Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 października 2013 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSR del. Urszula Sipińska-Sęk

Protokolant st. sekr. sądowy Zofia Aleksandrowicz

po rozpoznaniu w dniu 24 października 2013 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku Z. Ś.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. M..

o emeryturę

na skutek odwołania Z. Ś.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. M..

z dnia 6 lutego 2013 r. sygn.(...)

zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje wnioskodawcy Z. Ś. prawo do emerytury z dniem (...)

Sygn. akt V U 215/13

UZASADNIENIE

Z. Ś. wystąpił w dniu 7 stycznia 2013 r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. M.. z wnioskiem o przyznanie prawa do wcześniejszej emerytury przewidzianej dla pracowników zatrudnionych w szczególnym charakterze lub w szczególnych warunkach.

Zaskarżoną decyzją z dnia 6 lutego 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. M.. odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury podnosząc, że nie udowodnił wymaganego 15- letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

W odwołaniu wniesionym od powyższej decyzji z dnia 20 lutego 2013 r. Z. Ś. wniósł o jej zmianę i przyznanie mu prawa do emerytury.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

ustalił następujący stan faktyczny :

Z. Ś. urodził się w dnu (...) Na dzień
1 stycznia 1999 r. udowodnił okres ubezpieczenia w rozmiarze 26 lat, 1 miesiąca i 26 dni, w tym w szczególnych warunkach 2 lata, 11 miesięcy i 17 dni.

(dowód: decyzja z dnia 6 lutego 2013r. – k. 42 akt emerytalnych)

Wnioskodawca nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego, nie pracuje. Stosunek pracy rozwiązał z dniem 30 listopada 2011r.

(dowód: wniosek o emeryturę – k. 1-3 akt emerytalnych, kwestionariusz – k. 4 akt emerytalnych, zeznania wnioskodawcy - protokół rozprawy z dnia 15 kwietnia 2013r. – od minuty 32.29 do minuty 42.45, protokół rozprawy z dnia 13 czerwca 2013r. – od minuty 00.40 do minuty 8.59, k. 65 odwrót – 66 akt )

Do pracy w szczególnych warunkach Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. M.. zaliczył wnioskodawcy następujące okresy pracy w (...) Kopalniach (...) w S.:

- od 1 lutego 1973r. do 28 lutego 1973r. na stanowisku operatora urządzeń wspomagających piaski;

- od 1 marca 1973r. do 28 kwietnia 1973r. na stanowisku pomocnika maszynisty lokomotywki spalinowej;

- od 13 maja 1975r. do 31 grudnia 1976r. na stanowisku operatora urządzeń wspomagających piaski;

- od 1 grudnia 1981r. do 31 grudnia 1982r. na stanowisku ślusarza;

(okoliczność bezsporna)

Z. Ś. w okresie od dnia 25 września 1972r. do dnia 31 stycznia 2002r. był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) Kopalniach (...) w S..

(dowód: świadectwo pracy z dnia 31 stycznia 2002r. – k. 5 – 5 odwrót akt emerytalnych)

W początkowym okresie zatrudnienia w (...) Kopalniach (...) w S. od 25 września 1972r. do 31 stycznia 1973r. wnioskodawca pracował na stanowisku hamulcowego na Wydziale Produkcji.

(dowód: umowa z 25 września 1972r. – k. 1-2 akt osobowych)

Następnie od 1 lutego 1973r. do 28 lutego 1973r. pracował jako operator urządzeń wzbogacających piaski, a od dnia 1 marca 1973r. do 28 kwietnia 1973r. jako pomocnik maszynisty lokomotywy spalinowej.

(dowód: angaż z 27 lutego 1973r. – k. 4 akt osobowych, angaż z 8 marca 19973r. – k. 5 akt osobowych)

W okresie od dnia 29 kwietnia 1973r. do dnia 11 kwietnia 1975r. Z. Ś. odbywał zasadniczą służbę wojskową .

( dowód: wniosek emerytalny – k. 1-2 akt emerytalnych, świadectwo pracy dnia 31 stycznia 2002r. – k. 5 – 5 odwrót akt emerytalnych, zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu – k. 13 – 13 odwrót akt emerytalnych)

Po odbyciu służby wojskowej wnioskodawca wrócił do pracy w (...) Kopalniach (...) w S. w dniu 13 maja 1975r. na stanowisko operatora urządzeń wzbogacających piasek, na którym pracował do 31 grudnia 1976r.

