Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 grudnia 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 17 listopada 2016 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa A. K. (1) i T. K.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w K.

o ustalenie

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 22 lutego 2016 r., sygn. akt II C 892/15,

1)  oddala apelację;

2)  nie obciąża powodów kosztami postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I ACa 767/16

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 22 lutego 2016 r. Sąd Okręgowy w Katowicach oddalił powództwo wniesione przez powoda A. K. (2), a po jego śmierci popierane przez spadkobierców - T. K. i A. K. (1) przeciwko pozwanemu (...) Spółce Akcyjnej w K. o stwierdzenie, że ustalony wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 10 lipca 2009 r. w sprawie o sygn. akt I ACa 165/08 obowiązek powoda do zapłaty na rzecz pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w K. kwoty 1 029 550 zł wygasł na skutek potrącenia z należnością przysługującą powodowi w stosunku do pozwanego (punkt 1) oraz zasądził solidarnie od powodów na rzecz pozwanego kwotę 7 217 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (punkt 2).

Sąd I instancji ustalił, że powód A. K. (2) był właścicielem nieruchomości gruntowej położonej w S. przy ul. (...) o powierzchni 1 349,00 m ², dla której Sąd Rejonowy w S. prowadzi księgę wieczystą nr (...). Kopalnia (...) w S. bez zgody powoda wzniosła w 1974 r. na przedmiotowej nieruchomości pięciokondygnacyjny budynek mieszkalny. Następca prawny KWK (...) Spółka z o.o. w S. została postawiona w stan upadłości i zlikwidowana. Na podstawie umowy sprzedaży z dnia 28 grudnia 2006 r. syndyk masy upadłości KWK (...) Sp. z o.o. w S. zbył na rzecz pozwanego wierzytelności w postaci prawa do nakładów z tytułu wybudowania budynków mieszkalnych i garaży, w tym budynku usytuowanego w S. przy ul. (...) pozwalające także na żądanie od właścicieli lub użytkowników wieczystych gruntów, aby zbyli prawo własności lub użytkowania wieczystego gruntu do zajętych działek, na których posadowione są budynki mieszkalne i garaże w S. (w tym przedmiotowy budynek) lub nabyli te nakłady.

Wyrokiem z dnia 20 grudnia 2007 r. Sąd Okręgowy w Katowicach w sprawie z powództwa A. K. (2) przeciwko Syndykowi Masy Upadłości KWK (...) Sp. z o.o. w (...) S.A. w K. nakazał pozwanemu (...) S.A. w K., aby wydał powodowi nieruchomość położoną w S. przy ul. (...) o powierzchni 1 349,00 m ² zapisaną w księdze wieczystej Sądu Rejonowego w S. KW Nr (...), natomiast w punkcie drugim oddalił powództwo w stosunku do pozwanego Syndyka Masy Upadłości KWK (...) Sp. z o.o. w S.. Sąd Apelacyjny w Katowicach wyrokiem z dnia 10 lipca 2009 r., na skutek apelacji pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 20 grudnia 2007 r. sygn. akt I C 668/04, zmienił zaskarżony wyrok w punkcie 1 o tyle, że wykonanie przez pozwanego obowiązku wydania nieruchomości uzależnił od jednoczesnego spełnienia przez powoda na rzecz pozwanego świadczenia z tytułu nakładów na nieruchomość w kwocie 1 029 550 zł i w punkcie 3 o tyle, że zasądzoną w nim kwotę 600 zł obniżył do kwoty 300 zł, a kwotę 29 565 zł obniżył do kwoty 14 782,50 zł.

Wyrokiem z dnia 29 lutego 2012 r. wydanym w sprawie z powództwa A. K. (2) przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w K. o zapłatę kwoty 250 901,28 zł stanowiącej równowartość pożytków pobranych przez pozwanego w okresie od 1 grudnia 2007 r. do dnia 31 października 2010 r. Sąd Apelacyjny w Katowicach, sygn. akt I ACa 1016/11 zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 33 703,28 zł z ustawowymi odsetkami oddalając powództwo w pozostałym zakresie. W uzasadnieniu wyroku Sąd Apelacyjny wskazał, że pozwany jest zobowiązany zwrócić powodowi pobrane w okresie objętym sporem pożytki w postaci czynszu najmu w kwocie 145 766,48 zł, przy czym należność w tej kwocie nie została przez Sąd zasądzona, gdyż ponad kwotę 33 703,28 zł została potrącona z wierzytelnością przysługującą pozwanemu wobec powoda z tytułu nakładów.

