Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 grudnia 2016r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 8 grudnia 2016r. w S.

odwołania J. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

z dnia 11 grudnia 2015 r. (Nr (...) )

w sprawie J. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do emerytury

zmienia zaskarżoną decyzję i ustala J. K. prawo do emerytury od dnia 01 listopada 2015 r.

Sygn. akt IV U 134/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 11 grudnia 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił ubezpieczonemu J. K. prawa do emerytury w wieku obniżonym. Swoje stanowisko organ rentowy uzasadnił tym, iż ubezpieczony nie udowodnił na dzień 1 stycznia 1999 r. okresu 15 lat wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. ZUS uznał, iż ubezpieczony przepracował w wyżej wymienionych warunkach jedynie 2 lata, 5 miesięcy i 23 dni.

Od decyzji tej odwołanie złożył J. K.. Wskazał, iż przepracował łącznie ponad 15 lat w warunkach szczególnych.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wnosił o jego oddalenie powołując się na argumentację wyrażoną w zaskarżonej decyzji. Podał również, iż na skutek przedstawienia przez ubezpieczonego nowych dowodów, ustalony wymiar pracy świadczonej w warunkach szczególnych jest wyższy niż wskazany w zaskarżonej decyzji, lecz nadal nie przekracza wymaganych 15 lat.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Ubezpieczony J. K., urodzony w dniu (...), złożył w dniu 4 listopada 2015 r. wniosek o przyznanie prawa do emerytury, w którym wskazał, iż jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego i wniósł o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku na dochody budżetu państwa (wniosek k. 1-4 a. e.). Na podstawie przedłożonych dokumentów ZUS ustalił, iż J. K. posiada staż ubezpieczeniowy w wymiarze 26 lat, 4 miesięcy i 21 dni, przy czym pracę w warunkach szczególnych stanowi zatrudnienie od 9 lipca 1974 r. do 28 lutego 1975 r. oraz od 2 marca 1977 r. do 31 grudnia 1978 r., czyli okres 2 lat, 5 miesięcy i 23 dni. Organ rentowy nie zaliczył ubezpieczonemu jako pracy w warunkach szczególnych pozostałych okresów zatrudnienia, gdyż ubezpieczony albo nie przedstawił stosownego świadectwa pracy, albo świadectwa te zawierały błędy formalne.

Na tej podstawie ZUS wydał w dniu 11 grudnia 2015 r. zaskarżoną decyzję, w której odmówił przyznania J. K. prawa do emerytury (k. 31 a. e.).

Następnie, ubezpieczony przedłożył nowe dowody w postaci świadectw wykonywania pracy w warunkach szczególnych. W związku z tym organ rentowy modyfikował zajęte w sprawie stanowisko (decyzja z 21 stycznia 2016 r. k. 36 a. e.). Ostatecznie, zdaniem ZUS, J. K. pracował w warunkach szczególnych w następującym czasie (nie licząc okresu niezdolności do pracy): od 9 lipca 1974 r. do 28 lutego 1975 r., od 2 marca 1977 r. do 31 grudnia 1978 r., od 24 sierpnia 1987 r. do 30 czerwca 1994 r., od 3 stycznia 1995 r. do 28 lutego 1995 r., od 9 maja 1995 r. do 31 grudnia 1998 r., czyli łącznie przez 12 lat i 5 miesięcy (decyzja z 8 lutego 2016 r. k. 40 a. e.).

Z materiału dowodowego zebranego w sprawie wynika, że od 23 czerwca 1983 r. do 31 stycznia 1987 r. ubezpieczony był zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie (...) w W. na stanowisku kierowcy-ładowacza, przy czym od dnia 17 października 1985 r. do 16 czerwca 1986 r. korzystał z urlopu wychowawczego. J. K. faktycznie wykonywał obowiązki kierowcy pojazdu marki S., tj. samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Ubezpieczony przewoził alkohol do sklepów. Ponadto zajmował się ręcznym ładowaniem ciężkich skrzynek z alkoholem oraz jako konwojent pobierał towar oraz faktury i zdawał go w sklepie. Pracę tę wykonywał stale i w pełnym wymiarze.

