Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 października 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 25 października 2016 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki z o.o. w K. (poprzednio Przedsiębiorstwa (...) Spółki z o.o. w K.)

przeciwko B. Ł.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 11 lutego 2016 r. sygn. akt I C 409/14

1. oddala apelację;

2. zasądza od pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 5 400zł (pięć tysięcy czterysta złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego;

3. przyznaje od Skarbu Państwa- Sądu Okręgowego w Krakowie M. K. kwotę 5 400zł (pięć tysięcy czterysta złotych) tytułem wynagrodzenia za pełnienie funkcji kuratora w postępowaniu apelacyjnym;

4. nakazuje ściągnąć od pozwanej B. Ł. na rzecz Skarbu Państwa- Sądu Okręgowego w Krakowie kwotę 5 400zł (pięć tysięcy czterysta złotych) tytułem brakujących kosztów sądowych.

SSA Paweł Rygiel SSA Andrzej Struzik SSA Barbara Baran

sygn. akt I ACa 795/16

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy:

- umorzył postępowanie odnośnie kwoty 750 zł (pkt 1 sentencji);

- zasądził od pozwanej B. Ł. na rzecz strony powodowej Przedsiębiorstwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. kwotę 86.955,41 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 19 lutego 2014 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. i ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty (pkt 2);

- rozliczył koszty procesu i koszty sądowe (pkt 3-5).

Podstawą uwzględnienia powództwa było dokonanie ustaleń faktycznych, w świetle których uzasadnione było roszczenie strony powodowej o zwrot uiszczonego zadatku wraz ze skapitalizowanymi odsetkami. Sąd wskazał przy tym, że nie jest uzasadniony zarzut przedawnienia roszczenia. Jakkolwiek bowiem w sprawie znajduje zastosowanie roczny termin przedawnienia przewidziany art. 390 § 3 k.c., to jednak zawarcie pomiędzy stronami porozumienia w dniu 10 czerwca 2011 r. oraz dokonywanie przez pozwaną licznych wpłat na poczet zobowiązania, stanowiło uznanie niewłaściwe, co musiało skutkować przerwą biegu terminu przedawnienia (art. 123 pkt 2 k.c.).

Od powyższego orzeczenia apelację wniosła pozwana, działająca przez kuratora ustanowionego dla pozwanej jako nieznanej z miejsca pobytu, zarzucając:

- naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię i niewłaściwe zastosowanie tj. art. 123 § 1 pkt 2 k.c., art. 124 k.c., a w konsekwencji niezastosowanie art. 390 § 3 k.c. poprzez przyjęcie, że w sprawie nie doszło do przedawnienia roszczenia;

- sprzeczność ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału przez przyjęcie, że pozwana dokonała niewłaściwego uznania roszczenia strony powodowej i że uznanie to wywołało skutek w postaci przerwania biegu przedawnienia.

Apelująca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od strony powodowej na rzecz pozwanej kosztów postepowania, jak też o przyznanie kuratorowi wynagrodzenia.

Strona powodowa wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Ustalenia dokonane w pierwszej instancji Sąd Apelacyjny przyjmuje za własne. W istocie całość tych ustaleń nie jest między stronami sporna. W szczególności poza sporem pozostają wszelkie okoliczności faktyczne, z których wynika, iż pozwana jest zobowiązana do zwrotu zadatku pobranego w związku z zawarciem przedwstępnej umowy sprzedaży nieruchomości oraz związane z wysokością zasądzonej kwoty, w tym tak w zakresie należności głównej jak i skapitalizowanych odsetek. Bezsporne jest także to, że w dniu 10 czerwca 2011 r. strony zawarły porozumienie, w którym pozwana zobowiązała się do zwrotu pobranego zadatku, jak też, że B. Ł. sukcesywnie uiszczała na rzecz strony powodowej niewielkie kwoty (od 50 do 500 zł) na poczet przedmiotowego zadłużenia, w tym od stycznia 2012 r. wpłaty były dokonywane stale, co 1-2 miesiące.

Jedyna kontrowersja między stronami dotyczy tego, czy w ustalonych okolicznościach faktycznych dokonywanie wpłat przez pozwaną może być ocenione jako uznanie niewłaściwe, skutkujące - w świetle treści art. 123 § 1 pkt 2 k.c. - przerwą biegu przedawnienia. Niewłaściwie przy tym apelująca przedmiotowe zagadnienie wiąże z podstawą faktyczną rozstrzygnięcia. Fakty związane z dokonywaniem przez pozwaną wpłat, w tym co do dat i wysokości każdej z nich, nie są sporne, a rozstrzygniecie sprawy ogranicza się do oceny prawnej, czy takie zachowanie pozwanej można kwalifikować jako uznanie niewłaściwe. Tym samym w rzeczywistości zarzut apelującej nie jest skierowany przeciwko podstawie faktycznej, a dotyczy oceny prawnej.

W tym stanie rzeczy w sprawie znajduje zastosowanie art. 387 § 2 ¹ k.p.c., zgodnie z którym, jeżeli sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego ani nie zmienił ustaleń faktycznych sądu pierwszej instancji, a w apelacji nie zgłoszono zarzutów dotyczących tych ustaleń, uzasadnienie wyroku może zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

W świetle ustalonego stanu faktycznego apelacja pozwanej nie jest uzasadniona.

Nie budzi zastrzeżeń ocena, że roszczenie strony powodowej podlega rocznemu terminowi przedawnienia, wynikającemu z art. 390 § 3 k.c. Wykładnia gramatyczna tego przepisu prowadzi do konkluzji, że w pojęciu „ roszczenia z umowy przedwstępnej” mieszczą się wszelkie roszczenia mające swe źródło w tej umowie bądź wynikające z jej niewykonania bądź niewłaściwego wykonania. Nadto brak jest jakichkolwiek podstaw do różnicowania roszczeń o zawarcie umowy i roszczeń odszkodowawczych od innych roszczeń wynikających z umowy przedwstępnej (tak Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 21 listopada 2006 r., III CZP 102/06, OSNC z 2007 r., z.7-8, poz.104).

W oczywisty sposób do przerwy biegu przedawnienia doszło w dniu 11 czerwca 2011 r., wobec zawarcia przez strony porozumienia, w którym pozwana uznała dług i zobowiązała się do jego zapłaty w oznaczonych terminach. Tym samym do przedawnienia roszczenia doszłoby w dniu 11 czerwca 2012 r.

W pełni należy podzielić ocenę Sądu I instancji, że skoro przed terminem przedawnienia pozwana dokonała wpłat części należności, jak też sukcesywnie dokonywała dalszych wpłat (także w toku niniejszego procesu), to za każdym razem zachowanie pozwanej stanowiło wyraz uznania niewłaściwego, skutkującego kolejnymi przerwami biegu przedawnienia.

Stosownie do treści art. 123 § 1 pkt 2 k.c., bieg przedawnienia przerywa się przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje. Nie budzi przy tym wątpliwości taka wykładnia przedmiotowego przepisu, zgodnie z którą przyczynę przerwy przedawnienia stanowi także taka forma uznania, która określana jest jako tzw. uznanie niewłaściwe. Oznacza ono przyznanie przez dłużnika wobec wierzyciela istnienia długu. Jak wskazał Sąd Najwyższy m.in. w wyroku z dnia 9 maja 2013 r., II CSK 602/12, „Do uznania roszczenia ze skutkiem w postaci przerwania biegu przedawnienia może dojść przez każde zachowanie się zobowiązanego, które - nawet jeżeli nie wyraża zamiaru wywołania tego skutku - dowodzi świadomości zobowiązanego istnienia roszczenia i uzasadnia przekonanie uprawnionego, że zobowiązany uczyni zadość roszczeniu.”

Stwierdzić zatem należy, że sukcesywne uiszczanie kwot dla zaspokojenia długu wynikającego z obowiązku pozwanej zwrotu zadatku, musi być ocenione jako fakt przyznania przez pozwaną, że dług ten istnieje, a zachowanie pozwanej wskazuje na wolę jego zaspokojenia. Podkreślić należy, że jakkolwiek pojedyncze wpłaty pozwanej dotyczyły niewielkich kwot, to jednak mają one charakter wpłat stałych, począwszy od 2012 r., w przedziałach czasowych od miesiąca do 2-ch miesięcy. Każdą wpłatą zatem pozwana demonstruje wiedzę o istnieniu tego długu oraz wolę jego zaspokojenia.

Chybione są wszelkie argumenty zawarte w apelacji, z których miałoby wynikać, że niewielkie kwoty pojedynczych wpłat miałyby decydować o tym, że strona powodowa nie mogła liczyć w realnym czasie na zaspokojenie długu, a co za tym idzie – wpłaty niedużych kwot nie stanowią uznania niewłaściwego.

Po pierwsze, dla przyjęcia, że doszło do uznania niewłaściwego wystarczające jest złożenie przez zobowiązanego oświadczenia wiedzy (także w sposób dorozumiany), z którego wynika jego stan świadomości co do istnienia długu. Dla skuteczności uznania wymaga się, jak i jest wystarczające, powzięcie przez wierzyciela wiadomości o złożonym przez zobowiązanego oświadczeniu wiedzy, co uzasadnia jego przekonanie, że zobowiązany uczyni zadość roszczeniu.

Po drugie, nie sposób wiązać skutku uznania z wielkością uiszczonej na poczet długu kwoty, skoro skutek przerwy biegu przedawnienia związany jest z każdym zachowaniem zobowiązanego, z którego wynika wiedza co do istnienia długu, także nie połączonym z zapłatą. Przykładowo, „Zwrócenie się przez dłużnika do wierzyciela o rozłożenie należności głównej na raty i zwolnienie z obowiązku zapłaty odsetek za opóźnienie może stanowić uznanie roszczenia (art. 123 § 1 pkt 2 k.c.) także wtedy, gdy proponowane porozumienie między stronami nie doszło do skutku.” (tak SN w wyroku z dnia 19 września 2002 r., II CKN 1312/00, OSNC z 2003 r., nr 12, poz. 168).

Po trzecie wreszcie, wątpliwości co do uznania i jego zakresu mogą mieć miejsce co najwyżej wówczas, gdy pomiędzy stronami jest spór co do wysokości długu. Taka sytuacja jednak w niniejszej sprawie nie występuje.

W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny podziela w pełni rozważania prawne Sądu Okręgowego, w tym ocenę, ze roszczenie strony powodowej nie jest przedawnione.

Biorąc to pod uwagę Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c., orzekł jak w sentencji. O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono zgodnie z zasadą odpowiedzialności za jego wynik (art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 pkt. 1 k.p.c.). Na zasądzone koszty składa się opłata od wynagrodzenia pełnomocnika, ustalona zgodnie z § 2 pkt 6 w zw. z § 10 ust.1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 r., poz. 1804).

O wynagrodzeniu dla kuratora dla nieznanej z miejsca pobytu pozwanej Sąd orzekł na podstawie § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 listopada 2013 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej (Dz. U z 2013 r., poz. 1476 ). Jednocześnie o brakujących kosztach sądowych w zakresie wynagrodzenia kuratora Sąd orzekł na podstawie art. 113 ust.1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

SSA Paweł Rygiel SSA Andrzej Struzik SSA Barbara Baran