Powód A. K. (2) zmarł w dniu (...) Spadek po nim nabyli z mocy ustawy jego żona T. K. i syn A. K. (2) każdy po ½ części. Pismem z dnia 18 września 2013 r. pełnomocnik powoda w imieniu powoda złożył oświadczenie o potrąceniu w całości wierzytelności przysługującej pozwanemu pozostałej do zapłaty w kwocie 883 783,52 zł z wierzytelnością powoda w stosunku do pozwanego z tytułu odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości w kwocie 616 577,88 zł oraz z wierzytelnością z tytułu bezprawnie pobranego przez pozwanego czynszu wraz z funduszem remontowym za okres od dnia 1 listopada 2010 r.

Zarząd nieruchomością położoną w S. przy ul. (...) w imieniu pozwanego wykonywany był przez (...) Sp. z o.o. w K. na podstawie umowy zawartej z pozwanym. Na pobierany od najemców lokali mieszkalnych czynsz składała się opłata eksploatacyjna oraz zaliczki na media. Zaliczka pobierana z tytułu tzw. pozostałych opłat wykorzystywana była przez pozwanego do rozliczeń z dostawcami mediów, w szczególności do płatności za zużycie przez lokatorów zimnej i ciepłej wody, centralnego ogrzewania, kanalizacji, wywozu śmieci. Z opłaty eksploatacyjnej pokrywane natomiast były wydatki związane z utrzymaniem nieruchomości, na które składały się: podatek od nieruchomości, ubezpieczenie nieruchomości, koszty zarządu, koszty sprzątania, utrzymania zieleni, odśnieżania i zużycia energii elektrycznej w częściach wspólnych oraz koszty przeprowadzonych remontów, jak również odpis amortyzacyjny. Środki pieniężne z tytułu opłaty eksploatacyjnej wpływały na rachunek bankowy pozwanego, który z kolei z tych środków przelewał zarządcy wynagrodzenie za zarządzanie oraz pokrywał inne wskazane wyżej koszty związane z utrzymaniem nieruchomości. Różnica między wysokością pobranej od lokatorów opłaty eksploatacyjnej, a wysokością wyżej wymienionych kosztów utrzymania nieruchomości stanowiła dochód pozwanego. Naliczenia z tytułu opłaty eksploatacyjnej przedstawiały się następująco: XI-XII.2010 r. – 8 425,82 zł; I-XII.2011 r. – 54 277,32 zł; I-XII.2012 r. – 58 998,45 zł; I-XII.2013 r. – 65 063,15 zł (za okres do IX.2013 r. – 48.797,36 zł). Łącznie za okres do IX.2013 r. – 170 498,95 zł. W tym okresie koszty związane z utrzymaniem budynku stanowiły: remont drzwi wejściowych w 2012 r. – 4 850 zł; remont instalacji elektrycznej w 2012 r. – 26 500 zł; ubezpieczenie (246 + 1 476 + 1 476 + 1 476) –4 674 zł; podatki (121,70 + 752,51 + 786,42 zł + 820,12) – 2 480,75 zł; koszty zarządu (1 258 + 7 550 + 7 550 + 5 662,50) – 22 020,50 zł. Razem za okres do IX.2013 r. – 60 525,25 zł.

