Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 listopada 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach

Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 24 listopada 2016r. w Katowicach

sprawy z odwołania A. M. (A. M. )

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gliwicach

z dnia 31 maja 2016r. sygn. akt VIII U 2236/15

oddala apelację.

/-/SSA M.Procek /-/SSA J.Pietrzak /-/SSO del. A.Petri
Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 1372/16

UZASADNIENIE

Ubezpieczony A. M. wniósł odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. z dnia 16 września 2015r., odmawiającej prawa do emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach. Domagał się przyznania mu prawa do tego świadczenia, przy uwzględnieniu do tej pracy okresu zatrudnienia w (...) od 13 września 1979r. do 4 sierpnia 1983r. i w Przedsiębiorstwie (...) od 13 marca 1990r.
do 31 marca 1993r. Domagał się również zasądzenia od organu rentowego na jego rzecz kosztów procesu.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania zarzucając, iż staż pracy ubezpieczonego w warunkach szczególnych wynosi 7 lat, 10 miesięcy i 4 dni, zamiast wymaganych 15 lat. W jego ocenie, ubezpieczony nie wykazał należycie pracy w warunkach szczególnych w spornych okresach.

Wyrokiem z dnia 31 maja 2016r. Sąd Okręgowy w Gliwicach zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury od 1 sierpnia 2015r.
oraz zasądził od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd I instancji ustalił, że ubezpieczony urodził się (...) W dniu 14 sierpnia 2015r. złożył wniosek o przyznanie mu prawa do emerytury z tytułu wykonywania pracy
w warunkach szczególnych. Na dzień 31 grudnia 1998r. posiada 25 lat, 11 miesięcy i 5 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Do pracy w warunkach szczególnych organ rentowy uwzględnił mu 7 lat, 10 miesięcy i 4 dni takiej pracy:

- w (...) od 27 czerwca 1983r. do 4 sierpnia 1983r. i od 1 kwietnia 1988r.
do 14 lipca 1988r.,

- w (...) od 15 sierpnia 1983r. do 31 marca 1988r.,

- w (...) od 18 lipca 1995r. do 9 maja 1997r. i od 11 maja 1997r. do 31 grudnia 1998r.

Z ustaleń organu orzekającego wynika, iż ubezpieczony był zatrudniony w Fabryce (...) S.A. w T. w okresach od 13 września 1979r. do 4 sierpnia 1983r., od 1 kwietnia 1988r. do 30 września 1989r. i od 4 lipca 2005r. do nadal. Zakład ten, funkcjonujący w ramach przemysłu metalowego, wykonywał usługi dla zakładów górniczych i kopalń, m.in. produkował obudowy ścianowe do kopalń. W wydanym ubezpieczonemu świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach z 14 maja 2015r. pracodawca potwierdził, że ubezpieczony wykonywał tam stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym i gazowym od 27 czerwca 1983r. do 4 sierpnia 1983r. na stanowisku spawacza elektrycznego oraz od 1 kwietnia 1988r.
do 14 lipca 1988r. i od 4 lipca 2005r. do 31 grudnia 2008r. na stanowisku wycinacza acetylenowo-tlenowego, wymienione w wykazie A, dział XIV, poz. 12 pkt 10 i 13, stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzenia Ministra Górnictwa i Energetyki z 12 sierpnia 1983r. w sprawie określenia stanowisk pracy w resorcie górnictwa energetyki, na których
są wykonywane prace w szczególnych warunkach.

Sąd Okręgowy ustalił, że w umowie o pracę ubezpieczonego z dnia 13 września 1979r. wpisano mu stanowisko ślusarza, choć od początku pracował, jako wycinacz acetylenowo-tlenowy. Było to możliwe po odbyciu przez niego niezwłocznie po zatrudnieniu szkolenia wewnątrzzakładowego. W okresie od kwietnia do czerwca 1980r. ubezpieczony przechodził kurs spawania gazowego, a od sierpnia do października 1980r. - kurs spawania elektrycznego w osłonie CO2. W dniu 25 sierpnia 1980r. wydano mu książeczkę spawacza.

Od początku zatrudnienia w (...) ubezpieczony pracował przy użyciu wypalarki gazowej na wydziale przygotowania produkcji (...). Stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w dużym zapyleniu i odorze wycinał z blachy detale potrzebne do produkcji. Używał
przy tym acetylenu i tlenu. Z dniem 27 czerwca 1983r. został przeniesiony na 3 miesiące
do pracy w Wydziale Montażowym na stanowisko spawacza elektrycznego. Następnie zwolnił się 4 sierpnia 1983r.

