Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 listopada 2016 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym: Przewodniczący SSO Rafał Kubicki

Protokolant st. sekr. A. G.

po rozpoznaniu w dniu 29 listopada 2016 r. w Olsztynie na rozprawie

sprawy z powództwa S. K. (1) i J. K. (1)

przeciwko (...) S.A. w G. i (...) S.A. w G.

o zapłatę

I.  oddala powództwo przeciwko pozwanemu (...) S.A. w G.,

II.  umarza postępowanie przeciwko pozwanemu (...) S.A. w G.,

III.  zasądza solidarnie od powodów: S. K. (1) i J. K. (1) na rzecz każdego
z pozwanych: (...) S.A. w G. i (...) S.A.
w G. kwoty po 7.217 (siedem tysięcy dwieście siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu

IV.  nakazuje ściągnąć solidarnie od powodów: S. K. (1) i J. K. (1) na rzecz Skarbu Państwa (Sąd Okręgowy w Olsztynie) kwotę 6.585,31 zł (sześć tysięcy pięćset osiemdziesiąt pięć złotych trzydzieści jeden groszy) tytułem wydatków poniesionych tymczasowo.

SSO Rafał Kubicki

Sygn. akt I C 19/15

UZASADNIENIE

Powodowie J. K. (1) i S. K. (1) wnieśli o zasądzenie na ich rzecz od pozwanej (...) S.A. z siedzibą w G. kwoty 540.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu, tj. 15 stycznia 2015 r., do dnia zapłaty, stanowiącej wynagrodzenie za bezumowne korzystanie przez pozwaną w okresie 10 lat wstecz częściowo z nieruchomości powodów o powierzchni 1500m ² położonej w miejscowości w N., gm. O., dla której Sąd Rejonowy w (...) prowadzi księgę wieczystą KW Nr (...). Uzasadniając swoje żądanie powodowie wskazali, że w okresie objętym powództwem na terenie stanowiącej ich własność nieruchomości posadowiona była infrastruktura elektroenergetyczna pozwanej w postaci dwóch słupów elektroenergetycznych
i linii napowietrznych o mocy 110kV i 0,4 kV o długości łącznej 250 m. Powierzchnia wyłączona z użytku na skutek powyższego wynosiła łącznie 1500 m ². Pozwana, na podstawie art. 225 k.c. w zw. z art. 224 § 2 k.c., obowiązana jest zatem uiścić wynagrodzenie za korzystanie z nieruchomości we wskazanym zakresie przy przyjęciu stawki czynszu dzierżawnego 3 zł/1 m ², co daje rocznie kwotę 54.000 zł.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powodów na jej rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. W uzasadnieniu podniosła zarzut braku legitymacji procesowej biernej wskazując, że nie jest właścicielem infrastruktury przesyłowej posadowionej na nieruchomości powodów, za którą odpowiada (...) S.A w G..

Pismem z dnia 1 kwietnia 2015 r. powodowie zawnioskowali o wezwanie do udziału w sprawie w charakterze pozwanego (...) S.A. Podnieśli, że z uwagi na okoliczność dochodzenia roszczeń z ostatnich 10-ciu lat - obejmujący okres przed 6 grudnia 2006 r. i 3 lipca 2007 r. - kiedy to po stronie pozwanej dokonane zostały przekształcenia podmiotowe, konieczne jest ustalenie, kto w tym czasie korzystał z ich nieruchomości.

