Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 11 lipca 2016 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi oddalił powództwo PROKURA Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego we W. przeciwko P. R. o zapłatę.

Sąd I instancji ustalił, że w dniu 10 listopada 2008 r. pozwana zawarła z (...) Bank S.A. umowę, zgodnie z którą udzielono jej pożyczki w kwocie 3.169,28 zł na okres 30 miesięcy. 17 lipca 2010 r. doszło do wypowiedzenia umowy, a w dniu 10 sierpnia 2010 r. wystawiono bankowy tytuł egzekucyjny. Po złożeniu wniosku o nadanie klauzuli wykonalności i po uzyskaniu jej zostało w dniu 4 marca 2011 r. wszczęte postępowanie egzekucyjne, a postanowieniem z dnia 15 marca 2013 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi umorzył postępowanie egzekucyjne wobec cofnięcia wniosku przez wierzyciela. Powód nabył w dniu 14 grudnia 2012 r. wierzytelności przysługujące następcy prawnemu pożyczkodawcy jako cedentowi wobec .licznych pożyczkobiorców, w tym także wobec pozwanej.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Rejonowy uznał, że powództwo jest bezzasadne i nie zasługuje na uwzględnienie, wskazując, że potencjalną podstawę prawną dochodzonego roszczenia stanowią przepisy art. 720 i nast. k.c. regulujące umowę pożyczki, przy czym powód dochodził swojego roszczenia jako nabywca wynikającej z tej umowy wierzytelności (art. 509 § 1 k.c.). Sąd wskazał, że w sprawie istotna była kwestia wymagalności roszczenia, rzutująca na datę przedawnienia oraz zagadnienie ewentualnego przerwania biegu przedawnienia, bowiem pozwana nie kwestionowała faktu ani wysokości zadłużenia. W ocenie Sądu wprawdzie doszło w sprawie do przerwania biegu terminu przedawnienia przez złożenie przez pierwotnego wierzyciela wniosku o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu, jak również do kolejnej przerwy będącej skutkiem złożenia wniosku o wszczęcie egzekucji na podstawie tego tytułu, jednak umorzenie postępowania egzekucyjnego na wniosek wierzyciela zniweczyło materialnoprawny skutek złożenia tego wniosku. W efekcie trzyletni termin przedawnienia rozpoczynający na nowo swój bieg w chwili nadania tytułowi klauzuli wykonalności upłynął jeszcze przed wszczęciem niniejszego postępowania. Sąd podniósł ponadto, powołując się na pogląd sformułowany w najnowszym orzecznictwie, że nawet gdyby powód wykazał, iż doszło do ponownego złożenia wniosku o nadanie klauzuli wykonalności na rzecz następcy prawnego, to i tak wobec niego bieg przedawnienia należałoby liczyć od dnia wypowiedzenia umowy kredytu, to jest od dnia 17 lipca 2010 r., a zatem przedmiotowy termin upłynąłby w odniesieniu do powoda w dniu 17 lipca 2013 r. Sąd zaznaczył również, że ze względu na przedawnienie roszczenia głównego przedawnieniu uległo również roszczenie o zasądzenie odsetek, wobec czego powództwo zostało oddalone w całości.

Od powyższego wyroku apelację wniósł powód, zaskarżając go w całości i wnosząc o jego zmianę poprzez uwzględnienie powództwa i zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kwoty 5 728,81 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztów postępowania przed Sądami obu instancji. Zaskarżonemu rozstrzygnięciu zarzucono:

-

naruszenie art. 203 § 2 k.p.c. w związku z art. 825 pkt 1 k.p.c. i art. 13 § 2 k.p.c. poprzez uznanie, że wniosek wierzyciela pierwotnego o umorzenie postępowania egzekucyjnego niweczy skutek złożonego wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego w postaci przerwania i zawieszenia biegu terminu przedawnienia do czasu jego zakończenia;

-

błąd w ustaleniach faktycznych polegający na wadliwym przyjęciu, że bieg terminu przedawnienia roszczenia powoda upłynął przed wytoczeniem przez niego powództwa;

-

art. 509 § 2 k.c. w związku z art. 123 § 1 pkt. 1 poprzez przyjęcie, że na skuteczne przerwanie biegu okresu przedawnienia poprzez złożenie wniosku egzekucyjnego nie może powoływać się podmiot niebędący bankiem w przypadku, gdy roszczenie zostało stwierdzone bankowym tytułem egzekucyjnym;

-

art. 124 k.c. poprzez jego niezastosowanie w związku z umorzeniem postępowania egzekucyjnego.

W odpowiedzi na apelację pozwana wniosła o jej oddalenie w całości oraz o zasądzenie na jej rzecz zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna i jako taka podlega oddaleniu.

