Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 sierpnia 2016 roku

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Włodzimierz Czechowicz

Protokolant: Katarzyna Andzo

po rozpoznaniu w dniu 22 sierpnia 2016 roku w Warszawie

sprawy A. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W.

o wcześniejszą emeryturę (z warunków szczególnych)

na skutek odwołania A. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W.

z dnia 24 maja 2016 r. znak: (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję z dnia 24 maja 2016 roku znak (...) w ten sposób, że przyznaje A. S. z dniem 1 maja 2016 roku prawo do wcześniejszej emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział
w W. na rzecz A. S. kwotę 360 zł (trzysta sześćdziesiąt) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt VII U 1076/16

UZASADNIENIE

A. S. reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika w dniu 23 czerwca 2016 r. złożył za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. odwołanie od decyzji z dnia 24 maja 2016 r. znak: (...), na mocy której organ rentowy odmówił mu prawa do wcześniejszej emerytury – z warunków szczególnych.

W uzasadnieniu odwołania ubezpieczony wskazał, że organ rentowy nie uznał okresu świadczenia przez niego pracy od dnia 20 października 1977 r. do dnia 31 marca 1990 r. na stanowisku montera baterii stacyjnych (akumulatorów) w Zakładzie (...) w W., jako pracy wykonywanej w warunkach szczególnych. Ubezpieczony podkreślił, że pracę w warunkach szczególnych w spornym okresie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Ponadto odwołujący wskazał, iż wyżej wymieniony zakład pracy wydając mu świadectwo pracy nie odnotował faktu, że świadczona przez niego praca była wykonywana w warunkach szczególnych. Ubezpieczony podniósł, że pracując w Zakładach (...) w W. w trakcie wykonywania swoich obowiązków miał stały, bezpośredni kontakt z ołowiem i kwasem. Do wykonywanych prac należało łączenie ołowiem ciekłym płyt ołowianych, zalewanie kwasem akumulatorów, wymiana kwasu i płyt ołowianych w akumulatorach, co zawiera się w wykazie B Dział IV poz. 2, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 8 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Ubezpieczony dodał, iż H. O., znajdującemu się w takiej samej sytuacji (ten sam zakład pracy, stanowisko, treść świadectwa pracy) organ rentowy przyznał prawo do wcześniejszej emerytury z warunków szczególnych po osiągnięciu wieku 55 lat. Na dowód czego ubezpieczony do akt sprawy załączył świadectwo pracy H. O., pismo (...) Sp. z o.o. w sprawie H. O., zaświadczenie (...) Sp. z o.o. z dnia 7 listopada 2008 r. Ponadto ubezpieczony wniósł o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych ( odwołanie k. 2-13 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W., w odpowiedzi na odwołanie z dnia 18 lipca 2016 r., wniósł o jego oddalenie.

Organ rentowy w uzasadnieniu odwołania wskazał między innymi, że odnośnie uprawnień ubezpieczonego do wcześniejszej emerytury na podstawie pracy w warunkach szczególnych, wykonywanych w myśl wykazu A rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 8 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, odwołujący nie spełnił warunku 60 lat życia, a ponadto nie spełnił wymogu 15 lat pracy w warunkach szczególnych na dzień 1 stycznia
1999 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że ubezpieczony udowodnił jedynie 10 lat, 7 miesięcy i 1 dzień pracy w szczególnych warunkach wykonywanej na podstawie wykazu A (okres od 1lipca 1975 r do 31 lipca 1977 r. – pracy w (...) oraz od 1 czerwca 1990 r. do 21 grudnia 1998 r. – w Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W.).

