Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 lipca 2016 r.

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Legnicy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Regina Stępień

Protokolant: star. sekr. sądowy Ewelina Trzeciak

po rozpoznaniu w dniu 20 lipca 2016 r. w Legnicy

sprawy z wniosku L. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

o emeryturę

na skutek odwołania L. D.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

z dnia 7 kwietnia 2016 r.

znak (...)

oddala odwołanie

SSO Regina Stępień

Sygn. akt V U 504/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 7 kwietnia 2016 r., znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. odmówił wnioskodawcy L. D. prawa do emerytury, ponieważ wnioskodawca nie udowodnił wymaganego 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach. Zakład podał, iż nie uznał za udowodnione jako okresy pracy w szczególnych warunkach okresów zatrudnienia wnioskodawcy:

- w Zakładach (...) w P. od 18 sierpnia 1977 r. do 31 maja 1996 r. na podstawie dołączonego do wniosku świadectwa z dnia 8 sierpnia 2000 r., ponieważ nie określono charakteru pracy zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz nie powołano się na przepisy branżowe;

- w Przedsiębiorstwie (...)w K. od 6 maja 1996 r. do 30 kwietnia 1998 r., ponieważ w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 10 maja 2005 r. nie określono charakteru pracy zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz wykazane stanowisko jest niezgodne z powołanym przepisami branżowymi.

Od ww. decyzji odwołanie złożył wnioskodawca, wnosząc o jej zmianę poprzez przyznanie mu prawa do wcześniejszej emerytury. W uzasadnieniu podał, iż posiada wymagany okres pracy w szczególnych warunkach, albowiem w okresie od 18 sierpnia 1977 r. do dnia 31 maja 1996 r. pracował w Zakładach (...) w P. na stanowisku operator kokilarki – rynniarz, murarz pieców i urządzeń odlewniczych i modelarz odlewniczy w drewnie. Powyższe stanowisko pracy zostało wymienione w załączniku do wykazu A - Dz. III pkt. 21, 22, 23 i Dz. XIV poz. 10 stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Podał, iż będąc zatrudnionym w ww. zakładzie, wykonywał pracę związaną z wykonywaniem modeli odlewniczych do formowania na odlewaniu z drewna lub żywicy epoksydowej. Na modelarni było duże zapylenie środków szkodliwych dla zdrowia przez cały okres trwania pracy, tj. chemia z żeliwa, żywice epoksydowe, farby, lakiery, rozpuszczalniki, pył z obróbki drewna. Ponadto, notorycznie występował hałas z urządzeń pracujących na modelarni, który przekraczał dopuszczalne normy. Ciągle pracowały takie maszyny jak grubościówki, wiertarki, frezarki, wyrówniarki, szlifierki, piły taśmowe, tarczowe, tokarki. Wnioskodawca podał, iż następnie został zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w K., gdzie od dnia 6 maja 1996 r. do dnia 30 kwietnia 1998 r. pracował na stanowisku modelarza na budowie ekspertowej. Powyższe stanowisko pracy zostało wymienione w załączniku do wykazu A – Dz. III pkt. 21, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., a on pracował na tym stanowisku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szkodliwych dla zdrowia.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie, podnosząc te same argumenty co w zaskarżonej decyzji.

Sąd ustalił:

Wnioskodawca L. D. urodził się dnia (...) Wiek 60 lat wnioskodawca ukończył z dniem (...) Nie jest członkiem OFE.

Na dzień 1 stycznia 1999 r. ubezpieczony udowodnił 27 lat, 1 miesiąc i 15 dni ogólnego stażu pracy, w tym: 26 lat, 10 miesięcy i 27 dni okresów składkowych oraz 2 miesiące i 18 dni okresów nieskładkowych.

Dnia 5 lutego 2016 r. L. D. złożył wniosek o przyznanie emerytury w tzw. obniżonym wieku emerytalnym.

W wyniku rozpoznania wniosku ubezpieczonego, ZUS Oddział w L. w dniu 7 kwietnia 2016 r. wydał decyzję odmawiającą wnioskodawcy prawa do emerytury, zaskarżoną w niniejszej sprawie.

