Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 września 2016 r.

Sąd Okręgowy w Gdańsku

VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Monika Popielińska

Protokolant: st. sekr. sądowy Magdalena Owczarek - Kapusta

po rozpoznaniu w dniu 14 września 2016 r. w Gdańsku

sprawy (...) Bank (...) S.A.z siedzibą we W.

z udziałem J. Z. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o zwrot nienależnie pobranych świadczeń

na skutek odwołania (...) Bank (...) S.A.z siedzibą we W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

z dnia 08 lutego 2016 r. nr (...)

1. zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza, że (...) Bank (...) S.A.z siedzibą we W. nie jest zobowiązany do zwrotu pozwanemu Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. nienależnie wypłaconych świadczeń rentowych w kwocie 45.071,32 zł.( czterdzieści pięć tysięcy siedemdziesiąt jeden złotych 32/100 groszy);

2. w pozostałym zakresie oddala odwołanie;

3. zasądza od pozwanego organu rentowego na rzecz (...) Bank (...) S.A.z siedzibą we W. kwotę 3.456,00 zł. ( trzy tysiące czterysta pięćdziesiąt sześć złotych 00/100 groszy) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt VII U 733/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 08 lutego 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych zobowiązał (...) Bank (...) S. A. do zwrotu nienależnie wypłaconych świadczeń za okres od 01 lutego 2013 r. do 30 września 2015 r. w kwocie 61 061,39 zł.

Organ rentowy wyjaśnił, że świadczenie emerytalne wypłacone ubezpieczonej J. Z. (2) za okres od 01 lutego 2012 r. do 30 września 2015 r. w kwocie 80 907,74 zł stanowi nienależne świadczenie. Mając na uwadze fakt, ze Bank zwrócił na rzecz organu rentowego część przekazanych na rachunek ubezpieczonej należności ( tj. kwotę 19846,35 zł), Zakład Ubezpieczeń Społecznych stwierdził, że (...) Bank (...) S. A. do jest zobowiązany do zwrotu kwoty wskazanej w sentencji decyzji.

Odwołanie od powyższej decyzji wywiódł wnioskodawca (...) Bank (...) S. A. wnosząc o uchylenie zaskarżonej decyzji oraz zasądzenie na rzecz skarżącego od organu rentowego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Odwołujący się bank wyjaśnił, że nie dysponuje już pozostałymi środkami przekazanymi przez pozwanego na rachunek bankowy ubezpieczonej albowiem zostały one rozdysponowane przez syna ubezpieczonej J. Z. (1). Skarżący podkreślił przy tym, ze wypłacając środki pieniężne w/w nie posiadał wiedzy o śmierci ubezpieczonej J. Z. (2).

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy wniósł o jego oddalenie podtrzymując argumentację zaprezentowaną w treści zaskarżonej decyzji .

Postanowieniem z dnia 14 lipca 2016 r. na zasadzie określonej w art. 477 ¹¹ k.p.c .Sąd zawiadomił zainteresowanego J. Z. (1) o toczącym się postępowaniu z odwołania (...) Bank (...) S. A. we W. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G..

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczona J. Z. (2), urodzona w dniu (...), od dnia 01 kwietnia 2007 r. pobierała emeryturę.

W dniu 12 maja 2011 r. ubezpieczona złożyła w organie rentowym pismo, wskazując, że wnosi o przekazywanie całości przysługującej jej emerytury począwszy od dnia 28 kwietnia 2011 r. na wskazany przez nią rachunek bankowy, jaki posiada w Banku (...) o nr (...).

Na skutek przekształceń zachodzących w strukturze Banku, będącego posiadaczem w/w rachunku bankowego na przestrzeni lat zmianie uległa jego nazwa, która aktualnie brzmi (...) Bank (...) S. A.

Posiadany przez ubezpieczoną rachunek był rachunkiem indywidualnym. Ubezpieczona ustanowiła pełnomocnika rachunku w osobie syna J. Z. (1).

W dniu 28 kwietnia 2011 r. ubezpieczona zawarła z (...) Bankiem S. A. umowę pożyczki gotówkowej. Zgodnie z jej postanowieniem Bank zobowiązał się pożyczyć ubezpieczonej kwotę 15856, 74 zł na okres od dnia 28 kwietnia 2011 r. do 30 kwietnia 2015 r.