Natomiast odnośnie uprawnień do wcześniejszej emerytury na podstawie pracy w szczególnych warunkach, jaką ubezpieczony miał wykonywać zgodnie z wykazem B rozporządzenia w okresie od 20 października 1977 r. do 31 marca 1990 r. w Zakładzie (...) w W. (z przerwą na służbę wojskową od 25 stycznia 1979 r. do 16 października 1980 r.), organ rentowy zauważył, że ubezpieczony nie przedłożył żadnego świadectwa pracy w warunkach szczególnych albo świadectwa pracy z adnotacją o pracy w warunkach szczególnych wskazujących na taką pracę.

Ponadto organ rentowy wskazał, że wykonywanie pracy w warunkach szkodliwych dla zdrowia nie jest równoznaczne z wykonywaniem pracy w warunkach szczególnych. Z tych też względów organ rentowy odmówił ubezpieczonemu prawa do dochodzonego świadczenia ( odpowiedź na odwołanie k. 14-15 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony A. S., urodzony (...), w dniu 6 maja
2016 r. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W., wniosek o wcześniejszą emeryturę z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych. Do powyższego wniosku ubezpieczony załączył kwestionariusz dotyczący okresów składkowych i nieskładkowych wraz z dokumentacją potwierdzającą te okresy ( k.1 – 20, tom II a.r.).

Organ rentowy po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego ustalił, że ubezpieczony nie osiągnął wieku 60 lat według wykazu A, na dzień 1 stycznia 1999 r. ale także nie udowodnił 15 lat pracy w szczególnych warunkach wymienionych w wykazie A rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 8 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (organ rentowy uznał okres pracy w szczególnych warunkach w okresie od 1 lipca 1975 r. do 31 lipca 1977 r., od 1 czerwca 1990 r. do 21 grudnia 1998 r. w wymiarze 10 lat, 7 miesięcy i 1 dzień). Ponadto ubezpieczony na dzień 1 stycznia 1999 r. nie udowodnił 10 lat pracy w warunkach szczególnych wymienionych w dziale IV wykazu B, stanowiącego załącznik do ww. rozporządzenia. Organ rentowy wskazał, że nie zaliczył okresu od 20 października 1977r. do 31 marca 1990r. do prac wykonywanych w szczególnych warunkach z uwagi na brak świadectwa pracy potwierdzającego wykonywanie pracy w warunkach szczególnych. Na podstawie dowodów dołączonych do wniosku odwołującego – uzyskanych w wyniku przeprowadzonego postępowania organ rentowy przyjął za udowodnione okresy na dzień
1 stycznia 1999 r.: 25 lat, 9 miesięcy i 5 dni okresów składkowych i nieskładkowych oraz staż pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 10 lat, 7 miesięcy i 1 dnia. Z tych też względów organ rentowy decyzją z dnia 24 maja 2016 r. znak: (...) odmówił ubezpieczonemu prawa do dochodzonej emerytury ( decyzja z dnia 24 maja 2016 r. znak: (...) k.21, tom II a.r.).

Ubezpieczony A. S. od niekorzystnej dla niego decyzji organu rentowego z dnia 24 maja 2016 r. znak: (...), złożył odwołanie do tut. Sądu, inicjując niniejsze postępowanie sądowe, w toku którego ustalono, że:

A. S. w okresie od dnia 20 października 1977 r. do dnia 31 marca 1990 r. był zatrudniony w Zakładzie (...). W ramach tego zatrudnienia ubezpieczony początkowo pracował na stanowisku pomocnika montera akumulatorów, a następnie był monterem baterii stacyjnych. Do jego obowiązków na tym stanowisku należało łączenie ołowiem ciekłym płyt ołowianych, zalewanie kwasem akumulatorów, wymiana kwasu ołowianych w akumulatorach. Odwołujący wskazał, że warunki szczególne pracy wynikały z tego, że w codziennej pracy miał styczność z ołowiem, montował baterie z ogniw, a do ogniw wkładał płyty ołowiane o ładunku dodatnim lub ujemnym, a następnie ogniwa ustawiał w skrzyniach, które potem łączył łącznikami i zalewał płynnym ołowiem, aby stworzyć baterię. Te baterie były przeznaczone do wózków akumulatorowych. Przez ostatnie lata pracy odwołujący wraz ze świadkiem H. O. montował baterie w terenie. Ubezpieczony jeździł do zakładów energetycznych, telekomunikacyjnych oraz innych dużych zakładów, w których były potrzebne akumulatory. W zakładach tych odwołujący demontował stare i tworzył nowe ogniwa w akumulatorniach w szklanych naczyniach, do których wkładało się płyty ołowiane z ładunkiem dodatnim i ujemnym i zalewał płynnym ołowiem. Odwołujący z tych ogniw tworzył baterie o napięciu 220 V. Podczas tworzenia baterii wytwarzało się mnóstwo pyłu, a wdychany ołów miał słodki posmak. Ponadto odwołujący dodatkowo montował baterie trakcyjne, wymontowywał stare i wymieniał na nowe. Odwołujący pracował najczęściej 6 godzin dziennie, ponieważ taka była norma czasu pracy w tym zakładzie pracy. Ubezpieczony miał przerwy w zatrudnieniu – był w wojsku, miesiąc chorował oraz przeszedł operację na przepuklinę. Nie korzystał z urlopu bezpłatnego, nie wyjeżdżał za granicę ani też służbowo. Ponadto dostawał wynagrodzenie oraz inne świadczenia za pracę w warunkach szczególnych.

Na podstawie dowodu z zeznań świadków H. O. oraz L. S. (1) Sąd ustalił, że świadek O. miał pracę jednakową z pracą ubezpieczonego. Świadek otrzymał świadczenie emerytalne po ukończeniu 55 lat z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych określnych w wykazie B rozporządzenia ( informacja dotycząca okresów składkowych i nieskładkowych k.5-6 tom II a.r., świadectwo pracy z dnia 21 stycznia 1990 r. k.15-16, tom II a.r., zeznania świadka H. O. k.47-48 a.s., zeznania świadka L. S. (1) k. 48 a.s., zeznania odwołującego k.46-47 a.s.).

Na podstawie akt emerytalnych świadka O. Sąd Okręgowy ustalił ponadto, że uzyskał on świadectwo pracy z dnia 15 maja 1991 roku za okres zatrudnienia w (...) bez wskazania, że pracował w warunkach szczególnych oprócz adnotacji, że otrzymywał dodatek szkodliwy (k-11 tom „E”). Organ rentowy I Oddział ZUS przyznał mu emeryturę z dniem
1 grudnia 2008 roku i nie kwestionował takiego właśnie świadectwa.

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dowodów z dokumentów zawartych w aktach sprawy, w tym w aktach rentowych i osobowych odwołującego, a także na podstawie wiarygodnych zeznań odwołującego A. S. (k. 46-47 a.s.) oraz świadków H. O. (k. 47-48 a.s.) oraz L. S. (1) (k. 48 a.s.).

Zdaniem Sądu dokumenty, w zakresie w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia, są wiarygodne, wzajemnie się uzupełniają i tworzą spójny stan faktyczny. Dokumenty te nie były przez strony kwestionowane w zakresie ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem wynikające z nich okoliczności należało uznać za mogące stanowić podstawę ustaleń faktycznych w sprawie.

Zeznania świadków H. O. i L. S. (1), Sąd ocenił jako wiarygodne biorąc pod uwagę fakt, iż świadkowie jako osoby nie spokrewnione i nie powiązane z żadną ze stron, nie miały interesu w składaniu zeznań nieodpowiadających rzeczywistości. Wskazani wyżej świadkowie wyjaśnili na czym dokładnie polegała praca A. S. w Zakładach (...) w W.. Zeznaniom odwołującego, jak i świadków Sąd dał wiarę w całości, jako że są one spójne, logiczne, a także w pełni korespondują z treścią dokumentów zgromadzonych w aktach osobowych odwołującego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie A. S. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. z dnia 24 maja 2016 r. znak: (...) jest uzasadnione i jako takie zasługuje na uwzględnienie.