Na wstępie należy zaznaczyć, iż w ocenie Sądu odwoławczego ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd I instancji należy uznać za prawidłowe i zasługujące na pełną akceptację – w tej sytuacji Sąd odwoławczy podziela je i przyjmuje za własne, czyniąc je integralną częścią swojego stanowiska i uznając za zbędne ich ponowne szczegółowe przytaczanie w tym miejscu. Należy w tym miejscu dodać, że przyjęcie przez Sąd, iż bieg terminu przedawnienia upłynął przed wszczęciem powództwa nie jest w żadnym razie podstawą do formułowania zawartego w apelacji zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych, ponieważ upływ terminu przedawnienia nie jest okolicznością faktyczną, ale kategorią prawa materialnego badaną i ocenianą na tle konkretnego stanu faktycznego sprawy. Cała argumentacja na poparcie tego zarzutu wiąże się zresztą z prezentowaną przez stronę powodową odmienną oceną prawną ustalonego stanu faktycznego, nie odnosząc się w żaden sposób do ewentualnych błędów w zakresie ustalenia faktów.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 203 § 2 k.p.c. w związku z art. 825 pkt. 1 k.p.c. i art. 13 § 2 k.p.c., wskazać należy, iż w orzecznictwie ugruntowany jest pogląd, zgodnie z którym do cofnięcia wniosku wierzyciela w postępowaniu egzekucyjnym znajduje odpowiednie zastosowanie przepis art. 203 § 2 k.p.c. Stanowisko takie należy podzielić mimo istnienia odosobnionych poglądów przeciwnych, a argumentacja podnoszona w ramach ustalonej już linii orzecznictwa Sądu Najwyższego jest w pełni trafna. Sąd Rejonowy prawidłowo ocenił, że do przerwania biegu przedawnienia dochodzi zarówno na skutek złożenia wniosku o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu, jak i na skutek wszczęcia postępowania egzekucyjnego na jego podstawie, jako że nie ma wątpliwości, iż czynności te należy uznać za czynności podjęte bezpośrednio w celu egzekwowania roszczeń w rozumieniu art. 123 § 1 pkt 1 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. (tak np. w uchwale SN z dnia 16 stycznia 2004 r., III CZP 101/03, OSNC Nr 4 z 2005 r., poz. 58 lub w wyrokach SN z dnia 23 listopada 2011 r., IV CSK 156/11, OSNC-ZD Nr 1 z 2013 r., poz. 7, z dnia 12 stycznia 2012 r., II CSK 203/11, OSP Nr 6 z 2014 r., poz. 60, z dnia 17 grudnia 2004 r., II CK 276/04, niepubl., z dnia 22 stycznia 2008 r., V CSK 386/07, niepubl., z dnia 21 maja 2010 r., II CSK 614/09, niepubl. i z dnia 4 października 2012 r., I CSK 90/12, niepubl.). Choć przerwanie biegu przedawnienia przez tego rodzaju czynności prowadzi do skutków ujętych w przepisie art. 124 § 1 i 2 k.c. i przedawnienie co do zasady biegnie na nowo z chwilą zakończenia postępowania klauzulowego lub egzekucyjnego, to jednak, zgodnie z obecnie ugruntowanym poglądem, zwrot wniosku bądź umorzenie postępowania na podstawie art. 823 k.p.c. lub art. 825 pkt 1 k.p.c. niweczą materialnoprawne skutki wszczęcia postępowania przerwania biegu przedawnienia (tak np. w uchwale SN z dnia 19 lutego 2015 r., III CZP 103/14, OSNC Nr 12 z 2015 r., poz. 137 lub w wyrokach SN z dnia 10 października 2003 r., II CK 113/02, OSP Nr 11 z 2004 r., poz. 141, z dnia 23 stycznia 2007 r., V CSK 386/07, niepubl., z dnia 14 kwietnia 2011 r., IV CSK 439/11, niepubl. i z dnia 19 listopada 2014 r., II CSK 196/14, niepubl.). Do uchylenia ex tunc skutku w postaci przerwania biegu przedawnienia dochodzi na podstawie art. 203 § 2 k.p.c., który w postępowaniu egzekucyjnym należy odpowiednio stosować w oparciu o art. 13 § 2 k.p.c. W uchwale z dnia 19 października 2015 r., III CZP 103/14, OSNC Nr 12 z 2015 r., poz. 137, Sąd Najwyższy wyjaśnił, że cel regulacji art. 203 § 2 k.p.c., jest tym bardziej pożądany w postępowaniu egzekucyjnym, bowiem w tym postępowaniu dochodzi do zastosowania wobec dłużnika środków przymusu. Wykładnia ta pozostaje niezmienna również w sytuacji, gdy komornik umarza postępowanie egzekucyjne na wniosek wierzyciela, który już w toku egzekucji dokonał przelewu egzekwowanej wierzytelności, czyli innymi słowy, gdy bank w chwili złożenia wniosku nie był już wierzycielem wskutek zbycia w toku egzekucji wierzytelności objętej bankowym tytułem egzekucyjnym niestandaryzowanemu sekurytyzacyjnemu funduszowi inwestycyjnemu zamkniętemu niemającemu uprawnienia do wystawiania bankowego tytułu egzekucyjnego.