Postanowieniem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 16 kwietnia 2015 r. wezwano do udziału w sprawie w charakterze pozwanego (...) S.A w G.. Pozwany ten wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powodów na jej rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. Uzasadniając swoje stanowisko wskazał, że na działce powodów nr (...) w miejscowości N. znajduje się od 1971 r. linia napowietrzna niskiego napięcia 0,4 kV, która służy zaspokajaniu potrzeb energetycznych wyłącznie gospodarstwa rolnego wymienionych
i w związku z tym faktem, roszczenie w omawianym zakresie uznać należy za bezzasadne. Odnośnie zaś do przebiegającej przez nieruchomość powodów linii napowietrznej wysokiego napięcia 110 kV pozwana wskazała, że została ona wybudowana na podstawie stosownych decyzji administracyjnych w 1992 r. Oznacza to, że powstała ona legalnie, zgodnie
z obowiązującymi wówczas przepisami. Pozwana korzystała zatem z nieruchomości powodów w tym zakresie w dobrej wierze. W związku z powyższym pozwana podniosła zarzut zasiedzenia służebności gruntowej o treści odpowiadającej treści służebności przesyłu w zakresie linii niskiego i wysokiego napięcia. Zdaniem pozwanej okresy, jakie minęły od czasu posadowienia obu linii na nieruchomości powodów pozwalają uznać, że pozwana nabyła służebności w omawianym zakresie w dobrej wierze przez zasiedzenie odpowiednio najpóźniej z dniem 11 marca 2001 r. i 7 lutego 2012 r. Pozwany zakwestionował również wysokość dochodzonego przez powodów roszczenia uznając je za wygórowane nieodpowiadające rzeczywistym utrudnieniom wynikającym z istnienia na ich nieruchomości urządzeń elektroenergetycznych.

Na rozprawie w dniu 25 stycznia 2016 r. powodowie ograniczyli roszczenie poprzez jego cofnięcie w zakresie żądania wynagrodzenia za bezumowne korzystanie przez pozwaną w okresie ostatnich 10 lat częściowo z nieruchomości powodów w wyniku posadowienia na niej linii energetycznej niskiego napięcia.

Ponadto pismem z dnia 15 marca 2016 r. powodowie cofnęli częściowo pozew co do kwoty ponad 54.000 zł ze zrzeczeniem się roszczenia w omawianym zakresie. Wskazali, że rynkowej wartości czynszu dzierżawnego odpowiada stawka 0,3 zł/1 m ² miesięcznie, co daje kwotę 54.000 zł za okres 10 lat. /k. 314-315/

Postanowieniem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 22 marca 2016 r. umorzono postępowanie co do kwoty 486.000 zł. /k. 318/

Na rozprawie w dniu 11 października 2016 r. cofnęli pozew w stosunku do pozwanej (...) S.A w G. bez zrzeczenia się roszczenia. Wymienieni podtrzymali jednocześnie żądnie pozwu w odniesieniu do (...) S.A w G. w zakresie wynikającym z ograniczenia dokonanego pismem z dnia 15 marca 2016 r. /k. 507v, 520/

Pozwany (...) S.A w G. w piśmie z dnia 27 października 2016 r. wyraził zgodę na cofnięcie przez powodów pozwu w pozostałej części 54.000 zł bez zrzeczenia się roszczenia. /k. 514-515/

Obaj pozwani podtrzymali wnioski o zasądzenie kosztów procesu od powodów wg norm przepisanych.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powodowie J. K. (1) i S. K. (1) od 2000 r. są współwłaścicielami, na zasadzie wspólności ustawowej małżeńskiej, nieruchomości gruntowej położonej na kolonii wsi N., gm. O., oznaczonej numerem ewidencyjnym działki (...) o powierzchni 12,0800ha, dla której Sąd Rejonowy w (...) prowadzi księgę wieczystą nr (...). Przedmiotowa nieruchomość usytuowana jest w bezpośrednim sąsiedztwie terenów rolnych, leśnych, rzeki oraz zabudowy siedliskowej. Teren, na którym się znajduje, jest uzbrojony dodatkowo w sieć energetyczną i wodociągową. Dla wskazanego terenu brak miejscowego planu zagospodarowania; zgodnie ze studium uwarunkowań
i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy O. należy on do 2. obszaru o najmniej korzystnych warunkach przyrodniczych, którego główną funkcją jest utrzymanie gospodarki rolnej. Na terenie tym powodowie uprawiają truskawki. Przez nieruchomość przebiega napowietrzna przesyłowa sieć elektroenergetyczna wysokiego napięcia 110 kV oraz napowietrzna sieć elektroenergetyczna niskiego napięcia 0,4 kV.

