Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 21 lipca 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział
w Ł. odmówił W. K. (1) prawa do emerytury z uwagi na brak dowodów na okoliczność stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach przez okres 15 lat. Organ rentowy nie uznał wnioskodawcy – jako pracy w szczególnych warunkach, okresu zatrudnienia w MPK w Ł., na stanowisku mechanika pojazdów samochodowych – kierowcy (01.04.1983 do 30.09.1988 roku oraz od 01.07.1989 do 03.02.1993).

Od powyższej decyzji W. K. (1) odwołał się w dniu 22 sierpnia 2016 roku.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych ustalił, co następuje.

W. K. (1) urodził się w dniu (...). Posiada prawo jazdy kategorii (...).

Wnioskodawca, na dzień 1 stycznia 1999 roku legitymował się sumarycznym stażem ubezpieczeniowym w ilości 26 lat 11 miesięcy i 27 dni. Nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

(okoliczność bezsporna)

W okresie od dnia 1 sierpnia 1977 roku do dnia 3 lutego 1993 roku W. K. był zatrudniony w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w Ł., przy czym w okresach: od 29.12.1977 do 31.03.1983 oraz od 01.10.1988 do 30.06.1989 roku pracował na stanowisku kierowcy autobusów o liczbie miejsc siedzących powyżej 15. Praca ta była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy i została uznana przez ZUS jako praca w szczególnych warunkach.

W okresach od 01.04.1983 do 30.09.1988 roku oraz od 01.07.1989 do 03.02.1993 roku wnioskodawca pracował: na stanowisku kierowcy Ż. od 01.04.1983 do 30.09.1983 oraz od 01.10.1983 roku na stanowisku mechanika napraw pojazdów samochodowych – kierowcy holownika. Wnioskodawca został przeniesiony na to stanowisko na własną prośbę.

W dniu 5 kwietnia 1984 roku W. K. (1) uzyskał kwalifikacje mechanika napraw pojazdów samochodowych, po uzyskaniu oceny dobrej z egzaminu kwalifikacyjnego. Kolejny egzamin zdał pomyślnie w dniu 5 czerwca 1985 roku.

Dowód: akta osobowe k 18 akt sprawy

Pracując na stanowisku mechanika pojazdów samochodowych – kierowcy, wnioskodawca pełnił dyżur w zajezdni jako kierowca holownika. Holownik to pojazd o masie powyżej 3,5 tony, przerobiony z autobusu marki I., z zamontowanym m.-warsztatem samochodowym. Do zajezdni zgłaszano awarie i wnioskodawca, wraz z przydzielonym mu mechanikiem, jechał na miejsce awarii autobusu. Do wnioskodawcy należało zabezpieczenie pojazdu, czyli ustawienie się tak, aby nikt nie wjechał w zepsuty autobus oraz włączenie sygnału świetlnego (tzw. koguta). Mechanik sprawdzał, co zostało uszkodzone i w miarę możliwości naprawiał autobus na miejscu – na przykład zmieniał koło czy naprawiał drzwi w autobusie. W razie potrzeby wnioskodawca pomagał mechanikowi, np. przy zmianie koła. Gdy usterka była poważna, popsuty autobus podczepiano pod holownik, kierowany przez wnioskodawcę i odprowadzano do zajezdni. Po zaholowaniu pojazdu wnioskodawca wypełniał kartę drogową i czekał na kolejne wezwanie. Wnioskodawca nie miał pomieszczenia socjalnego, ale zdarzało się, że czekał na zgłoszenie w dyspozytorce. Miał ze sobą radiotelefon. Zdarzało się, że jak wnioskodawca objął dyżur, to musiał od razu jechać do awarii, która powstała na wcześniejszym dyżurze. Były jednak również takie dyżury, że wnioskodawca wyjeżdżał tylko jeden czy dwa razy, a resztę czasu pracy spędzał w zajezdni.

W czasie pobytu na terenie zajezdni zdarzało się, że wnioskodawca przestawiał autobusy, czy odprowadzał je na kanał remontowy.