/bezsporne, nadto akta emerytalne ZUS/

W okresie od 18 sierpnia 1977 r. do 31 maja 1996 r. wnioskodawca był zatrudniony w Zakładach (...) w P.. Do ww. zakładu wnioskodawca został przyjęty na stanowisko rynniarza /operatora kokilarki/ i na stanowisku tym pracował ponad 9 miesięcy, tj. do dnia 31 maja 1978 r. Praca na stanowisku rynniarza była pracą przy odlewaniu żeliwnych rur kanalizacyjnych. Polegała na tym, że wnioskodawca stał przy zbiorniku z gorącym żeliwem o temp. 1300 stopni, przy wylewaniu żeliwa zgarniał żużel z rynny zalewowej przy pomocy metalowej zgarniaczki i posypywał grafitem zarówno zbiornik, jak i rynnę celem konserwacji.

Z dniem 1 czerwca 1978 r. wnioskodawcy powierzono obowiązki murarza pieców i urządzeń odlewniczych na Dziale Odlewni (...), a w dniu 6 grudnia 1978 r. przeniesiono go na zupełnie odrębny od Odlewni dział, tj. na Dział Narzędziowni, na stanowisko modelarza odlewniczego w drewnie i na tym stanowisku wnioskodawca pracował do końca zatrudnienia w ww. zakładzie, tj. do dnia 31 maja 1996 r. Na Dziale Modelarni stanowiącym część Działu Narzędziowni wnioskodawca zajmował się głównie wykonywaniem modeli z drewna i żywic epoksydowych. Modele te wykonywane były albo ręcznie albo przy użyciu maszyny. W dalszym toku procesu produkcyjnego służyły do wykonywania form, a te następnie służyły do wykonania odlewów. Wnioskodawca wykonywał ww. modele w drewnie na podstawie rysunku, a następnie model taki malował farbami, przeważnie nitro, i przekazywał kontroli jakości. Model taki szedł do magazynu modeli i tam pobierany był przez formierzy, którzy zajmowali się wykonywaniem form z mas formierskich. Taka forma na dalszym etapie produkcji służyła do wykonania odlewu żeliwnego.

W dniu 6 maja 1996 r. wnioskodawca podjął zatrudnienie w Przedsiębiorstwie (...) w K. na stanowisku modelarza na budowie eksportowej w Czechach. Zatrudnienie powyższe trwało do 30 kwietnia 1998 r. W czasie ww. zatrudnienia wnioskodawca –podobnie jak w (...)pracował przy wykonywaniu modeli z drewna i żywic epoksydowych.

W dniu 8 sierpnia 2000 r. pracodawca wnioskodawcy – Zakłady (...) w P.– wystawił wnioskodawcy świadectwo, w którym wskazał, iż L. D. w okresie od 18 sierpnia 1977 r. do 31 maja 1996 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace na stanowisku: operatora kokilarki –rynniarza, murarza pieców i urządzeń odlewniczych, modelarza odlewniczego w drewnie, wymienione w dziale III i XIV, poz. 21 i 22, 10 pkt 3 i 1, 1 wykazu stanowiącego załącznik Dz.U. 8/83 A poz. 43 R.R.M.

W wystawionym dnia 10 maja 2005 r. świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach Przedsiębiorstwo (...) w K. wskazało, że wnioskodawca w okresie od 6 maja 1996 r. do 30 kwietnia 1998 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace na stanowisku modelarz odlewniczy wymienionym w wykazie A, w dziale III, poz. 21 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.

Dowód: akta emerytalne wnioskodawcy, w tym: świadectwa pracy, świadectwa wykonywania

prac w szczególnych warunkach

akta osobowe wnioskodawcy, w tym: umowy o pracę, angaże, świadectwo pracy

zeznania świadków:

J. W. k. 36v-37, e-protokół z dnia 20.07.2016 r. 00:10:17 i nast.

T. R. k. 37, e-protokół z dnia 20.07.2016 r. 00:31:05

przesłuchanie wnioskodawcy k. 37-37v, e-protokół z dnia 20.07.2016 r. 00:43:24 i

nast.

Sąd zważył:

Odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie.

