Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 25 marca 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie I Wydział Cywilny w składzie następującym

Przewodniczący: SSA Anna Gawełko

Sędziowie: SA Marek Klimczak ( spr.)

SA Kazimierz Rusin

po rozpoznaniu w dniu 25 marca 2016 roku

na posiedzeniu niejawnym sprawy

z powództwa (...) Sp. z o. o. w R.

przeciwko M. H. i W. K.

o zapłatę

na skutek zażalenia pozwanego W. K.

na postanowienie Sądu Okręgowego w Rzeszowie

z dnia 5 października 2015 roku, sygn. akt I Nc 193/14

postanawia:

uchylić zaskarżone postanowienie

SSA Anna Gawełko SSA Marek Klimczak SSA Kazimierz Rusin

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 5 października 2015 roku, sygn. akt I Nc 193/14, Sąd Okręgowy w Rzeszowie odrzucił zarzuty pozwanego W. K. od nakazu zapłaty z dnia 5 grudnia 2014 roku.

W uzasadnieniu Sąd wskazał, że w następstwie wezwania o uzupełnienie braków zarzutów od nakazu zapłaty, w tym m.in. uiszczenie opłaty sądowej w kwocie 5.581,00 zł pozwany przedłożył pismo z dnia 12 czerwca 2015 roku ( k. 120), w którym wniósł o zwolnienie go od obowiązku uiszczenia opłaty sądowej od zarzutów. Zarządzeniem z dnia 24.08.2015r. ( k 139) Przewodniczący wezwał pozwanego do podpisania wniosku o zwolnienie od opłaty od zarzutów w terminie tygodniowym pod rygorem zwrotu wniosku. W. K. nie uzupełnił powyższego braku, a zatem jego wniosek należało zwrócić na podstawie art. 130 § 2 KPC. W ocenie Sądu Okręgowego, w takiej sytuacji aktualne stało się wezwanie o uiszczenie opłaty sądowej od zarzutów w kwocie 5.581,00 zł z dnia 18.05.2015r. ( k. 110), odebrane przez pozwanego w dniu 05.06.2015r. ( k. 114) oraz termin do uiszczenia tej opłaty tj. dzień 12.06.2015r. Do tego dnia – zdaniem Sądu Okręgowego - miała być uiszczona opłata. Końcowo Sąd wskazał, że brak opłaty od zarzutów i brak wniosku o zwolnienie od opłaty, a także upływ zakreślonego terminu do opłacenia zarzutów powoduje ich odrzucenie na podstawie art. 494 § 1 KPC.

Na powyższe postanowienie zażalenie złożył pozwany W. K. wnosząc o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez uwzględnienie wniosku o zwolnienie od obowiązku uiszczenia opłaty sądowej od zarzutów. Postanowieniu zarzucił naruszenie przepisów prawa procesowego polegającego na niezastosowaniu art. 130 § 1 KPC. W uzasadnieniu podał, iż nieuzupełnienie wniosku wynikało z tego, iż był przekonany, że otrzyma dodatkowe wezwanie do uzupełnienia wniosku, na którym obowiązek podpisania wniosku mógłby dokonać.

W odpowiedzi na zażalenie, powód wniósł o oddalenie zażalenia pozwanego w całości jako bezzasadnego i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu zażaleniowym wg norm przepisanych. W uzasadnieniu podał, że pozwany nie uzupełnił w terminie przedmiotowego braku, a zatem Sąd orzekający w sprawie na podstawie art. 130 § 2 KPC zasadnie zwrócił wniosek pozwanego o zwolnienie od kosztów. Końcowo powód podał, że należy uznać, że pozwany W. K. w zakreślonym przez Sąd terminie nie uiścił opłaty sądowej od wniesionych zarzutów, jak również nie wniósł skutecznie wniosku o zwolnienie od opłaty sądowej od zarzutów.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zaskarżone postanowienie okazało się błędne, jednak nie z przyczyn podnoszonych przez pozwanego w zażaleniu.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że Sąd Okręgowy w Rzeszowie w dniu 5 grudnia 2014 roku wydał nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, w którym nakazał pozwanym M. H. i W. K., aby zapłacili solidarnie powodowi kwotę 148.833,36 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 15 listopada 2014 roku do dnia zapłaty wraz z kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego ( k. 79). W dniu 8 maja 2015 roku powód złożył zarzuty od w/w nakazu zapłaty (k. 104), a wezwaniem z dnia 18 maja 2015 roku ( doręczonym 5 czerwca 2015 roku) W. K. został wezwany do uzupełnienia braków zarzutów poprzez ich podpisanie, dołączenie odpisu zarzutów i uiszczenie stosownej opłaty ( k. 110, 114). Pismem z dnia 12 czerwca 2016 roku pozwany uzupełnił braki w postaci podpisu zarzutów i przesłania ich odpisu, składając jednocześnie wniosek o zwolnienie go od obowiązku ponoszenia tej opłaty ze względu na trudną sytuację finansową ( k. 120). Dalszym krokiem Sądu Okręgowego w Rzeszowie było wezwanie pozwanego do złożenia oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania na urzędowym formularzu oraz udokumentowanie dochodów i wydatków w sposób szczegółowo wskazany w wezwaniu ( k. 125). Po złożeniu stosownego oświadczenia, Sąd wezwał W. K. do podpisania wniosku o zwolnienie od opłaty od zarzutów ( k. 120) w terminie tygodniowym pod rygorem zwrotu wniosku ( k. 141). Przedmiotowa przesyłka była dwukrotnie awizowana, skutkiem czego było uznanie przez Sąd, iż została skutecznie doręczona ( k. 147). W następstwie powyższych czynności, Sąd Okręgowy dnia 2 października 2015 roku, działając na podstawie art. 130 § 2 KPC zarządził zwrot wniosku pozwanego W. K. o zwolnienie od opłaty od zarzutów, a dnia 5 października 2015 roku wydął zaskarżone postanowienie.

