IV CSK 513/13
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:26-02-2016
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:II CZ 35/01 III CSK 180/07 V CSK 3/05 I PKN 33/01 II CK 37/056 II CKN 350/00 III CK 120/03 IV CKN 1811/00
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt IV CSK 513/13
POSTANOWIENIE
Dnia 21 lutego 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Irena Gromska-Szuster
w sprawie z powództwa M. G.
przeciwko Zrzeszeniu Handlu i Usług w B.
o stwierdzenie nieważności uchwał, ewentualnie o uchylenie uchwał, ewentualnie
o ustalenie nieistnienia uchwał,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 21 lutego 2014 r.,
na skutek skargi kasacyjnej powódki
od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 11 kwietnia 2013 r.,
1) odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania;
2) zasądza od powódki na rzecz strony pozwanej kwotę
120 zł (sto dwadzieścia złotych), tytułem zwrotu kosztów
postępowania kasacyjnego.
2
UZASADNIENIE
Zaskarżonym wyrokiem z dnia 11 kwietnia 2013 r., wydanym po rozpoznaniu
apelacji obu stron, Sąd Apelacyjny uwzględniając apelację strony pozwanej zmienił
częściowo wyrok Sądu pierwszej instancji i oddalił powództwo o stwierdzenie
nieważności uchwał XXXV Nadzwyczajnego Zjazdu Delegatów Zrzeszenia Handlu i
Usług w B. z dnia 17 sierpnia 2011 r. w sprawie odwołania z funkcji prezesa
zarządu powódki M. G. oraz powołania do zarządu K. H. i powierzenia mu funkcji
prezesa zarządu. Sąd drugiej instancji zmienił też odpowiednio rozstrzygnięcie o
kosztach procesu, oddalił apelację powódki oraz orzekł o kosztach postępowania
apelacyjnego.
Sąd drugiej instancji uznał, że brak podstaw do uwzględnienia powództwa
opartego na art. 189 k.p.c. w zw. z art. 58 k.c. w sytuacji, gdy podstawą żądania
stwierdzenia nieważności zaskarżonych uchwał był zarzut, iż zostały one wydane
z naruszeniem postanowienia statutu pozwanego Zrzeszenia, a na gruncie art. 58
§ 1 k.c. przez pojęcie sprzeczności z ustawą należy rozumieć jedynie sprzeczność
z aktami prawnymi składającymi się na system źródeł prawa powszechnie
obowiązującego, zaś statuty osób prawnych nie mają takiego charakteru.
Sąd stwierdził również, iż nie można także uznać zaskarżonych uchwał za
sprzeczne z zasadami współżycia społecznego w rozumieniu art. 58 § 2 k.c. Skoro
bowiem Zjazd Delegatów stanowi reprezentację wszystkich członków zrzeszenia
i do jego wyłącznej kompetencji należy powoływanie i odwoływanie członków
zarządu, to właśnie w świetle zasad współżycia społecznego niedopuszczalna
byłaby taka wykładnia postanowień statutu, która ograniczałaby prawo tego organu
do podejmowania decyzji w przedmiocie wyboru swoich władz, uzależniając ją
wyłącznie od złożenia wniosku przez Radę Kupiecką. W ocenie Sądu członkowie
organizacji społecznej mają prawo do tego, by byli reprezentowani przez osoby,
które obdarzają zaufaniem, a zatem Zjazd Delegatów jest uprawniony do zmiany
prezesa zarządu, nawet jeżeli nie wpłynął w tym przedmiocie wniosek Rady
Kupieckiej, do kompetencji której, zgodnie ze statutem, należy składanie takich
wniosków.
W skardze kasacyjnej powódka, jako uzasadnienie wniosku o przyjęcie
skargi do rozpoznania, powołała się na przesłanki przedsądu przewidziane w art.
3
3989
§ 1 pkt 1 i 2 k.p.c. wskazując, że w sprawie występują trzy istotne zagadnienia
prawne: I. Czy zrzeszenie handlu i usług jest organizacją profesjonalną czy też
„koleżeńską” (jak stwierdził Sąd drugiej instancji) i jak to się przekłada na skutki
prawne stosowania statutu takiego podmiotu, II. Czy wobec zdawkowej regulacji
ustawowej ustawy z dnia 30 maja 1989 r. o samorządzie zawodowym niektórych
przedsiębiorców, do zrzeszeń handlu i usług stosuje się, w zakresie
nieuregulowanym tą ustawą, statut wydany na podstawie tej ustawy i III czy
podjęcie uchwały bez wymaganego statutem wniosku jedynie uprawnionego
organu osoby prawnej- Rady Kupieckiej- stanowi naruszenie prawa określone w art.