( dowód: angaż z dnia 13 maja 1975r. – k. 6 akt osobowych)

Z dniem 1 stycznia 1977r. wnioskodawca został przesunięty do pracy na stanowisko młynowego surowców mineralnych na Wydziale Produkcji.

( dowód: angaż z dnia 31 stycznia 1977r. – k. 7 akt osobowych)

Od dnia 1 września 1977r. do dnia 30 listopada 1981r. wnioskodawca pracował na stanowisku tokarza na Wydziale Produkcji Metalowej.

( dowód: angaż z dnia 5 września 1977r. – k. 9 akt osobowych, angaż z 20 września 1980r. – k. 10 akt osobowych, angaż z 6 stycznia 1981r. – k.11 akt osobowych, angaż z 25 marca 1881r. – k. 11 akt osobowych)

Od dnia 1 grudnia 1981r. do dnia 31 grudnia 1982r. wnioskodawca pracował na stanowisku ślusarza w Wydziale Energomechanicznym.

( dowód: angaż z 15 stycznia 1982r. – k. 13 akt osobowych, wniosek z 2.09. 1982r. – k. 14 akt osobowych, angaż z 6 września 1982r. – k. 15 akt osobowych

W kolejnych okresach zatrudnienia w (...) Kopalniach (...) w S. wnioskodawca pracował kolejno na następujących stanowiskach:

- w okresie od dnia 1 stycznia 1983r. do dnia 30 czerwca 1986r. - ślusarz tokarz;

- w okresie od dnia 1 lipca 1986r. do dnia 28 lutego 1989r. - ślusarz mechanik tokarz;

- w okresie od dnia 1 marca 1989r. do 31 grudnia 1998r. - tokarz ślusarz remontowy;

(dowód: angaż z 30 maja 1983r. – k. 16 akt osobowych, angaż z 15 sierpnia 1984r. – k. 17 akt osobowych, angaż z 26 stycznia 1985r. – k. 18 akt osobowych, angaż z 6 maja 1985r. – k. 19 akt osobowych, angaż z 24 lipca 1986r. – k. 20 akt osobowych, angaż z 15 marca 1988r. – k. 21 akt osobowych, angaż z 22 czerwca 1988r. – k. 22 akt osobowych, angaż z 5 marca 1989r. – k. 23 akt osobowych, angaż z 30 czerwca 1990r. – k. 24 akt osobowych, angaż z 22 stycznia 1991r. – k. 25 akt osobowych, angaż z 27 stycznia 1992r. – k. 26 akt osobowych, angaż z 17 kwietnia 1992r. – k. 27 akt osobowych, angaż z 2 lutego 1993r. – k. 28 akt osobowych, angaż z 25 lutego 1993r. – k. 29 akt osobowych, angaż z 8 lipca 1993r. – k. 30 akt osobowych, angaże – k. 31- 42 akt osobowych)

Z dniem 28 czerwca 1988r. wnioskodawca zdobył tytuł mistrza w zawodzie ślusarz maszynowy.

(dowód: dyplom – k. 10 akt osobowych)

(...) Kopalnie (...) w S. zajmowały się wydobywaniem piasku w kopalni odkrywkowej. Piasek jest surowcem skalnym. Do wydobywania piasku służyły koparki i spycharki.

Wnioskodawca w całym okresie od 1 września 1977r. do 31 grudnia 1998r. zajmował się stale i w pełnym wymiarze czasu pracy bieżącą naprawą oraz konserwacją maszyn i urządzeń górniczych, takich jak koparki, spycharki, taśmociągi do transportu piasku, kruszarki do kruszenia urobku, maszyny przerabiające piasek, maszyny płukające piasek, maszyny przesiewające piasek. Do stałych obowiązków wnioskodawcy należało utrzymanie tych maszyn i urządzeń w ciągłym ruchu. Kopalnia wydobywała piasek w sezonie wiosenno-jesiennym tj. od początku marca do końca listopada. W sezonie wydobywczym wnioskodawca zajmował się usuwaniem bieżących awarii urządzeń służących do wydobywania piasku. Prace te wykonywał w kopalni odkrywkowej tj. tam gdzie maszyny się znajdowały. W czasie tych napraw inne maszyny były cały czas w ruchu – wydobywały i przerabiały piasek.

