Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 listopada 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 30 listopada 2016 r. w Lublinie

sprawy J. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o wysokość emerytury

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L.

od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie

z dnia 31 marca 2016 r. sygn. akt VII U 994/14

oddala apelację.

Elżbieta Gawda Elżbieta Czaja Barbara Mazurkiewicz-Nowikowska

III AUa 641/16

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 31 marca 2016 r. Sąd Okręgowy w Lublinie zmienił decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L. i ustalił J. K. prawo do przeliczenia emerytury od dnia (...) z uwzględnieniem wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 95,35% oraz zasądził od pozwanego na rzecz wnioskodawcy kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach
i rozważaniach prawnych:

Wnioskodawca J. K. od dnia 30 czerwca 1965 r. do dnia 31 grudnia 1965 r. był zatrudniony w Rejonowym (...) w O., uzyskując wynagrodzenie, wskazane w listach płac.

W okresie od 1 stycznia 1966 r. do 31 maja 1975 r. wnioskodawca był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...)
nr(...) w O.. Został przyjęty do pracy ze stawką 4,50 zł za 1 roboczą godzinę. Z dniem 7 lutego 1966 r. J. K. został przeniesiony ze stanowiska kierowcy na stanowisko mechanika objazdowego i przyznano mu wynagrodzenie
8,50 zł za godzinę. Z dniem 1 sierpnia wynagrodzenie wnioskodawcy wzrosło do
10 zł za 1 roboczo-godzinę. Następna podwyżka wynagrodzenia do kwoty 11 zł za godzinę nastąpiła od dnia 1 września 1967 r. Od 1 lipca 1968 r. wynagrodzenie J. K. wzrosło do 12 zł za godzinę, a od 1 sierpnia 1969 r. do 13 zł. W okresie od
1 lutego 1973 r. do 31 marca 1973 r. wnioskodawcy przyznano dodatek brygadzistowski w wysokości 10% miesięcznego uposażenia zasadniczego. Od 1 maja 1973 r. wynagrodzenie J. K. zostało podwyższone do 13, 50 zł za godzinę, a od 1 sierpnia 1973 r. do 15, 50 zł za godzinę. W okresie od 2 stycznia 1974 r. do
31 marca 1974 r. przyznano wnioskodawcy dodatek brygadzistowski w wysokości 10% uposażenia zasadniczego.

Ze świadectwa pracy z dnia 16 czerwca 1965 r wynika że J. K. oprócz wynagrodzenia zasadniczego uzyskiwał także premię.

W okresie od dnia 20 czerwca 1975 r. do 29 lutego 1976 r. wnioskodawca był zatrudniony w Rejonowej (...) w O..
W całym okresie tego zatrudnienia pracował w pełnym wymiarze czasu pracy
ze stawką 17 zł za godzinę pracy.

Z dniem 1 stycznia 1965 r. J. K. został członkiem (...)w PRL.

Zgodnie z pkt 13 Regulaminu Wypłat Zasiłków Pieniężnych dla Członków (...), uchwalonego przez Komitet Wykonawczy (...) w dniu
30 czerwca 1958 r. warunkiem otrzymania zasiłku jest bieżące opłacanie składek członkowskich w obowiązującej wysokości 1% zarobków pomniejszonych o podatek od wynagrodzeń (do zarobków zalicza się wszelkie dodatki funkcyjne, specjalne, służbowe, wyrównawcze, premie produkcyjne, wynagrodzenia akordowe za pracę
w godzinach nadliczbowych itp.).

W okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w O. wnioskodawca opłacał składkę członkowską
w wysokości 1% wynagrodzenia w wymiarze wskazanym w legitymacji nr (...).

Wpisów w legitymacji związkowej dokonywała od kwietnia 1968 r. K. B., zatrudniona na stanowisku referenta do spraw warsztatu, sprzętu i spraw kadrowo administracyjnych. Podstawą wpisów były listy płac, w których wyszczególniono kwotę składki.

Wynagrodzenie wyliczone na podstawie danych zawartych w legitymacji związkowej za lata 1966-1975 obrazuje tabela (k.71), stanowiąca załącznik do opinii uzupełniającej biegłego z zakresu księgowości. Przy uwzględnieniu tych wynagrodzeń, wynikających z list plac z okresu zatrudnienia w Rejonowym (...)w O. oraz wynagrodzenia uzyskiwanego w Rejonowej (...) w O. wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury, wyliczony według najkorzystniejszego wariantu z 20 lat wybranych z całego okresu ubezpieczenia wyniósł 95.93%.