Sieć elektroenergetyczna wysokiego napięcia 110 kV relacji P. – O. – D. wybudowana została w 1992 r. na podstawie decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji nr (...) z dnia 14 marca 1989 r. oraz decyzji o pozwoleniu na budowę nr (...) z dnia 20 czerwca 1989 r. Linia ta została przekazana do eksploatacji na mocy protokołu z dnia 7 lutego 1992 r. i była początkowo użytkowana przez Zakład (...) w E.. Zakład ten został następnie przekształcony w jednoosobową spółkę akcyjną Skarbu Państwa - Zakład (...) S.A. w E., która w dniu 26 listopada 2004 r. połączyła się ze spółką (...) S.A. w G. przyjmując nazwę (...) S.A. w G. Oddział w E.. W lipcu 2007 r. Koncern zmienił nazwę na (...) S.A. w G.. Od 2014 r. funkcjonuje jako (...) S.A. w G. Oddział w O..

Długość sieci elektroenergetycznej wysokiego napięcia 110 kV w granicach działki powodów wynosi 326,64 m, podtrzymywana jest przez dwa kratowe słupy energetyczne.

Sieć elektroenergetyczna niskiego napięcia 0,4 kV powstała w 1971 r., biegnie przez słupy do budynku mieszkalnego znajdującego się na nieruchomości powodów. Jej długość w granicach działki wynosi 83,76 m.

Obszar gruntu trwale wyłączonego spod użytkowania wynosi w odniesieniu do sieci elektroenergetycznej wysokiego napięcia 110 kV - 279m ², zaś obszar gruntu ograniczonego korzystania wynosi - 11587 m ^2.

( dowód: odpisy ksiąg wieczystych k. 12-14; wypis z rejestru gruntów k. 15; mapa ewidencyjna k. 16; opinia biegłego z zakresu szacowania nieruchomości główna i uzupełniająca k. 352-383; k. 469v-470; decyzja z dnia 14.03.1989 r. wraz z warunkami technicznymi k. 116-118; decyzja z dnia 20.06.1989 r. k. 119-120; protokoły odbioru technicznego z 11.03.1971 r. k. 121-124; protokół odbioru technicznego z dnia 07.02.1992 r. k. 125-129; zarządzenie z 1948 i 1958 r. k. 130-135; rejestr przedsiębiorstw państwowych k. 136-179; KRS k. 180-191; zeznana J. K. i S. K. k. 297v )

Pismem z dnia 27 września 2013 r. powodowie wezwali spółkę (...) S.A.
z siedzibą w G. do zajęcia w terminie 14 dni stanowiska odnośnie konieczności uiszczenia wynagrodzenia za bezumowne korzystanie przez nią z nieruchomości w D. w okresie ostatnich 10 lat. (...) S.A. z siedzibą w G. odmówiła zapłaty wynagrodzenia powodom.

( dowód: wezwanie powodów k. 17; odpowiedź (...) S.A. k. 18 )

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo, przy uwzględnieniu modyfikacji roszczenia dokonanego przez powodów na rozprawie w dniach 25 stycznia i 11 października 2016 r. i w piśmie z 15 marca 2016 r. , nie zasługiwało na uwzględnienie.

Na wstępie, wobec cofnięcia pozwu w stosunku do pozwanej (...) S.A
w G. bez zrzeczenia się roszczenia, na co wymieniona spółka wyraziła zgodę, postępowanie w omawianym zakresie podlegało umorzeniu na podstawie art. 355 § 1 k.p.c.
w zw. z art. 203 k.p.c. (punkt II wyroku).