Dowód: zeznania świadków: K. M. k 25 i W. Z. k 25, przesłuchanie wnioskodawcy k 25 odwrót w związku z k 24 odwrót

Zakład pracy odmówił wystawienia świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach za okresy zatrudnienia na stanowisku mechanika napraw pojazdów – kierowcy, gdyż brak jest dowodów na to, że wnioskodawca wykonywał w tym czasie pracę w szczególnych warunkach. Potwierdzono natomiast jako prace w szczególnych warunkach okresy zatrudnienia na stanowisku kierowcy autobusu o liczbie miejsc siedzących powyżej 15.

Wnioskodawca wystąpił do MPK – Ł. o potwierdzenie spornych okresów i w piśmie podał, że jego praca mechanika pojazdów samochodowych wiązała się z pracą w kanałach remontowych.

Dowód: pisma w aktach osobowych k 18 akt sprawy

W dniu 14 lipca 2016 roku W. K. (1) złożył na piśmie do ZUS oświadczenie, że w spornych okresach był kierowcą pojazdu specjalnego o masie powyżej 3,5 tony, zaś w angażu miał wpisane stanowisko mechanika pojazdów samochodowych – kierowca, gdyż tak wówczas pisano w angażach. Oświadczył ponadto, że do jego obowiązków należało kierowanie tym pojazdem oraz pomoc mechanikom przy naprawie, zaś praca na zajezdni to praca przy naprawie autobusów w głębokich kanałach.

Dowód: oświadczenie w aktach rentowych

Łączny okres pracy wnioskodawcy w szczególnych warunkach na dzień 31 grudnia 1998 roku wynosi 9 lat 4 miesiące i 4 dni. Okresy te zostały wypracowane nie tylko w MPK w Ł. ale również w (...) spółce z o.o. w Z. ( od 01.08.1993 do 30.04.1994 oraz od 01.05.1996 do 31.12.1998 roku – na stanowisku kierowcy autobusu). Przed zatrudnieniem w MPK w Ł. wnioskodawca pracował w (...) Kombinacie (...) w Ł., w okresie od 01.09.1971 roku do 30.06.1977 roku jako elektryk-uczeń, elektryk, a później elektromonter. W czasie tego zatrudnienia odbywał służbę wojskową.

Dowód: świadectwa pracy, świadectwa pracy w szczególnych warunkach- akta rentowe – plik dotyczący wniosku o emeryturę i kapitału początkowego

Sąd Okręgowy dokonał następującej oceny materiału dowodowego i zważył, co następuje.

Oceniając materiał dowodowy Sąd nie dał wiary wnioskodawcy i świadkom co do tego, że wnioskodawca nie pracował jako mechanik pojazdów samochodowych oraz, że w ogóle nie miał uprawnień mechanika.

Przeczą temu dokumenty zawarte w aktach osobowych w postaci protokołów z egzaminów, które wnioskodawca zdawał w celu zdobycia umiejętności mechanika. W dniu 5 kwietnia 1984 roku W. K. (1) uzyskał kwalifikacje mechanika napraw pojazdów samochodowych, po uzyskaniu oceny dobrej z egzaminu kwalifikacyjnego. Kolejny egzamin zdał pomyślnie w dniu 5 czerwca 1985 roku.

Ponadto, w piśmie do byłego zakładu pracy (MPK Ł.) wnioskodawca podnosił, że pracował jako mechanik. Wprawdzie nie oświadcza wprost, że pracował w kanałach remontowych (tej okoliczności stanowczo zaprzeczył przed Sądem), ale sugeruje, że jako mechanik powinien uzyskać świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

W piśmie do ZUS z dnia 14.07.2016 roku, które wnioskodawca nazwał oświadczeniem napisał, że praca w zajezdni to praca przy naprawie autobusów w głębokich kanałach, Do jego obowiązków należało kierowanie pojazdem specjalistycznym o masie powyżej 3,5 tony, ale również pomagał on mechanikom przy naprawie.

Mając powyższe okoliczności na uwadze Sąd uznał, że wnioskodawca nie wykonywał wyłącznie pracy kierowcy samochodu specjalistycznego (holownika), ale zgodnie z angażem, był także mechanikiem pojazdów samochodowych i również, w godzinach pracy, wykonywał czynności związane z tym stanowiskiem. Przy czym nie myła to praca mechanika w kanałach remontowych.

