Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 grudnia 2016 roku

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Włodzimierz Czechowicz

Protokolant: sekr. sądowy Aneta Rapacka

po rozpoznaniu w dniu 21 grudnia 2016 roku w Warszawie

sprawy K. U.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W.

o wcześniejszą emeryturę z warunków szczególnych

na skutek odwołania K. U.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W.

z dnia 15 czerwca 2016 roku znak (...)

zmienia zaskarżoną decyzję z dnia 15 czerwca 2016 roku znak (...) w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu K. U. prawo do wcześniejszej emerytury z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych od dnia 6 czerwca 2016 roku.

UZASADNIENIE

Ubezpieczony K. U. urodzony w dniu (...) złożył w dniu 15 lipca 2016 roku do Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych odwołanie od decyzji z dnia 15 czerwca 2016 roku znak: (...), odmawiającej mu prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy warunkach szczególnych.

W uzasadnieniu odwołania skarżący podniósł, iż organ rentowy niezasadnie odmówił mu prawa do świadczenia nie zaliczając do stażu pracy okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców w okresie od 7 czerwca 1979 roku do 25 października 1975 roku oraz pracy w warunkach szczególnych na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze powyżej 3,5 tony w Przedsiębiorstwie (...). W odwołaniu wniósł o przesłuchanie 6 świadków oraz uzyskanie opinii biełeggo sądowego z zakresu BHP (odwołanie k. 2-4 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 26 lipca 2016 roku organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. W uzasadnieniu swojego stanowiska organ rentowy podniósł, iż odwołujący nie spełnił wymogu 15 lat pracy w warunkach szczególnych z uwagi na brak wskazania zarządzenia resortowego ministra, natomiast do okresu stażu pracy ogółem nie został zaliczony okres pracy w gospodarstwie rolnym z uwagi na zakwestionowanie możliwości pracy w gospodarstwie rolnym przez 8-10 godzin dziennie i jednocześnie uczęszczania do szkoły znajdującej się z znacznej odległości (odp. na odwołanie k.5 a. s).

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych ustalił w sprawie następujący stan faktyczny:

W dniu 9 maja 2016 r. ubezpieczony K. U. urodzony (...) złożył do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. wniosek o emeryturę. (k. 1-6 a.r.). Po przeprowadzeniu analizy dokumentacji zatrudnienia odwołującego Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. wydał decyzję z dnia 15 czerwca 2016 roku, na mocy której odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury, gdyż nie udowodnił on wymaganego okresu 15 lat pracy w warunkach szczególnych (błędnie wystawione świadectwo pracy w warunkach szczególnych). Organ rentowy stwierdził również w decyzji, iż ubezpieczony posiada 23 lata 5 miesięcy i 1 dzień okresów składkowych, nie posiada stażu pracy w warunkach szczególnych. W decyzji wskazane zostały zaliczone okresy składkowe (k 23r. a.r.).

W piśmie procesowym z dnia 30 sierpnia 2016 roku odwołujący się podtrzymał odwołanie i zgłoszone w nim wnioski dowodowe (k-18 a.s). W dalszym toku postępowania odwołujący przesłuchany w trybie art. 212 k.p.c. podtrzymał odwołanie i podał, że pracę kierowcy samochodu ciężarowego wykonywał w Przedsiębiorstwie (...) od 1975 roku do 2001 roku, a przed tą pracą pracował w gospodarstwie rolnym rodziców o powierzchni ok.6 ha w miejscowości B.. W okresie od 1971 roku uczęszczał do znajdującej się tej samej miejscowości szkoły przysposobienia rolniczego, oddalonej o 1 km od miejsca zamieszkania, w której nauka trwała 3-4 godziny dziennie. Następnie odwołujący się uczęszczał przez 3 lata do zasadniczej szkoły zawodowej w S. odległej ok. 60 km, do której dojeżdżał codziennie, a po powrocie pracował w gospodarstwie 4-6 godzin. W okresie pierwszego roku nauki w S. odbywał 2 dni praktyki rolnej na miejscu w B.. Praca w gospodarstwie rodziców zaczynała się od 4 rano, polegała na obrządku zwierząt (5 krów, 10-15 świń) trwała do rozpoczęcia nauki, a gdy odwołujący się dojeżdżał do S. trwała do 6 rano. Po powrocie ze szkoły w B., a potem w S. gdzie lekcje trwały 5-6 godzin, odwołujący się ponownie wykonywał prace przy obrządku zwierząt, pracował na roli. Odwołujący się był najstarszy z rodzeństwa, co powodowało zwiększenie obowiązków. Pracował latem przy sianokosach, zimą przy młockarni, jesienią przy wykopkach (k- 46 a.s).

