ust. 2 ustawy o KRS i
dlatego Rada powinna umotywować swój wybór, gdyby dotyczył on osoby, która
uzyskała mniejsze od kontrkandydatów poparcie środowiska zawodowego (wyrok
Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2010r., III KRS 24/09, LEX nr 737271).
Uzasadnienie odwołania od zaskarżonej uchwały w dużej mierze sprowadza
się do polemiki z samą oceną kwalifikacyjną odwołującego się oraz jego
kontrkandydata. Tymczasem – jak wskazano wyżej – rolą Sądu Najwyższego
rozpoznającego odwołania od tej treści uchwał Rady jest badanie, czy uchwały nie
pozostają w sprzeczności z prawem. Sąd Najwyższy nie ma natomiast kompetencji
do merytorycznego rozpatrywania kwalifikacji kandydatów na stanowisko
sędziowskie ani decydowania o tym, który z nich powinien zostać przedstawiony
Prezydentowa Rzeczypospolitej Polskiej z wnioskiem o powołanie do pełnienia
urzędu. Tym bardziej kompetencji takich nie mają sami uczestnicy postępowania
konkursowego.
17
Konkludując: zaprezentowana w uzasadnieniu zaskarżonej uchwały ocena
kandydatur na wolne stanowisko sędziego w Sądzie Okręgowym w […] jest
wynikiem wszechstronnego rozważenia przez Krajową Radę Sądownictwa
wszystkich aspektów sprawy oraz zastosowania jednakowych dla uczestników
postępowania i zarazem dozwolonych przepisami prawa kryteriów wyboru. Nie
można więc przypisać jej cech dowolności. Czyni to bezzasadnym zarzut
odwołującego się dotyczący naruszenia w niniejszej procedurze konkursowej
zarówno przepisów ustawy o KRS , jak i art. 60 Konstytucji RP i wyklucza dalszą
ingerencję Sądu Najwyższego w dokonany przez Radę wybór zwycięzcy konkursu.
Wobec bezzasadności podstaw i zarzutów odwołania od uchwały Krajowej
Rady Sądownictwa, Sąd Najwyższy orzekł o jego oddaleniu z mocy art. 398¹⁴ k.p.c.
w związku z art. 44 ust. 3 ustawy o KRS.
kc