Ostatecznie powodowie J. K. (1) i S. K. (1) domagali się zasądzenia od pozwanej (...) S.A z siedzibą w G. wynagrodzenia w kwocie łącznej 54.000 zł za bezumowne korzystanie za okres 10 lat wstecz od daty wniesienia pozwu
w związku z posadowieniem na ich nieruchomości gruntowej położonej na kolonii wsi N., gm. O., oznaczonej numerem ewidencyjnym działki (...), dla której Sąd Rejonowy w (...) prowadzi księgę wieczystą nr (...), napowietrznej przesyłowej sieci elektroenergetycznej wysokiego napięcia 110 kV.

W pierwszej kolejności należało rozważyć zasadność podniesionego przez pozwaną spółkę (...) S.A. w G. zarzutu zasiedzenia służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu. Spółka (...) S.A z siedzibą w G.
w odpowiedzi na pozew, po zawezwaniu jej do udziału w sprawie w charakterze pozwanej, podniosła bowiem, że zasiedziała służebność gruntową na nieruchomości obejmującej działkę gruntu nr (...) w N., gm. O., przez którą przebiega linia wysokiego napięcia.

W tym miejscu podkreślić trzeba, że możliwość stwierdzenia faktu zasiedzenia prawa, (tj. prawa własności czy też prawa rzeczowego ograniczonego, jakim jest służebność gruntowa i jej szczególny rodzaj – służebność przesyłu), w sytuacji gdy ustalenie tego faktu nie jest przedmiotem sprawy, lecz stanowi jedynie przesłankę rozstrzygnięcia, Sąd Najwyższy dopuścił w uchwale składu 7 sędziów z dnia 10 lutego 1951r. (sygn. akt C 741/50, LEX nr 505368) oraz w późniejszych orzeczeniach (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2008r., sygn. akt II CSK 389/08, LEX nr 484715, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 października 1994r., sygn. akt: III CZP 132/94, OSNC 1995/2/35). Nie budzi natomiast wątpliwości, że ustalenie faktu zasiedzenia nieruchomości ma istotne znaczenie z punktu widzenia powództwa o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości.

Służebność gruntowa, zgodnie z art. 292 k.c., może być nabyta przez zasiedzenie
w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. Przepisy
o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie stosuje się w takim przypadku odpowiednio. Posiadanie prowadzące do nabycia służebności gruntowej w drodze zasiedzenia ma inny zakres niż posiadanie prowadzące do nabycia przez zasiedzenie własności nieruchomości. Przy ocenie posiadania prowadzącego do zasiedzenia służebności gruntowej chodzi bowiem o faktyczne korzystanie z gruntu w takim zakresie i w taki sposób, w jaki czyniłaby to osoba, której przysługuje służebność. Musi być ono oczywiście wykonywane „dla siebie” i musi polegać na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia na gruncie (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 31 maja 2006r., sygn. akt IV CSK 149/05, LEX 258681).

Stosownie zatem do art. 172 k.c. w zw. z art. 292 k.c. posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność przez zasiedzenie, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze. Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze. Dodatkowo, wedle art. 176 § 1 k.c., jeżeli podczas biegu zasiedzenia nastąpiło przeniesienie posiadania, obecny posiadacz może doliczyć do czasu, przez który sam posiada, czas posiadania swego poprzednika. Jeżeli jednak poprzedni posiadacz uzyskał posiadanie nieruchomości w złej wierze, czas jego posiadania może być doliczony tylko wtedy, gdy łącznie z czasem posiadania obecnego posiadacza wynosi przynajmniej lat trzydzieści.

W realiach niniejszej sprawy (...) S.A. w G. podnosiła, że służebność gruntową związaną z użytkowaniem linii energetycznej wysokiego napięcia na nieruchomości powodów posiada nieprzerwanie od dnia 7 lutego 1992 r., kiedy to linia ta została oddana do eksploatacji poprzednikowi prawnemu pozwanej spółki - Zakładowi (...) w E., co znalazło potwierdzenie w protokole na k. 121.

