Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 lipca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 17 lipca 2013 r. w Szczecinie

sprawy S. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. W..

o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy

na skutek apelacji ubezpieczonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 31 października 2012 r. sygn. akt VI U 204/12

oddala apelację.

SSO del. Beata Górska SSA Zofia Rybicka - Szkibiel SSA Urszula Iwanowska

Sygn. akt III AUa 154/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 26 stycznia 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił ubezpieczonemu S. K. dalszej wypłaty renty, albowiem Komisja Lekarska ZUS orzeczeniem z dnia 11 stycznia 2012 r., uznała, że ubezpieczony nie jest niezdolnego do pracy.

Ubezpieczony S. K. odwołał się od wydanej decyzji wskazując, że stan jego zdrowia, nie pozwala mu na podjęcie zatrudnienia.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podtrzymując argumentację, jak w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 31 października 2012 r. oddalił odwołanie ubezpieczonego od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w G. z dnia 26 stycznia 2012 r., znak (...).

Sąd Okręgowy ustalił i zważył co następuje:

S. K. urodzony (...), posiada wykształcenie w zawodzie fryzjer. Pracował jako fryzjer, murarz, tynkarz, pomocnik murarza. Ubezpieczony pobierał rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy przyznaną mu decyzją z dnia 22.03.2011 r., która to przysługiwała mu do dnia 31.12.2011 r. Wniosek o ponowne przyznanie świadczenia rentowego S. k. złożył w dniu 17.11.2011 r. Komisja Lekarska ZUS w Z. orzeczeniem z dnia 11.01.2012 r. rozpoznała u S. K. zmiany zwyrodnieniowe stawów i kręgosłupa, dnę moczanową, nadciśnienie tętnicze , cukrzycę typu 2, przy czym nie uznała dalszej niezdolności do pracy wnioskodawcy.

Zaskarżoną decyzją ZUS odmówił ubezpieczonemu prawa do dalszej wypłaty renty.

Biegli sądowi: diabetolog, kardiolog, reumatolog, neurolog i ortopeda rozpoznali u ubezpieczonego stan kardiologiczny stabilny, cukrzycę typu 2 leczoną doustnym środkiem przeciw cukrzycowym, bóle kręgosłupa na tle wczesnych zmian zwyrodnieniowych bez ograniczenia funkcji i bez objawów korzeniowych, zmiany zwyrodnieniowe stawów łokciowych i kolanowych bez istotnego ograniczenia funkcji. Jednocześnie biegli uznali, że ubezpieczony nie jest niezdolny do pracy zgodnej z poziomem kwalifikacji.

Dalej sąd pierwszej instancji wskazał, iż na skutek odwołania się ubezpieczonego od decyzji, istotnym w sprawie, było ustalenie i rozstrzygnięcie czy spełnia on warunki niezbędne do uznania, iż nadal po dniu 31.12.2011 r. jest osobą, co najmniej częściowo niezdolną do pracy, charakteru tej niezdolności tj. czy jest trwała czy okresowa, czy też stan jego zdrowia uległ poprawie, a jeśli tak, to w czym się ona przejawia.

Zgodnie z przepisem art. 107 ustawy z dnia 17.12.1998r o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004r nr 39 poz.353 ze zm.) prawo do świadczeń uzależnionych od niezdolności do pracy oraz wysokość tych świadczeń ulega zmianie, jeżeli w wyniku badania lekarskiego, przeprowadzonego na wniosek lub z urzędu ustalono zmianę stopnia niezdolności do pracy , brak tej niezdolności lub jej ponowne powstanie. Natomiast przepis art. 12 stanowi, iż niezdolną do pracy w rozumieniu w/w ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, zaś częściowo niezdolną jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Stosownie do treści art. 13 w/w ustawy przy ocenie stopnia i trwałości niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się: 1) stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia lub rehabilitacji; 2) możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Wobec, niekorzystnego dla ubezpieczonego orzeczenia Komisji Lekarskiej ZUS, Sąd pierwszej instancji dopuścił dowód z opinii biegłych specjalistów celem ustalenia stanu zdrowia ubezpieczonego i jego wpływu na zdolność do pracy.

