Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 października 2013 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie VIII Wydział Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Leon Miroszewski

Protokolant: stażysta Patrycja Predko

po rozpoznaniu w dniu 22 października 2013 roku w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa Skarbu Państwa - Starosta (...)

przeciwko W. N.

o zapłatę

oddala powództwo.

VIII GC 186/13

UZASADNIENIE

Powód Skarb Państwa – Starosta (...) wniósł o zasądzenie od pozwanej W. N. kwoty 93 733,93 złotych z odsetkami ustawowymi od dnia 30 grudnia 2004 roku, kwotę 3.600 złotych oraz zwrot kosztów zastępstwa procesowego na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa. W uzasadnieniu pozwu stwierdzono, że pozwana ujawniona jest jako członek jednoosobowego zarządu spółki (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S., przeciwko której powód uzyskał tytuł egzekucyjny w postaci wyroku zaocznego Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 7 stycznia 2005 roku, sygnatura akt IC 789/04, zasądzającego od wymienionej spółki na rzecz powoda kwotę 93.733,93 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 30 grudnia 2004 roku oraz kwotę 3.600 złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Stargardzie Szczecińskim poinformował w dniu 24 października 2012 roku o umorzeniu postępowania z mocy samego prawa z dniem 7 lipca 2006 roku. W związku z powyższym wystosowane zostało wezwanie do zapłaty z dnia 9 lutego 2012 roku do pozwanej o zapłatę tych kwot. Okazało się ono bezskuteczne. Powód wskazał, że roszczenie swoje wywodzi z normy art. 299 k.s.h.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa. Podniosła brak legitymacji po jej stronie bowiem nie zawiniła ona w niezgłoszeniu wniosku o ogłoszenie upadłości. Podniosła też zarzut niesprecyzowania roszczenia oraz jego przedawnienia, jako najprawdopodobniej roszczenia o czynsz, mającego trzyletni termin przedawnienia. W uzasadnieniu wskazała, że spółka (...) była w złej sytuacji finansowej w chwili gdy pozwana została powołana do jej zarządu. To spowodowało postawienie jej w stan likwidacji. Zaległości czynszowe powstały zanim pozwana została członkiem zarządu, a więc nie jest odpowiedzialna za ich niespłacenie. Podniosła też fakt swojej złej sytuacji majątkowej.

W piśmie przygotowawczym z dnia 30 września 2013 roku powód podtrzymał pozew. Zaprzeczył też, że doszło do przedawnienia roszczenia.

Ustalenia faktyczne i wskazanie dowodów.

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. (dalej jako „ spółka (...)” została zarejestrowana w rejestrze przedsiębiorców Krajowym Rejestrze Sądowym w dniu 17 września 2002 roku. Od 12 sierpnia 2002 roku do 30 marca 2004 roku pozwana pełniła w niej funkcję prezesa w jednoosobowym zarządzie. W dniu 30 marca 2004 roku na nadzwyczajnym zgromadzeniu wspólników podjęto uchwałę o rozwiązaniu spółki a pozwaną ustanowiono likwidatorem.

Dowód: odpis pełny z KRS nr (...) (k. 9-11).

Wyrokiem zaocznym z dnia 7 stycznia 2005 roku, sygnatura IC 789/04, Sąd Okręgowy w Szczecinie od spółki (...) na rzecz powoda kwotę 93 733,93 złotych wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 30 grudnia 2004 roku oraz kwotę 3.600 złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego. Nadał też wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności.

Powód wszczął egzekucją na podstawie tego wyroku, której umorzenie nastąpiło z mocy samego prawa na podstawie art. 823 k.p.c. w dniu 6 lipca 2006 roku.

Dowody: - wyrok zaoczny Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 7 01 2005,

sygn. akt IC 789/04 (k. 11)

- zawiadomienie Komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym

w S. J. O. z dnia 24 10 2012

(k. 12).

Powyższy stan faktyczny ustalono wyłącznie na podstawie dowodów z dokumentów. Wobec rozpoznania w pierwszej kolejności najdalej idącego zarzutu pozwanej, a mianowicie przedawnienia roszczenia, ustalone okoliczności sporne musiały się odnosić do zdarzenia, które stanowiło początek biegu przedawnienia. Oczywiście niezbędne było ustalenie w zakresie istnienia zobowiązania, a także ustalenia w sprawie pozycji pozwanej w spółce, która jest dłużnikiem powoda, oraz czasu pełnienia funkcji, z którą wiąże się potencjalne obciążenie odpowiedzialnością za zobowiązania spółki.