Natomiast w okresie zimowym urządzenia były zatrzymywane i wnioskodawca zajmował się remontami i konserwacją w/w maszyn. Prace te wykonywał na odkrywce oraz w warsztacie mechanicznym, gdy pozwalały na to gabaryty remontowanego podzespołu maszyny górniczej.

(dowód: zeznania świadka T. D. – protokół rozprawy z dnia 15 kwietnia 2013r. – od minuty 18.05 do minuty 27.27, k. 65-66, zeznania świadka F. Ś. - protokół rozprawy z dnia 15 kwietnia 2013r. – od minuty 27.28 do minuty 32.28, k. 65 odwrót-66 akt, zeznania wnioskodawcy - protokół rozprawy z dnia 15 kwietnia 2013r. – od minuty 32.29 do minuty 42.45, protokół rozprawy z dnia 13 czerwca 2013r. – od minuty 00.40 do minuty 8.59, k. 65 odwrót – 66 akt, opinia biegłego ds. BHP – k. 31 akt)

Pracodawca w świadectwie pracy z dnia 31 stycznia 2002r. potwierdził, że wnioskodawca wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w zarządzeniu nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego w okresie:

- od 25 września 1972r. do 31 sierpnia 1977r. jako operator urządzeń przerobowych – wykaz A dział I poz. 3 pkt 27;

- od 1 września 1977r. do dnia 31 stycznia 2002r. na stanowisku ślusarza –tokarza - wykaz A dział I poz. 3 pkt 46;

( dowód: świadectwo pracy z dnia 31 stycznia 2002r. – k. 5 – 5 odwrót akt emerytalnych)

W dniu 18 czerwca 2012r. (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. wystawiła wnioskodawcy świadectwo pracy w szczególnych warunkach, w którym zaświadczyła, że w okresie zatrudnienia stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace:

- od 1 lutego 1973r. do 28 lutego 1973r. – wydobywanie, obróbka i przeróbka surowców skalnych oraz wydobywanie ropy naftowej i gazu – wykaz A dział I poz. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.) na stanowisku operatora urządzeń wzbogacających piaski wymienionym w wykazie A dział I poz. 3 pkt 27;

- od 1 marca 1973r. do 28 kwietnia 1973r. - wydobywanie, obróbka i przeróbka surowców skalnych oraz wydobywanie ropy naftowej i gazu – wykaz A dział I poz. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.) na stanowisku pomocnika maszynisty lokomotywki spalinowej wymienionym w wykazie A dział I poz. 3 pkt 10;

- od 13 maja 1975r. do 31 grudnia 1976r. - wydobywanie, obróbka i przeróbka surowców skalnych oraz wydobywanie ropy naftowej i gazu – wykaz A dział I poz. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.) na stanowisku operatora urządzeń wzbogacających piaski wymienionym w wykazie A dział I poz. 3 pkt 27;

- od 1 grudnia 1981r. do 31 grudnia 1982r. - wydobywanie, obróbka i przeróbka surowców skalnych oraz wydobywanie ropy naftowej i gazu – wykaz A dział I poz. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.) na stanowisku ślusarza wymienionym w wykazie A dział I poz. 3 pkt 46;

-od 1 stycznia 1983r. do 30 czerwca 1986r. wydobywanie, obróbka i przeróbka surowców skalnych oraz wydobywanie ropy naftowej i gazu – wykaz A dział I poz. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.) na stanowisku ślusarza-tokarza wymienionym w wykazie A dział I poz. 3 pkt 46;

-od 1 lipca 1986r. do 28 lutego 1989r. - wydobywanie, obróbka i przeróbka surowców skalnych oraz wydobywanie ropy naftowej i gazu – wykaz A dział I poz. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.) na stanowisku ślusarza mechanika – tokarza wymienionym w wykazie A dział I poz. 3 pkt 27;

- od 1marca 1989r. do 31 stycznia 2000r. - wydobywanie, obróbka i przeróbka surowców skalnych oraz wydobywanie ropy naftowej i gazu – wykaz A dział I poz. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.) na stanowisku tokarz – ślusarz remontowy wymienionym w wykazie A dział I poz. 3 pkt 27;

- wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzeniu nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego.