J. K. uprawniony jest do emerytury od dnia 3 grudnia 2005 r. W decyzji z dnia 8 lipca 2009 r. przeliczającej emeryturę wskaźnik podstawy wymiaru świadczenia wyniósł 46,94%.

W sprawie niniejszej biegły dokonał także wyliczenia wskaźnika podstawy wymiaru emerytury wnioskodawcy przy uwzględnieniu stawek wynagrodzenia zawartych w angażach znajdujących się w aktach osobowych wnioskodawcy. Wskaźnik ten wyniósł 82,59%.

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny przede wszystkim w oparciu
o dowody z dokumentów znajdujące się w aktach emerytalnych i rentowych
(w szczególności w oparciu o legitymację związkową, karty wynagrodzeń z okresu zatrudnienia w Rejonowym (...)w O., świadectwo pracy z okresu zatrudnienia w Rejonowej (...) w O. ), akta osobowe wnioskodawcy, zeznania świadka K. B., zeznania wnioskodawcy oraz w oparciu o opinię biegłego.

W ocenie Sądu Okręgowego wszystkie powyższe dowody stanowią spójną
i uzupełniającą się całość. Na ich podstawie możliwe stało się ustalenie wysokości wynagrodzeń uzyskiwanych przez J. K. w latach 1965-1976.

Odnosząc się do znajdujących się w aktach rentowych list płac z Rejonowego (...)Sąd przyjął, że brak pieczęci zakładu pracy na listach płac nie może stanowić podstawy do odmówienia wiarygodności temu dokumentowi. Nie ma wątpliwości, że listy te obejmują zarobki uzyskane przez wnioskodawcę w okresie od czerwca 1965 r. do grudnia 1965 r. Skoro w tym okresie wnioskodawca pracował w Rejonowym(...)w O., to zasadne jest przyjęcie, że są to zarobki uzyskane w tym właśnie Przedsiębiorstwie.

Nie budzi również wątpliwości Sądu Okręgowego autentyczność
i wiarygodność legitymacji związkowej (żadna ze stron nie podnosiła zastrzeżeń w tym zakresie). Mając na względzie treść tego dokumentu oraz zeznania świadka K. B. i zeznania samego wnioskodawcy Sąd Okręgowy ustalił, że wpisy były dokonane w oparciu o listy plac i stanowiły 1% wynagrodzenia wnioskodawcy pomniejszonego o podatek od wynagrodzeń.

Sąd Okręgowy nie dostrzegł również żadnych okoliczności mogących zdyskredytować zeznania świadka K. B. i samego wnioskodawcy. Zeznania świadka Sąd zatem obdarzył wiarą, w szczególności w zakresie, że dokonywała ona wpisów w legitymacji związkowej wnioskodawcy. Na wiarę zasługują również zeznania wnioskodawcy co do tego, że w okresie zatrudnienia
w Rejonowej (...) w O. miał tylko jedną stawkę wynagrodzenia w kwocie 17 zł. Do przyjęcia jest w świetle doświadczenia życiowego wniosek, że stawka ta – mając na względzie krótki okres zatrudnienia – była taka sama od początku zatrudnienia.

Sąd Okręgowy za podstawę ustaleń faktycznych przyjętych w sprawie przyjął wyliczenia zawarte w opinii uzupełniającej biegłego z zakresu księgowości. Nie były one kwestionowane pod względem rachunkowym. Organ rentowy kwestionował natomiast samą zasadę ustalenia wynagrodzeń w oparciu o wpisy w legitymacji związkowej.

W ocenie Sądu Okręgowego zasadność przyjęcia wynagrodzeń wyliczonych oparciu o legitymację związkową wynika także z faktu, że wnioskodawca świadczył pracę w godzinach nadliczbowych i uzyskiwał premie. w związku tym uzasadnione jest twierdzenie, że otrzymywał w spornym okresie zarobki wyższe niż wynikając tylko ze stawki za godzinę pracy pomnożonej przez 8 godzin dziennie.