Sąd Okręgowy ustalił ponadto na podstawie dowodu z zeznań świadków K. G., A. M. i J. T. jakie czynności, w jakich godzinach i w jakim wymiarze czasowym odwołujący się wykonywał w gospodarstwie rolnym rodziców. Wszyscy świadkowie pochodzą z rodzinnej miejscowości odwołującego się B.; świadek G. ówczesny sąsiad odwołującego się nadal tam mieszka. Świadkowie zeznali, że odwołujący się przez rozpoczynaniem codziennej nauki w szkole pracował w gospodarstwie rodziców, pasał bydło zanim było wiązane na łańcuchach, robił przy ziemniakach, pracował przy sianokosach, młócił zboże, pracował przy sprężynowaniu, oraniu, wywoził obornik. Według świadków pracował zarówno przed szkołą jak też po powrocie z lekcji, także w czasie nauki w S.. W tamtym okresie rodzice odwołującego się nie mieli ciągników ani kombajnu, wszystkie prace na roli były wykonywane ręcznie z użyciem konia. Według świadka M. odwołujący się mógł pracować w okresie prac polowych łącznie nawet do 10 godzin dziennie, dopóki nie zaszło słonce, a odpoczywał dopiero wtedy gdy padał deszcz (zeznania świadków (k-47 a.s).

Sąd Okręgowy ustalił ponadto, że rodzice odwołującego się posiadali w latach 1964-1971 gospodarstwo rolne we wsi B. o powierzchni 5,49 ha (k-12 a/r). Odwołujący się był zameldowany w m. B. na pobyt stały od urodzenia do 7 października 1986 (k-15 a/r). Potwierdzenie tego znajduje się również w zeznaniu świadka J. Z. z dnia
13 sierpnia 2004 (druk (...)), który stwierdził, że K. U. pracował w gospodarstwie rolnym rodziców 8-10 godzin dziennie (k-13 a/r).

Odnośnie pracy na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego w Przedsiębiorstwie (...) Sąd Okręgowy ustalił, co następuje: odwołujący się rozpoczął pracę od 5 sierpnia 1975 roku zaraz po szkole do 2001, został zwolniony z uwagi na redukcję etatów. Jeździł samochodem ciężarowym powyżej 3,5 tony, mimo że na angażu miał wpisane monter. Przez 2 lata odwołujący się odbywał służbę wojskową i także jeździł samochodem ciężarowym. Odwołujący się pracował w pełnym wymiarze czasu pracy, nie wyjeżdżał za granicę, nie miał urlopu bezpłatnego (k-47 i k-48 przesłuchanie w charakterze strony).

Na podstawie dowodu z zeznań świadków K. R., W. R. i R. S. zatrudnionych podobnie jak odwołujący się w Przedsiębiorstwie (...) Sąd Okręgowy ustalił ponadto, że odwołujący się jeździł samochodami ciężarowymi J.,Z., K., jeździł też wywrotką, pracował na pełnym etacie, co najmniej 8 godzin dziennie, nie był monterem, nie jeździł do napraw uszkodzonych pojazdów, nie naprawiał ich na bazie. Monter-kierowca to był pracownik, który jeździł w pogotowiu technicznym zaś do kierowców należała tylko jazda. Żaden ze świadków nie pamiętał, aby odwołujący się wyjeżdżał za granicę albo miał dłuższe przerwy w pracy. Świadek R. pracował z odwołującym się w latach 1979-2001, świadek R. w latach 1975- 1993, zaś świadek S. w latach 1990- do 2001 (zeznania świadków k-48 a.s).