Co istotne, powodowie nie kwestionowali ani daty wejścia poprzedników prawnych pozwanej (...) S.A. w G. w posiadanie służebności, ani następstwa prawnego występującego po stronie pozwanej po podmiotach dysponujących wcześniej przedmiotową służebnością gruntową. W tej sytuacji Sąd przyjął przy tym – mając na względzie domniemanie z art. 340 k.c. - istnienie ciągłości posiadania nieruchomości.

Co więcej, wskazać wypada, że (...) S.A. wywodziła o posiadaniu spornej nieruchomości odpowiadającej służebności przesyłu w odniesieniu do linii wysokiego napięcia w dobrej wierze. Na dowód powyższego przedstawiła decyzje o ustaleniu lokalizacji inwestycji nr(...) z dnia 14 marca 1989 r. oraz o pozwoleniu na budowę linii energetycznej napowietrznej 110 kV relacji P. – O. – D. z dnia 20 czerwca 1989 r., nr (...), zgodnie z zatwierdzonym planem inwestycyjnym.

Wprawdzie, w oparciu o wskazane decyzje nie można jednoznacznie ustalić, czy swoim zakresem obejmowały one nieruchomość należącą do poprzedników prawnych powodów, jak też czy poprzednicy ci zostali poinformowani o planowanej inwestycji
i przysługujących im z tego tytułu uprawnieniach (zob. informacja k. 227), tym niemniej ich wydanie ma istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia o żądaniu pozwu. Przesądza bowiem
o istnieniu dobrej wiary po stronie poprzedników prawnych pozwanej spółki odnośnie do prawa do korzystania z nieruchomości powodów odpowiadającym służebności przesyłu
w odniesieniu do linii wysokiego napięcia.

W tym zakresie wypada odnieść się do treści przepisów art. 224 i art. 225 k.c.,
z których wynika, że roszczenie właściciela o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie
z rzeczy jest uzależnione od tego, czy posiadacz jest w dobrej czy też w złej wierze. Występuje tutaj wyraźne zróżnicowanie sytuacji prawnej „posiadacza w dobrej wierze” (art. 224 § 1 k.c.), „posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której dowiedział się o wytoczeniu powództwa o wydanie rzeczy” (art. 224 § 2 k.c.) i „posiadacza w złej wierze” (art. 225 k.c.). Stosownie do regulacji art. 230 k.c. przepisy te stosuje się do posiadacza zależnego. Wynika
z tego, że roszczenie o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z rzeczy może być skierowane przeciwko: posiadaczowi w dobrej wierze od momentu, w którym dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy oraz posiadaczowi w złej wierze. Ustawodawca wykluczył tym samym możliwość dochodzenia wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z rzeczy od posiadacza w dobrej wierze, zanim nie wytoczono przeciwko niemu roszczenia windykacyjnego, a ściślej zanim nie dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu takiego powództwa.

Rozstrzygnięcie kwestii, czy i w jakim okresie istniało w dobrej wierze posiadanie
w zakresie odpowiadającym służebności przesyłu w odniesieniu do linii wysokiego napięcia, ma więc pierwszorzędne znaczenie w niniejszej sprawie. Istnienie dobrej wiary uzasadniałoby bowiem domaganie się od posiadacza służebności wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z rzeczy jedynie za czas od wytoczenia przeciw niemu powództwa, podczas gdy takiego ograniczenia nie ma wobec posiadacza będącego w złej wierze (art. 225 k.c. w zw. z art. 224 § 2 k.c.)