58 § 2 k.c. i w związku z tym jest sprzeczne z art. 5 k.c. i powoduje nieważność tej
uchwały?
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarżąca nie wykazała istnienia przesłanek przedsądu, na które się powołała.
Nie uzasadniła w ogóle przesłanki przewidzianej w art. 3989
§ 1 pkt 2 k.p.c.,
natomiast przedstawione przez nią zagadnienia nie mają charakteru istotnych
zagadnień prawnych w rozumieniu art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c.
Jak wielokrotnie wskazywał Sąd Najwyższy, skarżący, który jako
uzasadnienie wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania powołał się na
przesłankę przedsądu przewidzianą w art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c. powinien
przedstawić zagadnienie prawne przez jego odpowiednie sformułowanie, wskazać
przepis prawa, na tle którego wystąpiło, przedstawić kontrowersje i rozbieżne oceny
prawne, jakie wywołuje, wykazać ich poważny i uniwersalny charakter oraz
konieczność zajęcia stanowiska przez Sąd Najwyższy zarówno z uwagi
na potrzebę prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy, jak i potrzebę ujednolicenia
orzecznictwa sądowego (porównaj między innymi postanowienia z dnia 10 maja
2001 r. II CZ 35/01, OSNC 2002/1/11, z dnia 7 czerwca 2005 r. V CSK 3/05 i z dnia
13 lipca 2007 r. III CSK 180/07, niepubl.). Istotnym zagadnieniem prawnym może
być zatem tylko zagadnienie nowe, dotychczas nie rozwiązane w orzecznictwie
Sądu Najwyższego, związane z rozpoznawaną sprawą w ten sposób, że od jego
rozwiązania zależy jej prawidłowe rozstrzygnięcie, istotne jednak również dla
rozstrzygnięcia innych, podobnych spraw (porównaj między innymi postanowienia
4
Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 2003 r., III CK 120/03, niepubl. i z dnia
29 czerwca 2001 r. I PKN 33/01, OSNP 2003/9/228).
Zagadnienia przedstawione przez skarżącą nie spełniają powyższych
wymagań.
Żadne z nich nie zostało sformułowane w prawidłowy sposób. Pierwsze
w ogóle nie stanowi zagadnienia prawnego, lecz pytanie retoryczne, postawione
bez widocznego związku ze sprawą i bez odniesienia do jakichkolwiek przepisów
prawnych.
Drugie pytanie również nie odwołuje się do żadnych przepisów prawnych jak
też nie przedstawia jakichkolwiek kontrowersji czy rozbieżnych ocen prawnych,
a zatem niewątpliwie nie jest zagadnieniem „istotnym”, we wskazanym wyżej
rozumieniu.
Kwestie poruszone w trzecim zagadnieniu, w zakresie dotyczącym wykładni
art. 58 § 1 k.c., były już przedmiotem rozstrzygnięcia Sądu Najwyższego
w wyrokach z dnia 27 lutego 2003 r. IV CKN 1811/00, z dnia 16 stycznia 2001 r.
II CKN 350/00 i z dnia 28 października 2005 r. II CK 37/056 (niepubl.), natomiast
odpowiedź na pytanie, czy podjęcie uchwały w sposób niezgodny ze statutem
narusza zasady współżycia społecznego zależna jest od konkretnych okoliczności
sprawy i nie może mieć charakteru uniwersalnego, a zatem nie może stanowić
zagadnienia prawnego, w rozumieniu art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c. Należy przy tym
podkreślić, że Sąd Apelacyjny rozważył ewentualną sprzeczność zaskarżonej
uchwały z zasadami współżycia społecznego i trzecie pytanie skarżącej stanowi
w istocie polemikę z oceną Sądu w tym przedmiocie, co ewentualnie mogłoby
stanowić uzasadnienie odpowiedniej podstawy kasacyjnej, lecz nie uzasadnia
twierdzenia o występowaniu w sprawie istotnego zagadnienia prawnego.
Z tych wszystkich przyczyn Sąd Najwyższy na podstawie art. 3989
§ 2 k.p.c.
odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania, nie znajdując też okoliczności,
które w ramach przedsądu obowiązany jest brać pod uwagę z urzędu.
Na wniosek zawarty w odpowiedzi na skargę kasacyjną zasądzono
od powódki na rzecz strony pozwanej zwrot kosztów postępowania kasacyjnego
na podstawie art. 98 w zw. z art. 108 § 1, art. 391 § 1 i art. 39821
k.p.c.