Bez znaczenia były fakty stanowiące o materialnoprawnej podstawie zobowiązania spółki (...), której pozwana była członkiem zarządu. Wystarczyło ustalić, czy przeciwko tej spółce został wydany tytułu egzekucyjny w zakresie kwoty dochodzonej w pozwie i na podstawie tych samych dowodów (w szczególności wyroku zaocznego z dnia 7 stycznia 2005 roku) ustalić czy zobowiązanie istniało w czasie pełnienia przez pozwaną funkcji członka zarządu oraz likwidatora spółki (...).

Ostatecznie pominięto dowody ze źródeł osobowych, wnioskowane przez pozwaną, albowiem istotne okoliczności sprawy zostały już wyjaśnione. Tylko na marginesie należy stwierdzić, że dowody te miały być przeprowadzone między innymi na okoliczność sytuacji majątkowej spółki (...), w tym jej problemów finansowych, tymczasem właściwymi dowodami na tą okoliczność, skoro badanie ma dotyczyć spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, a więc podmiotu zobowiązanego do prowadzenia corocznej sprawozdawczości finansowej, są dokumenty sprawozdań finansowych. Pozwana jest w dalszym ciągu piastunem spółki (...) i mogła przedłożyć odpowiednie sprawozdania, zwłaszcza, że jak wynika z odpisu z rejestru tej spółki, zostało złożone sprawozdanie za rok 2002.

Na koniec tej części rozważań trzeba stwierdzić, że badanie faktów wskazanych przez pozwaną w ramach jej obrony w oparciu o art. 299 § 2 k.s.h. stałoby się konieczne dopiero po wykazaniu przez powoda, że zobowiązanie istnieje i jest zaskarżalne wobec pozwanej.

Ocena prawna.

Podstawę prawną roszczenia pozwu stanowił art. 299 § 1 k.s.h., zgodnie z którym gdy egzekucja przeciwko spółce z ograniczoną odpowiedzialnością okazała się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. Żądanie zgłoszone przeciwko członkowi zarządu wywodziło się z roszczenia o zapłatę przysługującego pierwotnie powodowi wobec (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S., w której pozwana W. N. pełniła funkcję prezesa jednoosobowego zarządu, a następnie likwidatora. Powód powołał się na tytuł egzekucyjny przeciwko spółce (...), którego rozstrzygnięcie co do wysokości zobowiązania i biegu odsetek zostało powielone w żądaniu pozwu. Istnienie prawomocnego tytułu egzekucyjnego przeciwko spółce jest wystarczające dla powstania domniemania istnienia szkody w wysokości niewyegzekwowanej wierzytelności wobec spółki. Domniemane są także związek przyczynowy między szkodą wierzyciela a niezłożeniem we właściwym czasie przez piastuna spółki wniosku o ogłoszenie upadłości oraz zawinienie w niezgłoszeniu wniosku o ogłoszenie upadłości lub wszczęcie postępowania zapobiegającego upadłości. Na równi ze zgłoszeniem we właściwym czasie wniosku o ogłoszenie upadłości należy potraktować nieistnienie podstaw do jego zgłoszenia w okresie pełnienia przez pozwanego funkcji członka zarządu.

W świetle regulacji przewidzianej w art. 299 § 1 k.s.h. podstawowymi obowiązkami strony zgłaszającej roszczenie przeciwko członkowi zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością są: wykazanie istnienia zobowiązania wobec spółki oraz bezskuteczności prowadzonej przeciwko niej egzekucji, albo tego, że bez przeprowadzenia egzekucji jasne jest, że ta bezskuteczność zachodzi.

Powód te wymogi spełnił. Trzeba jednak pamiętać, że roszczenie, o którym mowa w art. 299 § 1 k.s.h. jest roszczeniem majątkowym a więc ulega przedawnieniu (art. 117 § 1 k.c.). Już więc nie z art. 299 § 1 k.s.h. ale na podstawie art. 117 § 2 k.c. należy wnosić, że na wypadek zarzutu przedawnienia złożonego przez stronę przeciwną powód musi wykazać, że do przedawnienia nie doszło, a więc, że jego wierzytelność nie tylko istnieje ale też jest zaskarżalna (może być skutecznie dochodzona przed sądem).