Sąd Okręgowy ustalił ponadto na podstawie akt osobowych odwołującego się, że w dniu
4 sierpnia 1975 roku zawarł on umowę o pracę w Zakładzie (...) w wymiarze całego etatu na 2 tygodnie okresu próbnego na stanowisku kierowcy ciągnika. Po odbyciu służby wojskowej w okresie 27 października 1979 do 17 października 1981 odwołujący się został zatrudniony na podstawie umowy z dnia 16 listopada 1981 na czas nieokreślony (z zachowaniem ciągłości pracy po odbyciu służby wojskowej) w wymiarze całego etatu na stanowisku monter maszyn kierowca. Umowa została rozwiązana w dniu 30 sierpnia 2001 roku z powodu zmniejszenia zatrudnienia. W świadectwie pracy z dnia 1 października 2001 roku wskazano, że odwołujący się wykonywał pracę w szczególnych warunkach jako monter kierowca samochodu ciężarowego według świadectwa pracy w warunkach szczególnych. W tymże świadectwie stanowiącym załącznik nr (...) do Zarządzenia Nr (...) zostało wskazane, że odwołujący się był zatrudniony od 5 sierpnia 1975 do 30 września 2001 i w okresie od
5 sierpnia 1975 do 25 października 1979 oraz od 20 października 1981 do 31 lipca 2001 wykonywał stale i w pełnym wymiarze pracę kierowcy samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony oraz prace wykonywane przy naprawie pojazdów mechanicznych. Podano również, że stanowisko kierowca-monter wykazane jest w wykazie A dział VIII I XIV poz. 2 i 6 jako załącznik do Rozporządzenia RM z dnia
7 lutego 1983 (akta osobowe odwołującego się nadesłane przez Składnicę Akt we W.). Świadectwo to znajduje się także w aktach rentowych na karcie 9.

W aktach dot. kapitału początkowego znajduje się kopia książeczki wojskowej serii (...) z której wynika, że odwołujący się służył przez okres od dnia 27 października 1979 do dnia 17 października 1981 jako kierowca elektromechanik (k-3 t.I a/r). Jak zeznał odwołujący się na rozprawie w dniu 21 grudnia 2016 roku przez 2 lata miał przerwę w pracy w Przedsiębiorstwie (...) z uwagi na odbycie służby wojskowej, kiedy to jeździł jako kierowca samochodu ciężarowego. Ukończył
5-miesięczny kurs kierowcy samochodu (k-47 a.s).

Przed zamknięciem rozprawy w dniu 21 grudnia 2016 roku K. U. nie złożył wniosków dowodowych, podtrzymał odwołanie, pełnomocnik organu rentowego nie stawił się.

Sąd Okręgowy uznał zgromadzone dowody w postaci wyjaśnień odwołującego się i zeznania wskazanych wyżej świadków, dokumenty z akt rentowych oraz dołączone do akt sprawy, a także akta osobowe y akta ubezpieczonego za pełnowartościowy materiał dowodowy wystarczający do rozstrzygnięcia sporu. Żaden z dokumentów nie był kwestionowany przez strony. Sąd dał wiarę wszystkim zgromadzonym dowodom, ich wiarygodność nie była podważana przez żadną ze stron. Sąd uznał również za wiarygodne wyjaśnienia odwołującego się i zeznania świadków jako znajdujących potwierdzenie w zgromadzonej dokumentacji, wzajemnie spójnych i konsekwentnych co do warunków, charakteru i czasu pracy odwołującego się zatrudnionego jako kierowca samochodu ciężarowego pow. 3,5 tony. Konsekwentne, spójne i znajdujące oparcie w dokumentach znajdujących się w aktach rentowych były także w ocenie Sądu Okręgowego zeznania świadków opisujących wymiar czasowy oraz rodzaje czynności wykonywanych przez odwołującego się w gospodarstwie rolnym rodziców. W ocenie Sądu Okręgowego materiał dowodowy nie wskazywał na konieczność zasięgnięcia wiedzy specjalnej biegłego sądowego z zakresu bhp w trybie art. 278 k.p.c.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zważył, co następuje:

Odwołanie K. U. od organu rentowego jako zasadne, zasługiwało na uwzględnienie, co skutkowało rozstrzygnięciem zawartym w sentencji wyroku. Jak wynika z dyspozycji art. 184 ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych(Dz.U.2016.887 j.t.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Ponadto emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. Zgodnie zaś z art. 32 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zw. z § 4 ust. 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnianych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983r. Nr 8 poz. 43) - ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r. będącym pracownikami zatrudnionymi w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 ust. 2 i 3 tj. jeżeli spełniają łącznie następujące warunki:

- osiągnęli wiek emerytalny wynoszący dla mężczyzny 60 lat oraz

- posiadają wymagany okres składkowy i nieskładkowy tj. 25 lat dla mężczyzny w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Niezależnie jednak od powyższego podkreślić należy, że zgodnie ze stanowiskiem, Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2014 r., sygn. akt II UK 389/13 przepis art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUZ odnosi się do tych ubezpieczonych urodzonych poczynając od dnia 1 stycznia 1949 r., którzy w dniu wejścia ustawy w życie nie osiągnęli jeszcze wymaganego wieku, lecz w całości spełnili do tej daty ustawowo określone wymagania stażowe (tzw. ogólne i szczególne). Takim ubezpieczonym przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32 ustawy pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego oraz (do dnia 1 stycznia 2013 r., tj. do wejścia w życie ustawy z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw, Dz. U. z 2012 r., poz. 637). Bezsporne jest, że wnioskodawca K. U. występując z wnioskiem emerytalnym wykazał, iż w dniu 6 czerwca 1956 roku ukończył 60 lat oraz posiada według ustaleń organu rentowego okres 23 lat 5 miesięcy i 1 dzień okresów składkowych ustalony w decyzji z dnia 15 czerwca 2016 roku.

Kwestią sporną okazał się ogólny staż pracy K. U. oraz praca kierowcy w Przedsiębiorstwie (...) w okresie od
5 sierpnia 1975 do 25 października 1979 oraz od 20 października 1981 do 31 lipca 2001, którego zaliczenie pozwoliłoby uzyskać staż pracy w warunkach szczególnych w wymiarze
15 lat.

Sąd Okręgowy zważył, że dla ustalenia uprawnień - za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia (art. 32 ust. 2 cyt. ustawy). Zgodnie natomiast z § 2 ust. 1 cyt. Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.) - okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Spór na etapie postępowania administracyjnego powstał w związku z zakwestionowaniem przez organ rentowy prawidłowości świadectwa pracy wykonywanej w warunkach szczególnych. Stwierdzono w decyzji, że świadectwo to zostało błędnie sporządzone, brak było bowiem powołania na zarządzenie resortowe właściwego ministra, któremu podlegał zakład pracy. Jednakże Sąd przyjął, że zeznania świadków K. R., W. R. i R. S. zatrudnionych podobnie jak odwołujący się w Przedsiębiorstwie (...) jednoznacznie wskazują, że odwołujący się pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wyłącznie jako kierowca samochodu ciężarowego w okresie wskazanym w świadectwie pracy wystawionym w dniu
1 października 2001 oraz świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach. Podkreślić należy, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być udowadniane wszelkimi dowodami przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego i nie są potrzebne jakieś szczególne dowody. Sąd Okręgowy podziela bowiem na gruncie niniejszej sprawy stanowisko Sądu Najwyższego, zgodnie z którym w postępowaniu sądowym w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych obowiązują odstępstwa od ogólnych zasad dowodzenia podyktowane dążeniem do pełnego i wszechstronnego rozstrzygnięcia wszystkich kwestii spornych. W praktyce oznacza to, że w postępowaniu tym dopuszczalne jest wykazanie wszelkimi dowodami okoliczności, od których zależą uprawnienia do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, także wówczas, gdy z dokumentów wynika co innego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 września 1995 roku, II URN 23/95). Analogiczny pogląd co do uprawnień procesowych Sądu Okręgowego wyraził organ rentowy w piśmie z dnia
15 września 2016 roku (k-24 a.s).

Zgodnie z przepisem § 2 cytowanego wyżej Rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w Rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy pracy w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w świadectwie pracy. Przepis § 2 nie oznacza jednak, że osoba dochodząca praw wynikających z wykonywania pracy w szczególnych warunkach, okres tej pracy dowodzić może jedynie na podstawie dokumentacji z zakładu pracy. Jak bowiem stwierdził Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 10 marca 1984 roku (III UZP 6/94) „ okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przewidziane rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. mogą być ustalane w postępowaniu odwoławczym także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy”.

W innej jeszcze uchwale z dnia 21 września 1984 r. (III UZP 48/84 LEX nr 14630) Sąd Najwyższy stwierdził, że w świetle § 2 ust. 2 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze zakład pracy wydaje zaświadczenie o zatrudnieniu w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wyłącznie na podstawie posiadanej dokumentacji, natomiast w sądowym postępowaniu odwoławczym możliwe jest ustalenie tych okresów także w oparciu o inne dowody (wyróżnienie Sądu Okręgowego) . Innym środkiem dowodowym może być zatem dowód z innych dokumentów niż świadectwo pracy, czy też jak w niniejszej sprawie dowód z zeznań świadków K. R., W. R. i R. S. zatrudnionych podobnie jak odwołujący się w tym samym Przedsiębiorstwie (...).

Załącznik do Rozporządzenia zawiera WYKAZ A wymieniający rodzaje prac w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego.
W Dziale VIII Transport i łączność w punkcie 2 wymieniona została praca kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych …). Takim właśnie pojazdem był kierowany przez K. U. samochód ciężarowy różnej marki wskazanej przez świadków, zaś odwołujący się kierował takim pojazdem w okresie nie zaliczonym przez organ rentowy z uwagi na zakwestionowane świadectwo z Przedsiębiorstwa (...).

Reasumując kwestię charakteru zatrudnienia wnioskodawcy i zajmowanego stanowiska w firmie Przedsiębiorstwie (...) Sąd przyjął, że okres wykazany w świadectwie roku jest okresem, który również należy uwzględnić na podstawie wskazanych wyżej przepisów uwzględniając także okres odbywania służby wojskowej, skoro odwołujący się także kierował samochodami ciężarowymi. Sąd dał wiarę w tym zakresie odwołującemu się, biorąc pod uwagę także odbyte przez niego szkolenie kierowcy samochodu. Tym samym K. U. wykazał ponad 15 letni okres pracy w warunkach szczególnych, przypadający przed dniem 1 stycznia 1999 r.

Sąd Okręgowy zważył przy tym, że zeznania K. R., W. R. i R. S. zatrudnionych podobnie jak odwołujący się w Przedsiębiorstwie (...) oraz zeznania przesłuchanego w charakterze strony odwołującego się były zgodne co do faktu, że nie pracował on jako mechanik wbrew określeniu nazwy zajmowanego stanowiska. Z praktyki orzeczniczej tutejszego Sądu Okręgowego wynika bezspornie, że pracodawcy zamieszczali w umowach o pracę oraz świadectwach pracy (nie są to dokumenty urzędowe) nazwy stanowisk nieadekwatne do faktycznie wykonywanych obowiązków i czynności kierując się zazwyczaj nomenklaturą zawartą w regulaminach pracy lub brakiem określonych stanowisk.

Sąd Okręgowy zważył ponadto, co następuje: organ rentowy pominął w zaskarżonej decyzji okres pobierania przez odwołującego się zasiłku dla bezrobotnych, co zostało wykazane w zaświadczeniu Powiatowego Urzędu Pracy w W. (k-10 a/r). Z zaświadczenia wynika mianowicie, że okres od dnia 9 października 2001 do dnia 8 kwietnia 2002 wlicza się do okresów składkowych w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin.

Odnośnie okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od 7 czerwca 1972 do
4 sierpnia 1975 Sąd Okręgowy zważył, co następuje: jak wynika z art. 10 ust. 3 Ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również okresy przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, traktując je, z zastrzeżeniem art. 56, jak okresy składkowe.

Na bazie powyższego przepisu wypracowane zostało stanowisko, w myśl którego przy ustaleniu prawa do emerytury uwzględnia się okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, świadczonej przed dniem 1 stycznia 1983 roku, w wymiarze przekraczającym połowę pełnego wymiaru czasu pracy, czyli 4 godziny dziennie (tak np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 lutego 1997 r., II UKN 96/96, OSNAPiUS 1997, nr 23, poz. 473; z dnia 7 listopada 1997 r., II UKN 318/97, OSNAPiUS 1998, nr 16, poz. 491; z dnia 13 listopada 1998 r., II UKN 299/98, OSNAPiUS 1999, nr 24, poz. 799; z dnia 9 listopada 1999 r., II UKN 190/99, OSNAPiUS 2001, nr 4, poz. 122, wyrok z dnia 10 maja 2000 r., II UKN 535/99).

Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z dnia 17 kwietnia 2013 r. (III AUa 212/13), przy ustaleniu prawa do emerytury uwzględnia się okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, świadczonej przed dniem 1 stycznia 1983 r. w wymiarze przekraczającym połowę pełnego wymiaru czasu pracy, także w czasie wakacji szkolnych. Organ rentowy nie uzasadnił w decyzji ani w odpowiedzi na odwołanie dlaczego przyjął wymóg pracy 8-10 godzin dziennie. Jak wynika ponadto z wyroku Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 20 stycznia 2015 roku (III AUa 406/14) - co do zasady odbywanie nauki w szkole średniej w innej miejscowości niż miejsce zamieszkania może uniemożliwiać pracę w gospodarstwie rolnym w rozmiarze pozwalającym na zaliczenie tej pracy do okresu zatrudnienia (stażu emerytalnego), co nie oznacza, że nie może być wyjątków od tej zasady, uzasadnionych konkretnymi okolicznościami danej sprawy, z których wynika, że mimo takich uwarunkowań praca w gospodarstwie rolnym rodziców była świadczona stale i w wymiarze 4 godzin dziennie. Sąd Okręgowy podziela ponadto pogląd wyrażony w wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 18 lutego 2015 roku (III AUa 594/14) co do tego, że przesłanka zaliczenia do okresów składkowych okresu pracy w gospodarstwie rolnym w liczbie odpowiadającej co najmniej połowie pełnego wymiaru czasu pracy wiąże się z poglądem, iż praca ta ma mieć charakter ciągły, co oznacza nastawienie ubezpieczonego na stałe świadczenie pracy w gospodarstwie rolnym (gotowość do jej świadczenia, dyspozycyjność) i odpowiadającą temu nastawieniu niezmienną możliwość skorzystania z jego pracy przez rolnika. Negatywną przesłanką staje się natomiast doraźna pomoc w wykonywaniu typowych obowiązków domowych, czy wykonywanie w gospodarstwie rolnym prac o charakterze dorywczym, okazjonalnie i w wymiarze niższym od połowy pełnego wymiaru czasu pracy. Istotne jest inne orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia
5 listopada 2014 roku (III AUa 142/14) w którym stwierdzono, że przepis art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych należy rozumieć w ten sposób, że zaliczeniu podlega jedynie ten okres, w którym czynności rolnicze są wykonywane w wymiarze nie niższym niż połowa ustawowego czasu pracy, tj. minimum 4 godziny dziennie.

Sąd Okręgowy miał na uwadze, że z materiału dowodowego nie wynikało aby praca odwołującego w gospodarstwie rolnym rodziców miała charakter jedynie doraźny i była świadczona w wymiarze krótszym niż 4 godziny dziennie przez cały okres pobierania nauki w szkole.

Przesłuchany w charakterze strony odwołujący się wskazał w postępowaniu administracyjnym oraz przed Sądem jakie czynności wykonywał w gospodarstwie rolnym rodziców w trakcie odbywania nauki w szkole w B. oraz w szkole w S. a także czas przeznaczany codziennie na te czynności. Jak wskazano wyżej przy ocenie zeznań świadków – mieszkańców wsi B. nie budziło wątpliwości, że nauka w szkole nie stanowiła przeszkody dla najstarszego syna aby wykonywać zarówno przed jak też po lekcjach pracy w gospodarstwie rodziców. Doświadczenie życiowe oraz wieloletnie rozpoznawanie analogicznych sporów wskazuje, że wbrew poglądowi organu rentowego było możliwe wykonywanie przez odwołującego się czynności nie tylko pomocniczych ale istotnych dla funkcjonowania gospodarstwa rolnego. Czynności te opisali świadkowie K. G., A. M. i J. T., mieszkający po sąsiedzku w tej samej wsi, wskazali również w jakich godzinach przed zajęciami szkolnymi i po powrocie ze szkoły odwołujący się pracował w gospodarstwie. W ocenie Sądu Okręgowego organ rentowy nietrafnie potraktował jednakowo okres nauki w szkole w B. (ta sama wieś, co zamieszkanie odwołującego się - odległość 1 km) oraz w S. (odległość ok. 60 km). Organ rentowy nie wziął więc pod uwagę, że mieszkając w tej samej wsi, w której znajdowała się szkoła, całkowicie realna była praca od w wymiarze co najmniej 4 godzin i dłużej aż od wczesnych godzin porannych do rozpoczęcia lekcji, a następnie po powrocie do domu przez kolejne godziny do późnego wieczora. Praca przy obrządku zwierząt była niezbędna również w okresie zimowym czy podczas ferii i wakacji. Dlatego też Sąd Okręgowy uwzględnił okres od 7 czerwca 1972 do 4 sierpnia 1975 do stażu pracy przyjętego przez organ rentowy, co wraz z okresem pobierania zasiłku dla bezrobotnych dało wymagane ponad 25 lat pracy. Jak wynika bowiem z przepisu art. 6 ust. 2 pkt. 6 Ustawy o emeryturach i rentach (tekst jednolity z dnia 20 maja 2016 r. Dz.U. z 2016 r. poz. 887) okresami składkowymi są okresy czasowego pozostawania bez pracy na obszarze Państwa Polskiego z powodu niemożności jej otrzymania lub niemożności podjęcia szkolenia zawodowego, w tym okresy pobierania zasiłków z funduszu aktywizacji zawodowej, zasiłków dla bezrobotnych oraz zasiłków szkoleniowych wypłaconych z Funduszu Pracy, co zostało pomięte przez organ rentowy.

Skoro odwołujący się udowodnił w niniejszym postępowaniu wymagany przez cytowane wyżej przepisy ogólny staż pracy oraz staż pracy w szczególnych warunkach, Sąd Okręgowy na podstawie na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał odwołującemu się K. U. prawo do wcześniejszej emerytury.

Odnosząc się do daty, od której odwołujący jest uprawniony do wcześniejszej emerytury Sąd Okręgowy zważył, że zgodnie z art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu. W tym stanie rzeczy Sąd przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury począwszy od dnia
6 czerwca 2016 uwzględniając datę urodzenia odwołującego się.