W dniu 28 sierpnia 2015 r. nieruchomość została wydana powodom przez pozwanego.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy wskazał, że powodowie domagali się ustalenia, że ich obowiązek zapłaty na rzecz pozwanego określonej kwoty pieniężnej wygasł na skutek potrącenia powyższej wierzytelności pozwanego z wierzytelnością powodów w stosunku do pozwanego. Podstawa prawna tak sformułowanego roszczenia oparta jest o dyspozycję art. 189 kpc, zgodnie z którym powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Sąd I instancji podkreślił, że dla zasadności uwzględnienia powództwa o ustalenie koniecznym jest występowanie dwóch przesłanek, tj. przesłanki dopuszczalności oraz przesłanki zasadności. Przesłanka dopuszczalności to posiadanie przez powoda interesu prawnego w ustaleniu istnienia bądź nieistnienia prawa lub stosunku prawnego. Przesłanka zasadności dotyczy natomiast merytorycznej trafności żądania powoda. W ocenie Sądu Okręgowego istnienie przesłanki dopuszczalności powództwa o ustalenie zostało wykazane przez powoda, gdyż Sąd zgodził się ze stanowiskiem strony powodowej, że wytoczenie przez nią przeciwko pozwanemu powództwa o zapłatę z tytułu pobranych przez pozwanego pożytków i wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy byłoby bezprzedmiotowe i nie doprowadziłoby do zamierzonego rezultatu z uwagi na przewidywane zgłoszenie przez pozwanego - przy tak sformułowanym roszczeniu - ponownie zarzutu potrącenia z wierzytelnością pozwanego objętą prawem zatrzymania wynikającym z wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 10 lipca 2009 r.

Przechodząc do analizy przesłanki zasadności roszczenia powodów Sąd I instancji wskazał, że podstawę prawną merytorycznej oceny roszczenia powodów stanowi art. 498 § 1 i 2 kc. Sąd podkreślił, że bezspornym w sprawie było, iż pozwanemu przysługiwała względem powodów wierzytelność z tytułu nakładów poczynionych na nieruchomość powodów w kwocie 1 029 550 zł, wynikając wprost z sentencji wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 10 lipca 2009 r., sygn. akt I ACa 165/08. Poza sporem była też okoliczność, że wierzytelność pozwanego uległa częściowo umorzeniu wskutek potrącenia z wierzytelnością, która przysługiwała A. K. (2) wobec pozwanej spółki z tytułu zwrotu równowartości pożytków pobranych przez pozwanego w okresie od miesiąca grudnia 2007 r. do października 2010 r. w wysokości 145 766,48 zł. Do zapłaty na rzecz pozwanego pozostała zatem kwota 883 783,52 zł. Sąd Okręgowy stwierdził, że merytorycznej ocenie, z kilku złożonych przez pełnomocnika powoda oświadczeń o potrąceniu, podlegało jedynie oświadczenie zawarte w piśmie z dnia 18 września 2013 r. W świetle powyższego przedmiotem oceny Sądu było, czy wierzytelności przedstawione przez powodów do potrącenia z tytułu równowartości pobranych pożytków przez pozwanego i wynagrodzenia za korzystanie przez niego z nieruchomości istniały i były wymagalne w dacie złożenia tego oświadczenia.

Sąd I instancji zaznaczył, że posiadanie przez pozwanego nieruchomości, której właścicielem są powodowie stanowiło realizację przez pozwaną spółkę prawa zatrzymania, które wynikało z treści art. 461 § 1 kc, a o czym przesądził Sąd Apelacyjny w Katowicach wyrokiem z dnia 10 lipca 2009 r., sygn. akt I C 668/04. Odnosząc się do przedstawionej przez stronę powodową do potrącenia wierzytelności z tytułu równowartości pożytków pobranych nienależnie przez pozwanego Sąd Okręgowy stwierdził, że co do zasady wierzytelność ta istniała i była wymagalna. Przedział czasowy, którego miały dotyczyć pożytki pobrane przez pozwanego nie został w oświadczeniu o potrąceniu jednoznacznie wskazany, jednakże potrącenie mogło dotyczyć jedynie przedziału czasowego od listopada 2010 r., (bo za okres wcześniejszy wierzytelność z tytułu pobranych pożytków została już przedstawiona do potrącenia w sprawie o sygn. akt II C 670/09) do września 2013 r., to jest do daty złożenia oświadczenia o potraceniu wierzytelności. W dacie dokonania przez stronę powodową potrącenia roszczenie powoda o zwrot pożytków za okres od października 2013 r. jeszcze nie tyle, że nie było wymagalne, co nawet nie istniało. Natomiast art. 498 § 1 kc dla skuteczności potrącenia wymaga istnienia obu wymagalnych i zaskarżalnych wierzytelności. Z tych przyczyn Sąd I instancji uznał, że za okres wyżej wskazany pozwany winien zwrócić powodom równowartość pożytków w wysokości pobranego przez pozwanego czynszu z najmu lokali. Wysokość pobranych przez pozwanego od lokatorów czynszu wynikała z dokumentacji księgowej przedstawionej przez zarządcę budynku – (...) Spółkę z o. o. w K.. Naliczenia z tytułu opłaty eksploatacyjnej za okres od XI 2010 r. do IX.2013 r. wynosiły łącznie 170 498,95 zł. W tym okresie koszty związane z utrzymaniem budynku wynosiły 60 525,25 zł. Pomniejszenie pobranej opłaty eksploatacyjnej o poniesione koszty utrzymania budynku daje kwotę 109 973,70 stanowiącą wartość pożytków pobranych przez pozwanego w spornym okresie, które przedstawione mogły zostać do potrącenia.