Analizując kwestię dobrej wiary, czy też jej braku, po stronie pozwanego zakładu, podkreślić trzeba, że adekwatnie do art. 7 k.c. domniemywa się istnienie dobrej wiary. Domniemanie istnienia dobrej wiary ma przy tym charakter domniemania wzruszalnego, może być obalone w drodze dowodu przeciwnego. Oznacza to, że przepis art. 7 k.c. zmienia rozkład ciężaru dowodu w sprawie o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie
z nieruchomości w ten sposób, że to właściciel nieruchomości obowiązany jest wykazać złą wiarę posiadacza służebności. Jeśli właściciel obali domniemanie związane z istnieniem dobrej wiary, będzie mógł domagać się od posiadacza w złej wierze wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości. Wynikające z art. 7 k.c. domniemanie dobrej wiary powoduje, że nie jest obowiązkiem pozwanej spółki wykazywanie, że jej władztwo w zakresie odpowiadającym służebności przesyłu w odniesieniu do linii wysokiego napięcia odbywa się w granicach prawa. Obowiązek dowodzenia, że po stronie przedsiębiorstwa energetycznego istnieje zła wiara, spoczywa na powodzie dochodzącym zapłaty z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości.

Uwzględniając powyższe, stwierdzić trzeba, że w niniejszej sprawie powodowie nie sprostali ciężarowi dowodu i nie obalili skutecznie podniesionego przez pozwanego domniemania dobrej wiary przewidzianego w art. 7 k.c. Wymienieni, reprezentowani przez profesjonalnego pełnomocnika, nie powołali dowodów, ani nie wskazali okoliczności, w oparciu o które można byłoby wyprowadzić wniosek o istnieniu złej wiary po stronie pozwanej. Strona powodowa nie przedstawiła mianowicie ani decyzji o braku zgody na korzystanie z gruntów, ani swoich żądań, kierowanych do przedsiębiorstwa energetycznego o okazanie takiej zgody w okresie zajmowania przez nią gruntów, ani domagania się jakiegoś odszkodowania za ponoszone straty, ani wreszcie – dowodu wniesienia powództwa windykacyjnego lub negatoryjnego. Wręcz przeciwnie powodowie przez okres kilkudziesięciu lat tolerowali na swoim gruncie posadowione urządzenia linii elektroenergetycznej wysokiego napięcia i rozwieszoną na nich instalację, a także fakt niewykorzystania gruntów pod tymi urządzeniami i wokół nich bez domagania się jakichkolwiek dokumentów poświadczających uprawnienia do nieruchomości albo też świadczeń pieniężnych z tytułu korzystania z nich. Brak jest przy tym dowodów świadczących, że powodowie wyraźnie i stanowczo zamanifestowali pozwanej lub jej poprzednikowi prawnemu brak zgody i woli na posadowienie urządzeń elektroenergetycznych i w konsekwencji zakazali wstępu na ich nieruchomość celem przeprowadzenia czynności konserwacyjnych czy eksploatacyjnych. Stanowisko pozwanego w istocie nie odczekało się kontrargumentacji powodów. Powyższe nie wynika również
z zeznań powodów. W tej zaś sytuacji należy przyjąć, że przez długi czas pozwana w sposób niezakłócony posiadała nieruchomość w zakresie odpowiadającym służebności przesyłu
w odniesieniu do linii wysokiego napięcia, utrzymując urządzenia elektroenergetyczne oraz dokonując ich eksploatacji i konserwacji, przy czym brak dowodów, że do skorzystania
z nieruchomości w tym celu potrzebowała zgody powodów.

Całokształt wskazanych okoliczności, w szczególności decyzje o ustaleniu lokalizacji inwestycji nr (...) z dnia 14 marca 1989 r. oraz o pozwoleniu na budowę linii energetycznej napowietrznej 110 kV relacji P. – O. – D. z dnia 20 czerwca 1989 r., nr (...), dały podstawę – w ocenie Sądu – pozwanej spółce do wywodzenia, że przysługuje jej prawo do korzystania z nieruchomości powodów w zakresie odpowiadającym służebności przesyłu. Tym bardziej, że powodowie nie wdali się w spór co do charakteru tych decyzji. Mogło to utwierdzać pozwaną, że wymienieni, jak też ich poprzednicy prawni, akceptowali stan prawny z nich wynikający. Dopiero pozwem w tej sprawie zamanifestowali, że nie zgadzają się z uprawnieniem pozwanej do korzystania z ich nieruchomości w zakresie odpowiadającym służebności przesyłu w zakresie linii wysokiego napięcia.

