Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 września 2016 r.

Sąd Okręgowy w Kielcach II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Teresa Kołbuc

Sędziowie: SSO Beata Piwko

SSO Rafał Adamczyk (spr.)

Protokolant: starszy protokolant sądowy Agnieszka Baran

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 września 2016 r. w Kielcach

sprawy z powództwa D. D.

przeciwko M. B.

o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego

na skutek apelacji powódki od wyroku Sądu Rejonowego w Staszowie

z dnia 10 marca 2016 r., sygn. akt I C 492/15

oddala apelację i zasądza od D. D. na rzecz M. B. kwotę 120 (sto dwadzieścia) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt II Ca 746/16

UZASADNIENIE

W pozwie wniesionym w dniu 7 września 2015 r., skierowanym przeciwko M. B., powódka D. D. domagała się pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego - wyroku Sądu Rejonowego w Sandomierzu z dnia 29 lipca 2014 r., wydanego w sprawie VI C 483/13, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności oraz zasądzenia kosztów procesu. W uzasadnieniu żądania powódka podała, że toczy się przeciwko niej postępowanie egzekucyjne na podstawie wyroku wydanego przez Sąd Okręgowy w Kielcach w sprawie II Ca 1061/14, oddalającego apelację D. D. od wyroku Sądu Rejonowego w Sandomierzu z dnia 29 lipca 2014 r., sygn. akt VI C 483/13. Zdaniem powódki, po wydaniu postanowienia w sprawie VI Ns 123/13 Sądu Rejonowego w Sandomierzu pozwana utraciła wszelkie podstawy do egzekwowania wyroku w sprawie o naruszenie posiadania, bowiem nie nabyła w drodze zasiedzenia służebności gruntowej obciążającej działkę nr (...), stanowiącą własność D. D.. Mimo to, M. B. usiłowała na podstawie tytułu wykonawczego ze sprawy VI C 483/13 (II Ca 1061/14) zmusić D. D. do usunięcia z jej posesji desek, bloczków i innych przedmiotów. ingerując w prawo własności powódki.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie na jej rzecz od powódki kosztów procesu. Zarzuciła, że D. D. nie respektuje wyroku wydanego w sprawie VI C 483/13 i wybudowała na drodze dojazdowej betonowe ogrodzenie, natomiast okoliczności podnoszone przez powódkę nie mają znaczenia w niniejszej sprawie, bowiem postanowienie Sądu Okręgowego w Kielcach z dnia 21 kwietnia 2015 r., sygn. akt II Ca 221/15, zmieniające postanowienie Sądu Rejonowego w Sandomierzu z dnia 25 listopada 2014 r., sygn. akt VI Ns 123/13 i oddalające wniosek M. B. o zasiedzenie służebności przechodu i przejazdu na działce powódki nie jest orzeczeniem stwierdzającym, że stan posiadania powstały na skutek naruszenia jest zgodny z prawem, a tym samym nie może być uznane jako jedna z przesłanek unormowanych w treści art. 840 k.p.c., uprawniających do wytoczenia powództwa przeciwegzekucyjnego.

Wyrokiem z dnia 10 marca 2016 r., sygn. akt I C 492/15, Sąd Rejonowy w Staszowie oddalił powództwo w całości (punkt 1.); zasądził od powódki D. D. na rzecz pozwanej M. B. kwotę 77 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego (punkt 2.).