Kwota miesięcznej raty spłaty pożyczki powiększona o opłatę z tytułu prowadzenia rachunku przez Bank wyniosła 410,00 zł.

Zaciągnięta pożyczka była spłacana ze środków zgromadzonych na rachunku ubezpieczonej o nr (...), na który organ rentowy przelewał należności z tytułu przysługującej ubezpieczonej emerytury. W związku z powyższym w terminach wynikających z harmonogramu spłat skarżący bank , wykonując stałe zlecenie zapłaty, przekazywał na wskazany przez ubezpieczoną, wynikające z zaciągniętej umowy pożyczki rachunek bankowy kwoty stanowiące równowartość rat pożyczki.

Ubezpieczona J. Z. (2) zmarła w dniu 13 stycznia 2012 r.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie został poinformowany o zgonie ubezpieczonej.

W związku z powyższym pomimo śmierci ubezpieczonej organ rentowy w dalszym ciągu (do września 2015 r.) przelewał na rachunek bankowy ubezpieczonej kwotę odpowiadającą comiesięcznemu świadczeniu emerytalnemu.

(...) Bank (...) S. A , w okresie przypadającym po śmierci ubezpieczonej- tj. w okresie od 14 stycznia 2012 r. do 30 września 2015 r. wykonując zlecenie stałe – spłacają raty zawartej przez ubezpieczoną umowy - przelał na konto (...) Bankiem S. A. o nr (...) łączną kwotę 15. 990 zł, na którą składało się 39 rat, każda po 410 zł.

Pozostałe środki wynikające z nienależnie przekazanych na rzecz wnioskodawcy po śmierci ubezpieczonej, opiewające na łączną kwotę 45.075,32 zł zostały rozdysponowane przez syna ubezpieczonej- J. Z. (1).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych został powiadomiony o śmierci ubezpieczonej, pismem z dnia 17 września 2015 r. nadesłanym przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w G..

Pismem z dnia 22 września 2015 r. pozwany zwrócił się do Banku (...) o zwrot nienależnie pobranych świadczeń za miesiące: styczeń – grudzień(...)., styczeń – grudzień 2013 r., styczeń – grudzień 2014 r. styczeń – wrzesień 2015 r. w łącznej kwocie 82 512,01 zł. przekazywanych na konto należące do J. Z. (2).

Bank (...) powziął informacje o śmierci ubezpieczonej dopiero z dniem 24 września 2015, po zapoznaniu się z treścią pisma nadesłanego mu przez organ rentowy.

W dniu 29 września 2015 r. Banku (...) dokonał częściowego zwrotu świadczenia na rzecz pozwanego, w łącznej kwocie 19846,35 zł. Dodatkowo Bank poinformował pozwanego, że pozostałe środki zostały zadysponowane przez pełnomocnika ubezpieczonej J. Z. (1).

Pismem z dnia 09 października 2015 r. organ rentowy wezwał (...) S.A. do zwrotu kwoty świadczeń przekazanych na rachunek w banku za miesiące następujące po miesiącu, w którym nastąpiła śmierć świadczeniobiorcy.

Zaskarżoną w niniejszym postępowaniu decyzją z dnia 08 lutego 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych zobowiązał (...) Bank (...) S. A. do zwrotu nienależnie wypłaconych świadczeń za okres od 01 lutego 2013 r. do 30 września 2015 r. w kwocie 61 061,39 zł.