(dowód: świadectwo pracy z dnia 18 czerwca 2012r. – k. 6 akt emerytalnych)

Z. Ś. świadcząc pracę na terenie kopalni odkrywkowej piasku należącej do (...) Kopalni (...) w S. w okresie od 1 września 1977r. do 31 grudnia 1998r. na stanowiskach tokarza, ślusarza, ślusarza-tokarza, ślusarza mechanika – tokarza i tokarza ślusarza remontowego – za wyjątkiem okresów przestojowych od grudnia do końca lutego –wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A będącym załącznikiem do rozporządzenia Rady Ministrów, polegające na:

- naprawach awaryjnych maszyn wykorzystywanych w procesie wydobywania piasku, w tym koparek i spycharek, stanowiącego wyposażenie odkrywkowego zakładu górniczego;

- naprawach awaryjnych maszyn wykorzystywanych w procesie obróbki (wzbogacania) piasku, w tym przenośników taśmowych, kruszarek i przesiewaczy, stanowiącego wyposażenie zakładu przeróbczego;

(dowód: opinia biegłego ds. BHP – k. 26- 38 akt)

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

dokonał oceny dowodów i zważył co następuje :

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy – w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1.  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2.  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawca posiada wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, ukończył 60 lat.

Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Prawidłowe rozumienie pojęcia pracy w szczególnych warunkach nie jest możliwe bez wnikliwej analizy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Z zestawienia § 1 i 2 tegoż rozporządzenia wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

W będącej przedmiotem osądu sprawie wnioskodawca dysponował świadectwem wykonywania pracy w szczególnych warunkach wystawionym w dniu 18 czerwca 2012r. przez (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w S., z którego wynika że wykonywał on stale i w pełnym wymiarze czasu prace zaliczone do pracy w szczególnych warunkach zgodnie z wykazem A Dział I poz. 3 stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.) oraz zgodnie z wykazem A dział I poz. 3 pkt 27, 10 i 46 stanowiącym załącznik nr 1 do zarządzeniu nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego w następujących okresach:

- od 1 lutego 1973r. do 28 lutego 1973r. – na stanowisku operatora urządzeń wzbogacających piaski wymienionym w wykazie A dział I poz. 3 pkt 27;

- od 1 marca 1973r. do 28 kwietnia 1973r. - na stanowisku pomocnika maszynisty lokomotywki spalinowej wymienionym w wykazie A dział I poz. 3 pkt 10;

- od 13 maja 1975r. do 31 grudnia 1976r. - na stanowisku operatora urządzeń wzbogacających piaski wymienionym w wykazie A dział I poz. 3 pkt 27;

- od 1 grudnia 1981r. do 31 grudnia 1982r. - na stanowisku ślusarza wymienionym w wykazie A dział I poz. 3 pkt 46;

-od 1 stycznia 1983r. do 30 czerwca 1986r. na stanowisku ślusarza-tokarza wymienionym w wykazie A dział I poz. 3 pkt 46;

-od 1 lipca 1986r. do 28 lutego 1989r. - na stanowisku ślusarza mechanika – tokarza wymienionym w wykazie A dział I poz. 3 pkt 27;

- od 1marca 1989r. do 31 stycznia 2000r. - na stanowisku tokarz – ślusarz remontowy wymienionym w wykazie A dział I poz. 3 pkt 27.

Dokument ten został zakwestionowany przez organ rentowy jedynie w części, a mianowicie w zakresie okresu zatrudnienia od 1 stycznia 1983r. do dnia 31 grudnia 1998r. Pozostałe okresy zatrudnienia wymienione w świadectwie pracy w szczególnych warunkach zostały skarżącemu przez organ rentowy zaliczone do pracy w szczególnych warunkach. Podstawą zakwestionowania przez organ rentowy świadectwa w w/w części był fakt, iż stanowiska pracy, na których pracował wnioskodawca w okresie od 1 stycznia 1983r. do 31 grudnia 1998r. tj. ślusarz-tokarz, ślusarz mechanik-tokarz, tokarz- ślusarz remontowy nie są wymienione ani w zarządzeniu nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987r., ani też w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r.