Sąd Okręgowy wskazał, że strona powodowa przedstawiła również do potrącenia wierzytelność z tytułu wynagrodzenia za korzystanie przez pozwanego z nieruchomości. Posiadacz korzystający z cudzej rzeczy tylko na podstawie zatrzymania jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z niej. Co do zasady roszczenie o zwrot pożytków nie wyłącza roszczenia o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy. Według Sądu na gruncie niniejszej sprawy powodowie mogliby oprócz żądania zwrotu pobranych pożytków cywilnych w postaci czynszu najmu pobranego od lokatorów domagać się także wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości w sytuacji, gdyby pozwana spółka w jakikolwiek sposób wykorzystywała nieruchomość powodów, czy to np. do celów działalności gospodarczej prowadzonej w kioskach postawionych na nieruchomości gruntowej, czy w inny sposób. W rzeczywistości jednak pozwany poza pobieraniem czynszu od lokatorów zamieszkujących w budynku wzniesionym na nieruchomości powodów w żaden sposób nie korzystał z tej nieruchomości. Ponadto strona powodowa wysokość wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości ustaliła jako wartość czynszów najmu, które pozwany powinien pobierać od lokatorów przy uwzględnieniu stawek czynszu wolnorynkowego, a nie mieszkań zakładowych. Tym samym strona powodowa de facto do potrącenia przedstawiła wierzytelność z tytułu pożytków faktycznie pobranych przez pozwanego i wierzytelność z tytułu pożytków, które zdaniem strony powodowej pozwany w spornym okresie powinien uzyskać od lokatorów. Z powyższych względów Sąd I instancji uznał, że przedstawienie do potrącenia wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości powodów było bezzasadne.

Ostatecznie zatem Sąd I instancji stwierdził, że wierzytelność pozwanego z tytułu nakładów w kwocie 883 783,52 zł została skutecznie potrącona z wierzytelnością powodów z tytułu zwrotu równowartości pożytków za okres, którego dotyczyło oświadczenie o potrąceniu w wysokości 109 973,70 zł. Oznacza to, w ocenie Sądu instancji, że ustalony wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach obowiązek zapłaty przez powodów na rzecz pozwanego kwoty 1 029 550 zł z tytułu nakładów nie wygasł przez potrącenie, a tym samym żądanie pozwu okazało się bezzasadne. O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 kpc.

W apelacji powodowie zaskarżyli wyrok w całości oraz domagali się jego zmiany i orzeczenia zgodnie z żądaniem pozwu, a także zasądzenia kosztów procesu za obie instancje według norm przepisanych, ewentualnie uchylenia wyroku i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. Skarżący zarzucili:

1. naruszenie prawa materialnego przez zupełne pominięcie przy rozpoznaniu sprawy zagadnień dotyczących prowadzenia cudzych spraw bez zlecenia (art. 752 i nast. kc) w zakresie stosunku strony pozwanej do zatrzymanej nieruchomości stanowiącej współwłasność powodów;

2. naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, a w szczególności:

- art. 659 § 1 kc w zakresie pojęcia „czynsz”, którego to elementu roszczenia powodów Sąd w ogóle nie uwzględnił przy rozpoznaniu sprawy;

- art. 498 kc przez jałowe dywagacje na temat tego, które należności strona powodowa potrąciła skutecznie, a które nie mimo, że pismem z dnia 15 maja 2013 r. dokonano potrącenia całej pozostałej do zapłaty należności wynikającej z wyroków Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 10 lipca 2009 r. i 29 lutego 2012 r.;

3. naruszenie prawa procesowego, które miało wpływ na wynik sprawy, a w szczególności art. 233 § 1 kpc przez pominięcie przy rozpoznaniu sprawy zarzutu powodów, którzy podnieśli, że zobowiązanie strony pozwanej należy rozpatrywać jako prowadzącego cudzą sprawę bez zlecenia ze wszelkimi konsekwencjami z tego wypływającymi;

4. sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego dotyczącego wysokości roszczeń powodów;

5. niewyjaśnienie sprawy w zakresie niezbędnym do orzekania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja powodów jest niezasadna, a zaważyła na tym zmiana stanu faktycznego, która zaistniała na etapie postępowania apelacyjnego. Sąd drugiej instancji jest zaś zobowiązany uwzględnić za podstawę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy apelacyjnej (art. 316 § 1 kpc w zw. z art. 391 § 1 kpc).

Powództwo w niniejszej sprawie było oparte na treści art. 189 kpc, zgodnie z którym powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Przesłanką merytoryczną(materialnoprawną) powództwa o ustalenie jest zatem interes prawny, rozumiany, jako potrzeba ochrony sfery prawnej powoda, którą może uzyskać przez samo ustalenie stosunku prawnego lub prawa.

O interesie prawnym w rozumieniu art. 189 kpc można mówić wówczas, gdy występuje stan niepewności, co do istnienia prawa lub stosunku prawnego, a wynik postępowania doprowadzi do usunięcia tej niejasności i zapewni powodowi ochronę jego prawnie chronionych interesów, definitywnie kończąc trwający spór albo prewencyjnie zapobiegając powstaniu takiego sporu w przyszłości. W grę wchodzi przy tym sytuacja, gdy powód może uczynić zadość potrzebie ochrony swej sfery prawnej przez samo ustalenie istnienia bądź nieistnienia prawa lub stosunku prawnego. Powód musi udowodnić w procesie o ustalenie, że ma interes prawny w wytoczeniu powództwa przeciwko konkretnemu pozwanemu, który przynajmniej potencjalne, stwarza zagrożenie dla jego prawnie chronionych interesów, a sam skutek, jaki wywoła uprawomocnienie się wyroku ustalającego zapewni powodowi ochronę jego praw przez definitywne zakończenie istniejącego między tymi stronami sporu lub prewencyjnie zapobiegnie powstaniu w przyszłości takiego sporu, tj. obiektywnie odpadnie podstawa jego powstania (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 2009 r., sygn. akt II CSK 33/09). Zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem judykatury nie ma interesu prawnego w żądaniu ustalenia istnienia albo nieistnienia stosunku prawnego lub prawa na podstawie art. 189 kpc osoba, która może inną drogą osiągnąć w pełni ochronę swoich praw (zob. m.in. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 6 czerwca 1997 r., II CKN 201/97; z dnia 21 stycznia 1998 r., II CKN 572/97; z dnia 5 października 2000 r., sygn. akt II CKN 750/99; z dnia 4 stycznia 2008 r., III CSK 204/07; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 października 2009 r., sygn. akt III CZP 79/09, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 lutego 2016r., III CSK 148/15 ). Przyjmuje się przy tym, że nie ma interesu prawnego ten, kto może poszukiwać ochrony prawnej w drodze dalej idącego powództwa.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, na gruncie przywołanych poglądów judykatury, istnienia interesu prawnego po stronie powodowej można było doszukiwać się w okolicznościach sprawy istniejących w postępowaniu przed Sądem Okręgowym. Po wydaniu tego wyroku okoliczności sprawy uległy jednak zmianie. Okazało się bowiem, że w dniu 9 września 2016 r. pozwany (...) S.A. w K. wystąpił przeciwko powodom do Sądu Okręgowego w Katowicach z powództwem o zwrot nakładów poczynionych na ich nieruchomość w S. przy ul. (...), żądając z tego tytułu zapłaty kwoty 761 556,31 zł (por. akta sprawy Sądu Okręgowego w Katowicach, sygnatura I Nc 557/16 - kserokopie dokumentów z tych akt koperta k.513). Z twierdzeń pozwu w sprawie o sygn. akt I Nc 557/16 wynika również, że (...) uznaje, iż jego wierzytelność z tytułu nakładów w kwocie 1 029 550 zł wygasła do dochodzonej kwoty 761 556,31 zł, a to wobec dokonanych potrąceń przez zobowiązanego do ich zwrotu. Podstawą dochodzenia zwrotu nakładów jest również fakt, że (...) ostatecznie wydał powodom sporną nieruchomość i mając na uwadze roczny termin na ich dochodzenie wytoczył powództwo o ich zwrot.