Okoliczności bezsporne, vide: akta rentowe: decyzja pozwanego z dnia 10 kwietnia 2007 r.. – k. 35, pismo ubezpieczonej z dnia 12 maja 2011 r. – k. 43, odpis skrócony aktu zgonu – k. 87, pismo organu rentowego z dnia 22 września 2015 r. – k. 83, pismo Banku (...) z dnia 29 września 2015 r. – k. 95, pismo pozwanego z dnia 09 października 2015 r. – k. 105, pismo Banku (...) z dnia 04 grudnia 2015 r. – k. 113, pismo Naczelnika Urzędu Skarbowego w G. – k. 57, wyjaśnienia J. Z. (1) – k. 88, decyzja pozwanego z dnia 08 lutego 2016 r. – k. 115

Okoliczności bezsporne, vide: akta sprawy: umowa konta z dnia 28 kwietnia 2011 r. – k. 5, pełnomocnictwo udzielone przez ubezpieczona – k. 6, zestawienie transakcji – k. 11-29, dokumentacja potwierdzająca wypłatę gotówki – k. 30-114

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dokumenty znajdujące się w aktach sprawy oraz w aktach rentowych pozwanego organu, których prawdziwość oraz rzetelność nie były kwestionowane przez żadną ze stron postępowania. Sąd również nie znalazł podstaw, by odmówił im wiarygodności z urzędu.

Sąd uwzględnił także znajdujące się w aktach ZUS wyjaśnienia złożone przez J. Z. (1) w piśmie kierowanym do organu rentowego z dnia 08 lipca 2015 r. ( k. 85 akt rentowych) w którym zainteresowany potwierdził zarówno fakt przekazywania części należności, jakie wpływały na konto ubezpieczonej po jej śmierci na spłatę rat zaciągniętej przez ubezpieczoną pożyczki, jak również potwierdził , że pozostała część należności dochodzonych przez pozwanego została przekazana na jego rzecz.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołanie wnioskodawcy jako częściowo zasadne doprowadziło do częściowej zmiany zaskarżonej decyzji.

Stan faktyczny sprawy w zasadzie był pomiędzy stronami bezsporny. Przedmiot sporu ogniskował się wyłącznie na gruncie interpretacji określonych przepisów prawa materialnego i sprowadzał się do oceny, czy w świetle obowiązujących regulacji wnioskodawca jest zobligowany do zwrotu na rzecz pozwanego organu rentowego pełnej kwoty nienależnie pobranego świadczenia .

Wyjaśnić zatem należy, że zgodnie art. 101 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. 2015.887 t. j.) prawo do świadczeń ustaje ze śmiercią osoby uprawnionej.

Powyższe oznacza, że ubezpieczona J. Z. (2) nie nabyła prawa do wypłaty emerytury za okres od 01 lutego 2012 r. , a więc świadczenie wypłacone przez organ rentowy za miesiąc przypadający po dacie, w której nastąpiła śmierć świadczeniobiorcy ma charakter świadczenia wypłaconego nienależnie.

Zgodnie z art. 138a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, Bank i spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa są zobowiązane zwrócić Zakładowi kwoty świadczeń przekazane na rachunek w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej za miesiące następujące po miesiącu, w którym nastąpiła śmierć świadczeniobiorcy a przepis art. 144 ust. 1 stosuje się odpowiednio. Oznacza to, że na Banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej ciąży obowiązek zwrotu świadczenia, mającego charakter pobranego nienależnie, za miesiące przypadające po miesiącu, w którym nastąpiła śmierć świadczeniobiorcy, a wpłaconego przez organ rentowy na rachunek bankowy świadczeniobiorcy prowadzony indywidualnie dla niego. Ten obowiązek, wynikający ze wskazanej regulacji ma na celu umożliwienie organowi rentowemu odzyskanie świadczeń, które bez jego winy zostały wypłacone, pomimo ustania do nich prawa, a nie ma podstaw, aby uznać, że pobrała je jakakolwiek osoba, która zobowiązana byłaby do ich zwrotu w myśl zasad wynikających z art. 138 ustawy (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 2006 r. II UZP 7/06, Biul. SN 2006/6/21).

W orzecznictwie sądów powszechnych oraz Sądu Najwyższego przyjmuje się, że art. 138a ustawy emerytalnej stanowi jedynie podstawę do wydania przez organ rentowy, w przypadku odmowy dobrowolnej wpłaty przez bank, decyzji obciążającej Bank zwrotem świadczenia wpłaconego na rachunek bankowy po śmierci jego posiadacza oraz otwiera drogę postępowania egzekucyjnego w administracji, natomiast podstawą obowiązków banku jest art. 55 ust. 1 pkt 2 Prawa bankowego (por. uchwały Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 2006 r., II UZP 7/06 oraz z dnia 6 maja 2009 r., II UZP 2/09).