5
eb
POSTANOWIENIE
Dnia 21 lutego 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Irena Gromska-Szuster
w sprawie z powództwa M. G.
przeciwko Zrzeszeniu Handlu i Usług w B.
o stwierdzenie nieważności uchwał, ewentualnie o uchylenie uchwał, ewentualnie
o ustalenie nieistnienia uchwał,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 21 lutego 2014 r.,
na skutek skargi kasacyjnej powódki
od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 11 kwietnia 2013 r.,
1) odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania;
2) zasądza od powódki na rzecz strony pozwanej kwotę
120 zł (sto dwadzieścia złotych), tytułem zwrotu kosztów
postępowania kasacyjnego.
2
UZASADNIENIE
Zaskarżonym wyrokiem z dnia 11 kwietnia 2013 r., wydanym po rozpoznaniu
apelacji obu stron, Sąd Apelacyjny uwzględniając apelację strony pozwanej zmienił
częściowo wyrok Sądu pierwszej instancji i oddalił powództwo o stwierdzenie
nieważności uchwał XXXV Nadzwyczajnego Zjazdu Delegatów Zrzeszenia Handlu i
Usług w B. z dnia 17 sierpnia 2011 r. w sprawie odwołania z funkcji prezesa
zarządu powódki M. G. oraz powołania do zarządu K. H. i powierzenia mu funkcji
prezesa zarządu. Sąd drugiej instancji zmienił też odpowiednio rozstrzygnięcie o
kosztach procesu, oddalił apelację powódki oraz orzekł o kosztach postępowania
apelacyjnego.
Sąd drugiej instancji uznał, że brak podstaw do uwzględnienia powództwa
opartego na art. 189 k.p.c. w zw. z art. 58 k.c. w sytuacji, gdy podstawą żądania
stwierdzenia nieważności zaskarżonych uchwał był zarzut, iż zostały one wydane
z naruszeniem postanowienia statutu pozwanego Zrzeszenia, a na gruncie art. 58
§ 1 k.c. przez pojęcie sprzeczności z ustawą należy rozumieć jedynie sprzeczność
z aktami prawnymi składającymi się na system źródeł prawa powszechnie
obowiązującego, zaś statuty osób prawnych nie mają takiego charakteru.
Sąd stwierdził również, iż nie można także uznać zaskarżonych uchwał za
sprzeczne z zasadami współżycia społecznego w rozumieniu art. 58 § 2 k.c. Skoro
bowiem Zjazd Delegatów stanowi reprezentację wszystkich członków zrzeszenia
i do jego wyłącznej kompetencji należy powoływanie i odwoływanie członków
zarządu, to właśnie w świetle zasad współżycia społecznego niedopuszczalna
byłaby taka wykładnia postanowień statutu, która ograniczałaby prawo tego organu
do podejmowania decyzji w przedmiocie wyboru swoich władz, uzależniając ją
wyłącznie od złożenia wniosku przez Radę Kupiecką. W ocenie Sądu członkowie
organizacji społecznej mają prawo do tego, by byli reprezentowani przez osoby,
które obdarzają zaufaniem, a zatem Zjazd Delegatów jest uprawniony do zmiany
prezesa zarządu, nawet jeżeli nie wpłynął w tym przedmiocie wniosek Rady
Kupieckiej, do kompetencji której, zgodnie ze statutem, należy składanie takich
wniosków.
W skardze kasacyjnej powódka, jako uzasadnienie wniosku o przyjęcie
skargi do rozpoznania, powołała się na przesłanki przedsądu przewidziane w art.
3
3989
§ 1 pkt 1 i 2 k.p.c. wskazując, że w sprawie występują trzy istotne zagadnienia
prawne: I. Czy zrzeszenie handlu i usług jest organizacją profesjonalną czy też
„koleżeńską” (jak stwierdził Sąd drugiej instancji) i jak to się przekłada na skutki
prawne stosowania statutu takiego podmiotu, II. Czy wobec zdawkowej regulacji
ustawowej ustawy z dnia 30 maja 1989 r. o samorządzie zawodowym niektórych
przedsiębiorców, do zrzeszeń handlu i usług stosuje się, w zakresie
nieuregulowanym tą ustawą, statut wydany na podstawie tej ustawy i III czy
podjęcie uchwały bez wymaganego statutem wniosku jedynie uprawnionego
organu osoby prawnej- Rady Kupieckiej- stanowi naruszenie prawa określone w art.