Sąd Rejonowy ustalił, że wyrokiem Sądu Rejonowego w Sandomierzu z dnia 29 lipca 2014 r. w sprawie VI C 483/13 nakazano pozwanej D. D. przywrócenie posiadania na rzecz powódki M. B. poprzez usunięcie z drogi dojazdowej oznaczonej jako działka ewidencyjna nr (...), obręb C., prowadzącej do posesji M. B., zlokalizowanej w C. na działce ewidencyjnej nr (...), przedmiotów uniemożliwiających M. B. przejazd i przechód, a w szczególności w postaci bron, pustaków, gałęzi, desek oraz nakazano pozwanej D. D. zaniechania dalszych naruszeń posiadania określonych w punkcie I wyroku w przyszłości, w szczególności skutkujących niemożnością korzystania z drogi przez powódkę, Jednocześnie zasądzono od D. D. na rzecz M. B. kwotę 256 zł tytułem kosztów procesu. Wyrok stał się prawomocny na skutek oddalenia apelacji pozwanej wyrokiem Sądu Okręgowego w Kielcach z dnia 6 listopada 2014 r. w sprawie II Ca 1061/14. Postanowieniem Sądu Rejonowego w Sandomierzu z dnia 25 listopada 2014 r. w sprawie VI Ns 123/13 stwierdzono, iż M. B., Z. K., B. B., E. O. nabyły przez zasiedzenie z dniem 5 listopada 2008 r. służebność gruntową na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości władnącej położonej w C., oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka o numerze ewidencyjnym (...), będąca ich współwłasnością - obciążającą nieruchomość położoną w miejscowości C., oznaczoną w ewidencji gruntów numerem (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta (...), stanowiącą obecnie własność D. D. - w zakresie przechodu i przejazdu istniejącą drogą, przedstawioną na mapie sporządzonej przez biegłego z zakresu geodezji T. P., przyjętej do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego – ewidencji zasobu Powiatu (...) w dniu 2 czerwca 2014 r. za nr ewid. (...). D. D. złożyła apelację od tego postanowienia, w efekcie czego Sąd Okręgowy w Kielcach postanowieniem z dnia 21 kwietnia 2015 r. w sprawie II Ca 221/15 zmienił zaskarżone postanowienie i oddalił wniosek w całości. Aktualnie przed Sądem Rejonowym w Staszowie toczy się sprawa z powództwa D. D. przeciwko M. B. o ochronę prawa własności i zaniechanie naruszeń, sygn. akt I C 90/15.

W tak ustalonym stanie faktycznym, opartym głównie na treści dokumentów urzędowych, Sąd Rejonowy uznał, że powództwo podlegało oddaleniu jako ewentualnie przedwczesne. Sąd pierwszej instancji zaznaczył, iż bezspornym było, że sprawa wytoczona przez D. D. pod sygn. akt I C 90/15 o ochronę prawa własności nie została jeszcze zakończona, a tym bardziej nie zapadło orzeczenie uwzględniające żądania powódki. Sąd Rejonowy, przywołując treść przepisu art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., podkreślił, że powódka, reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, jako podstawę żądania pozbawienia wykonalności wyroku uwzględniającego roszczenie o ochronę posiadania wskazała postanowienie Sądu Okręgowego w Kielcach, oddalające wniosek o zasiedzenie służebności drogi koniecznej. W ocenie Sądu pierwszej instancji, to orzeczenie nie ma żadnego wpływu na żądanie ochrony posiadania, bowiem podstawą wzruszenia tytułu wykonawczego uwzględniającego roszczenie o ochronę posiadania byłoby ewentualnie uwzględnione żądanie o ochronę prawa własności, wytoczone przez powódkę przeciwko pozwanej. Taki wyrok jednak jeszcze nie zapadł, zatem powódka nie wykazała żadnego zdarzenia, wskutek którego zobowiązanie określone w wyroku w sprawie VI C 483/13 Sądu Rejonowego wygasło albo nie może być egzekwowane. Jako podstawę rozstrzygnięcia o kosztach procesu Sąd pierwszej instancji podał przepisy art. 98 § 1 k.p.c. i art. 99 k.p.c.

Powódka wniosła apelację od powyższego wyroku. Zaskarżyła orzeczenie Sądu Rejonowego w całości. Zarzuciła:

1. naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, w szczególności art. 233 § 1 k.p.c. poprzez jednostronną i nieobiektywną ocenę dowodów zebranych w sprawie, w szczególności pominięcie dowodów z akt sprawy VI Ns 123/13 oraz przedłożonych dokumentów;

2. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, polegający na wadliwym uznaniu, że złożenie pozwu było przedwczesne z uwagi na toczące się postępowanie o ochronę własności, a nadto błędne ustalenie, że powódka wybudowała na „drodze dojazdowej” na działce nr (...) betonowe ogrodzenie, w sytuacji, gdy działka ta nie jest drogą i takiej funkcji nie spełnia.

Wskazując na powyższe zarzuty, powódka wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego - wyroku w sprawie VI C 483/13, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności, a z ostrożności procesowej domagała się uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd pierwszej instancji oraz wniosła o zasądzenie na rzecz powódki od pozwanej kosztów procesu w drugiej instancji według norm przepisach.

Na rozprawie apelacyjnej pozwana wniosła o oddalenie apelacji oraz zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, które Sąd Okręgowy aprobuje i przyjmuje za własne. Okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy zostały bowiem ustalone przez Sąd pierwszej instancji na podstawie wszechstronnej analizy dowodów, przeprowadzonej zgodnie z przepisami proceduralnymi, czemu Sąd ten dał wyraz w motywach zaskarżonego wyroku. Wbrew twierdzeniom skarżącej, Sąd Rejonowy nie naruszył przy ocenie materiału dowodowego zasady wyrażonej w art. 233 § 1 k.p.c. Skuteczne zgłoszenie tego zarzutu wymaga wskazania, które konkretnie dowody zostały wadliwie ocenione oraz przytoczenia okoliczności świadczących o tym, iż sąd błędnie uznał niektóre dowody za wiarygodne lub też nieprawidłowo odmówił mocy dowodowej innym dowodom, uznając je za niewiarygodne. Taka sytuacja może mieć miejsce w razie naruszenia przez sąd zasad logiki formalnej odnośnie relacji pomiędzy ustalonymi dowodami a wyprowadzanymi z nich wnioskami, związków przyczynowo - skutkowych albo w przypadku przyjęcia rozumowania wbrew zasadom doświadczenia życiowego. Sąd pierwszej instancji odwoływał się w uzasadnieniu wyroku do wymienionego w apelacji postanowienia wydanego w sprawie VI Ns 123/13, lecz nadał mu odmienne od postulowanego przez skarżącą znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Powódka poprzestała natomiast w apelacji na zaprezentowaniu własnej wersji okoliczności wynikających z materiału dowodowego, kwestionując nie tyle poczynione w sprawie ustalenia, lecz ocenę przyjętego stanu faktycznego, która doprowadziła Sąd Rejonowy do wniosku, że D. D. nie wykazała zdarzenia, wskutek którego zobowiązanie określone w wyroku Sądu Rejonowego w Sandomierzu z dnia 29 lipca 2014 r., sygn. akt VI C 483/13 nie może być egzekwowane (art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c.). Tego rodzaju zarzuty dotyczą zatem w istocie nie ustaleń faktycznych, lecz sfery stosowania prawa materialnego, stąd powinny być oceniane przede wszystkim w tych kategoriach. Art. 840 k.p.c., mimo że znajduje się w ustawie procesowej, jest przepisem prawa materialnego (por. wyrok Sądu Najwyższego z 21 listopada 2012 r., V CSK 516/11, LEX nr 1284774).

Należy podkreślić, że odnoszący się do powództw przeciwegzekucyjnych przepis art. 843 § 3 k.p.c. przewiduje, iż w pozwie powód powinien przytoczyć wszystkie zarzuty, jakie w tym czasie mógł zgłosić, pod rygorem utraty prawa korzystania z nich w dalszym postępowaniu. Obowiązek ten ma bezwzględny charakter, stąd uchybienie powyższej powinności skutkuje pozbawieniem powoda prawa zgłaszania zarzutów w dalszym toku postępowania, a po stronie sądu rozpoznającego sprawę rodzi obowiązek pominięcia spóźnionych zarzutów jako sprekludowanych (por. wyrok Sądu Najwyższego z 12 marca 1998 r., I CKN 522/97, OSNC 1998/11/176). Powódka wskazała jako okoliczność stanowiącą podstawę pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego fakt, że po wydaniu wyroku w sprawie VI C 483/13 Sądu Rejonowego w Sandomierzu, Sąd Okręgowy w Kielcach postanowieniem z dnia 21 kwietnia 2015 r., sygn. akt II Ca 221/15, zmienił postanowienie Sądu Rejonowego w Sandomierzu z dnia 25 listopada 2014 r., sygn. akt VI Ns 123/13 i oddalił wniosek M. B. o zasiedzenie służebności przechodu i przejazdu na działce nr (...), stanowiącej własność powódki, której to nieruchomości dotyczy wyrok w sprawie VI C 483/13. Tym samym zarówno Sąd Rejonowy, jak i Sąd odwoławczy jest uprawniony do zbadania tylko tego, podniesionego w pozwie zarzutu, natomiast poza oceną Sądu pozostaje wpływ innych postepowań sądowych na wykonalność wyroku z dnia 29 lipca 2014 r. w sprawie VI C 483/13.

Trafne jest stanowisko Sądu pierwszej instancji, że postanowienie Sądu Okręgowego w Kielcach wydane w sprawie II Ca 221/15 nie potwierdziło, iż stan posiadania powstały na skutek naruszenia opisanego w wyroku z dnia 29 lipca 2014 r., sygn. akt VI C 483/13 - a więc posadowienia przez D. D. na drodze dojazdowej oznaczonej jako działka nr (...) w obrębie C., prowadzącej do posesji M. B. w C. na działce ewidencyjnej nr (...), przedmiotów uniemożliwiających pozwanej przejazd i przechód, w szczególności w postaci bron, pustaków, gałęzi i desek - jest zgodny z prawem. Postanowienie Sądu Okręgowego w Kielcach z dnia 21 kwietnia 2015 r., sygn. akt II Ca 221/15 przesądziło tylko o oddaleniu wniosku M. B. o zasiedzenie służebności gruntowej, a więc o braku przesłanek z art. 292 k.c. do nabycia w tym trybie z mocy prawa służebności przechodu i przejazdu istniejącą drogą. Postanowienie to nie poddawało natomiast pod ocenę konkretnego naruszenia posiadania, dokonanego przez D. D., a będącego przedmiotem rozstrzygnięcia w sprawie VI C 483/13, nie ukonstytuowało prawnie naruszenia tego posiadania przez powódkę, nie zezwoliło jej na umiejscowienie na drodze przedmiotów uniemożliwiających M. B. przejazd i przejście i nie ustanowiło zakazu dalszego korzystania z drogi przez pozwaną. Zgodnie z przepisem art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może oprzeć powództwo także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także na zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zgłoszenie tego zarzutu w sprawie było z mocy ustawy niedopuszczalne. Posiadanie nie jest stanem prawnym, tylko stanem faktycznym, może ono być niezgodne ze stanem prawnym i może być wykonywane w złej wierze, mimo to nikt nie może naruszać takiego posiadania (art. 342 k.c.). W toku procesu o ochronę posiadania Sąd nie bada zgodności posiadania ze stanem prawnym, chyba że prawomocne orzeczenie sądu lub innego powołanego do rozpoznawania spraw tego rodzaju organu państwowego stwierdziło, że stan posiadania powstały na skutek naruszenia jest zgodny z prawem (art. 344 § 1 k.c.) – o ile takie orzeczenie zapadnie w okresie po naruszeniu posiadania i przed zakończeniem procesu posesoryjnego (por. uchwała Sądu Najwyższego z 30 listopada 1972 r., III CZP 79/72, OSNPG 1973/3/13). Również zatem powództwo o pozbawienie wykonalności wyroku posesoryjnego, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności, może być oparte na takim orzeczeniu sądu, które - choć zapadło już po zakończeniu procesu o ochronę posiadania (art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c.) – to stwierdziło, że stan posiadania powstały na skutek konkretnego naruszenia, objętego wyrokiem posesoryjnym, jest zgodny z prawem. Przedstawione przez D. D. postanowienie wydane w sprawie VI Ns 123/13 Sądu Rejonowego w Sandomierzu (II Ca 1061/14 Sądu Okręgowego w Kielcach) nie spełnia tego wymogu. Nie ma przy tym znaczenia, iż powódka legitymuje się tytułem prawnym do działki nr (...), gdyż - jak już wskazano – podlegające ochronie posiadanie może być niezgodne ze stanem prawnym. Zarzut, że Sąd Rejonowy błędnie użył sformułowania „droga dojazdowa”, w sytuacji gdy chodzi jedynie o część podwórka powódki, na którym realizuje ona własne potrzeby, pozostaje bez znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Powódka nie powoływała się w pozwie na postępowanie toczące się w sprawie I C 90/15 Sądu Rejonowego w Staszowie i ewentualny wpływ wyroku wydanego w tej sprawie na wykonalność wyroku z dnia 29 lipca 2014 r. w sprawie VI C 483/13, stąd nie jest możliwe odnoszenie się do tych kwestii w ramach rozpoznania apelacji (art. 843 § 3 k.p.c., art. 383 k.p.c.).

Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Okręgowy oddalił bezzasadną apelację na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. i art. 391 § 1 k.p.c. Na koszty te złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika pozwanej w kwocie 120 zł, obliczone na podstawie § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804).

SSO Beata Piwko SSO Teresa Kołbuc SSO Rafał Adamczyk

ZARZĄDZENIE

(...)