Jak stanowi przepis art. 55 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. ustawy Prawo bankowe (Dz. U. 2015.128 t.j.), w przypadku śmierci posiadacza rachunku oszczędnościowego, rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego lub rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej bank jest obowiązany wypłacić z tych rachunków kwotę równą wpłatom na rachunek, jakich dokonał organ wypłacający świadczenie z ubezpieczenia, które nie przysługiwały za okres po śmierci posiadacza rachunku, wskazaną we wniosku organu wypłacającego to świadczenie lub uposażenie, skierowanym do banku wraz z podaniem numerów rachunków, na które dokonano wpłat.

Z powyższego obowiązku bank jest jednak zwolniony (całkowicie lub częściowo), jeżeli przed otrzymaniem wniosku organu wypłacającego świadczenie lub uposażenie dokonał z tych rachunków wypłat innym uprawnionym osobom, które to wypłaty nie pozwalają zrealizować wniosku w całości lub w części, oraz w terminie 30 dni od otrzymania wniosku poinformuje o tym ten organ, wraz ze wskazaniem osób, które pobrały wypłatę (art. 55 ust. 3 Prawa bankowego).

Przepis art. 55 ust. 3 ustawy prawo bankowe stanowi lex specjalis w stosunku do regulacji zawartej w art. 138 a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Podstawową przesłanką zwolnienia banku z obowiązku zwrotu świadczenia jest zatem stwierdzenie, że nie dysponuje on już dokonaną przez organ rentowy kwotą świadczenia, gdyż przekazał ją innym uprawnionym podmiotom. Jednocześnie jednak bank musi zrealizować drugą łączną przesłankę, tj. wskazać uprawnione osoby, które pobrały wypłaty z nienależnego świadczenia. Informacja ta ma niewątpliwie umożliwić organowi rentowemu wydanie decyzji nakazującej zwrot świadczenia wobec innych osób, które je otrzymały (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 24 kwietnia 2013 r., sygn. akt III AUa 2265/12, LEX nr 1315738).

Niemniej jednak dla zakresu obowiązku zwrotu świadczenia istotne jest ustalenie pojęcia „innej osoby uprawnionej” w rozumieniu art. 55 ust. 3 Prawa bankowego, na rzecz której dokonanie wypłaty, uzasadnia zwolnienie banku z obowiązku zwrotu świadczenia w myśl tego przepisu.

W tej kwestii należy mieć na uwadze, że z chwilą śmierci posiadacza rachunku wygasają dokonane przez niego dyspozycje środkami zgromadzonymi na rachunku bankowym oraz pełnomocnictwa, z wyjątkiem dyspozycji dokonanych w trybie art. 56 Prawa bankowego, a więc dyspozycji na wypadek śmierci. W myśl bowiem tego przepisu, posiadacz rachunku, na warunkach w nim przewidzianych, może polecić pisemnie bankowi dokonanie - po swojej śmierci - wypłaty z rachunku wskazanym przez siebie osobom: małżonkowi, wstępnym, zstępnym lub rodzeństwu określonej kwoty pieniężnej (dyspozycja wkładem na wypadek śmierci). Przepis art. 56 Prawa bankowego ma charakter wyjątku od przedstawionej wyżej zasady i wobec tego uznać należy, iż takie osoby, które zostały wskazane w dyspozycji na wypadek śmierci są osobami uprawnionymi do dokonania na ich rzecz wypłat z rachunku bankowego zmarłego posiadacza rachunku, po dacie jego śmierci. Wszelkie operacje polegające na wypłatach przez bank środków z rachunku bankowego po śmierci posiadacza tego rachunku, zgodnie z dyspozycjami nie spełniającymi wymogów z art. 56 Prawa bankowego, które z chwilą śmierci przestają obowiązywać, uznać należy za nieuprawnione i wobec tego Bank obowiązany jest dokonać zwrotu organowi rentowemu kwot, które tytułem zleceń stałych przekazał po śmierci posiadacza rachunku ( art. 55 ust. 3 Prawa Bankowego w związku z art. 138a ustawy o emeryturach i rentach z FUS).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt omawianej sprawy należy uznać, że całokształt ujawnionych w toku postępowania okoliczności daje uzasadnioną podstawę do uznania, że skarżący Bank nie jest zobligowany do zwrotu na rzecz pozwanego kwoty 45 071,32 zł.