58 § 2 k.c. i w związku z tym jest sprzeczne z art. 5 k.c. i powoduje nieważność tej
uchwały?
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarżąca nie wykazała istnienia przesłanek przedsądu, na które się powołała.
Nie uzasadniła w ogóle przesłanki przewidzianej w art. 3989
§ 1 pkt 2 k.p.c.,
natomiast przedstawione przez nią zagadnienia nie mają charakteru istotnych
zagadnień prawnych w rozumieniu art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c.
Jak wielokrotnie wskazywał Sąd Najwyższy, skarżący, który jako
uzasadnienie wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania powołał się na
przesłankę przedsądu przewidzianą w art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c. powinien
przedstawić zagadnienie prawne przez jego odpowiednie sformułowanie, wskazać
przepis prawa, na tle którego wystąpiło, przedstawić kontrowersje i rozbieżne oceny
prawne, jakie wywołuje, wykazać ich poważny i uniwersalny charakter oraz
konieczność zajęcia stanowiska przez Sąd Najwyższy zarówno z uwagi
na potrzebę prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy, jak i potrzebę ujednolicenia
orzecznictwa sądowego (porównaj między innymi postanowienia z dnia 10 maja
2001 r. II CZ 35/01, OSNC 2002/1/11, z dnia 7 czerwca 2005 r. V CSK 3/05 i z dnia
13 lipca 2007 r. III CSK 180/07, niepubl.). Istotnym zagadnieniem prawnym może
być zatem tylko zagadnienie nowe, dotychczas nie rozwiązane w orzecznictwie
Sądu Najwyższego, związane z rozpoznawaną sprawą w ten sposób, że od jego
rozwiązania zależy jej prawidłowe rozstrzygnięcie, istotne jednak również dla
rozstrzygnięcia innych, podobnych spraw (porównaj między innymi postanowienia
4
Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 2003 r., III CK 120/03, niepubl. i z dnia
29 czerwca 2001 r. I PKN 33/01, OSNP 2003/9/228).
Zagadnienia przedstawione przez skarżącą nie spełniają powyższych
wymagań.
Żadne z nich nie zostało sformułowane w prawidłowy sposób. Pierwsze
w ogóle nie stanowi zagadnienia prawnego, lecz pytanie retoryczne, postawione
bez widocznego związku ze sprawą i bez odniesienia do jakichkolwiek przepisów
prawnych.
Drugie pytanie również nie odwołuje się do żadnych przepisów prawnych jak
też nie przedstawia jakichkolwiek kontrowersji czy rozbieżnych ocen prawnych,
a zatem niewątpliwie nie jest zagadnieniem „istotnym”, we wskazanym wyżej
rozumieniu.
Kwestie poruszone w trzecim zagadnieniu, w zakresie dotyczącym wykładni
art. 58 § 1 k.c., były już przedmiotem rozstrzygnięcia Sądu Najwyższego
w wyrokach z dnia 27 lutego 2003 r. IV CKN 1811/00, z dnia 16 stycznia 2001 r.
II CKN 350/00 i z dnia 28 października 2005 r. II CK 37/056 (niepubl.), natomiast
odpowiedź na pytanie, czy podjęcie uchwały w sposób niezgodny ze statutem
narusza zasady współżycia społecznego zależna jest od konkretnych okoliczności
sprawy i nie może mieć charakteru uniwersalnego, a zatem nie może stanowić
zagadnienia prawnego, w rozumieniu art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c. Należy przy tym
podkreślić, że Sąd Apelacyjny rozważył ewentualną sprzeczność zaskarżonej
uchwały z zasadami współżycia społecznego i trzecie pytanie skarżącej stanowi
w istocie polemikę z oceną Sądu w tym przedmiocie, co ewentualnie mogłoby
stanowić uzasadnienie odpowiedniej podstawy kasacyjnej, lecz nie uzasadnia
twierdzenia o występowaniu w sprawie istotnego zagadnienia prawnego.
Z tych wszystkich przyczyn Sąd Najwyższy na podstawie art. 3989
§ 2 k.p.c.
odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania, nie znajdując też okoliczności,
które w ramach przedsądu obowiązany jest brać pod uwagę z urzędu.
Na wniosek zawarty w odpowiedzi na skargę kasacyjną zasądzono
od powódki na rzecz strony pozwanej zwrot kosztów postępowania kasacyjnego
na podstawie art. 98 w zw. z art. 108 § 1, art. 391 § 1 i art. 39821
k.p.c.
5
eb