Tymczasem dla oceny czy pracownik pracował w szczególnych warunkach – jak wielokrotnie podkreślał Sąd Najwyższy – nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska pracy, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Należy też przypomnieć, że wykazy resortowe, do których zalicza się zarządzenie nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987r., nie mają już mocy obowiązującej. O tym czy dana praca jest wykonywana w szczególnych warunkach decyduje zaliczenie jej do wykazu A będącego załącznikiem do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. W tym akcie w dziale I prace są usystematyzowane przez wskazanie rodzajów prac zaliczonych do branży górniczej. Wykazy resortowe mają obecnie li tylko charakter informacyjny, techniczno-porządkujący, uściślający, ułatwiający identyfikację określonego stanowiska pracy jako stanowiska pracy w szczególnych warunkach, w szczególności jeśli w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów nie wymienia się konkretnych stanowisk lecz operuje się pojęciem ogólnym. Brak zatem w zarządzeniu resortowym w wykazie A dział I poz. 3 stanowiska ślusarza-tokarza, ślusarza mechanika-tokarza, tokarza- ślusarza remontowego, nie przesądza o tym, że skarżący na w/w stanowiskach nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach. W wykazie A będącego załącznikiem do rozporządzenia Rady Ministrów z 1983r. dział I poz. 3 za pracę w szczególnych warunkach została uznana bowiem praca polegająca na wydobywaniu, obróbce i przeróbce surowców skalnych oraz wydobywaniu ropy naftowej i gazu. Praca w szczególnych warunkach została określona rodzajowo, a nie stanowiskowo.

O tym czy skarżący pracował w szczególnych warunkach decyduje zatem charakter faktycznej wykonywanej przez niego pracy. A ten jak wynika z przeprowadzonego postępowania dowodowego w postaci zeznań świadków : T. D., F. Ś. oraz dokumentów osobowych był od 1 września 1977r. aż do końca zatrudnienia wnioskodawcy, a zatem również do dnia 31 grudnia 1998r. taki sam i polegał na bieżącej konserwacji i naprawach oraz remontach maszyn górniczych znajdujących się w kopalni odkrywkowej piasku. Szczególnie pomocne w zakresie ustalenia codziennych obowiązków wnioskodawcy były zeznania świadka T. D., gdyż pracował on od 1977r. razem z wnioskodawcą w warsztacie mechanicznym i wykonywał te same prace co skarżący. A zatem dysponował bezpośrednią i szczegółową wiedzą na temat codziennych warunków pracy i obowiązków pracowniczych skarżącego. Zeznania te korespondują ponadto z zeznaniami drugiego świadka F. Ś. (brata wnioskodawcy). Co znamienne F. Ś. również wskazuje rok 1977r. jako rok, od którego wnioskodawca zaczął pracować w warsztacie mechanicznym przy bieżącej konserwacji i naprawach maszyn i urządzeń górniczych. Rok ten F. Ś. dobrze pamięta, bo wówczas wrócił do pracy po odbyciu służby wojskowej.

Nie można również zapominać o tym, że skarżący dysponował także świadectwem pracy wystawionym przez pracodawcę bezpośrednio po ustaniu stosunku pracy, bo w dniu 31 stycznia 2002r. W tym świadectwie zaś pracodawca zaświadczył , że wnioskodawca pracował w szczególnych warunkach na stanowisku ślusarza – tokarza od dnia 1 września 1977r. Świadectwo to koresponduje z angażami znajdującymi się w aktach osobowych wnioskodawcy. I tak z angażu z dnia 5 września 1977r. wynika, że wnioskodawca pracował jako tokarz od 1 września 1977r. Kolejny angaż z 15 stycznia 1982r., w którym wskazane jest stanowisko wnioskodawcy - ślusarz należy li tylko traktować – przy niezmienionym zakresie obowiązków – jako kolejny angaż dotyczący zmiany stawki osobistego zaszeregowania, tak samo jak kolejne angaże, aż do 31 grudnia 1998r. Pomimo zatem zmiany nazewnictwa stanowisk kolejno zajmowanych przez wnioskodawcę, bez zmian pozostawał zakres jego obowiązków. Spółka z o.o. (...) w S. wystawiając wnioskodawcy po 10 latach od ustania stosunku pracy świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach niewątpliwie przy wskazywaniu okresów wykonywania pracy w szczególnych warunkach opierała się na zarządzeniu resortowym, które ma charakter stanowiskowy. Wynika to stąd, że Spółka z o.o. (...) zaliczyła wnioskodawcy do pracy w szczególnych warunkach tylko te okresy pracy, gdzie w określeniu stanowiska pracy pojawiło się słowo ślusarz, choćby w zbiegu ze stanowiskiem tokarz. Organ rentowy poszedł zaś dalej i zawęził swoją interpretację pracy w szczególnych warunkach tylko do okresu, w którym wnioskodawca miał wpisane stanowisko ślusarz, jak tego wymagało zarządzenie resortowe.