Ubezpieczony, począwszy od 29 lipca 2005 r. jest uprawniony do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o zeznania ubezpieczonego k. 19-19v- nagranie- czas od minuty 2:00 do minuty 7:26, zeznania świadka B. S. k. 12v- nagranie czas od minuty 3:14 do minuty 7:10 oraz dokumenty znajdujące się w aktach ZUS i aktach osobowych w tym m. in. ogólne świadectwo pracy k. 1a. o., angaże k. 4-9 a. o., umowy o pracę k.10-12 a. o., umowa o dodatkową pracę k. 15-17 a. o., wniosek o wydanie orzeczenia k. 102 a. r., decyzja z 4 lutego 2014 r. o ponownym ustaleniu prawa do renty k. 105 a. r.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego jest uzasadnione.

Zgodnie z art.184 ust.1 i 2 wyżej wymienionej ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 748) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego przewidzianego w art.32, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy, tj. w dniu 1 stycznia 1999 r. osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn oraz osiągnęli okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art.27 ustawy, a także nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. W myśl art. 32 ust.1 i 4 przywołanej wyżej ustawy pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przysługuje emerytura w wieku 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn, a w myśl przywołanego wyżej art.27 ustawy wymagany okres składkowy i nieskładkowy wynosi co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn. Zgodnie z § 3 i § 4 ust.1 pkt 1 i 3 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.) pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A załącznika do rozporządzenia, nabywa prawo do emerytury w w/w wieku, jeżeli ukończył wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia tj. co najmniej 20 lat w przypadku kobiety i 25 lat w przypadku mężczyzny a w tym co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Ponadto zgodnie z § 2 ust.1 przedmiotowego rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku.

Sporną okolicznością w przedmiotowej sprawie było to, czy na dzień 1 stycznia 1999 r. J. K. legitymował się wymaganym okresem 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Ostatecznie zdaniem ZUS, ubezpieczony przepracował w warunkach szczególnych 12 lat i 5 miesięcy.

Analiza zebranego w sprawie materiału dowodowego daje podstawy do stwierdzenia, iż ubezpieczony przepracował ponad 15 lat w szczególnych warunkach.

Do pracy bowiem tej kategorii zaliczyć należy zatrudnienie ubezpieczonego na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego marki S. od 23 czerwca 1983 r. do 31 stycznia 1987 r. w (...) Przedsiębiorstwie (...) w W., z wyłączeniem okresu korzystania z urlopu wychowawczego od dnia 17 października 1985 r. do 16 czerwca 1986 r. (8 miesięcy i 1 dzień), czyli łącznie ponad 2 lata i 11 miesięcy). Z uznanych przez Sąd za wiarygodne zeznań ubezpieczonego oraz świadka B. S. wynika, iż w okresie tym J. K. stale i w pełnym wymiarze wykonywał pracę kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. W ramach tego zatrudnienia pełnił również obowiązki ładowacza przewożonego towaru- skrzynek zawierających butelki z alkoholem oraz konwojenta. Zeznania te są logiczne i korespondują ze sobą. Dlatego też są dla Sądu przekonujące. Zaznaczyć należy, iż w spornym okresie świadek ten pracował u tego samego pracodawcy na stanowisku elektromonter. Obowiązki konwojenta i ładowacza zostały powierzone ubezpieczonemu na podstawie umowy o dodatkową pracę (k. 15-17 a. o.). Również treść angaży (k. 4-9 a. o.) wskazuje na to, iż ubezpieczony pracował jako kierowca. Dlatego też Sąd przyjął, iż J. K. w spornym okresie stale i w pełnym wymiarze był zatrudniony w warunkach szczególnych świadcząc pracę kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony (wykaz A stanowiący załącznik do przywołanego rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r., dział VIII poz. 2) oraz wykonując ciężkie prace załadunkowe i wyładunkowe (wykaz A, dział VIII poz. 1). Sąd zakwalifikował do drugiej z wymienionych kategorii pracę ubezpieczonego jako ładowacza. Jak K. zeznał bowiem, iż zdarzało się, że zajmował się wyładunkiem skrzyń z alkoholem. W ocenie Sądu, pracę tę uznać należy za ciężką pracę załadunkową. Sąd dał wiarę stwierdzeniu ubezpieczonego, iż skrzynie te były ciężkie. Mając na uwadze dopuszczalny ciężar całkowity pojazdu, przy użyciu którego pracował ubezpieczony (powyżej 3,5 tony) stwierdzić należy, iż w czasie jednego kursu mógł on przewieźć dużą ilość takich skrzyń. W konsekwencji, istniała potrzeba załadowania i wyładowania dużej ilości ciężkiego towaru. Zaznaczyć również należy, iż począwszy od 29 lipca 2005 r. J. K. jest uprawniony do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy. A zatem praca ubezpieczonego jako ładowacza zalicza się do kategorii pracy w warunkach szczególnych. Prawidłowość takiej wykładni pojęcia użytego w dziale VIII poz. 1 potwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 sierpnia 2015 r. II UK 299/14, w którym wskazał, iż przepis ten wymienia dwa rodzaje prac, z których każda stanowi pracę w warunkach szczególnych. Po pierwsze pracą taką jest wykonywanie ciężkich prac załadunkowych i wyładunkowych, a po drugie prac przeładunkowych, które nie będąc pracami ciężkimi, dotyczą jednak materiałów sypkich, pylistych, toksycznych, żrących lub parzących.

Co do obowiązków wykonywanych przez ubezpieczonego jako konwojenta i zarazem kierowcy samochodu ciężarowego Sąd stwierdza, co następuje. Przyjmuje się, iż kwalifikacji danego zatrudnienia jako pracy w warunkach szczególnych nie wyklucza okoliczność wykonywania przez ubezpieczonego również innych czynności pod warunkiem, że są one ściśle związane z pracą w szczególnych warunkach i stanowią integralną część tej pracy albo są wykonywane incydentalnie, a zatem w rozmiarze nieznaczącym dla wymiaru pracy w warunkach szczególnych. W tym miejscu należy powołać się na wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 22 maja 2014 r. III AUa 1141/13. Sąd ten podał, iż gdy chodzi o ten drugi okres nie ma podstaw do odliczania od czasu pracy kierowcy czasu przeznaczonego na czynności konwojenta, czy zaopatrzeniowca, bowiem czynności te zwiększają jedynie zakres odpowiedzialności kierowcy, a nie jego zwykłych czynności. Z istoty charakteru pracy kierowców pojazdów ciężarowych wynika, że przemieszczają oni prowadzone przez siebie pojazdy w celu przewożenia określonych ładunków. Przerw w kierowaniu pojazdami przeznaczonych na załadunek i rozładunek pojazdów nie odliczało się i nadal nie odlicza się od czasu pracy kierowcy. (…) Do zwykłych czynności kierowców samochodów ciężarowych należy nadzór nad załadunkiem i rozładunkiem pojazdu. Stąd też przy ustalaniu wymiaru czasu pracy kierowcy na gruncie § 2 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) nie ma podstaw do badania ile czasu kierowcy zatrudnionemu w warunkach, o których mowa w dziale VIII pkt 2 wykazu A (załącznika do rozporządzenia) zajmowało uczestniczenie w tych czynnościach. Badanie tych okoliczności byłoby uzasadnione tytko wówczas gdyby ubezpieczony zatrudniony na stanowisku kierowcy-konwojenta raz pracowałby faktycznie tylko jako kierowca, a innym razem wyłącznie jako konwojent towarzyszący innemu kierowcy. (…) Wręcz przeciwnie co najmniej od 1983 roku w Zakładach (...) w R. kierowca był jednocześnie konwojentem przewożonego towaru, a czynności zaopatrzeniowca sprowadzały się do czynności do przyjmowania bądź wydawania faktur, czy też innych dokumentów związanych z przewożonym towarem i ewentualną zapłatą za pobrany poza siedzibą pracodawcy towar. Wszystkie czynności związane z obsługą pojazdu i przewożonych ładunków należą do obowiązków kierowców. Z powyższego wynika, iż stan faktyczny zaistniały w sprawie, nad której pochylał się Sąd Apelacyjny w Łodzi był podobny do zaistniałego na gruncie niniejszej sprawy. A zatem, okoliczność ta przemawia za przyznaniem zasadności twierdzeń ubezpieczonego. Przedstawione stanowisko Sąd Apelacyjny w Łodzi potwierdził w wyroku z dnia 17 lipca 2012 r. III AUa 97/12.

Można doszukiwać się pewnej analogii w przypadku pracy kierowcy samochodu ciężarowego o ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony oraz pracy kierowcy ciągnika. Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 3 września 2015 r. III AUa 106/15 podał, iż za pracę w szczególnych warunkach, zgodnie z przepisem zawartym w dziale VIII, pkt 3, załącznika A do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., uznaje się prace kierowców ciągników. Zapis ten odnosi się zatem do określonego wzorca obowiązków wykonywanych przez kierowcę ciągnika. Nie obejmuje on wyłącznie prac związanych z kierowaniem ciągnikiem. Obsługa tego rodzaju pojazdów została powiązana z całym zespołem czynności. Przyjęcie przeciwnego założenia jest trudne, jeśli weźmie się pod uwagę treść przepisu. Nie wskazuje on bowiem, że pracą w szczególnych warunkach jest "prowadzenie ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych". Oznacza to, że w skład "prac kierowców ciągników" wchodzą również czynności załadunkowo - wyładunkowe. Warunkiem jest to, że muszą one dotyczyć przewożonych towarów. Staje się to oczywiste, jeśli uwzględni się, że ciągniki służą do transportu na niewielka odległość. W rezultacie czynności związane z konwojowaniem (pod tym pojęciem w zakładzie wnioskodawcy rozumiano ponoszenie odpowiedzialności za przewożony ładunek), załadunkiem i wyładunkiem są bezpośrednio powiązane z samym kierowaniem ciągnikiem. W konsekwencji nie można ich wyłączyć, a w rezultacie uważać, że ubezpieczony nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. W dalszej części rozważań prawnych Sąd ten podał, iż pojęcie "prace kierowców ciągników" obejmują również dodatkowe czynności umożliwiające wykonywanie przewozu. Rację ma Sąd pierwszej instancji, że kierowca ciągnika może oczekiwać na załadunek i wyładunek albo pomagać przy tych czynnościach. Nie jest również wykluczone, że będzie je dokonywał samodzielnie. Ustalenia tego rodzaju nie zmieniają kwalifikacji, że jest on "kierowcą ciągnika". Apelujący również pomija, że omawiane "dodatkowe" czynności były wykonywane w ramach umów zlecenia (nie wchodziły w skład stosunku pracy). Oznacza to, że formalnie wnioskodawca jako pracownik nie wykonywał omawianych czynności. Zatem także z tej perspektywy nie wykonywał jako pracownik innych czynności niż kierowanie ciągnikiem. Poglądy wyrażone w tym orzeczeniu powinny wpływać na rozstrzygnięcie niniejszej sprawy. Nie można pominąć, iż, jak wcześniej zaznaczono, J. K. wykonywał obowiązki konwojenta i ładowacza na podstawie umowy o dodatkową pracę (k. 15-17 a. o.). Z treści dokumentu obowiązującego od 1 lipca 1983 r. (k.15 a. o.) wynika, iż owe dodatkowe czynności zostały powierzone kierowcy. Z zeznań ubezpieczonego wynika, iż jako konwojent miał on dodatkowo pobierać towar oraz faktury i zdawać go w sklepie. Czynności te wykonywał zatem w ramach kursu, podczas którego był również kierowcą. Obowiązki konwojenta, podobnie jak w przypadku zadań ładowacza, były zatem ściśle związane z pracą kierowcy samochodu ciężarowego.

Reasumując, zespół powyższych okoliczności przemawia za uznaniem, iż w spornym okresie J. K. wykonywał pracę w warunkach szczególnych.

Okoliczność, iż J. K. nie przedstawił stosownego świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych nie może przekreślać zasadności jego roszczenia. Z przedstawionych wyżej dowodów wynika bowiem, iż ubezpieczony w okresie od 23 czerwca 1983 r. do 31 stycznia 1987 r. wykonywał pracę w warunkach szczególnych.

Po zsumowaniu powyższego okresu z czasem uznanym przez ZUS stwierdzić należy, iż ubezpieczony legitymuje się 15-letnim okresem pracy w warunkach szczególnych.

Tym samym, J. K. spełnił wszystkie warunki, wyrażone w przywołanych wyżej przepisach, by być uprawnionym do pobierania emerytury w wieku obniżonym, począwszy od 1 listopada 2015 r., tj. od pierwszego dnia miesiąca, w którym złożył wniosek o przyznanie spornego prawa.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy, na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 kpc, orzekł jak w wyroku.