Analizując powyższe czynności Sądu Okręgowego należy na początku rozstrzygnąć, że Sąd prawidłowo zarządził zwrot wniosku o zwolnienie od opłaty do zarzutów. Pozwany został wezwany do opłacenia zarzutów, kolejno na skutek wniosku o zwolnienie od przedmiotowej opłaty, został wezwany do uzupełnienia jego braków. Nie ulega wątpliwości, iż braków tych nie uzupełnił, co pozwala uznać, iż decyzja o zarządzeniu zwrotu wniosku była prawidłowa.

Jednakże, przedmiotem zażalenia pozwanego jest postanowienie z dnia 5 października 2015 roku o odrzuceniu zarzutów na skutek ich nieopłacenia. W ocenie Sądu Apelacyjnego, postępowanie Sądu Okręgowego stało w sprzeczności z obowiązującymi przepisami kodeksu postępowania cywilnego. Należało rozważyć, czy po stronie Sądu Okręgowego, na skutek zarządzenia zwrotu wniosku o zwolnienie od opłaty sądowej od zarzutów, nie powstał obowiązek ponownego wezwania pozwanego do uiszczenia opłaty sądowej. Dla porządku trzeba zaznaczyć, że pozwany nie był reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika.

Zgodnie z art. 112 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych ( Dz. U. 2014r., poz. 1025) jeżeli wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych zgłoszony przed upływem terminu do opłacenia pisma został prawomocnie oddalony, przewodniczący wzywa stronę do opłacenia złożonego pisma, na podstawie art. 130 ustawy z dnia 17 listopada 1964r. – Kodeks postępowania cywilnego. Art. 112 ust. 3 zdanie pierwsze stanowi, że przepisu ust. 2 nie stosuje się, jeżeli pismo podlegające opłacie w wysokości stałej lub stosunkowej obliczonej od wskazanej przez stronę wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia, zostało wniesione przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego.

Z powyższego wynika, iż w sytuacji merytorycznego rozpoznania wniosku, skutkującego decyzją o jego oddaleniu, Sąd – w przypadku strony niereprezentowanej przez profesjonalnego pełnomocnika – ma obowiązek ponownie ją wezwać do opłacenia pisma. W przypadku natomiast strony reprezentowanej przez profesjonalnego pełnomocnika i oddalenia wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych, termin do obliczenia i uiszczenia opłaty przez pełnomocnika otworzy doręczenie postanowienia odmawiającego zwolnienia od kosztów sądowych (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 lipca 2011 r., V CZ 30/11, Lex nr 898279).

Nie budzi już również wątpliwości, iż w razie zwrotu wniosku na podstawie art. 102 ust. 4 cytowanej powyżej ustawy, po stronie Sądu także powstaje obowiązek wezwania pełnomocnika do opłacenia pisma. Jak wskazuje SN, w razie zwrotu wniosku o zwolnienie z kosztów sądowych na podstawie art. 102 ust. 4 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, zgłoszonego po wezwaniu do uiszczenia opłaty od sprzeciwu wobec wyroku zaocznego, przewodniczący wzywa ponownie do opłacenia sprzeciwu na podstawie art. 130 § 1 KPC ( uchwała SN z dnia 27 marca 2014r., III CZP 133/12, OSNC 2015, nr 1, poz. 4).

Jak wynika zatem z powyżej zaprezentowanych poglądów, w każdym wypadku po oddaleniu lub zwrocie wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych otwiera się stronie na nowo termin do uiszczenia opłaty ( por. postanowienie SN z dnia 20 lipca 2012r., II CZ 61/12, Lex nr 1228786). Różnica polega jedynie na tym, iż w niektórych sytuacjach Sąd ma obowiązek ponownie wezwać stronę do uiszczenia opłaty. Taką sytuacją jest – w ocenie Sądu Apelacyjnego – zarządzenie zwrotu wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych. Zgodnie z art. 130 § 2 zd. 2 KPC pismo zwrócone nie wywołuje żadnych skutków, jakie ustawa wiąże z wniesieniem pisma procesowego do sądu. Oznacza to przyjęcie, że wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych nie został w ogóle złożony. Skoro zatem w przypadku zwrotu wniosku na podstawie art. 102 ust. 4 przedmiotowej ustawy, Sąd ma obowiązek ponownie wezwać profesjonalnego pełnomocnika do opłacenia pisma, to nie ma podstaw, aby wyłączyć taki obowiązek w przypadku strony, która nie jest reprezentowana przez pełnomocnika, a której wniosek został zwrócony na podstawie art. 130 § 2 KPC.

Z tych też względów należało przyjąć, że pozwany winien być ponownie wezwany przez Sąd do opłacenia pisma w terminie tygodniowym, co czyni zaskarżone postanowienie o odrzuceniu zarzutów bezzasadnym i dlatego Sąd Apelacyjny uchylił je na podstawie art. 386 § 1 KPC w zw. z art. 397 § 2 KPC.

SSA Anna Gawełko SSA Marek Klimczak SSA Kazimierz Rusin

ZARZĄDZENIE

- (...) W. K. (...);

R., (...).