I tak w ocenie kardiologicznej wskazano, iż ubezpieczony nie dokumentuje utrwalonych zaburzeń rytmu serca, aktywnej choroby wieńcowej, powikłań nerkowych i mózgowych w nadciśnieniu tętniczym oraz niewydolności serca oraz nie zachodzi u niego istotny defekt hemodynamiczny, przy czym podniesiono, iż ubezpieczony nie wymaga diagnostyki szczegółowej, w tym inwazyjnej. Z opinii diabetologicznej wynika natomiast, że ubezpieczony leczony jest doustnymi środkiem przeciwcukrzycowym, jednocześnie nie stwierdzono u niego zaawansowanych przewlekłych powikłań cukrzycy. Natomiast w ocenie reumatologa u ubezpieczonego nie stwierdzono istotnego ograniczenia funkcji kręgosłupa, jak również stawów obwodowych, przy czym podniesiono, iż ubezpieczony nie podaje przy tym typowych napadów dny moczanowej. Z opinii ortopedyczno – neurologicznej wynika zaś, że u S. K. stwierdzono zespół bólowy kręgosłupa bez istotnego ograniczenia ruchomości przy zachowanej gibkości, przy ujemnych objawach korzeniowych, ubytkowych i rozciągowych, oraz bolesne ruchy stawów ręki prawej i stawu łokciowego prawego, miernie wyrażony obrzęk palców rąk i paluchów stóp oraz stawów kolanowych, chondropatię rzepek. Jednocześnie biegli określili, że stan ten nie upośledza znacząco funkcji kończyn górnych i dolnych, chód jest sprawny z utykaniem na prawą kończynę dolną. Nadto wskazali, iż w obrazie rtg widoczne są zmiany zwyrodnieniowo – dyskopatyczne kręgosłupa w postaci zwężenia przestrzeni miedzykręgowych, sklerotyzacji płytek, granicznych i osteofitów krawędzi trzonów oraz zmiany zwyrodnieniowe stawów łokciowych i kolanowych. Równocześnie biegli nie stwierdzili istotnych funkcjonalnie zaników mięśniowych, przykurczów stawowych i zniekształceń kończyn i w ich ocenie stan narządu ruchu i układu nerwowego, nie narusza w sposób istotny sprawności motorycznej organizmu i nie upośledza wydolności chodu ubezpieczonego.

Kontynuując sąd meriti wskazał, iż poprawa stanu zdrowia w ocenie biegłych sprowadza się do braku istotnego funkcjonalnego ograniczenia ruchomości kręgosłupa czy dodatkowych objawów korzeniowych, istotnych funkcjonalnie zaników mięśniowych i przykurczów stawowych, przy jednoczesnej poprawie zakresu ruchów stawów kolanowych i kręgosłupa.

W świetle opinii biegłych, zgromadzonych w sprawie, Sąd Okręgowy przeanalizował okres zatrudnienia i posiadane przez ubezpieczonego kwalifikacje zawodowe. Ocena niezdolności do pracy przebiega bowiem w płaszczyznach: medycznej , gdzie brany jest pod uwagę charakter i przebieg procesów chorobowych oraz ich wpływ na stan czynnościowy organizmu oraz socjalnej, na której uwzględnia się posiadane kwalifikacje, wiek, zawód, wykonywane czynności i warunki pracy oraz możliwość dalszego wykonywania pracy zarobkowej, a także możliwość przywrócenia zdolności do pracy przez leczenie i rehabilitację lub przekwalifikowanie zawodowe ( zob. Wyrok SN z 10.06.1999r II UKN 675/98 OSNP 1000/16/624).

Ubezpieczony posiada wykształcenie zawodowe i przez cały okres zatrudnienia świadczył pracę fizyczną. Biegli uznali, iż ubezpieczony jest zdolny do wykonywania prac zgodnie z poziomem kwalifikacji.