Orzekając w tym zakresie Sąd miał na uwadze fakt, że po dokonaniu zwrotu na rzecz pozwanego kwoty 19. 846,35 zł. wnioskodawca nie dysponuje już żadnymi środkami, jakie zostały przelane na rachunek ubezpieczonej po dacie jej śmierci na skutek wypłacania przez organ rentowy nienależnych świadczeń emertytalnych.

Analiza przedłożonych do akt sprawy dokumentów w postaci zestawienia transakcji dokonanych w okresie od 13 stycznia 2012 r. do 29 września 2015 r. ( k. 10-29 akt sprawy) jak również potwierdzeń dokonania wypłaty gotówki (k. 30-114 akt sprawy) dowodzi w sposób jednoznaczny, że kwota 45. 071,32 zł została przekazana przez wnioskodawcę synowi ubezpieczonej J. Z. (1), który we w/w okresie dokonał wypłat środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku bankowym należącym do jego matki w łącznej wysokości 45 071,32 zł.

Istotne znaczenie na gruncie omawianej sprawy odrywa także fakt, że przekazując środki pieniężne J. Z. (1) odwołujący się Bank nie posiadał wiedzy o tym, że ubezpieczona J. Z. (2) zmarła w dniu 13 lutego 2012 r.. (...) Bank (...) S. A. powziął informację o zarówno o fakcie jak i dacie śmierci ubezpieczonej dopiero w dniu 24 września 2015 r. , tj. po zapoznaniu się z treścią pisma nadesłanego mu przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych z dnia 22 września 2015 r. Podkreślić nadto należy, że wykonując wezwanie organu rentowego, w piśmie z dnia 29 września 2015 r. ( które zostało doręczone do organu rentowego w dniu 07 października 2015 r. – k. 95 akt rentowych) odwołujący się wskazał osobę na rzecz której wypłacił środki pieniężne przelane na rachunek bankowy ubezpieczonej przez pozwanego – precyzując, że jest nim J. Z. (1).

Mając na uwadze fakt, że pomiędzy powzięciem przez wnioskodawcę wiadomości o śmierci J. Z. (2) oraz wezwaniem organu rentowego do zwrotu należności ( tj. dniem 24 września 2015 r.), a dniem przekazania przez skarżącego informacji o osobie na rzecz której zostały przekazanie środki pieniężne ( tj. dniem 07 października 2015) upłynął krótszy okres czasu niż 30 dni należało uznać, że odwołujący się spełnił przesłankę określoną w treści art. 55 ust. 3 ustawy Prawa bankowego, co sprawia że w tym zakresie w odniesieniu do skaranego Banku nie ma zastosowania treść art. 138 a ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Tym samym skarżący jest zwolniony od obowiązku zwrotu na rzecz organu rentowego wypłaconej na rzecz J. Z. (1) kwoty 45 071,32 zł.

Z uwagi na powyższe, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. w związku z cytowanymi powyżej przepisami Sąd zmienił decyzję pozwanego stwierdzając, że wnioskodawca nie jest zobowiązany do zwrotu na rzecz pozwanego nienależnie wypłaconych świadczeń rentowych – o czym orzeczono w pkt I sentencji wyroku.

Odnosząc się do pozostałej kwoty należności, jakich zwrotu od skarżącego domagał się organ rentowy należy wyjaśnić, że wbrew twierdzeniom odwołującego się – nie istnieją żadne okoliczności wyłączające istnienie po stronie Banku obowiązku dokonania ich zwrotu.