Omówione okoliczności powodują, że przestał istnieć interes prawny powodów w stwierdzeniu, iż ustalony wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 10 lipca 2009 r. w sprawie o sygn. akt I ACa 165/08 obowiązek powodów zapłaty na rzecz pozwanego kwoty 1 029 550 zł tytułem nakładów poczynionych przez pozwanego na nieruchomości położonej w S. przy ul. (...), sygn. akt I Nc 557/16, wygasł na skutek potrącenia z należnością przysługującą powodom w stosunku do pozwanego. Uzasadnieniem dla istnienia interesu prawnego był brak żądania na drodze sądowej zapłaty z tytułu nakładów przez (...), który z kolei m.in. był konsekwencją realizowania przez pozwanego przysługującego mu prawa zatrzymania. Z chwilą jednak zainicjowania takiego procesu wszelkie kwestie związane z istnieniem(wysokością) wierzytelności (...) S.A. w K. z tytułu zwrotu nakładów na nieruchomość położoną w S. przy ul. (...) powinny być ostatecznie rozstrzygnięte we wszczętym przez (...) we wrześniu bieżącego roku przed Sądem Okręgowym w Katowicach postępowaniu o zapłatę tejże należności. Przedmiotem sprawy o sygn. akt I Nc 557/16 jest żądanie dalej idące, w jego toku wierzyciel ma szansę uzyskania tytułu wykonawczego, a pozwany podniesienia wszelkich zarzutów przeciwko dochodzonej należności. Zatem to w toku tego procesu każda ze stron będzie miała możliwość osiągnięcia w pełni ochrony swoich praw oraz definitywnego zakończenia istniejącego między stronami sporu co do wierzytelności (...) z tytułu nakładów.

Reasumując, podkreślić należy, iż z uwagi na przedmiot aktualnie toczącego się między stronami przed Sądem Okręgowym w Katowicach procesu o zapłatę, w niniejszej sprawie na etapie postępowania apelacyjnego przestał istnieć interes prawny powodów, o którym stanowi art. 189 kpc, a którego istnienie jest warunkiem sine qua powództwa o ustalenie. Kategoria interesu prawnego w procesie opartym na art. 189 kpc jest przesłanką o charakterze materialnym, co sąd drugiej instancji zobowiązany jest uwzględnić z urzędu( por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07, OSNC 2008/6/55).

Z tych przyczyn zaskarżony wyrok oddalający powództwo odpowiada prawu, skoro na dzień orzekania przez Sąd Apelacyjny w niniejszej sprawie interes prawny powodów, o którym stanowi art. 189 kpc, nie istniał. Zbędne również stało się odnoszenie do zarzutów apelacji. Przedstawione względy skutkowały oddaleniem apelacji powodów – art. 385 kpc. Z uwagi na to, że okoliczności, które zadecydowały o oddaleniu apelacji powodów ujawniły się na etapie postępowania apelacyjnego i zostały uwzględnione przez Sąd Apelacyjny z urzędu nie obciążano powodów kosztami postępowania apelacyjnego – art. 102 kpc w zw. z art. 108 § 1 kpc i art. 391 § 1 kpc.