Analizując całość zebranego w sprawie materiału dowodowego Sąd pierwszej instancji nie znalazł podstaw do uwzględnienia odwołania ubezpieczonego. Subiektywne odczucia odwołującego się nie stanowią dowodu w sprawie. Sąd Okręgowy podziela stanowisko Sądu Najwyższego - wyrok z dnia 4.08.1999 r. w sprawie I PKN 20/99, OSNAP 2000/22/807 SN - iż potrzeba powołania innego biegłego powinna wynikać z okoliczności sprawy, a nie z samego nie zadowolenia strony z dotychczas złożonej opinii, jak również stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z 19.03.1997 r. II UKN 45/979 OSNAPiUS nr 1 poz. 24 z 1998 r., iż Sąd nie jest obowiązany do uwzględniania kolejnych wniosków dowodowych strony tak długo , aż udowodni ona korzystną dla siebie tezę. Na akceptację zasługuje również stanowisko wyrażone w orzecznictwie, że „o niezdolności do pracy nie decyduje sam fakt występowania schorzeń, lecz ocena, czy i w jakim zakresie wpływają one na utratę zdolności do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami (...)" - wyrok Sądu Najwyższego z dnia 01.12.2001 r. II UKN 113/00, OSNP 2002/14/343. Ubezpieczony zakwestionował opinię jedynie w zakresie jej wniosków końcowych, jednakże odmienna ocena stanu zdrowia prezentowana przez ubezpieczonego od oceny zawartej w opinii biegłych specjalistów z dziedzin odpowiadających jego schorzeniom, bez istotnych zarzutów, które mogłyby podważyć miarodajność opinii biegłych nie powodowała konieczności powołania kolejnych biegłych. Istnienie dolegliwości i konieczność ich leczenia nie powoduje jeszcze niezdolności do pracy w rozumieniu przepisu art. 12. Musi ona bowiem powodować utratę zdolności do pracy zarobkowej. Występujące u ubezpieczonego schorzenia nie przybierają, w ocenie biegłych i Sądu rozstrzygającego, już takiego stopnia, który powodowałby niezdolności do pracy zgodnej z poziomem kwalifikacji. Sąd ma za zadanie rozstrzygnąć zaistniały między stronami spór w oparciu o rzeczywisty stan faktyczny i przepisy prawa, które narzucają kryteria, jakie strona powodowa winna spełnić, a których w przedmiotowej sprawie nie spełnia. Przyjmując zatem, że okoliczności sprawy wobec zgromadzonego w aktach materiału dowodowego zostały dostatecznie wyjaśnione, Sąd Okręgowy uznał, iż decyzja organu rentowego była prawidłowa.

Apelację od wyroku wniósł ubezpieczony, który wskazał, iż ukończył tylko 8 klas szkoły podstawowej i nie ma żadnych kwalifikacji zawodowych. Co się zaś tyczy zawodu fryzjera, to pracował, ale jedynie jako pomocnik u fryzjera. Nadto w uzupełnieniu swojego stanowiska wskazał, iż opinia sporządzona w przedmiotowej sprawie jest nieprawidłowa, bo nie może tak być, aby najpierw sporządzano wnioski końcowe opinii, a dopiero pozostałe jej części. Równocześnie ubezpieczony wyraził swoje niepochlebne stanowisko co do sposobu rozpoznania jego sprawy, twierdząc, iż została ona „spaprana”. Tak podnosząc, apelujący wniósł o przyznanie mu renty z tytułu częściowej niezdolności na stałe, albowiem do pełnego wieku emerytalnego pozostało mu jedynie 3 lata.

Organ rentowy nie ustosunkował się do apelacji ubezpieczonego.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja ubezpieczonego okazała się nieuzasadniona.

Sąd Apelacyjny na wstępie zauważa, iż ubezpieczony w apelacji nie wskazał żadnych merytorycznych argumentów odnośnie wydanego rozstrzygnięcia, które mogłyby podważyć prawidłowość stanowiska Sądu I instancji. Przede wszystkim, nie wskazał schorzeń, które nie zostały wzięte pod uwagę przez sporządzających opinię, a które mogłoby świadczyć o niepełności czy wadliwości przedmiotowych, a także podważać fachowość osób je sporządzających. Mimo to tut. Sąd poddał przedmiotowe rozstrzygnięcie kontroli instancyjnej, w wyniku której podzielił w całości ustalenia faktyczne oraz rozważania prawne poczynione przez Sąd Okręgowy, przyjmuje je za własne, co powoduje, iż nie ma konieczności ich ponownego szczegółowego przytaczania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1998r. sygn. I PKN 339/98, opubl. w OSNAPiUS z 1999r., z. 24, poz. 776).