Zestawiając świadectwo pracy z 2002r. ze świadectwem pracy z 2012r. Sąd dał prymat temu pierwszemu jako pełniej odzwierciedlającemu charakter pracy wnioskodawcy. Świadectwo z 2002r. zostało wystawione bezpośrednio po zakończeniu stosunku pracy przez pracodawcę skarżącego, a zatem w okresie gdy pracodawca dysponował bezpośrednią wiedzą co do charakteru pracy skarżącego. Dodatkowo świadectwo pracy z 2002r. pokrywa się z pozostałymi dokumentami osobowymi wnioskodawcy w postaci angaży i wreszcie z zeznaniami świadków, którzy konsekwentnie, mimo dwukrotnego ich przesłuchiwania wskazali rok 1977r., jako ten, od którego wnioskodawca zaczął pracować przy konserwacji, naprawach i remontach maszyn i urządzeń służących do wydobywania i wzbogacania piasku. Zdaniem Sądu niedopuszczalnym było wystawienie przez następcę prawnego pracodawcy skarżącego po dziesięciu latach od ustania stosunku pracy tj. w 2012r. świadectwa pracy o treści sprzecznej z treścią pierwotnego świadectwa z dnia 31 stycznia 2002r., które wszak wymieniało okresy pracy wnioskodawcy w szczególnych warunkach. Mając powyższe na uwadze Sąd odmówił mocy dowodowej temu dokumentowi w zakresie w jakim nie potwierdza ono szczególnych warunków pracy wnioskodawcy od 1 września 1977r. do 30 listopada 1981r..

Sąd odmówił wiary także uzupełniającym zeznaniom wnioskodawcy w tej części, w której twierdził, że dopiero od 1 stycznia 1983r. do końca zatrudnienia zajmował się naprawą, konserwacją i remontami urządzeń i maszyn górniczych, a wcześniej pracował bezpośrednio na produkcji. Z dokumentów osobowych ( świadectwo pracy z 2002r., angaże) wynika bowiem, że wnioskodawca na produkcji pracował do końca sierpnia 1977r., ostatnio od stycznia 1977r. na stanowisku młynowego surowców mineralnych. Nadto skarżący będąc przesłuchiwany po raz pierwszy w charakterze strony zeznał, tak samo jak świadkowie, iż przy naprawie i remontach maszyn górniczych pracował od 1977r. Zeznania wnioskodawcy są zatem wewnętrznie sprzeczne w tej części oraz sprzeczne z zeznaniami świadków i dokumentami. Zmiana zeznań wnioskodawcy była podyktowana zdaniem Sądu jego przekonaniem, iż już tylko zaliczenie okresu od 1 stycznia 1983r. do 31 grudnia 1998r. jest wystarczające do nabycia uprawnień emerytalnych.

Z przeprowadzonego postępowania dowodowego w postaci zeznań świadków, pierwotnych zeznań wnioskodawcy oraz opinii biegłego ds. bhp wynika zatem, że w okresie od dnia 1 września 1977r. do dnia 31 grudnia 1998r. do stałych obowiązków Z. Ś. pracującego na stanowiskach: tokarza, ślusarza, ślusarza-tokarza, ślusarza mechanika – tokarza i tokarza ślusarza remontowego – na terenie kopalni odkrywkowej piasku należącej do (...) Kopalni (...) w S. należały następujące prace polegające na:

- naprawach awaryjnych maszyn wykorzystywanych w procesie wydobywania piasku, w tym koparek i spycharek, stanowiącego wyposażenie odkrywkowego zakładu górniczego;

- naprawach awaryjnych maszyn wykorzystywanych w procesie obróbki (wzbogacania) piasku, w tym przenośników taśmowych, kruszarek i przesiewaczy, stanowiącego wyposażenie zakładu przeróbczego;

- remontach koparek, spycharek, przenośników taśmowych, kruszarek i przesiewczy stanowiących wyposażenie odkrywkowego zakładu górniczego zarówno w ternie ( na obiekcie remontowanym), jak również w warsztacie mechanicznym, jeżeli remontowany podzespół posiadał gabaryty umożliwiające jego demontaż i przywiezienie do warsztatu.