Reasumując, Sąd uznał, że pozwane przedsiębiorstwo korzystało dotychczas
z nieruchomości powodów w dobrej wierze. Strona powodowa nie obaliła domniemania
w tym zakresie, a mogła to uczynić albo poprzez wykazanie, że pozwana wiedziała
o okolicznościach istotnych z punktu widzenia przepisu chroniącego jej dobrą wiarę, albo poprzez dowiedzenie, że niewiedza pozwanej o tych okolicznościach była wynikiem jej niedbalstwa. W tej sytuacji prawo do żądania wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z ich nieruchomości może się ograniczać wyłącznie do okresu, od kiedy pozwana dowiedziała się
o wytoczeniu przeciwko niej powództwa o zapłatę tego wynagrodzenia. Od tej chwili pozwana mogłaby być traktowana jako posiadacz służebności w dobrej wierze, który dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o zapłatę wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości bez tytułu prawnego, o czym jednoznacznie stanowi art. 224 § 2 k.c. Inaczej mówiąc, pozwana mogła utracić dobrą wiarę najwcześniej z datą, kiedy dowiedziała się o wytoczeniu niniejszej sprawy, albowiem zajęcie stanowiska wymagało od niej ustaleń w zakresie prawnych podstaw posiadania nieruchomości zajętej pod linię elektroenergetyczną i dawało możliwość powzięcia wiedzy o ich braku.

W realiach niniejszej sprawy nie budzi przy tym wątpliwości, że poprzednicy prawni pozwanej spółki posiadali służebność gruntową w odniesieniu do linii wysokiego napięcia od dnia 7 lutego 1992 r., kiedy została oddana ona do użytku. Okres 20 lat z art. 172 § 1 k.c. przewidziany dla posiadacza w dobrej wierze upłynął tym samym 7 lutego 2012 r. Od dnia następnego można mówić zatem, że pozwana spółka stała się właścicielem służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu, polegającej na korzystaniu
z nieruchomości powodów w ograniczonym zakresie, przejawiającym się w wejściu na cudzy grunt celem naprawy, czy konserwacji, urządzeń energetycznych wchodzących w skład przedsiębiorstwa pozwanej – linii energetycznej wysokiego napięcia 110kV.

Mając powyższe okoliczności na uwadze, Sąd uznał, że zostały spełnione przesłanki niezbędne do stwierdzenia zasiedzenia służebności – posiadanie służebności, upływ okresu 20 lat oraz korzystanie z trwałego i widocznego urządzenia. (...) S.A. w G. nabyła zatem przez zasiedzenie służebność gruntową odpowiadającą treści służebności przesyłu z dniem 7 lutego 2012 r., przy czym w niniejszym postępowaniu powodowie domagali się wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości za okres 10 lat wstecz, licząc od daty wytoczenia powództwa, a więc za okres od 15 stycznia 2005 r. do 15 stycznia 2015 r. Nabycie przez pozwaną spółkę w drodze zasiedzenia służebności gruntowej
o treści odpowiadającej służebności przesyłu w odniesieniu do linii wysokiego napięcia powoduje, że nie jest zasadne roszczenie powodów o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z ich nieruchomości po dniu 7 lutego 2012r. i w tym też zakresie powództwo nie zasługiwało na podzielenie (punkt I wyroku).

Mając jednakże na względzie, że pozwany (...) S.A. w G., jak też jej poprzednicy prawni, pozostawał w dobrej wierze nieprzerwanie w okresie poprzedzającym – obejmującym okres wskazany w pozwie, czyli od 15 stycznia 2005 r. do 7 lutego 2012 r. - brak było podstaw do uwzględnienia roszczenia powodów także za ten czas.