Wbrew argumentacji przedstawionej przez skarżącego w treści skierowanego do Sądu odwołania, jak również w treści pisma z dnia 07 października 2015 r. wystosowanego w toku postępowania administracyjnego do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych ( k. 95 akt rentowych) nie wszystkie środki pieniężne, które nie zostały przelane dotychczas przez odwołujący się Bank pozwanemu, zostały rozdysponowane przez J. Z. (1). Prawidłowa analiza dokumentów w postaci zestawienia transakcji dokonanych w okresie od 13 stycznia 2012 r. do 29 września 2015 r. ( k. 10-29 akt sprawy) prowadzi do uznania, że po śmierci ubezpieczonej – tj. w okresie od 01 lutego 2012 r. do 30 września 2015 r. odwołujący się dokonywał także wpłat na rachunek (...) Banku S. A. o nr (...) realizując stałe zlecenie zapłaty. W ten sposób Bank przekazywał środki na pokrycie kredytu zaciągniętego przez ubezpieczoną w terminach oraz wysokości wynikających z postanowień umowy pożyczki.

Jak wynika z treści przywoływanych powyżej dokumentów, w okresie przypadającym po dacie śmierci ubezpieczonej do 30 września 2015 r. wnioskodawca realizując przywołane powyżej zlecenia zapłaty dokonał przelewu na wskazany powyżej rachunek bankowy 39 rat po 410 zł. Powyższe oznacza, że łącznie po śmierci ubezpieczonej odwołujący się tytułem spłaty zaciągniętej pożyczki rozdysponował kwotę 15 990 zł. Podkreślić nadto należy, że przywołane powyżej należności były przekazywane przez skarżący Bank na podstawie dyspozycji, które wygasły ze śmiercią ubezpieczonej J. Z. (2).

W wyroku Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 24 marca 2015 r. o sygn.. akt III AUa 560/14), który orzekający w niniejszej sprawie Sąd w pełni respektuje wskazano, że z chwilą śmierci posiadacza rachunku wygasają dokonane przez niego dyspozycje środkami zgromadzonymi na rachunku bankowym oraz pełnomocnictwa, z wyjątkiem dyspozycji dokonanych w trybie art. 56 ustawy z 1997 r. - Prawo bankowe, a więc dyspozycji na wypadek śmierci. W myśl bowiem tego przepisu, posiadacz rachunku, na warunkach w nim przewidzianych, może polecić pisemnie bankowi dokonanie - po swojej śmierci - wypłaty z rachunku wskazanym przez siebie osobom: małżonkowi, wstępnym, zstępnym lub rodzeństwu określonej kwoty pieniężnej (dyspozycja wkładem na wypadek śmierci). Ten przepis (art. 56 Prawa bankowego) ma charakter wyjątku od przedstawionej wyżej zasady i wobec tego uznać należy, iż takie osoby, które zostały wskazane w dyspozycji na wypadek śmierci są osobami uprawnionymi do dokonania na ich rzecz wypłat z rachunku bankowego zmarłego posiadacza rachunku, po dacie jego śmierci. Wszelkie operacje polegające na wypłatach przez bank środków z rachunku bankowego po śmierci posiadacza tego rachunku, zgodnie z dyspozycjami nie spełniającymi wymogów z art. 56 Prawa bankowego, które z chwilą śmierci przestają obowiązywać, uznać należy za nieuprawnione i wobec tego bank obowiązany jest dokonać zwrotu organowi rentowemu kwot, które tytułem zleceń stałych przekazał po śmierci posiadacza rachunku (art. 55 ust. 3 Prawa bankowego w związku z art. 138 a u.e.r.f.u.s.).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt omawianej sprawy należy wyjaśnić, że z chwilą śmierci J. Z. (2) wygasło także stałe zlecenie zapłaty spłaty zaciągniętej pożyczki. Tym samym odwołujący się nie był uprawniony do tego by przelewać środki na rachunek bankowy związany z zaciągniętym zobowiązaniem.

Niewątpliwie stałe zlecenie realizowane celem spłaty zaciągniętej pożyczki nie stanowi dyspozycji na wypadek śmierci, było bowiem realizowane także w okresie w którym żyła ubezpieczona. Inna jest również jego istota. Celem dokonania dyspozycji na wypadek śmierci jest wydanie polecenia zapłaty określonych, zgromadzonych na rachunku bankowym środków pieniężnych konkretnemu podmiotowi w przypadku śmierci właściciela konta bankowego. Zdarzeniem inicjującym obowiązek przelania określonych kwot pieniężnych jest zatem śmierć właściciela rachunku. Z kolei stałe polecenie zapłaty polegające na systematycznym spłacaniu rat kredytu miało na celu uczynić zadość zobowiązaniu zaciągniętemu przez ubezpieczona. Stąd też spłata tych środków niewątpliwie powinna zostać wstrzymana po śmierci ubezpieczonej.