Wywody skarżącego w omawianym zakresie są jedynie nieprzekonującą polemiką z argumentami orzecznictwa i nie mogą prowadzić do stwierdzenia uchybienia w działaniu Sądu I instancji; jedynie ubocznie należy zwrócić uwagę na końcowy fragment uzasadnienia apelacji, gdzie skarżący podnosi, że art. 203 § 2 k.p.c. nie może znaleźć zastosowania w postępowaniu egzekucyjnym, ponieważ celem tego przepisu w postępowaniu rozpoznawczym jest uniemożliwienie utrwalenia stanu niepewności co do istnienia normy indywidualno-konkretnej w stosunku między wierzycielem a dłużnikiem, a cel ten nie znajduje uzasadnienia w postępowaniu egzekucyjnym, bowiem tam istnieje już merytoryczne rozstrzygnięcie sprawy zapadłe w postępowaniu rozpoznawczym. Skarżący zdaje się przy tym nie dostrzegać argumentacji podnoszonej przez Sąd Najwyższy w uzasadnieniu cytowanej uchwały z dnia 19 października 2015 r., a mianowicie, że dyspozycja omawianego unormowania ma w postępowaniu rozpoznawczym na celu przede wszystkim zapobieżenie możliwości manipulowania przez powoda terminami przedawnienia roszczenia. Brak tego przepisu prowadziłby do tego, że powód mógłby wielokrotnie składać pozew i cofać go ze skutkiem przewidzianym w art. 123 § 1 pkt. 1 k.c. Racja przyjęcia takiego rozwiązania i dążenie do przeciwstawienia się możliwym nadużyciom jest tym bardziej uzasadnione na gruncie postępowania egzekucyjnego, zważywszy, że i tam możliwe byłoby wielokrotne wszczynanie egzekucji łączącej się z możliwością zastosowania środków przymusu wobec dłużnika, jeśli każdorazowe złożenie wniosku egzekucyjnego skutkowałoby przerwaniem biegu przedawnienia mimo późniejszego cofnięcia tego wniosku przez wierzyciela.

W konsekwencji powyższego, wbrew zarzutowi apelacji, Sąd Rejonowy nie naruszył art. 124 k.c., a w niniejszej sprawie doszło do przerwania biegu przedawnienia przez złożenie w dniu 10 sierpnia 2010 r. wniosku o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu. Choć kolejne przerwanie biegu terminu nastąpiło wskutek złożenia wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego, to jednak ten skutek prawny ustał wobec umorzenia tego postępowania na wniosek wierzyciela. Trafnie Sąd I instancji wywiódł, że trzyletni termin przedawnienia upłynął po upływie 3 lat od nadania klauzuli w marcu 2011 r., a więc jeszcze przed wszczęciem niniejszego postępowania. W takiej sytuacji rezultatem podniesienia przez pozwaną zarzutu przedawnienia musiała być w świetle art. 117 § 2 k.c. odmowa udzielenia ochrony prawnej roszczeniu powoda i oddalenie powództwa.

W efekcie tego bez znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy jest kwestia prawidłowości zastosowania przez Sąd meriti art. 509 § 2 k.c. w związku z art. 123 § 1 pkt. 1 k.c. i ewentualnej trafności argumentacji powoływanej przez autora apelacji w celu przeforsowania tezy, iż na skutek prawny w postaci przerwania biegu przedawnienia w związku ze wszczęciem postępowania egzekucyjnego na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego opatrzonego klauzulą wykonalności może powoływać się także niebędący bankiem nabywca wierzytelności. Skoro z prawidłowo zastosowanego art. 203 § 2 k.p.c. w związku z art. 825 pkt. 1 k.p.c. i art. 13 § 2 k.p.c. wynika, że z powodu cofnięcia wniosku egzekucyjnego skutek taki ustał i tym samym nie może mieć wpływu na treść orzeczenia w sprawie niniejszej, jałowe byłoby rozważanie, czy mógłby na niego powoływać się tylko bank czy także inny podmiot, który nabył od niego wierzytelność.

Reasumując powyższe wywody, stwierdzić należy, że rozstrzygnięcie Sądu I instancji było prawidłowe, a Sąd nie dopuścił się zarzucanych mu uchybień. Wobec tego apelacja podlegała oddaleniu w oparciu o art. 385 k.p.c. Zważywszy na wynik kontroli instancyjnej, o kosztach postępowania apelacyjnego Sąd odwoławczy orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. i zasądził od powoda na rzecz pozwanej kwotę 1.800,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, wyliczoną na podstawie § 10 ust. 1 pkt. 1 w związku z § 2 pkt. 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804).