Kwestią sporną w niniejszej sprawie było ustalenie, czy S. K. po dniu 31 grudnia 2011 roku spełniał nadal warunki do ustalenia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Sąd Apelacyjny zauważa, że ocena niezdolności do pracy winna być dokonana w niniejszej sprawie przez pryzmat regulacji art. 12, 13 w zw. z art. 107 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r., o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r., Nr 153, poz. 1227). Natomiast ustalenie stopnia i zaawansowania chorób oraz ocena ich wpływu na stan czynnościowy organizmu wymaga wiadomości specjalnych, a zatem, okoliczności tych można dowodzić tylko przez dowód z opinii biegłych (art. 278 k.p.c.).

Sąd Okręgowy prawidłowo więc, w celu ustalenia faktycznego stanu zdrowia ubezpieczonego, przeprowadził dowód z opinii biegłych sądowych o specjalnościach adekwatnych do schorzeń ubezpieczonego, tj. diabetologa, kardiologa, reumatologa, neurologa i ortopedy.

Wobec treści apelacji należy zaznaczyć, że niezdolność do pracy jest kategorią prawną, wymagającą dla zakwalifikowania danego stanu faktycznego dokonania ustaleń na podstawie opinii biegłych w zakresie wymagającym wiedzy medycznej. Dla oceny i stopnia zaawansowania chorób, ich wpływu na stan czynnościowy organizmu uprawnione są osoby posiadające fachową wiedzę medyczną, a zatem okoliczności tych można dowodzić tylko przez dowód z opinii biegłych. Dowód z opinii biegłego podlega natomiast ocenie według art. 233 §1 kpc. Zgodnie z wyjaśnieniem udzielonym przez Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 17 maja 1974 r., sygn. akt I CR 100/74 opinia biegłego tak, jak każdy inny dowód, podlega ocenie sądu orzekającego tak co do jej zupełności i zgodności z wymaganiami formalnymi, jak i co do jej mocy przekonywującej. Wskazać należy, iż kryteria mające w tym przypadku dla oceny materiału dowodowego zastosowanie, sformułował Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 7 listopada 2000 r., I CKN 1170/98, OSNC 2001/4/64 wyjaśniając, iż opinia biegłego podlega ocenie na podstawie właściwych dla jej przymiotu kryteriów zgodności z zasadami logiki, wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego, podstaw teoretycznych opinii, a także sposobu motywowania oraz stopnia stanowczości wyrażonych w niej wniosków. Takiej oceny dokonał Sąd Okręgowy i na podstawie wszechstronnej oceny materiału zgromadzonego w sprawie wysnuł prawidłowe wnioski.

Sąd Apelacyjny, ustosunkowując się do podnoszonych w apelacji zarzutów, dokonał ponownej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego i doszedł do przekonania, że zarzuty apelacji są niezasadne.

Należy powtórzyć za Sądem pierwszej instancji, że przedmiotem rozstrzygania w niniejszej sprawie nie jest to czy skarżący jest chory, ale czy jest niezdolny do pracy, a to wymagało już odniesienia stanu zdrowia do jego kwalifikacji zawodowych.

Z opinii biegłych powołanych w sprawie (k-39-41) wynika, iż w stanie zdrowia ubezpieczonego doszło do poprawy albowiem obecnie nie stwierdzono u apelującego istotnego funkcjonalnie ograniczenia ruchomości kręgosłupa, ani dodatnich objawów korzeniowych, istotnych funkcjonalnie zaników mięśniowych i przykurczy stawowych, które świadczyłyby o aktywnie postępującym przewlekłym procesie chorobowym. Jednocześnie biegli wskazali, że od czasu ostatniego orzekania częściowej niezdolności do pracy, wnioskodawca nie wymagał intensywnego leczenia zachowawczego, pogłębienia diagnostyki radiologicznej, podjęcia leczenia operacyjnego istniejących schorzeń, nie był też hospitalizowany z powodu schorzeń narządu ruchu. Istniejące schorzenia nie osiągnęły takiego stopnia zaawansowania klinicznego, który powodowałby obecnie częściową lub całkowitą niezdolność do pracy zarobkowej.