Zasady nabywania prawa do emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po dniu
31 grudnia 1948 r. zostały uregulowane w treści art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2016.887 j.t.), zgodnie z którym ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, tj. którzy spełniają łącznie następujące warunki:

1)  legitymują się okresem zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż: 65 lat - dla mężczyzn, 60 dla kobiet;

2)  mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej: 25 lat dla mężczyzn, 20 dla kobiet;

3)  nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa – według stanu na dzień 1 stycznia 1999 r.

Aktem wykonawczym, do którego odsyła ww. ustawa jest rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.), które w § 4 wskazuje, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A (stanowiącym załącznik do rozporządzenia) nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn;

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Natomiast zgodnie z § 8 pracownik który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w dziale IV wykazu B, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 50 lat dla kobiet i 55 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 10 lat wykonywał prace wymienione w dziale IV wykazu B.

Ponadto, zgodnie z przepisem § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia - okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Z kolei okresy pracy, o których mowa w ust. 1 stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy (§ 2 ust. 2 rozporządzenia).

Wskazać należy, że przy ustalaniu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnych warunkach na podstawie rozporządzenia, nie można kierować się względami nazewnictwa danego stanowiska pracy. Należy ustalić, jakie prace ubezpieczony rzeczywiście wykonywał, bowiem ta okoliczność, nie zaś nazwa zajmowanego stanowiska, przesądza o ewentualnym istnieniu przesłanek dla przyznania dochodzonego świadczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie II UK 337/03).

W niniejszej sprawie bezspornym jest, że A. S. ukończył w dniu
5 lutego 2012 r. wymagany wiek 55 lat, nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego, jak również udowodnił wymagane okresy składkowe i nieskładkowe w wymiarze 25 lat według stanu na dzień 1 stycznia 1999 r.

Przedmiotem sporu pozostawało natomiast ustalenie, czy odwołujący posiada na dzień 1 stycznia 1999 r. 10 lat pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy nie zaliczył mu bowiem do okresów pracy w warunkach szczególnych okresów zatrudnienia od dnia 20 października 1977 r. do dnia 31 marca 1990 r. na stanowisku montera baterii stacyjnych w Zakładzie (...) w W., z uwagi na brak przedłożenia przez odwołującego świadectwa pracy w warunkach szczególnych albo świadectwa pracy z adnotacją o pracy w warunkach szczególnych wskazujących na tę pracę.