Pozwana w niniejszej sprawie zgłosiła zarzut przedawnienia roszczenia, a więc skorzystała z uprawnienia przysługującego jej na podstawie art. 117 § 2 k.c. Trzeba od razu stwierdzić, że nie może się temu sprzeciwiać wskazanie innych podstaw ustalenia początku biegu przedawnienia i ustalania jego terminu, niż w rzeczywistości mające miejsce w zakresie roszczenia powoda.

Dla oceny zarzutu pozwanej zwrócić należy uwagę na ugruntowane w orzecznictwie założenie o odszkodowawczym charakterze odpowiedzialności członków zarządu przewidzianej w art. 299 § 1 k.s.h. Zgodnie z uchwałą składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2008 roku (III CZP 72/08), do roszczeń wierzycieli spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przeciwko członkom jej zarządu mają zastosowanie przepisy o przedawnieniu roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym. Tym samym deliktowa odpowiedzialność członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością za zobowiązania spółki wskazuje na przedawnienie roszczeń wierzyciela w terminie określonym w art. 442 ¹ § 1 k.c., który stanowi, że roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia, jednakże nie później niż z upływem lat dziesięciu od dnia w którym nastąpiło zdarzenie wyrządzające szkodę.

Termin przedawnienia roszczenia wobec członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością rozpoczyna bieg od momentu uzyskania przez wierzyciela świadomości, że wyegzekwowanie długu od spółki jest niemożliwe (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 11 stycznia 2007 roku, I ACa 608/06, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2007 roku, II CSK 417/06). Wobec tego przewidziany w art. 442 ¹ § 1 k.c. trzyletni termin przedawnienia biegnie w przypadku roszczenia wywodzonego z art. 299 § 1 k.s.h. na ogół od dnia bezskuteczności egzekucji wierzytelności objętej tytułem egzekucyjnym wystawionym przeciwko spółce, z reguły bowiem już w chwili, gdy egzekucja tej wierzytelności okazuje się bezskuteczna, wierzyciele spółki dowiadują się o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia (wiedza o tej drugiej okoliczności wynika z danych rejestrowych spółki, korzystających z zasady jawności materialnej i formalnej i z domniemania prawdziwości). Przed dniem bezskuteczności egzekucji tej wierzytelności bieg przedawnienia roszczenia wobec członków zarządu nie może się rozpocząć, ponieważ dopiero w tym dniu powstają przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej przewidzianej w art. 299 § 1 k.s.h. (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 28 stycznia 2004 roku, IV CK 176/02, i z dnia 27 października 2004 roku, IV CK 148/04).

Umorzenie postępowania egzekucyjnego przeciwko spółce (...) nastąpiło w dniu 6 lipca 2006 roku. Powód sam powołał się na tą okoliczność i przedstawił na jej wykazanie zawiadomienie organu egzekucyjnego. Tym samym od tego momentu, wobec istniejącej już wcześniej jawności danych rejestrowych spółki (...), z których wynikało, że pozwana jest jej piastunem, rozpoczął się bieg terminu przedawnienia. Upływ tego terminu nastąpił w dniu 6 lipca 2009 roku. Pozew w niniejszej sprawie został wniesiony w dniu 4 kwietnia 2013 roku a więc wiele lat po upływie terminu przedawnienia.

Tym samym, choć pozwana nie wykazała przesłanek uwalniających ją od odpowiedzialności za zobowiązanie spółki (...) stwierdzone powołanym w pozwie tytułem egzekucyjnym, o których mowa w art. 299 § 2 k.s.h., bowiem nie przedstawiła dowodów adekwatnych z punktu widzenia klasyfikacji okoliczności stanowiących te przesłanki, a także wymogów dokumentacyjnych obowiązujących w stosunku do podmiotu, którego miałyby one dotyczyć (była już o tym mowa wyżej), to roszczenie powoda nie może być uwzględnione. Pozwana skorzystała z przysługującego jej zarzutu przedawnienia, toteż, na podstawie art. 117 § 2 k.c., może uchylić się od odpowiedzialności, co wiąże sąd, któremu to oświadczenie zostało złożone, to zaś polega na tym, że sąd ten ma obowiązek oddalić powództwo, o czym orzeczono w sentencji.