Obowiązująca od 1 stycznia 1999 r. ustawa o emeryturach i rentach z FUS przewiduje różne podstawy nabycia prawa do emerytury, uzależniając je od daty urodzenia ubezpieczonego. Osoby urodzone po 31 grudnia 1948 r. –jak wnioskodawca– generalnie nabywają prawo do emerytury powszechnej w chwili osiągnięcia wieku emerytalnego, który został określony w art. 24 tej ustawy. W przypadku mężczyzn urodzonych po dniu 30 września 1953 r. wiek ten wynosi co najmniej 67 lat (art. 24 ust. 1b pkt 20).

Cyt. wyżej ustawa emerytalna dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r. przewiduje jednak dodatkowo możliwość nabycia prawa do emerytury w tzw. obniżonym wieku emerytalnym, z tytułu pracy w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze na podstawie art. 184 tej ustawy. Wobec nieosiągnięcia przez wnioskodawcę powszechnego wieku emerytalnego, sporną kwestią pozostawało więc, czy spełnia on warunki do nabycia świadczenia w tzw. obniżonym wieku emerytalnym.

Zgodnie z treścią przepisu art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40 wskazanej ustawy, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat –dla mężczyzn oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27, tj. 25 lat dla mężczyzn. Emerytura, o której mowa wyżej, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu.

Zgodnie zaś z treścią przepisu art. 32 ust. 1 cyt. ustawy emerytalnej, ubezpieczonym urodzonym przed 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1. Wiek emerytalny, o którym mowa we wskazanym przepisie, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom zatrudnionym w szczególnych warunkach przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, tj. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zgodnie z § 4 tego rozporządzenia pracownik, który wykonywał pracę w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia 25 lat, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Wykazanie ogólnego i szczególnego stażu pracy w wymiarze wyższym niż 25 i 15 lat nie mają znaczenia dla ustalenia samego prawa do świadczenia, a jedynie wpływają na jego wysokość.

Jak wynika z akt niniejszej sprawy, wnioskodawca w dniu (...)ukończył 60 lat, nie przystąpił do OFE oraz posiada wymagany ogólny okres zatrudnienia 25 lat. Sporne w sprawie pozostawało jedynie, czy wnioskodawca ma wymagany okres 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy do stażu pracy w szczególnych warunkach żadnego okresu zatrudnienia. Wnioskodawca twierdził, iż przez cały okres zatrudnienia, tj. od 18 sierpnia 1977 r. do 30 kwietnia 1998 r., w (...) w P., a następnie w Przedsiębiorstwie (...) w K., pracował w szczególnych warunkach przy pracach wymienionych w załączniku do cyt. wyżej rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., tj. w wykazie A, dziale III pod poz. 21, 22 i 23, a nadto w wykazie A, dziale XIV pod poz. 10.

W ocenie Sądu, w realiach rozpoznawanej sprawy wnioskodawca nie wykazał na dzień wejścia w życie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r., tj. na dzień 1 stycznia 1999 r., wymaganych 15 lat okresów pracy w warunkach szczególnych. Przekonują o tym w sposób niebudzący wątpliwości dokumenty znajdujące się w aktach osobowych wnioskodawcy z okresu jego zatrudnienia w (...) w P. oraz zeznania świadków i przesłuchanie samego wnioskodawcy.

Jak słusznie zauważył w odwołaniu wnioskodawca –dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy, przy czym praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Stanowisko powyższe jest ugruntowane w orzecznictwie (por. np. wyrok SN z dnia 18 lutego 2015 r., III UK 114/14). Dokumentem potwierdzającym fakt wykonywania pracy w szczególnych warunkach jest świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach. W orzecznictwie podkreśla się jednak, że ww. świadectwo jako dokument prywatny nie jest bezwzględnie wiążące w postępowaniu sądowym, gdyż stosownie do treści art. 245 k.p.c. stanowi dowód tylko tego, że osoba, która je podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie (por. wyrok SA w Gdańsku z dnia 19 lutego 2015 r., III AUa 1559/14). W związku z tym, że świadectwo pracy czy świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., gdyż podmiot je wydający nie jest organem państwowym ani organem wykonującym zadania z zakresu administracji państwowej, Sąd nie jest w żaden sposób związany oceną charakteru zatrudnienia pracownika dokonaną przez pracodawcę w wystawionym pracownikowi świadectwie pracy czy w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Ma ono służyć jedynie celom dowodowym. Dokument ten podlega co do swojej wiarygodności i mocy dowodowej takiej samej ocenie, jak każdy inny dowód (por. wyrok SA w Rzeszowie z dnia 28 maja 2013 r., III AUa 202/13, wyrok SA w Gdańsku z dnia 26 września 2013 r., III AUa 154/13).