W ocenie Sądu Apelacyjnego opinia biegłych wydana w sprawie, chociaż rzeczywiście została dość niestarannie pod względem estetycznym sporządzona, to nie podważa to jej wartości merytorycznej, albowiem jest wydana zgodnie ze zleceniem sądu i odpowiada wyczerpująco na postawione przez sąd pytania. Opinia ta została wydana przez biegłych sądowych-specjalistów posiadających wieloletnią praktykę zawodową, cieszących się autorytetem. Stanowiska wszystkich lekarzy badających ubezpieczonego były dostatecznie szczegółowe, obejmowały nie tylko wywiad przeprowadzony bezpośrednio z badanym i wyniki badania, ale także wykaz rozpoznanych schorzeń i ocenę ich wpływu na zdolność do pracy. Ponadto obejmowały także szczegółowe uzasadnienie wyciągniętych wniosków.

Z tych powodów brak jest przesłanek do negowania prawidłowości opinii biegłych sądowych w zakresie oceny stanu zdrowia i zdolności do pracy ubezpieczonego. W konsekwencji, w ocenie Sądu odwoławczego przedmiotowa opinia mogła stanowić podstawę do stanowczego rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, pozwalając sądowi pierwszej instancji na przyjęcie, że ubezpieczony nie jest niezdolny do pracy zgodnie z jego kwalifikacjami, pomimo występowania u niego schorzeń wymienionych w opinii.

Jak wynika z akt ubezpieczony ma wykształcenie podstawowe, a zatem ma możliwość podjęcia różnego rodzaju prac fizycznych oczywiście nie wymagających specjalnie dużego wysiłku fizycznego. Jednocześnie Sąd Apelacyjny wskazuje, że renta z tytułu niezdolności do pracy nie jest świadczeniem socjalnym. Sąd ocenia bowiem jedynie to czy zostały spełnione przesłanki ustawowe warunkujące uzyskanie prawa do świadczenia, a wśród nich brak jest takich, które byłyby związane z sytuacją materialną ubezpieczonego.

Reasumując należy stwierdzić, że apelacja ubezpieczonego sprowadzająca się w istocie do polemiki z prawidłowymi ustaleniami Sądu Okręgowego i oparta wyłącznie na subiektywnym przekonaniu strony skarżącej, nie popartej przy tym racjonalną argumentacją. Dlatego też nie mogły stanowić uzasadnionej podstawy apelacyjnej.

Na koniec Sąd Apelacyjny zauważa, iż postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych ma charakter kontrolny, służy badaniu prawidłowości decyzji organu rentowego (tak też wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z 2012.06.06, sygn. akt III UK 105/11). Postępowanie dowodowe przed sądem jest postępowaniem sprawdzającym, weryfikującym ustalenia dokonane przez organ rentowy (por. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 9 maja 2007 r., I UZP 1/07, OSNP 2007 nr 21-22, poz. 323). W postępowaniu odwoławczym od decyzji odmawiającej prawa do świadczenia sąd ubezpieczeń społecznych ocenia przy tym legalność decyzji według stanu rzeczy istniejącego w chwili jej wydania (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 2004 r., II UK 395/03, OSNP 2005 nr 3, poz. 43 oraz z dnia 7 lutego 2006 r., I UK 154/05). W zgodzie z powyższym ocena stanu zdrowia ubezpieczonego mogła być dokona wyłącznie na dzień wydania decyzji. Przedłożone zatem w trakcie postępowania sądowego dokumenty pozostają bez wpływu na ocenę stanu zdrowia ubezpieczonego w realiach przedmiotowej sprawy. Jeżeli jednak po tej dacie albo później w stanie zdrowia ubezpieczonego nastąpiłoby pogorszenie to ubezpieczony zawsze może złożyć nowy wniosek o prawo do renty.

W konsekwencji, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację w całości jako nieuzasadnioną.

SSA Urszula Iwanowska SSA Zofia Rybicka – Szkibiel del. SSO Beata Górska