Przy czym naprawy awaryjne maszyn wykorzystywanych w procesie wydobywania piasku oraz w procesie obróbki (wzbogacania) piasku wnioskodawca wykonywał w sezonie wydobywczym, który trwał – jak wynika z zeznań świadków i wnioskodawcy od początku marca do końca listopada, a remonty maszyn i urządzeń górniczych wykonywał w okresie przestojowym, gdy były one unieruchomione, od grudnia do końca lutego.

Odział odkrywkowy kopalni w sezonie wydobywczym należy zaliczyć do oddziałów będących w ruchu w rozumieniu rozporządzenia Rady Ministrów z 1983r.. Do stałych obowiązków wnioskodawcy należało dbanie o to, by wszystkie maszyny i urządzenia górnicze były sprawne, czyli pozostawały w ciągłym ruchu, umożliwiającym wydobywanie i uszlachetnianie piasku.

Bieżąca konserwacja agregatów i urządzeń na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie jest pracą w szczególnych warunkach wymienioną w wykazie A dział XIV poz. 25. Oddział górniczy- odkrywkowy, który zajmuje się wydobywaniem, obróbką i przeróbką surowca skalnego jakim jest piasek jest niewątpliwie odziałem będącym w ruchu w rozumieniu działu XIV poz.25 . Prace wykonywane na tym oddziale (wydobywanie, obróbka i przeróbka surowca skalnego – piasku) są zaś pracami wymienionymi w wykazie A dział I ( w górnictwie) poz. 3.

Biorąc powyższe pod uwagę należy stwierdzić, że praca wnioskodawcy polegająca na bieżącej konserwacji urządzeń na kopalni odkrywkowej piasku, była pracą w szczególnych warunkach, w tym okresie kiedy maszyny i urządzenia górnicze pozostawały w ruchu, a zatem w okresie wydobywczym trwającym od początku marca do końca listopada czyli przez 9 miesięcy w roku. W konsekwencji – wbrew odmiennej opinii biegłego ds. bhp – nie można do pracy w szczególnych warunkach zaliczyć wnioskodawcy pracy przy remontach maszyn i urządzeń górniczych w okresie przestoju tych maszyn (od grudnia do lutego), gdyż prace te odbywały się na oddziale, który nie był w ruchu oraz w warsztacie mechanicznym. W sezonie wydobywczym wnioskodawca musiał usuwać awarie maszyn górniczych – z uwagi na duże gabaryty tych maszyn – bezpośrednio na odkrywce, podczas pracy innych maszyn, które w tym czasie wydobywały bądź uszlachetniały piasek. W warsztacie mechanicznym wnioskodawca przebywał sporadycznie, gdy musiał przygotować jakąś mniejszą część potrzebną mu do naprawy maszyny górniczej. Większość czasu spędzał bezpośrednio na odkrywce, gdzie był narażony na takie same szkodliwe warunki pracy jak osoby zajmujące się wydobywaniem, obrabianiem i przerabianiem piasku.

Wnioskodawca pracując w takich warunkach spełnił warunek pracy w szczególnych warunkach, gdyż wykonywał prace wymienione w wykazie A dział XIV poz. 25 stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) - bieżąca konserwacja agregatów i urządzeń na oddziałach będących w ruchu (kopalni odkrywkowej piasku), w których jako podstawowe są wykonywane prace polegające na wydobywaniu, obrabianiu i przerabianiu surowców skalnych wymienione w wykazie A dziale I pkt 3. Świadectwo pracy z 2002r., które potwierdza te w/w szczególne warunki pracy wnioskodawcy jest zatem zgodne z rzeczywistym stanem rzeczy, w przeciwieństwie do świadectwa z 2012r., któremu Sąd w tej części odmówił wiary.