W oparciu o poczynione ustalenia Sąd Okręgowy uwzględnił odwołanie. Sąd wskazał, że stosownie do treści § 22 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. Nr 237, poz. 1412) w postępowaniu przed organem rentowym środkiem dowodowym stwierdzający wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

W postępowaniu sądowym wysokość zarobków może być dowodzona wszelkimi środkami dowodowymi przewidzianymi przez przepisy kodeksu postępowania cywilnego.

Sąd Okręgowy zważył, że z akt osobowych wnioskodawcy wynika, że wynagrodzenie zasadnicze wnioskodawcy określone zostało stawką godzinową.
Z zeznań wnioskodawcy wynika także, że świadczył pracę w godzinach nadliczbowych. Angaże wskazują na uzyskiwanie przez wnioskodawcę dodatku brygadzistowskiego. W końcu ze świadectwa pracy wynika, że wnioskodawca mógł uzyskiwał także premie.

Zgodnie z zarządzeniem Przewodniczącego Komitetu pracy i Płacy z 8 lutego 1961 r. w sprawie określenia składników funduszu plac stanowiących podstawę do obliczania składek na ubezpieczenia społeczne w uspołecznionych zakładach pracy,
w przedsiębiorstwach państwowych i uspołecznionych zakładach pracy podstawę do obliczania składek na ubezpieczenia społeczne stanowiły kwoty wynagrodzenia brutto zaliczane do osobowego funduszu płac. Podobna reguła wynikała z rozporządzenia
z 19 sierpnia 1968 r. Przewodniczącego Komitetu Pracy i Plac w sprawie obliczania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne. W załączniku do tego rozporządzenia wskazano rodzaje świadczeń zaliczane do osobowego funduszu plac , których nie wliczało się do podstawy wymiaru emerytury i renty.

Wynagrodzenie zasadnicze uzyskiwane przez wnioskodawcę wraz z dodatkami za pracę w godzinach nadliczbowych jak również dodatek brygadzistowski i premia wchodziły w skład osobowego funduszu płac.

Sąd Okręgowy podzielił stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku
z dnia 18 grudnia 2012 r.(II Uk 140/12) oraz w wyroku Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 18 października 2012 r. (III AUa 488/12) z którego wynika, że wpisy składki członkowskiej zawarte w legitymacji związkowej jako dowód pośredni mogą być podstawą ustalenia wynagrodzenia.

W konsekwencji, skoro ziściła się przesłanka wskazana w art.111 ust.1 ustawy z dna 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2016 roku, poz. 887) wnioskodawca ma prawo do ponownego obliczenia wysokości emerytury.

Z tych względów i na mocy art.477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję, zaś o kosztach orzekł w trybie art. art.98 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku złożył pozwany organ rentowy zaskarżając wyrok w całości i zarzucając:

1)  naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 116 ust. 5 cyt. ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie
§ 22 cyt. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 października 2011 r.;

2)  sprzeczność ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez przyjęcie, że wnioskodawca udowodnił wynagrodzenie za okres od
30 czerwca 1965 r. do 29 lutego 1975 r. i spełnia przesłanki do ponownego obliczenia wysokości emerytury.

Wskazując na powyższe zarzuty pełnomocnik organu rentowego wnosił
o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania.

Apelujący argumentował, że Sąd Okręgowy nieprawidłowo i z naruszeniem wskazanych w apelacji przepisów prawa wywiódł, że dowodem na wysokość wynagrodzenia wnioskodawcy jest legitymacja związkowa i kserokopia świadectwa pracy za okres od 1.01.1966 r. do 31.05.1975 r. oraz świadectwo pracy za okres od 20.06.1975 r. do 29.02.1976 r. Również na podstawie legitymacji ubezpieczeniowej nie sposób ustalić wynagrodzenia z lat 1964-1965 i 1974-1975, gdyż nie można ustalić kwoty zarobków za poszczególne lata. Wynagrodzenie z listy płac za 1965 rok nie wiadomo jakiego zakładu pracy dotyczy. Ani powyższe dokumenty ani też opinia biegłego nie wskazują faktycznego czasu pracy i zarobków wnioskodawcy.

Z tych względów pozwany uznawał apelację za uzasadnioną.

Opierając się na ustaleniach faktycznych jak i rozważaniach prawnych poczynionych przez Sąd I instancji Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja jest bezzasadna i podlega oddaleniu. Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń i wydał trafne, odpowiadające prawu rozstrzygnięcie. Sąd Apelacyjny akceptuje w całości ustalenia faktyczne jak i wywody prawne poczynione przez Sąd pierwszej instancji, zatem nie zachodzi konieczność ich powtarzania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 października 1998 r. II CKN 923/97, OSNC 1999/3/60).

