Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 kwietnia 2015 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 1 kwietnia 2015 r. w Gliwicach

sprawy A. R. (R.)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania A. R.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

z dnia 4 kwietnia 2014 r. nr (...)

1.  oddala odwołanie,

2.  przyznaje radcy prawnemu Z. C. od Skarbu Państwa kwotę 60 zł (sześćdziesiąt złotych) powiększoną o podatek VAT w wysokości 23% tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej z urzędu.

(-) SSO Grażyna Łazowska

Sygn. akt. VIII U 1265/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 4 kwietnia 2014r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. odmówił ubezpieczonemu A. R. prawa do emerytury w niższym wieku w oparciu o art. 184 w związku z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2013r., poz. 1440), ponieważ nie udowodnił on 15 – letniego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach przy pracach wymienionych w wykazie A.

W odwołaniu od powyższej decyzji ubezpieczony domagał się jej zmiany poprzez przyznanie mu prawa do wcześniejszej emerytury. Podniósł, że będąc zatrudnionym w KWK (...) wykonywał pracę w warunkach szczególnych od 24 maja 1980r. do 4 września 1996r. jako kierowca wozu specjalistycznego do przewozu butli gazowych o ładowności 3750kg, a następnie samochodu do przewozu betonu o ładowności powyżej 3500 kg i tym samym spełnia warunki do przyznania prawa do emerytury.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując swoje stanowisko zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, a dodatkowo podniósł, że do okresów pracy w warunkach szczególnych nie zaliczył odwołującemu zatrudnienia kolejno w KWK (...) w R., Kopalniach (...) S.A. i Budowlany Sp. z o.o. w R. od 24 maja 1980r. do 4 września 1996r., ponieważ odwołujący nie przedłożył świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych, a organ rentowy nie ma możliwości i podstaw do uznania, że praca była wykonywana w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze na podstawie zeznań świadków.

Sąd ustalił, co następuje:

Ubezpieczony A. R., urodzony (...) w dniu 31 stycznia 2014r. złożył wniosek o emeryturę w wieku niższym niż 65 lat z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach.

Ubezpieczony 60 lat ukończył (...), nie jest członkiem OFE.

Skarżący, na dzień 1 stycznia 1999r., legitymuje się okresem składkowym i nieskładkowym w wymiarze ponad 25 lat, z tym, że w ocenie ZUS nie udowodnił żadnych okresów pracy w szczególnych warunkach.

Po przeanalizowaniu sprawy ZUS wydał zaskarżoną decyzję.

Organ rentowy wydając zaskarżoną decyzję nie uznał za pracę w warunkach szczególnych pracy wykonywanej w okrasie od 24 maja 1980r. do 4 września 1996r. kolejno w KWK (...) w R., Kopalniach (...) S.A. i Budowlany Sp. z o.o. w R., ponieważ odwołujący nie przedłożył świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

Ubezpieczony w okresie od 24 maja 1980r. do 31 października 1993r. był zatrudniony w KWK (...) w R. na stanowisku mechanik – kierowca na powierzchni. Posiadał w tym okresie prawo jazdy kat. C. W tym okresie z ubezpieczonym współpracowali:

- świadek K. M., któremu w świadectwie pracy kopalnia podała, że w od 19 marca 1959r. do 31 października był zatrudniony na stanowisku ślusarza na powierzchni. Na wniosek świadka, kopalnia w 2005r. wydała mu świadectwo pracy w warunkach szczególnych za okres od 19 marca 1959r. do 28 października 1964r.

- świadek E. C., któremu w świadectwie pracy kopalnia podała, że od 8 stycznia 1960r. do 31 października 1993r. był zatrudniony na stanowisku spawacza/kierowcy multikara. W 1995r. kopalnia wydała świadkowi świadectwo pracy w warunkach szczególnych za okres od 1 stycznia 1971r. do 31 października 1993r. podając że pracował jako spawacz. Ówczesny przełożony świadka w zaświadczeniu o przebiegu pracy zawodowej podał, że świadek do 1993r. pracował jak spawacz a w okresie braku robót spawalniczych jako kierowca, natomiast od 1994r pracuje jako pomocnik murarza.

- świadek E. K., któremu w świadectwie pracy kopalnia podała, że od 8 stycznia 1960r. do 31 stycznia 1974r. był zatrudniony na stanowisku robotnika powierzchni, a od 1 lutego 1974r. do 31 października 1993r. na stanowisku spawacza.

W okresie od 1 listopada 1993r. do 31 maja 1995r. ubezpieczony jak wskazano w umowie o pracę oraz świadectwie pracy był zatrudniony w Kopalniach (...) S.A. na stanowisku mechanik – kierowca na powierzchni. W związku z wnioskiem o zastosowanie kary dyscyplinarnej wobec ubezpieczonego prowadzone było postępowanie wyjaśniające. We wniosku o ukaranie z dnia 1.02.1995r. wskazano, że ubezpieczony jest zatrudniony na stanowisku pomocnika dekarza.

K. M. był w tym zakładzie zatrudniony na stanowisku starszego ślusarza.

E. C. był w tym zakładzie zatrudniony na stanowisku mechanika-kierowcy, ale faktycznie pracował jako pomocnik murarza i od tej pory nie miał kontaktu z ubezpieczonym

Dalej odwołujący pracował w Budowlany Sp. z o.o. w R. w okresie od 1 czerwca 1995r. do 4 września 1996r. na stanowisku mechanika – kierowca na powierzchni. Świadek K. M. w tym zakładzie pracował jako magazynier.

W spornym okresie zatrudnienia zmieniała się nazwa pracodawcy, ale nie zmianie się miejsce zatrudnienia skarżącego.

W trakcie swojego zatrudnienia odwołujący pracował na oddziale budowlanym, który zajmował się budowaniem domów mieszkalnych, budynków użytkowych na terenie kopalni, pracami remontowymi, budowlanymi i usuwaniem szkód górniczych. Ubezpieczony w zależności od potrzeb pracodawcy wykonywał różne prace : jeździł betoniarką, spycharką, samochodami ciężarowymi oraz małymi samochodami dostawczymi multikarami do 3 ton, używanymi do sprzątania, odśnieżania, przewożenia butli gazowych; pracował jako mechanik w kanałach, poza kanałem, naprawiając samochody będące na wyposażeniu oddziału; wykonywał prace ślusarskie, pracował jako pomocnik murarza i dekarza, zajmował się wyładunkiem cementu, podgrzewaniem lepiku, wciąganiem papy na dach. Bywało tak, że ubezpieczony przez cały miesiąc woził beton, ale bywało i tak, że w czasie jednej dniówki raz zawiózł beton, a potem rozwoził butle, cement czy lepik

Do 1993r. do prowadzenia multikarów wystarczało zwykłe prawo jazdy. Butle były przeznaczone do prac spawalniczych i przewożone przez ubezpieczonego w razie potrzeb na różne budowy. M. został specjalnie przystosowany do przewożenia butli gazowych. Ubezpieczony przewoził do 4 butli na jednej trasie. Wraz z pomocnikiem zajmował się załadunkiem i wyładunkiem. Czasami rozwoził butle po różnych budowach, a w przypadku gdy była potrzebna butla na jednej budowie to po jej przywiezieniu czekał około 2 godzin, aż zostanie wykorzystana i wracał na bazę. Ubezpieczony zajmował się odśnieżaniem w godzinach swojej pracy, trwało to różną liczbę godzin w zależności od opadów, poczym w ramach dniówki był kierowany do innych prac.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie: zeznań świadków: K. M., E. C. (rozprawa z dnia 14 stycznia 2015r. 17 min. 04 sek. i n.) i E. K. (rozprawa z dnia 1 kwietnia 2015r. 5 min. 37 sek. i n.),wyjaśnień odwołującego (rozprawa z dnia 1 kwietnia 2015r. 28 min. 28 sek. i n.), a także akt osobowych ubezpieczonego (koperta k. 18, 21 a.s.) i świadków: K. M. (koperta k. 22 a.s.), E. C., E. K. (koperta k. 79 a.s.) oraz akt rentowych ubezpieczonego i świadka K. M. dołączonych do akt sprawy.

Zebrany materiał dowodowy Sąd uznał za kompletny i wystarczający do poczynienia ustaleń faktycznych oraz na rozstrzygnięcie sprawy.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013r., poz. 1440 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

W zakresie określenia wieku emerytalnego, o którym mowa w art. 32 ust. 1 ww. ustawy, rodzajów prac lub stanowisk oraz warunków, na podstawie których ubezpieczonym przysługuje prawo do emerytury art. 32 ust. 4 odsyła do uregulowań Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz.43 ze zm.).

W myśl § 3 i 4 rozporządzenia, pracownik który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w załączonym do rozporządzenia wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1. osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn

2. ma wymagany 25 letni okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Zgodnie z treścią § 2 ust. 1 ww. rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w tym akcie prawnym są okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

W wykazie A, stanowiącym załącznik tegoż rozporządzenie, do prac wykonywanych w warunkach szczególnych zakwalifikowano m.in. :

- prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalistycznych (specjalnych) pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów jest pracą w szczególnych warunkach, uprawniającą do niższego wieku emerytalnego /dział VIII w transporcie i łączności poz. 2/;

- prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych/ dział V w budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych poz.3/

- prace dekarskie / dział V w budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych poz.9/ ,

- ciężkie prace załadunkowe i wyładunkowe oraz przeładunek materiałów sypkich, pylistych, toksycznych, żrących lub parzących w transporcie / dział VIII w transporcie i łączności poz.1/

- prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych /dział XIV prace różne poz.16/.

W tym miejscu podkreślenia wymaga, że za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. [art. 32 ust. 2 ustawy o FUS]. Założeniem ustawodawcy jest, że tego rodzaju praca wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też osoba wykonująca taką pracę ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni. Szybsze obniżenie wydolności organizmu ma związek z narażeniem na dany czynnik szkodliwy w trakcie normalnie świadczonej pracy – każdego dnia roboczego w określonym przedziale czasowym.

Istotnym jest również, że wyodrębnienie poszczególnych prac w przywołanym wyżej wykazie A ma charakter stanowiskowo - branżowy. Pod pozycjami zamieszczonymi w kolejnych działach wykazu wymieniono bowiem konkretne stanowiska przypisane danym branżom, uznając je za prace w szczególnych warunkach uprawniające do niższego wieku emerytalnego. Przyporządkowanie danego rodzaju pracy do określonej branży ma istotne znaczenie dla jej kwalifikacji, jako pracy w szczególnych warunkach. Usystematyzowanie prac o znacznej szkodliwości i uciążliwości do oddzielnych działów oraz poszczególnych stanowisk w ramach gałęzi gospodarki nie jest przypadkowe, gdyż należy przyjąć, że konkretne stanowisko narażone jest na ekspozycję na czynniki szkodliwe w stopniu mniejszym lub większym w zależności od tego, w którym dziale przemysłu jest umiejscowione. Konieczny jest bezpośredni związek wykonywanej pracy z procesem technologicznym właściwym dla danego działu gospodarki (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 16 czerwca 2009 r., I UK 20/09 i I UK 24/09; z dnia 1 czerwca 2010 r., II UK 21/10, a także z dnia 14 marca 2013 r., I UK 547/12; niepublikowane).

Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14.01.2014r., II UK 224/13, LEX nr 1424852 ; „ Przynależność pracodawcy do określonej gałęzi przemysłu ma znaczenie istotne i nie można dowolnie, z naruszeniem postanowień rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43), wiązać konkretnych stanowisk pracy z branżami, do których nie zostały przypisane w tym akcie prawnym. Konkretne stanowisko narażone jest na ekspozycję na czynniki szkodliwe w stopniu mniejszym lub większym w zależności od tego, w którym dziale przemysłu jest umiejscowione, na co nie ma żadnego wpływu przynależność pracodawcy do określonej branży, jeżeli pracownik w ramach swoich obowiązków wykonuje pracę w zakładzie pracy należącym do innego działu przemysłu. Wtedy bowiem konieczny jest bezpośredni związek wykonywanej pracy z procesem technologicznym właściwym dla tego działu gospodarki, w którym praca jest wykonywana”.

Odnosząc powyższe do rozpoznawanej sprawy stwierdzić należy, że ubezpieczony pracował początkowo KWK (...), a później w Kopalniach (...) SA, a zatem z uwagi na rodzaj pracodawcy zastosowanie winien mieć wykaz praz zamieszczony w dziale I wykazu A dotyczącym prac w górnictwie. Bezspornie ubezpieczony nie wykonywał żadnych prac wyszczególnionych w tym wykazie.