W rozpoznawanej sprawie byli pracodawcy wystawili wnioskodawcy świadectwa pracy w szczególnych warunkach, jednakże świadectwa te –podobnie jak i inne dowody zgromadzone w niniejszym postępowaniu podlegały ocenie Sądu, a analiza tych dowodów doprowadziła Sąd do przekonania, że wnioskodawca w spornym okresie nie wykonywał prac w szczególnych warunkach. Załącznik do cyt. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. –wykaz A w dziale III jako prace w szczególnych warunkach „W hutnictwie i przemyśle metalowym” w poddziale „odlewanie staliwa, żeliwa, metali nieżelaznych i rur” wymienia trzy grupy prac: pod poz. 21 –przygotowywanie mas formierskich i prace formierzy oraz rdzeniarzy, pod poz. 22 –obsługa żeliwiaków, rozlewni i ich urządzeń pomocniczych i pod poz. 23 –wybijanie, oczyszczanie i wykańczanie odlewów. Z dokumentów zawartych w aktach osobowych wnioskodawcy, jego aktach ubezpieczeniowych oraz na podstawie zeznań świadków i przesłuchania samego wnioskodawcy Sąd ustalił, że L. D. przez zdecydowaną większość okresu zatrudnienia, albowiem już od 6 grudnia 1978 r. do 30 kwietnia 1998 r., wykonywał prace modelarza odlewniczego w drewnie. Praca ta w Zakładach (...) wykonywana była na Dziale Modelowni będącej częścią Działu Narzędziowni. Był to zupełnie odrębny od Działu Odlewni dział. Wnioskodawca, pracując w tym charakterze, zajmował się wykonywaniem modeli z drewna i żywic epoksydowych, ręcznie albo przy użyciu maszyny. Dopiero w dalszym toku procesu technologicznego –w którym wnioskodawca już nie uczestniczył– model taki trafiał do formierzy, którzy wykonywali formy, a te dalej do Odlewni, gdzie wykonany był odlew żeliwny. Powyższy, wynikający z materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszym postępowaniu, charakter pracy ubezpieczonego nie pozwala na zaliczenie tej pracy do któregokolwiek z rodzajów prac wymienionych w dziale III wykazu A. Wykonywanie modeli z drewna nie może być bowiem uznane za przygotowywanie mas formierskich czy pracę formierza bądź rdzeniarza; nie jest to też obsługa żeliwiaków, rozlewni i ich urządzeń pomocniczych, ani wybijanie, oczyszczanie i wykańczanie odlewów. A zatem, w świetle powyższych uwag, pracy wnioskodawcy na stanowisku modelarza odlewniczego w drewnie nie można uznać za pracę w szczególnych warunkach w rozumieniu cyt. wyżej przepisów. Ewentualnie, za pracę taką można by było uznać pracę wnioskodawcy na stanowisku rynniarza (wykaz A, dział III, poz. 22) czy murarza pieców i urządzeń odlewniczych (wykaz A, dział XIV, poz. 10), jednakże okres, przez jaki wnioskodawca w tym charakterze pracował (od 18 sierpnia 1977 r. do 5 grudnia 1978 r.) jest niewystarczający do uznania, iż spełnia on wszystkie warunki przyznania mu prawa do spornego świadczenia.

Mając na uwadze powyższe, wobec niewykazania, iż prace wykonywane przez wnioskodawcę w spornym okresie mogą być zaliczone do prac w szczególnych warunkach wymienionych w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., Sąd nie mógł podzielić stanowiska ubezpieczonego o spełnieniu warunku posiadania wymaganego ustawą stażu 15 lat pracy w takich warunkach. Z powyższych względów uznał, iż wnioskodawca nie spełnił przesłanek do przyznania mu emerytury w tzw. obniżonym wieku emerytalnym, a stwierdzająca to zaskarżona decyzja organu rentowego była prawidłowa. Dlatego też, Sąd –na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.– odwołanie L. D. oddalił, o czym orzekł w sentencji wyroku.