Z uwagi na powyższe nie sposób uznać, by w realiach niniejszy sprawy w tym zakresie ziściły się przesłanki określone w art. 56 ustawy Prawo bankowe.

Mając na uwadze fakt, że odpowiadając na wezwanie organu rentowego w piśmie z dnia 29 września 2015 r. jedyną wskazaną przez skarżący Bank osobą, które zadysponowała przekazane przez organ rentowy na rachunek bankowy wnioskodawcy środki był J. Z. (1) nie sposób uznać, by skarżący spełnił wszystkie przesłanki określone w art. 55 ust. ust. 3 ustawy prawo bankowe albowiem nie ujawnił w ciągu 30 dni od wezwania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych informacji dotyczących podmiotu, na rzecz którego zostały przelane w/w środki.

Tym samym, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. w związku z cytowanymi powyżej przepisami Sąd oddalił odwołanie wnioskodawcy w pozostałym zakresie, o czym orzeczono w pkt 2 sentencji wyroku.

W punkcie zaś trzecim sentencji wyroku Sąd Okręgowy, kierując się zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, na podstawie art. 98 k.p.c. w związku z art. 108 § 1 k.p.c. w związku z § 2 pkt 6 w zw. z § 20 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 2 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ( Dz. U. 2015, 1804 j.t.) zgodnie z wnioskiem skarżącego obciążył pozwanego Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. jako stronę przegrywającą w 76 % postępowanie, kosztami zastępstwa procesowego ubezpieczonego w wysokości 3.456,00 zł, proporcjonalnie do wyniku postępowania przy uwzględnieniu zasady kompensacji, biorąc pod uwagę rodzaj i stopień zawiłości sprawy, nakład pracy pełnomocnika oraz jego wkład pracy w przyczynienie się do wyjaśnienia sprawy i dokonania jej rozstrzygnięcia.

Wyjaśniając sposób ustalenia kwoty należnego pełnomocnikowi wynagrodzenia należy mieć na uwadze, że w przywoływanym powyżej Rozporządzeniu nie wyodrębniono rodzajowo spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych. W § 9 ust. 2 wskazano jedynie sprawy o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego i zaopatrzenia emerytalnego. Wobec powyższego, w sytuacji braku wyraźnego wskazania w rozporządzeniu rodzaju sprawy, której niniejsza sprawa dotyczy, zastosowanie winien znaleźć § 20 Rozporządzenia zgodnie z którym wysokość stawek minimalnych w sprawach nieokreślonych w rozporządzeniu ustala się przyjmując za podstawę stawkę w sprawach o najbardziej zbliżonym charakterze.

W ocenie Sądu Okręgowego sprawą o najbardziej zbliżonym charakterze jest sprawa o zapłatę dlatego też zastosowanie winien znaleźć § 2 pkt 6 Rozporządzenia.

Mając na uwadze fakt, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych dochodził od wnioskodawcy zwrotu kwoty 61 061,39 zł , co stanowiło 100 % wartości przedmiotu sporu, a odwołujący się ostatecznie w ocenie Sądu jest zobowiązany do zwrotu jedynie kwoty 15 990 zł., co stanowi 26 % wartości przedmiotu sporu , zatem należało uznać, że skarżący Bank wygrał sprawę w 74 %. Z uwagi na powyższe przysługuje mu zwrot kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 5. 328 zł. ( 7.200 X 74% ) Powyższa kwota została jednak pomniejszona o należność przysługującą od skarżącego Banku pozwanemu organowi rentowemu, który wygrał spór w 26 %, zatem przysługiwał mu zwrot kosztów zastępstwa procesowego od odwołującego się w wysokości 1. 872 zł. ( 7.200 zł X 26 % ).

SSO Monika Popielińska