Z przedstawionych wyżej powodów żądanie zapłaty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości, wobec braku podstaw określonych w art. 224 k.c. i art. 225 k.c. w zw. z art. 230 k.c., podlegało oddaleniu (punkt I wyroku).

Niezależnie od tego, ale tylko na marginesie, trzeba wskazać, że na podstawie wiarygodnej opinii biegłego sądowego z zakresu geodezji, kartografii i szacowania nieruchomości J. K. (3) Sąd ustalił, iż w zakresie sieci WN 110 kV obszar trwale wyłączony z użytkowania (na terenach rolnych w promieniu 4 m od każdego słupa tej sieci) wynosić powinien 279 m ², co za ostatnie 10 lat przed wniesieniem pozwu dałoby na podstawie stawki rynkowej czynszu dzierżawnego łącznie tylko 254 zł. Biegły ten ustalił ponadto w odniesieniu do obszaru pod liniami wysokiego napięcia obszar ograniczonego użytkowania (15m od skrajnych przewodów) – 11.587 m ² i wynikającą z tego należność za ostatnie 10 lat przed wniesieniem pozwu – 5.521 zł, jednak w ocenie Sądu w przypadku obszarów rolnych nie należy brać pod uwagę przestrzeni pod liniami i obok linii za wyłączające ani ograniczające gospodarkę rolną. Na gruntach użytkowanych na cele rolne nie określa się bezpiecznej odległości od przewodów zawieszonych nad ziemią - tzw. „strefy ochronnej”, ponieważ pod przewodami linii i w ich obrębie można prowadzić normalną gospodarkę rolną (uprawa zbóż, rzepaku) lub hodowlę zwierząt (łąki, pastwiska). W tym przypadku, co wynika z opisu gospodarstwa rolnego zawartego w opinii i w oświadczeniu powodów (k. 286), można stwierdzić ogólnie, że na stosunkowo dużej powierzchni rolnej powodowie prowadzą plantację truskawek, a ponadto otrzymują dotację z Unii Europejskiej. Powodowie nie przedstawiają przeszkód, jakie napotykają ich w związku z istnieniem urządzeń pozwanego na ich terenie. Powodowie nie przedstawili żadnego dowodu, a wręcz nie podali żadnego konkretnego twierdzenia, na okoliczność, że urządzenia pozwanego przeszkadzają im w obecnie prowadzonej produkcji czy utrudniają im przekształcenie lub sprzedaż nieruchomości. Okoliczności sprawy nie wskazują na to, by przestrzenie pod przewodami i obok przewodów w jakikolwiek sposób zakłócały powodom faktyczne prowadzenie gospodarstwa rolnego.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 105 § 2 k.p.c. zasądzając od powodów S. K. (1) i J. K. (1) – jako strony przegrywającej - na rzecz każdego z pozwanych (...) S.A. z siedzibą w (...) S.A. z siedzibą w G. kwoty po 7.217 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (punkt III wyroku). Sąd nie doszukał się po stronie powodów żadnych okoliczności uzasadniających odstąpienie od obciążenia ich kosztami (zasady słuszności). Powodowie reprezentowani przez profesjonalnego pełnomocnika nie mogą skutecznie bronić się stwierdzeniem, że pomylili spółki o podobnym brzmieniu. Występowanie na rynku energetycznym omawianych dwóch spółek jest faktem powszechnie znanym, a ustalenie, która z nich jest właścicielem urządzeń przesyłowych nie powinno przed procesem nastręczyć jakichkolwiek problemów, niezależnie od tego, jak przebiegała korespondencja.

O brakującej zaliczce na wynagrodzenie biegłego, którą wypłacono tymczasowo ze Skarbu Państwa, orzeczono na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych
w sprawach cywilnych i - stosownie do wyniku sprawy – nakazano ściągnąć ją na rzecz Skarbu Państwa w kwocie 6.585,31 zł solidarnie od powodów S. K. (1) i J. K. (1) (punkt IV wyroku).