Zdaniem Sądu fakt wykonywania przez odwołującego pracy w szczególnych warunkach w okresie od dnia 20 października 1977 r. do dnia 31 marca 1990 r. na stanowisku montera baterii stacyjnych w Zakładzie (...) w W. znajduje potwierdzenie w zebranym w sprawie materiale dowodowym. Niewątpliwie przez ten okres zatrudnienia odwołujący stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, tj. 6 godzin dziennie, wykonywał pracę na stanowisku montera baterii stacyjnych, która to praca jest wymieniona w Dziale II – Prace różne, wymienione w dziale IV pod poz. 5 i 8 – Prace wykonywane bezpośrednio przy produkcji ołowiu i kadmu oraz przetwórstwie tych metali: w zakładach zajmujących się produkcją i regeneracją akumulatorów oraz w wydziałach regeneracji i montażu akumulatorów Wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., Nr 8, poz. 43 ze zm.). Sąd Okręgowy miał ponadto na uwadze, że zakład pracy (...) został wprost wymieniony w Załącznik nr 2 do zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu
Maszynowego z dnia 30 marca 1985 r. w sprawie stanowisk, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego. Jak wynika bowiem z Wykazu stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach, uprawniające do niższego wieku emerytalnego oraz do wzrostu emerytury lub renty inwalidzkiej, wśród pracy wykonywanych bezpośrednio przy produkcji ołowiu i kadmu oraz przetwórstwie tych metali wśród zakładów zajmujących się produkcją i regeneracją akumulatorów wymieniono Zakład (...) w W.. Wskazuje to bezspornie, że praca ubezpieczonego w okresie od 20 października 1977 roku do 30 marca 1990 roku była pracą wykonywaną w szczególnych warunkach. W tym miejscu godzi się wskazać, iż zarządzenia resortowe - w tym wskazane wyżej zarządzenie nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego (Dz. Urz. MHiPM z 1985 r. nr 1-3 poz. 1) – nie stanowią źródeł powszechnie obowiązującego prawa lecz stanowią jedynie pomocnicze akty prawa niższego rzędu oraz dokumenty dotyczące jedynie konkretnych zakładów pracy. Kluczowym i podstawowym dokumentem w tym zakresie pozostaje cytowane powyżej Rozporządzenie. Wypowiedział się bowiem w tym zakresie Sąd Najwyższy wskazując, iż źródłem prawa do emerytury za pracę w szczególnych warunkach jest ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS i rozporządzenie z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Nie jest nim natomiast zarządzenie resortowe, jako że nie stanowi źródła prawa (art. 87 Konstytucji). Wykazy resortowe wydane na podstawie § 1 ust. 2 i 3 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze mają charakter informacyjny, techniczno - porządkujący, uściślający oraz mogą mieć znaczenie w sferze dowodowej, stanowiąc podstawę domniemania faktycznego (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 2012 r., I UK 403/11). Na marginesie jedynie Sąd Okręgowy pragnie przytoczyć pogląd Sądu Najwyższego, który wskazał, iż co prawda, wykazy resortowe mają charakter jedynie informacyjny, techniczno-porządkujący i uściślający, jednakże z faktu, że właściwy minister, kierownik urzędu centralnego lub centralny związek spółdzielczy w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych ustalił w podległych i nadzorowanych zakładach pracy, że dane stanowisko pracy jest stanowiskiem pracy w szczególnych warunkach, może płynąć domniemanie faktyczne (art. 231 k.p.c.), że praca na tym stanowisku w istocie wykonywana była w takich warunkach i odwrotnie, brak konkretnego stanowiska pracy w takim wykazie może - w kontekście całokształtu ustaleń faktycznych - stanowić negatywną przesłankę dowodową (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2010 r., II UK 218/09; podobnie wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 listopada 2011 r., I UK 164/11). Godzi się zatem wskazać, iż podane powyżej zarządzenie resortowe w wykazie wskazuje bezpośrednio pracę wykonywaną przez ubezpieczonego A. S. w Zakładzie (...)

Oceniając zgromadzony materiał dowodowy Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw, by kwestionować wiarygodność tego materiału, w tym zeznań ubezpieczonego złożonych na rozprawie w dniu 22 sierpnia 2016 r., zwłaszcza w świetle potwierdzenia tych okoliczności przez świadków H. O. i L. S. (1) , którzy w sposób zgodny wskazali, że w okresie od dnia 20 października 1977 r. do dnia 31 marca 1990 r. A. S. wykonywał pracę na stanowisku montera baterii stacyjnych w Zakładzie (...).

Sąd Okręgowy zważył ponadto, że okresy pracy w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w świadectwie pracy. Nie oznacza to jednak, że osoba dochodząca praw wynikających z wykonywania pracy w szczególnych warunkach, okres tej pracy dowodzić może jedynie na podstawie dokumentacji z zakładu pracy. Jak bowiem stwierdził Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 10 marca 1984 roku (III UZP 6/94) „ okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przewidziane rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. mogą być ustalane w postępowaniu odwoławczym także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy”. Takimi środkami są w niniejszej sprawie zeznania ubezpieczonego oraz dowód z zeznań świadków O. (oraz jego akta emerytalne) i S.. Przed zamknięciem rozprawy pełnomocnicy stron nie wnosili o uzupełnienie materiału dowodowego, nie było również konieczne podjęcie czynności dowodowych z urzędu.

Sąd Okręgowy zważył, że praca w szczególnych warunkach jest pracą o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagająca wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia – art.32 ust.2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Jej wykonywanie powoduje szybsze obniżenie wydolności organizmu i szybszą utratę zdolności do zarobkowania stąd uzasadnione jest obniżenie wieku emerytalnego w stosunku do osób ją wykonujących. Jednakże dla oceny czy pracownik wykonywał pracę w warunkach szczególnych znaczenie mają konkretne warunki, w których jest ona wykonywana na danym stanowisku, mające z punktu widzenia ustawodawcy szkodliwy wpływ na organizm ludzki a nie samo przekonanie pracownika o wysokiej szkodliwości warunków pracy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 10 kwietnia 2013 r., sygn. akt. III AUa 137/13, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 18 stycznia 2013 r., sygn. akt III AUa 1203/12, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 16 stycznia 2013 r., sygn. akt III AUa 1181/12). Ze zgromadzonego w niniejszej sprawie materiału dowodowego wynika, w okresie od dnia 20 października 1977 r. do dnia 31 marca 1990 r. odwołujący miał stały kontakt z ołowiem i kwasem – przy montażu ogniw i baterii oraz ich regeneracji. Wykonywał także prace związane z łączeniem płyt ołowianych, zalewaniem kwasem akumulatorów, wymianą kwasu i płyt ołowianych w akumulatorach.

Skoro odwołujący się był zatrudniony w (...) w okresie od 20 października 1977 roku do 31 marca 1990 roku, co wynika bezspornie ze świadectwa pracy znajdującego się w aktach rentowych (tom II karta 12) tym samym spełnił wymóg pracy w okresie co najmniej 10 lat w warunkach szczególnych, spełnił też warunek wieku 60 lat przewidziany w § 8 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Sąd Okręgowy miał także na uwadze, że ubezpieczony w trakcie zatrudnienia w (...) odbywał służbę wojskową od 25 stycznia 1979 r. do 16 października 1980 r. Wprawdzie organ rentowy nie podnosił tej kwestii w odpowiedzi na odwołanie i w toku procesu, jednakże konieczne było zbadanie, czy okres ten można zaliczyć do stażu pracy w (...). W orzecznictwie Sądu Najwyższego ugruntowany jest pogląd, że okres służby wojskowej dla żołnierza zatrudnionego przed powołaniem do czynnej służby wojskowej w warunkach szczególnych (I kategorii zatrudnienia), który po zakończeniu tej służby podjął zatrudnienie w tych samych warunkach, jest nie tylko okresem służby w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ale także okresem pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu § 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych charakterze (por. np wyroki Sądu Najwyższego z dnia 24 listopada 2009 r., II UK 215/09 OSNP 2011 nr 15-16, poz. 219, z dnia 9 marca 2010 r., I UK 333/09, niepublikowany, z dnia 24 maja 2012 r., II UK 265/11, niepublikowany). Analogiczne stanowisko zajął Sąd Najwyższy w uchwale podjętej w składzie 7 sędziów z dnia 16 października 2013 r. (sygn. akt II UZP 6/13, OSNP 2014/3/42) stwierdzając, że czas zasadniczej służby wojskowej odbytej w okresie obowiązywania art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 1974 r., zalicza się do okresu pracy w szczególnych warunkach, o ile pracownik po zakończeniu odbywania służby został zatrudniony w tych samych warunkach przez pracodawcę, u którego był zatrudniony w chwili powołania do służby. Warunki powrotu pracownika do poprzedniego zatrudnienia po odbyciu zasadniczej służby wojskowej w okresie od 29 listopada 1967 r. do 5 sierpnia 1979 r. określał art. 106 ust. 1 ww. ustawy. Zgodnie z tym przepisem zakład, który zatrudniał pracownika w dniu powołania do zasadniczej służby wojskowej, był obowiązany do zatrudnienia go na poprzednio zajmowanym stanowisku lub stanowisku równorzędnym pod względem rodzaju pracy oraz zaszeregowania osobistego, jeżeli w ciągu 30 dni od dnia zwolnienia z tej służby pracownik zgłosił swój powrót do zakładu w celu podjęcia zatrudnienia. Ponadto Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 11 lutego 2014 r. sygn. akt II UK 293/13 wskazał, że analiza uzasadnienia ww. uchwały uprawnia jedynie do stwierdzenia, że temporalnie w takich sprawach decydował stan prawny, w którym zasadnicza służba wojskowa została odbyta. Z uchwały nie wynika natomiast, że ma to być data graniczna (31 grudnia 1974 r.) w zaliczaniu zasadniczej służby wojskowej do pracy w szczególnych warunkach. Z uchwały wynika też, że w spornej kwestii decydują zasadniczo przepisy regulujące powszechny obowiązek obrony i to w nich należy poszukiwać odpowiedzi co do zaliczenia służby wojskowej do okresu pracy w szczególnych warunkach. (…). Zmiana art. 108 ustawy z 1967 r. z dniem 1 stycznia 1975 r. wynikała z wejścia w życie kodeksu pracy (została dokonana na podstawie art. X ust. 2 pkt c ustawy z 26 czerwca 1974 r. Przepisy wprowadzające Kodeks pracy – Dz. U. Nr 24, poz. 142 ze zm.). Zmiana art. 108 ustawy z 1967 r. nie wprowadziła wówczas w nim radykalnie nowej treści, która uzasadniałaby stwierdzenie, że zasadnicza służba wojskowa nie podlega już zaliczeniu do okresu pracy w szczególnych warunkach. Przepis art. 108 ust. 1 stanowił, że „czas odbywania zasadniczej lub okresowej służby wojskowej wlicza się pracownikowi do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem, jeżeli po odbyciu tej służby podjął on zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym był zatrudniony przed powołaniem do służby”. Nadal więc ustawodawca potwierdzał wliczanie pracownikowi okresu służby wojskowej do zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem. Kolejna zmiana w ustawie z 1967 r. nastąpiła dopiero na podstawie ustawy z 28 czerwca 1979 r. o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. Nr 15, poz. 97). Przepisy art. 106-108 ustawy z 1967 r. otrzymały wówczas nowe brzmienie. W art. 107 ust. 1 stwierdzono, że „Pracownikowi, który w ciągu trzydziestu dni od zwolnienia z zasadniczej lub okresowej służby wojskowej podjął pracę, czas odbywania służby wojskowej wlicza się do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy, w którym podjął pracę, w zakresie wszelkich uprawnień wynikających z Kodeksu pracy oraz przepisów szczególnych”. W tekście jednolitym z 1967 r. (Dz. U. z 1979 r. Nr 18, poz. 111), regulację tę ujęto w art. 120 . ust. 1. Biorąc powyższe pod uwagę należało uwzględnić okres służby wojskowej do okresu pracy w warunkach szczególnych.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego w ten sposób, że przyznał odwołującemu A. S. prawo do wcześniejszej emerytury z warunków szczególnych od dnia
1 maja 2016 r., uwzględniając datę złożenia wniosku 6 maja 2016 roku i przepis 129 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2016.887 j.t., o czym orzekł w pkt. 1 sentencji wyroku.

O kosztach zastępstwa procesowego, Sąd Okręgowy orzekł w pkt. 2 sentencji wyroku w oparciu o treść art. 98 k.p.c. w związku z § 9 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.2015.1800), zasądzając od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. na rzecz odwołującego A. S. kwotę 360 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

ZARZĄDZENIE

(...)