Zarzuty apelacji nie są trafne i w istocie rozważania w tej materii zostały poczynione w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.

W ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd Okręgowy trafnie ocenił zebrany
w sprawie materiał dowodowy, dokonał jego wszechstronnej analizy i prawidłowo ustalił stan faktyczny. Sąd oparł się na dokumentach zgromadzonych w sprawie (wpisy o zarobkach w legitymacji ubezpieczeniowej, świadectwach pracy, angażach, wpisy w legitymacji związkowej), na opinii biegłego z zakresu rachunkowości oraz dowodach osobowych.

Sąd Okręgowy prawidłowo zastosował treść art. 111 ust. 1 pkt 3 cyt. ustawy
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W świetle powyższego przepisu wysokość emerytury lub renty oblicza się ponownie,
z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, od podstawy wymiaru ustalonej w myśl art. 15, jeżeli do jej obliczenia wskazano podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie przepisów prawa polskiego z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie emerytury lub renty - a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru jest wyższy od poprzednio obliczonego.

Słusznie Sąd Okręgowy zważył, że w postępowaniu sądowym nie obowiązują ograniczenia dowodowe, wskazane w § 22 cyt. rozporządzenia a zatem ustalając podstawę wymiaru emerytury Sąd mógł oprzeć się na dokumentach w postaci legitymacji związkowej jak również zeznaniach strony i świadków. Nie doszło zatem do naruszenia art. 116 ust. 5 cyt. ustawy, zgodnie z którym do wniosku
w sprawie przyznania świadczeń powinny być dołączone dowody uzasadniające prawo do świadczeń i ich wysokości, określone w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego. Przepis ten, dotyczący możliwości dowodzenia wysokości zarobków, nie znajduje zastosowania
w postępowaniu sądowym ale w postępowaniu przed organem rentowym, zatem nie mógł być przez Sąd naruszony.

Wpisami w legitymacji związkowej jak i zeznaniami świadka K. B. wnioskodawca wykazał wysokość zarobków uzyskiwanych w latach 1966-1975 i to pełnych, rzeczywistych zarobków, od których potrącana była składka członkowska. Sąd Apelacyjny podziela w pełni pogląd Sądu Najwyższego, w świetle którego legitymacja związkowa stanowi dokument prywatny, który podlega ocenie tak, jak wszystkie inne dowody i może stanowić podstawę ustaleń faktycznych
i wyrokowania (por. wyrok z dnia 18 grudnia 2012 r. II UK 140/12 LEX nr 1619634). Pozwany nie przedstawił żadnych dowodów podważających wiarygodność wpisów
w legitymacji związkowej, zatem stanowi ona jeden z dokumentów, który pozwala na ustalenie podstawy wymiaru emerytury.

Brak pieczęci zakładu pracy na listach płac za okres od 30 czerwca 1965 r. do 31 grudnia 1965 r. nie dyskredytuje tego dokumentu. Słusznie i w zgodzie
z dokumentacją (świadectwo pracy) Sąd Okręgowy ustalił, że wnioskodawca był wówczas zatrudniony w Rejonowym (...) w O., a zatem to ten pracodawca jest wystawcą dokumentu.

Przyjęcie przez Sąd Okręgowy stawki 17 zł/godzinę w okresie zatrudnienia J. K. w Rejonowej (...) w O. zostało przekonująco uzasadnione. Wnioskodawca był wówczas krótko zatrudniony (od 20 czerwca 1975 r. do 29 lutego 1976 r.), zatem uprawnione jest twierdzenie, że stawka wskazana w świadectwie pracy dotyczy całego okresu pracy.

Wpisy w legitymacji ubezpieczeniowej za lata 1964-1965 oraz 1974-1975 nie nastręczały biegłemu trudności w ustaleniu wysokości wynagrodzenia za pracę, zatem zarzut, że wynagrodzenie nie zostało należycie udokumentowane jest bezzasadny.

W ocenie Sądu Apelacyjnego argumentacja przedstawiona w apelacji organu rentowego stanowi jedynie polemikę z prawidłowymi ustaleniami i trafnymi wywodami Sądu Okręgowego, zatem jako bezzasadna podlega oddaleniu w trybie art. 385 k.p.c.