Po zaliczeniu wnioskodawcy do pracy w szczególnych warunkach okresów pracy wykonywanej w sezonach wydobywczych od początku marca do końca listopada każdego roku, czyli po 9 miesięcy w każdym roku w okresie od początku 1978r. do 30 listopada 1981r. ( 4 lata x 9 miesięcy = 36 miesięcy czyli 3 lata) oraz od początku 1983r. do końca 1998r. ( 16 lat x 9 miesięcy = 144 miesiące: 12 = 12 lat) oraz 3 miesiące pracy w 1977r. ( od początku września do końca listopada) legitymuje się on stażem pracy w szczególnych warunkach wynoszącym łącznie 15 lat i 3 miesiące, który po doliczeniu okresu już uznanego przez skarżącego w wysokości 2 lat 11 miesięcy i 17 dni wynosi 18 lat i 2 miesiące i 17 dni.

Dodatkowo należy podnieść, że wnioskodawca odbywał służbę wojskową w okresie od 29 kwietnia 1973r. do 11 kwietnia 1975r. tj. w czasie zatrudnienia w (...) Kopalni (...) w S., a po jej odbyciu w dniu 13 maja 1975r., a zatem w terminie ustawowym, wrócił do pracy do dotychczasowego zakładu pracy na to samo stanowisko pracy, co pozwala okres służby wojskowej ( łącznie 1 rok, 11 miesięcy i 13 dni) zaliczyć mu do okresu pracy w szczególnych warunkach na podstawie obowiązującego wówczas (od dnia 29 listopada 1967 r. do dnia 6 sierpnia 1979 r.) art. 108 ust. 1 ustawy o powszechnym obowiązku obrony (Dz.U. z 1967 r. Nr 44, poz. 440). Zarówno bowiem przed powołaniem do służby wojskowej ( od 1 lutego 1973r. do 28 kwietnia 1973r.) jak i po jej odbyciu ( od dnia 13 maja 1975r. do 31 grudnia 1976r.) wnioskodawca pracował w szczególnych warunkach (poprzednio pierwsza kategoria zatrudnienia) przy wydobywaniu, obróbce i przeróbce surowców skalnych tj. wykonywał prace wymienione w wykazie A dział I poz. 3, a okresy te zostały uznane przez organ rentowy i zaliczone wnioskodawcy do szczególnego stażu pracy.

Przepis art. 108 ust. 1 ustawy o powszechnym obowiązku obrony stanowił o zaliczaniu okresu odbytej służby wojskowej do wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem, pracownikom, którzy po odbyciu służby podjęli - w zakreślonym ustawowo terminie - zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym byli zatrudnieni przed powołaniem do służby, albo w tej samej gałęzi pracy. Wydane na podstawie art. 108 ust. 4 powołanej ustawy rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 22 listopada 1968 r. w sprawie szczególnych uprawnień żołnierzy i ich rodzin (Dz.U. Nr 44, poz. 318) regulowało w sposób szczegółowy uprawnienia żołnierza, który w terminie 30 dni po zwolnieniu ze służby zgłosił powrót do zakładu pracy i w wyniku tego podjął w nim zatrudnienie. Zgodnie z § 5 powołanego rozporządzenia żołnierzowi, który podjął zatrudnienie wlicza się czas odbywania służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy, w którym podjął zatrudnienie, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem w tym zakładzie oraz w zakresie szczególnych uprawnień uzależnionych od wykonywania pracy na określonym stanowisku lub w określonym zawodzie Z powyższego wynika, że wlicza się także uprawnienia wynikające z systemu zabezpieczenia społecznego w zakresie szczególnych uprawnień uzależnionych od wykonywania pracy na określonym stanowisku lub w określonym zawodzie, a zatem również wynikające z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach (takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w wyroku z dnia 9 marca 2010r., w sprawie I UK 333/09 Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 kwietnia 2006r. III UK 5/06, OSNP 2007/7-8/108 i z dnia 25 lutego 2010r. II UK 219/09) .

Mając zatem na uwadze, że wnioskodawca wykazał w toku postępowania dowodowego, iż pracował w szczególnych warunkach przez okres dłuższy niż 15 lat, a nadto spełnił pozostałe warunki, od których zależało prawo do emerytury, należy uznać, że wydana przez organ rentowy decyzja jest błędna, a żądanie wnioskodawcy zasługuje na uwzględnienie.

Z uwagi na to, że skarżący osiągnął wiek emerytalny z dniem (...) i z tym dniem została spełniona ostatnia przesłanka, od której zależało jego prawo do emerytury Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji