Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 sierpnia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 5 sierpnia 2016 r. w Gliwicach

na rozprawie

sprawy R. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania R. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 25 września 2014 r. nr (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje R. S. prawo do emerytury, poczynając od dnia 2 sierpnia 2014 roku;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. na rzecz R. S. kwotę 60 zł (sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

(-) SSO Grzegorz Tyrka

VIII U 2214/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 25 września 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. odmówił ubezpieczonemu R. S. prawa do emerytury z obniżonego wieku, w związku z pracą w szczególnych warunkach.

Na uzasadnienie podano, że zgodnie z art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2015 roku, poz. 748 ze zm.) – zwanej dalej ustawą emerytalną – oraz z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983 roku, Nr 8, poz. 43 ze zm.) ubezpieczony nabędzie prawo do wcześniejszej emerytury w przypadku łącznego spełnienia przesłanek:

- ukończenia wieku 60 lat,

- legitymowania się łącznym okresem ubezpieczenia w wymiarze co najmniej 25 lat, przypadającym na dzień 1 stycznia 1999 roku,

- legitymowania się 15 letnim okresem pracy wykonywanej w szczególnych warunkach, przypadających na dzień 1 stycznia 1999 roku;

- nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego.

Ubezpieczony na dzień 1 stycznia 1999 roku nie udowodnił nie udowodnił co najmniej 15 lat zatrudnienia w szczególnych warunkach, wykonywanego stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, a jedynie 1 rok, 3 miesiące, 28 dni. Dodatkowo na dzień 1 stycznia 1999 roku nie osiągnął okresu składkowego i nieskładkowego wynoszący 25 lat, a jedynie 23 lata 1 miesiąc, 25 dni.

Ubezpieczony wniósł odwołanie od decyzji, domagając się jej zmiany poprzez przyznanie prawa do emerytury i zasądzenia od organu rentowego na swoją rzecz zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Na uzasadnienie podano, że ubezpieczony spełnia warunki przyznania prawa do emerytury. Ubezpieczony podniósł, że do ogólnego stażu emerytalnego należy zaliczyć okres zatrudnienia w ramach nauki zawodu oraz okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców. Ubezpieczony dodał, że nie posiada umowy o naukę zawodu, a jedynie świadectwo pracy. Ubezpieczony wskazał zakłady pracy, w których świadczył pracę w szczególnych warunkach oraz świadków, którzy opisaliby charakterystykę jego stanowisk pracy i fakt trwania stosunku pracy w ramach nauki zawodu.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. wniósł o oddalenie odwołania.

Na uzasadnienie podano, że ubezpieczony nie przedstawił dokumentów uprawniających do nabycia prawa do emerytury.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony urodził się (...).

W okresie od dnia 1 września 1970 roku do dnia 24 czerwca 1972 roku ubezpieczony uczęszczał do (...) Szkoły Budowlanej dla Pracujących (...) Zjednoczenia Budownictwa w P. i był zatrudniony w ramach nauki zawodu.

Ubezpieczony oraz świadek J. W. zawarli umowy o naukę zawodu. Istotnym elementem procesu edukacji ubezpieczonego było zatrudnienie na stanowisku malarza i poprzez pracę naukę zawodu. Drugorzędnym elementem były zajęcia teoretyczne w szkole. Przez 3 dni w tygodniu ubezpieczony uczęszczał do szkoły, a przez kolejne 3 dni pracował pod nadzorem mistrzów malarskich. Zakład pracy, który sprawował opiekę nad szkołą, wznosił bloki mieszkalne i zadaniem uczniów w ramach umowy o naukę zawodu było świadczenie prac malarskich. Ubezpieczony otrzymywał z tytułu zatrudnienia wynagrodzenie za pracę oraz posiadał prawo do urlopu wypoczynkowego; natomiast ubezpieczony nie miał ferii szkolnych.

Niezachowanie przez ubezpieczonego umowy o naukę zawodu nie może być przeszkodą do ustalenia, że był on zatrudniony w okresie pobierania nauki w szkole zawodowej. Uwadze nie może umknąć fakt, że ubezpieczony uczęszczał do szkoły dla osób pracujących. W tego rodzaju placówkach szkolnych zatrudnienie miało charakter podstawowy. Oznacza to, że uczniem szkoły mógł zostać ten, kto w okresie pobierania nauki pozostawał w stosunku pracy, tj. miał zawartą umowę o naukę zawodu.

Dnia 24 czerwca 1972 roku ubezpieczony ukończył dwuletnią (...) Szkołę Budowlaną dla Pracujących (...) Zjednoczenia Budownictwa w P. w zawodzie malarz budowlany.

/dowód z: świadectwa ukończenia szkoły; zeznań świadka J. W., k.164; zeznań ubezpieczonego, k. 61-62,174/.

Ubezpieczony był zatrudniony na podstawie umowy o pracę stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w Przedsiębiorstwie (...) w R., przy czym w okresie:

a)  od dnia 15 sierpnia 1972 roku do dnia 10 sierpnia 1974 roku na stanowisku malarza konstrukcji stalowych i urządzeń przemysłowych,

b)  od dnia 7 stycznia 1975 roku do dnia 30 czerwca 1975 roku na stanowisku montera izolacji termicznych,

c)  od dnia 16 sierpnia 1979 roku do dnia 31 października 1980 roku na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego.

Do obowiązków pracowniczych ubezpieczonego na stanowisku malarza należało pokrywanie na wysokości konstrukcji stalowych farbą podkładem (tzw. „minia” na bazie ołowiu) oraz farbą chlorokauczukową. Prace były wykonywane w Zakładach (...) w T. oraz w Rafinerii w G.. (...) stalowe składały się ze słupów, wsporników, po których prowadzono rury przesyłowe na wysokości 4 metrów. Dla zachowania bezpiecznych warunków pracy ubezpieczony musiał wiązać się pasami do konstrukcji stalowych. Prace te zostały wymienione w wykazie A, dziale V, poz. 6.

Z uwagi na ulatniające się szkodliwe składniki farb, ubezpieczony zrezygnował z pracy na stanowisku malarza i podjął pracę na stanowisku montera izolacji termicznych konstrukcji stalowych na wysokości. Do obowiązków pracowniczych ubezpieczonego należało izolowanie urządzeń technologicznych poprzez montowanie na uprzednio pomalowane stalowe rury przesyłowe waty szklanej. Następnie inni pracownicy nakładali na ten materiał izolacyjny ochronne blachy. Prace te zostały wymienione w wykazie A, dziale IV, poz. 38.

W kolejnym okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w R. ubezpieczony świadczył pracę na stanowisku kierowcy ciągnika, a następnie samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Do obowiązków pracowniczych ubezpieczonego należał transport materiałów budowlanych, paliwa na teren prac budowy. Od dnia 8 marca 1978 roku ubezpieczony posiada uprawnienia do prowadzenia pojazdów samochodowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 ton. Praca ta została wymieniona w wykazie A, dziale VIII, poz. 2 i 3.

/dowód z: akt osobowych; zeznań ubezpieczonego, k. 61-62,174/.

Ubezpieczony był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w (...) Przedsiębiorstwie Budowlanym (...) w J. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku betoniarza w okresie od dnia 6 września 1975 roku do dnia 9 października 1975 roku. Na stanowisku betoniarza ubezpieczony pracował przy budowie fabryki. Praca to została wymieniona w wykazie A, dział V, poz. 4.

/dowód z: akt osobowych, zeznań ubezpieczonego, k. 61-62, 174/.

Ubezpieczony był zatrudniony na podstawie umowy o pracę stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w Państwowym Gospodarstwie Rolnym w H. Zakład (...) na stanowisku traktorzysty w okresie od dnia 22 października 1975 roku do dnia 22 grudnia 1975 roku. Do zadań ubezpieczonego należał transport obornika na pole, żywności dla hodowanych świń i bydła. Praca to została wymieniona w wykazie A, dział VIII, poz. 3.

/dowód z: akt osobowych, zeznań ubezpieczonego, k. 61-62,174/.

Ubezpieczony był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w Przedsiębiorstwie (...) Oddziale Sprzętowo-Transportowym w K. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku pomocnika kierowcy w okresach: od dnia 7 stycznia 1976 roku do dnia 15 maja 1976 roku, od dnia 28 grudnia 1976 roku do dnia 15 stycznia 1977 roku oraz na stanowisku ładowacza od dnia 16 stycznia 1977 roku do dnia 28 maja 1977 roku. Po ponownym zatrudnieniu ubezpieczony świadczył pracę na stanowisku kierowcy samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony w okresie od dnia 19 grudnia 1978 roku do dnia 31 lipca 1979 roku. Za okres pracy na stanowisku kierowcy pracodawca wystawił świadectwo pracy w warunkach szczególnych, wskazując że stanowisko zostało wymienione w wykazie A dziale VIII poz. 2, a organ rentowy uznał ten okres za prace w warunkach szczególnych.

/dowód z akt osobowych i akt ZUS/.

Ubezpieczony był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w Przedsiębiorstwie (...) w P. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku pomocnika operatora koparki od dnia 1 lipca 1977 roku do dnia 31 lipca 1977 roku, a następnie na stanowisku operatora koparki od dnia 1 sierpnia 1977 roku do dnia 30 listopada 1978 roku. W umowie o pracę oraz w świadectwie pracy podano, że ubezpieczony w całym w/w okresie świadczył pracę na stanowisku pomocnika operatora koparki. Z zeznań ubezpieczonego, świadka M. S. oraz listy płac wynika, że ubezpieczony, poczynając od drugiego miesiąca, faktycznie świadczył pracę na stanowisku operatora koparki typu „Białoruś”. Do obowiązków pracowniczych ubezpieczonego należało kopanie dołów i transport ziemi. Praca to została wymieniona w wykazie A, dział VIII, poz. 3.

/dowód z: akt osobowych; zeznań świadka M. S., k.165; zeznań ubezpieczonego, k. 61-62, 174/.

Ubezpieczony był zatrudniony na podstawie umowy o pracę stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w Przedsiębiorstwie Usług (...) w H. na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego w okresach: od dnia 3 listopada 1980 roku do dnia 31 sierpnia 1982 roku, od dnia 2 września 1982 roku do dnia 30 listopada 1984 roku, od dnia 2 grudnia 1984 roku do dnia 30 czerwca 1986 roku, od dnia 18 lipca 1986 roku do dnia 31 lipca 1986 roku. Do obowiązków pracowniczych ubezpieczonego należał transport materiałów budowlanych samochodem ciężarowym typu (...) z naczepą. Wbrew twierdzeniom ubezpieczonego, z akt osobowych wynika, że posiadał on przerwy w zatrudnieniu u w/w pracodawcy. W związku z tym nie można przyjąć pełnego okresu zatrudnienia, tj. od dnia 3 listopada 1980 roku do dnia 31 lipca 1986 roku. Praca to została wymieniona w wykazie A, dział VIII, poz. 2.

/dowód z: akt osobowych; zeznań świadków T. K., k.166 i S. H., k.170; zeznań ubezpieczonego, k.61-62, 174-175/.

Ubezpieczony był zatrudniony na podstawie umowy o pracę na stanowisku kierowcy samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w Przedsiębiorstwie (...) K.-B. Oddział Nr 2 w G. w okresie od dnia 2 września 1986 roku do dnia 13 czerwca 1987 roku. Pracodawca ubezpieczonego zajmował się budownictwem mieszkaniowym, a zadaniem ubezpieczonego był transport materiałów budowlanych. Praca to została wymieniona w wykazie A, dział VIII, poz. 2.

/dowód z: akt ZUS; zeznań świadka J. G., k.142; zeznań ubezpieczonego, k.61-62, 175/.

Ubezpieczony był zatrudniony na podstawie umowy o pracę na stanowisku kierowcy samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) Kombinacie (...) w G. w okresie od dnia 14 sierpnia 1987 roku do dnia 14 listopada 1987 roku. Zakład pracy ubezpieczonego zajmował się pracami inżynieryjnymi, np. budową kanalizacji. Do obowiązków pracowniczych ubezpieczonego należał transport materiałów budowlanych samochodem ciężarowym typu (...). Praca to została wymieniona w wykazie A, dział VIII, poz. 2.

/dowód z: akt osobowych; zeznań świadka S. K., k.143; zeznań ubezpieczonego, k. 61-62, 175/.

Ubezpieczony był zatrudniony na podstawie umowy o pracę na kolei w pełnym wymiarze czasu pracy w okresie od dnia 4 stycznia 1988 roku do dnia 17 września 1988 roku. Za ten okres zakład pracy wystawił świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach, a organ rentowy uwzględnił ten okres w zaskarżonej decyzji.

/dowód z: akt osobowych i akt ZUS/.

Ubezpieczony był zatrudniony na podstawie umowy o pracę na stanowisku operatora sprzętu ciężkiego budowlanego stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w Przedsiębiorstwie Usług (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w G. w okresach: od dnia 2 listopada 1989 roku do dnia 30 września 1990 roku oraz od dnia 1 lutego 1991 roku do dnia 8 sierpnia 1991 roku.

Ubezpieczony był zatrudniony w P.P.U.H. (...) w G. na podstawie umowy o pracę na stanowisku operatora sprzętu ciężkiego budowlanego stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w okresie od dnia 1 października 1990 roku do dnia 31 stycznia 1991 roku.

Osobą zarządzająca zakładami pracy P.U.T.B. (...) Sp. z o.o. w G. i P.P.U.H. (...) w G. był F. U., który w swoich zeznaniach podał, iż w/w zakłady pracy zajmowały się świadczeniem usług budowlanych i ubezpieczony świadczył pracę na stanowisku operatora spycharki tzw. „Białoruś” stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Prace te zostały wymienione w wykazie A, dział VIII, poz. 3.

/dowód z: akt osobowych z P.U.T.B (...); akt ZUS; zeznań świadka F. U., k. 143; zeznań ubezpieczonego, k.61-62, 175/.

Ubezpieczony był zatrudniony na podstawie umowy o pracę na stanowisku operatora koparki stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w P.H.U. (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S. w okresie od dnia 1 września 1991 roku do dnia 31 marca 1992 roku. Przełożonym ubezpieczonego był świadek S. B., który zarządzał zakładem pracy. Pracodawca ubezpieczonego zajmował się pracami inżynieryjno-budowlanymi, np. przygotowanie kanałów pod instalację energetyczną.

/dowód z: akt ZUS; zeznań świadka S. B., k. 141; zeznań ubezpieczonego, k. 61-62, 175/.

Ubezpieczony był zatrudniony na podstawie umowy o pracę na stanowisku operatora koparki tzw. „Białoruś” stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w zakładzie pracy (...) s.c. Produkcja, Usługi Budowlane, (...), (...) w G. w okresie od dnia 30 kwietnia 1992 roku do dnia 31 lipca 1992 roku.

Organ rentowy uznał, że ubezpieczony w/w zakładzie pracy był zatrudniony od dnia 1 maja 1992 roku do dnia 30 czerwca 1992 roku. Organ rentowy nie uznał pozostałego okresu zatrudnienia, bowiem brak jest daty rozwiązania umowy o pracę, a ostatnia deklaracja rozliczeniowa została złożona w miesiącu czerwcu 1992 roku (k.31).

Przełożonym ubezpieczonego był świadek J. H., który był wspólnikiem w spółce cywilnej (...). Świadek w swoich zeznaniach podał, że zakład pracy zajmował się robotami ziemnymi na terenie dużych zakładów przemysłowych, głównie montażem rur kanalizacyjnych. Świadek potwierdził stanowisko pracy i okres zatrudnienia ubezpieczonego. Świadek wskazał, że akta osobowe uległy zniszczeniu.

Należy przyjąć pełny okres zatrudnienia ubezpieczonego, wynikający ze świadectwa pracy. Okoliczność braku wypowiedzenia stosunku oraz czas złożenia ostatniej deklaracji nie może przemawiać za innym okresem zatrudnienia, aniżeli ten, który wskazano w świadectwie pracy. Nie jest wykluczone, że umowa o pracę została zawarta na czas określony, o czym może świadczyć adnotacja w świadectwie pracy – „stosunek pracy został rozwiązany wskutek wygaśnięcia stosunku pracy” (k. 26 akta ZUS).

/dowód z: akt ZUS; zeznań świadka J. H., k. 142; zeznań ubezpieczonego, k. 61-62, 175/.

Ubezpieczony przepracował w szczególnych warunkach 15 lat, 11 miesięcy i 12 dni, co przedstawia poniższa tabela:

Organ rentowy ustalił, że do dnia 31 grudnia 1998 roku ubezpieczony legitymuje się okresem składkowym w wymiarze 23 lat, 25 dni (nie uwzględniono miesiąca i dzień z okresu zatrudnienia w (...)). Zebrany w sprawie materiał dowodowy pozwala przyjąć, że praca w (...) była świadczona w okresie wskazanym świadectwie pracy. Zatem okres zatrudnienia winien wynosić 23 lata, 1 miesiąc i 25 dni.

Ustalony stan faktyczny pozwala przyjąć, że do okresu zatrudnienia należy także zaliczyć okres trwania umowy o naukę zawodu, czyli 1 rok, 9 miesięcy i 24 dni co przedstawia poniższa tabela:

Ubezpieczony podał, że świadczył pracę w pełnym wymiarze czasu pracy w gospodarstwie swoich rodziców, a następnie w gospodarstwie swojego brata w wymiarze 1 roku, 3 miesięcy i 25 dni, co przedstawia poniższa tabela (k.41):

Należy zaznaczyć, że przepisy emerytalne dopuszczają uwzględnienie w okresach składkowych okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończenia 16 roku życia, ale przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 roku (art. 10 ust. 1 pkt 3).

Ubezpieczony był zameldowany w C. w okresie od dnia 2 sierpnia 1954 roku do dnia 4 listopada 1989 roku. W miejscu zameldowania rodzice ubezpieczonego P. S. i K. S., posiadali gospodarstwo rolne o powierzchni gruntów 3,4 ha w latach 1963-1987. Następnie gospodarstwo rolne przekazali na rzecz młodszego syna J. S. (ur. (...)) aktem notarialnym w zamian za prawo do emerytury. Ubezpieczony po każdym zakończonym okresie zatrudnienia w latach 70-tych i 80-tych XX wieku, przyjeżdżał do rodziców i pomagał w prowadzeniu gospodarstwa rolnego. Jedną z przyczyn rozwiązania umów o pracę była konieczność pomagania rodzicom na gospodarstwie. W gospodarstwie wówczas przebywali rodzice i małoletni brat ubezpieczonego. Ojciec ubezpieczonego był chory na padaczkę i jego aktywność zawodowa była ograniczona. Gospodarstwo rolne składało się pola, inwentarza żywego (świnie, krowy, konie, kury, kaczki). Obowiązkiem ubezpieczonego było zajmowanie się żywym inwentarzem, pracami w ogrodzie i w polu (np.: sadzenie ziemniaków, plewienie, sianokosy, prace przy żniwach, wykopkach buraków, ziemniaków). Ubezpieczony prace wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy.

/dowód z: zaświadczenia o adresach zameldowania, k.42; zaświadczenie starosty (...) z rejestru gruntów, k.47; aktu notarialnego o przekazaniu gospodarstwa rolnego; zeznań świadków: D. J., I. K., J. S., B. S., k.88-92;zeznań ubezpieczonego, 176/.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie R. S. zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2015 roku, poz. 748 ze zm.) – zwanej dalej ustawą – ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego określonego w ust. 1a i 1b, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a, 50e i 184.

Zgodnie z 184 ust. 1 ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy – tj. 1 stycznia 1999 roku – osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Zgodnie z art. 184 ust. 2 ustawy emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Zgodnie z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983 roku, Nr 8, poz. 43 ze zm.) – zwanego dalej rozporządzeniem – pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Zgodnie z § 3 rozporządzenia za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudnienia”, uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia.

Zgodnie z § 2 ust. 1 rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Z cytowanych norm prawnych wynika, iż odwołujący nabędzie prawo do wcześniejszej emerytury w przypadku łącznego spełnienia przesłanek:

- ukończenia wieku 60 lat,

- legitymowania się łącznym okresem ubezpieczenia w wymiarze co najmniej 25 lat, przypadającym na dzień 1 stycznia 1999 roku,

- legitymowania się 15 letnim okresem pracy wykonywanej w szczególnych warunkach, przypadających na dzień 1 stycznia 1999 roku;

- nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego.

Odwołujący w dniu wydania zaskarżonej decyzji miał ukończony wiek 60 lat i nie był członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

Spornym pozostawało, czy odwołujący na dzień 1 stycznia 1999 roku legitymował się 15 letnim okresem pracy wykonywanej w szczególnych warunkach, oraz czy na dzień 1 stycznia 1999 roku legitymował się ponad 25 letnim okresem ubezpieczenia.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy pozwala przyjąć, że ubezpieczony na dzień 1 stycznia 1999 roku legitymował się 15 letnim okresem pracy wykonywanej w szczególnych warunkach.

Ubezpieczony uznał, że okres trwania umowy o naukę zawodu, okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców, pozwala przyjąć, że łączny staż zatrudnienia wynosi ponad 25 lat. Organ rentowy nie zaliczył do okresu ubezpieczenia ani umowy o naukę zawodu, ani pracy w gospodarstwie rolnym.

Zgodnie z art. 6 ust 2 pkt 1 i 3 ustawy za okresy składkowe uważa się również przypadające przed dniem 15 listopada 1991 roku następujące okresy, za które została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne albo za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne: zatrudnienia po ukończeniu 15 lat życia na obszarze Państwa Polskiego – w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, jeżeli w tych okresach pracownik pobierał wynagrodzenie lub zasiłki z ubezpieczenia społecznego: chorobowy, macierzyński lub opiekuńczy albo rentę chorobową; zatrudnienia młodocianych na obszarze Państwa Polskiego na warunkach określonych w przepisach obowiązujących przed dniem 1 stycznia 1975 roku.

Z powyższej normy wynika, że aby zaliczyć ubezpieczonemu okres nauki, winien on wykazać, iż był w tym okresie zatrudniony w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, bądź też, że jako młodociany wykonywał zatrudnienie na warunkach określonych przed wejściem w życie kodeksu pracy.

Obowiązująca przed wejściem w życie Kodeksu pracy ustawa z dnia 2 lipca 1958 roku o nauce zawodu, przyuczaniu do określonej pracy i warunkach zatrudniania młodocianych w zakładach pracy oraz o wstępnym stażu pracy (Dz.U. Nr 45, poz. 226 ze zm.) przewidywała możliwość zatrudniania młodocianych tylko w celu:

1) nauki zawodu,

2) przyuczenia do określonej pracy,

3)  odbycia wstępnego stażu pracy.

Ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że ubezpieczony we wrześniu 1970 roku rozpoczął naukę w (...) Szkole Zawodowej dla Pracujących w zawodzie malarza. Warunkiem podjęcia nauki było wykonywanie pracy i ubezpieczony w tym samym czasie podjął pracę w zakładzie, który sprawował opiekę nad szkołą. Okres od dnia 1 września 1970 roku do dnia 24 czerwca 1972 roku podlega zaliczeniu do stażu ubezpieczeniowego.

Organ rentowy argumentował, że ubezpieczony nie udowodnił wykonywania zatrudnienia w spornym okresie 1970-1972, zaś świadectwo pracy zostało wystawione na podstawie świadectwa szkolnego.

Należy zauważyć, że ubezpieczony nie może ponosić negatywnych konsekwencji tego, że dokumentacja płacowa i osobowa ze spornego okresu zatrudnienia nie została zachowana. W postępowaniu odwoławczym przed Sądem nie obowiązują ograniczenia dowodowe, jakie występują w postępowaniu o świadczenia emerytalno-rentowe przed organem rentowym. Postępowanie sądowe oparte jest o zasadę swobodnej oceny dowodów (art. 233 k.p.c.). Sąd może ustalić okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość jak: okresy zatrudnienia czy wysokość osiąganych dochodów, za pomocą wszelkich środków dowodowych, przewidzianych w kodeksie postępowania cywilnego (uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984 roku, w sprawie III UZP 6/84; uchwała Sądu Najwyższego z 21 września 1984 roku, w sprawie III UZP 48/84; wyrok Sądu Najwyższego z 7 grudnia 2006 roku, w sprawie I UK 179/06; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 czerwca 2006 roku, w sprawie I UK 115/06; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997 roku, w sprawie II UKN 186/97; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 1996 roku, w sprawie II URN 3/95.

Ubezpieczony nie przedłożył wprawdzie umowy o naukę zawodu, ale fakt wykonywania pracy w ramach takiej umowy potwierdza zarówno świadectwo ukończenia szkoły z dnia 24 czerwca 1972 roku oraz zeznania świadka J. W.. Tak samo, na podstawie akt osobowych oraz zeznań świadków ubezpieczony wykazał, że pracował w szczególnych warunkach w rozumienia przepisów prawa.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również następujące okresy, traktując je, z zastrzeżeniem art. 56, jak okresy składkowe przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu.

W judykaturze wykształcił się pogląd, że o uwzględnieniu przy ustalaniu prawa do świadczeń emerytalno-rentowych okresów pracy w gospodarstwie rolnym sprzed objęcia rolników obowiązkiem opłacania składki na rolnicze ubezpieczenie społeczne domowników (tj. przed dniem 1 stycznia 1983 roku) przesądza wystąpienie dwóch okoliczności: 1) wykonywanie czynności rolniczych powinno odbywać się zgodnie z warunkami określonymi w definicji legalnej „domownika” z art. 6 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz 2) czynności te muszą być wykonywane w wymiarze nie niższym niż połowa ustawowego czasu pracy, tj. minimum 4 godziny dziennie.

Zebrany materiał dowodowy pozwala przyjąć, że ubezpieczony w okresach, w których nie pozostawał w zatrudnieniu, zamieszkiwał w gospodarstwie rolnym swoich rodziców i wykonywał czynności rolnicze.

Na podstawie wyżej powołanych norm prawnych oraz art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. należało zmienić zaskarżoną decyzję i przyznać R. S. prawo do emerytury, poczynając od daty ukończenia wieku 60 lat, tj. od dnia(...)

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na mocy art. 98 k.p.c. oraz § 11.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tj. Dz.U. z 2013 roku, poz. 490 ze zm.).

(-) SSO Grzegorz Tyrka