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego i poczynionych na jego podstawie ustaleń faktycznych, odwołanie W. K. (1) nie zasługuje na uwzględnienie.

Analiza historii zatrudnienia wnioskodawcy wskazuje, że nie ma możliwości zaliczenia do pracy w szczególnych warunkach innych okresów niż te, które zostały uwzględnione przez ZUS.

Wnioskodawca podnosił, że pracował w szczególnych warunkach – jako kierowca samochodu specjalnego (holownika) o masie powyżej 3,5 tony w okresach od 01.04.1983 do 30.09.1988 roku oraz od 01.07.1989 do 03.02.1993 roku. Próbował również wywieść, że błędnie wpisano mu w angaż stanowisko mechanika pojazdów samochodowych – kierowcy, bowiem pracował wyłącznie jako kierowca.

Powyższa teza nie została w żaden sposób udowodniona.

Po pierwsze, z akt osobowych wynika wprost, o czym była już mowa, że wnioskodawca miał przygotowanie do pracy jako mechanik samochodowy (chociaż temu zaprzeczał).

Po drugie, z zeznań świadków i samego wnioskodawcy wynikało, że co najmniej pomagał mechanikowi przy pracy.

Po trzecie, z materiału dowodowego wynika, że podczas dyżuru, w oczekiwaniu na wezwanie do awarii, wnioskodawca wykonywał inne prace, pomagając mechanikom w zajezdni.

Po czwarte, zakład pracy, który w zmienionej formie prawnej istnieje do dzisiaj i posiada kompletne akta osobowe wnioskodawcy, odmówił wystawienia za sporny okres, świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach, podnosząc, że żaden dokument nie potwierdza tego rodzaju zatrudnienia w sporym okresie.

Sąd nie stracił z pola widzenia również tego, że dyżury wnioskodawcy przebiegały różnie. Jeden raz było bardzo dużo pracy, zaś innym razem wnioskodawca wyjechał np. tylko do dwóch awarii. Pozostały czas spędzał w zajezdni.

Z powyższych względów Sąd nie mógł przyjąć, że wnioskodawca pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy jako kierowca samochodu specjalnego o masie powyżej 3,5 tony.

W myśl art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2016 poz. 887), ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku (art. 196 ustawy) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz,

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Zaś ust. 2 w/w przepisu stanowi, że emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Zgodnie z art. 27 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku przysługuje emerytura, jeżeli spełnili łącznie następujące warunki: osiągnęli wiek emerytalny wynoszący co najmniej 65 lat (dla mężczyzn), oraz mają okres składkowy
i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat (dla mężczyzn).

Stosownie do treści art. 32 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2 – 3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1.

Według treści § 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.) za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudniania” uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn;

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Powołany wykaz wskazuje wszystkie te prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego.

W świetle § 2 ust. 1 tegoż rozporządzenia oraz zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego okresami pracy, uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, obowiązującym na danym stanowisku pracy, przy czym powyższe okoliczności pracownik jest obowiązany udowodnić (por. wyrok Sądu Najwyższego z 15 grudnia 1997 r. II UKN 417/97 – (...)
i US (...) i wyrok Sądu Najwyższego z 15 listopada 2000 r. II UKN 39/00 Prok.
i Prawo (...)).

Stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia okresy takiej pracy stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według określonego wzoru, lub świadectwie pracy.

Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2011 r. I UK 393/10).

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie było udowodnienie przez wnioskodawcę wymaganego okresu 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Organ rentowy, wydając zaskarżoną decyzję uznał, że odwołujący się nie udowodnił wymaganego okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Załącznik do przywołanego na wstępie rozporządzenia - Wykaz A zatytułowany “Prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego” zawiera listę prac rodzajowo zróżnicowanych wedle kryterium branżowego.

W dziale VIII w pozycji 2 wykaz ten przewiduje prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, pojazdów specjalnych, członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu (…).

Jak już zostało podniesione, wnioskodawca nie wykazał, aby w spornym okresie pracował w szczególnych warunkach, a zatem nie spełnił przesłanek do nabycia prawa do tzw. wcześniejszej emerytury.

W związku z powyższym Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w Ł., na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 kpc, orzekł jak w sentencji.

z/ odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełn. wnioskodawcy.