Następnie ubezpieczony został przeniesiony do spółki Budowlany, ale jak wynika z zeznań słuchanych osób, w spornym okresie miejsce świadczenia pracy nie uległo zmianie, następowała jedynie zmiana pracodawcy. Ustalono, że oddział kopalni (...), a potem Kopalni (...) SA , w którym pracował ubezpieczony zajmował się przede wszystkim pracami budowlanymi, a zatem można by przyjąć, że do tego zakładu pracy miałby zastosowanie wykaz prac szczególnych wymienionych w dziale V wykazu A dotyczący budownictwa i przemysłu materiałów budowlanych.

W dziale tym wyszczególniono prace: - prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych/ poz.3/ i prace dekarskie /poz.9/. Jak wynika, z ustalonego stanu faktycznego, ubezpieczony żadnej z wymienionych prac nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze. Ubezpieczony tylko w miarę potrzeb woził betoniarką beton na budowy, a czasami pracował jako pomocnik dekarza. W pozostałym czasie ubezpieczony wykonywał inne prace wykazane w stanie faktycznym.

Ubezpieczony podnosi, że jako kierowca samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalistycznego, przewożący butle gazowe, zatrudniony przy załadunku i wyładunku pracował w warunkach szczególnych. Prace te zostały wykazane w dziale VIII wykazu A dotyczącym transportu i łączności. Również tych prac ubezpieczony nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy , przy czym podkreślenia wymaga, że ubezpieczony nie był zatrudniony w branży transportu i łączności lecz w oddziale zajmującym się pracami budowlanymi.

Reasumując ubezpieczony, w okresie spornym wykonywał różnego rodzaju prace, z których część mogłaby zostać zakwalifikowana do prac wymienionych w wykazie A, [kierowca betoniarki, pomocnik dekarza, prace mechanik w kanale], ale żadna z nich nie była wykonywana stale i w pełnym wymiarze. Do prac tych w szczególności nie można zaliczyć prac pomocnika murarza, prac przy podgrzewaniu lepiku, prac ślusarskich czy prac przy naprawie samochodów wykonywanych poza kanałem.

Zdaniem Sądu, pomijając nawet okoliczność, że ubezpieczony nie był zatrudniony w branży transportu i łączności, do prac tych nie należy również kierowanie samochodem multikar, /w tym odśnieżanie chodników/ jako że świadkowie wskazali, że był to mały samochód dostawczy o ładowności do 3 ton, do którego prowadzenia wystarczało zwykłe prawo jazdy. Przystosowanie tego samochodu do przewozu butli gazowych, doczepienie pługa umożliwiającego odśnieżanie nie oznacza, że był to samochód specjalny. Nie można pominąć okoliczności, że również te prace nie były przez ubezpieczonego wykonywane stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

W konsekwencji, w ocenie Sądu, ubezpieczony nie wykazał w niniejszym postępowaniu, że legitymuje się 15-letnim stażem pracy w warunkach szczególnych. Jak ustalono, ubezpieczony żadnej z wymienionych wyżej prac, nie wykonywał stale w pełnym wymiarze czasu pracy, część z nich nie jest uznawana przez ustawodawcę za pracę w warunkach szczególnych, a część z nich nie dotyczy branży pracodawcy ubezpieczonego. Sąd wziął pod uwagę również okoliczność, że pierwszy pracodawca ubezpieczonego tj. KWK (...) wydawał świadectwa pracy w warunkach szczególnych pracownikom oddziału budowlanego, czego dowodem są świadectwa wydane K. M. i E. C.. Nie wydanie takiego świadectwa ubezpieczonemu, oznacza, że pracodawca nie uznawał jego pracy za pracę w warunkach szczególnych.

Ustalając, że ubezpieczony nie udokumentował 15 lat pracy wykonywanej w warunkach szczególnych, Sąd stwierdził, że ubezpieczony nie spełnia łącznie wszystkich warunków niezbędnych do przyznania emerytury z obniżonego wieku, wynikających z treści art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a tym samym jego odwołanie jest nieuzasadnione.

O kosztach orzeczono po myśli art. 98 k.p.c. w związku z § 11 ust 2 i § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.) w punkcie drugim orzeczenia.

W tym stanie rzeczy, w oparciu o przytoczone przepisu prawa i art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Sąd orzekł jak w sentencji.

SSO Grażyna Łazowska