Ponownie zatrudnił się w Fabryce (...) S.A. w T. 1 kwietnia 1988r. i do 14 lipca 1988r. faktycznie pracował na stanowisku wycinacza acetylenowo-tlenowego. Przez cały ten czas wykonywał taką samą pracę, jak w pierwszym okresie zatrudnienia. Cały ten okres został zaliczony przez organ rentowy do pracy w warunkach szczególnych.

W spornym okresie zatrudnienia w Fabryce (...) S.A.
w T., wraz z ubezpieczonym pracowali świadkowie: J. B. zatrudniony w latach 1978-2013, jako wycinacz acetylenowo-tlenowy, B. B. zatrudniony od 1975 do nadal, przy czym, w latach 1979-1983 wraz z ubezpieczonym,
on również przeszedł przeszkolenie zakładowe i od 1979r. wykonywał pracę wycinacza acetylenowo-tlenowego na wypalarce, a książeczkę spawacza otrzymał w latach 80-tych
oraz J. C. zatrudniony w latach 1971-2001, jako wycinacz acetylenowo-tlenowy - pobiera on emeryturę z tytułu pracy w warunkach szczególnych, przyznaną wyrokiem Sądu Okręgowego w Gliwicach.

Nadto Sąd Okręgowy ustalił, iż w okresie od 13 marca 1990r. do 30 czerwca 1994r. ubezpieczony był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w K..
Do 31 marca 1993r. zajmował tam stanowisko operatora żurawia kolejowego. Był to żuraw samojezdny na podwoziu kolejowym, który poruszał się po torach. Przy jego użyciu ubezpieczony wymieniał tory, rozjazdy, montował nowe tory, podnosił nim całe przęsła torów, ładował demontowane przęsła i rozjazdy na wagony oraz rozładowywał nowe przęsła
i rozjazdy, kiedy przyjeżdżały do montażu. Pracę tę wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy do 31 marca 1993r. Uprawnienia maszynisty żurawia spalinowo-elektrycznego ubezpieczony posiada od listopada 1987r. Jego brygadzistą i przełożonym był świadek H. P.. Z dniem 1 kwietnia 1993r. został przeniesiony do dozoru mienia, jako dozorca mienia.

Sąd Okręgowy uznał odwołanie ubezpieczonego za uzasadnione. Powołał się przy tym na przepis art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2016r. poz. 887), zwanej dalej ustawą emerytalną w związku z art. 32 ust. 1 i 4 tej ustawy i przy zastosowaniu § 2 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze
(Dz. U. z 1983r. nr 8, poz. 43 z późn. zm.).

Sąd I instancji wskazał, iż na dzień 1 stycznia 1999r. ubezpieczony legitymuje się okresem składkowym i nieskładkowym w wymiarze 25 lat, 11 miesięcy i 5 dni. Wiek 60 lat osiągnął z dniem (...). Nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

Sporne pozostawało posiadanie przez ubezpieczonego na dzień 1 stycznia 1999r. wymaganego 15-letniego okresu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych, bowiem organ rentowy uwzględnił mu jedynie 7 lat, 10 miesięcy i 4 dni takiej pracy. Wyłączył
przy tym z okresów pracy w szczególnych warunkach okresy pobierania przez niego zasiłku chorobowego w wymiarze 7 miesięcy i 27 dni.

W ocenie Sądu Okręgowego, przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało,
że ubezpieczony legitymuje się wymaganym 15-letnim okresem pracy wykonywanej
w warunkach szczególnych, bowiem do takiej pracy należało zaliczyć mu sporne okresy zatrudnienia w Fabryce (...) S.A. w T.
od 13 września 1979r. do 26 czerwca 1983r. i w Przedsiębiorstwie (...)
w K. od 13 marca 1990r. do 31 marca 1993r.

W okresie zatrudnienia od 13 września 1979r. do 26 czerwca 1983r., pomimo wpisanego w angażu stanowiska ślusarza, ubezpieczony od początku pracował na wydziale przygotowania produkcji(...), jako wycinacz acetylenowo-tlenowy i wypalarką gazową
za pomocą acetylenu i tlenu wycinał z blachy detale potrzebne do produkcji. Była to praca
w szkodliwych warunkach, w dużym zapyleniu i odorze. Realizował ją po odbyciu szkolenia wewnątrzzakładowego, które pozwoliło mu wykonywać obowiązki wycinacza. Ich charakter był taki sam, jak w okresie zaliczonym mu przez organ rentowy do pracy w warunkach szczególnych od 1 kwietnia 1988r. i do 14 lipca 1988r. Były to prace przy spawaniu
i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowo wodorowym, wymienione pod poz. 12 działu XIV, wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8 poz. 43 ze zm.), zawierającego wykaz prac w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego.

Natomiast w spornym okresie od 13 marca 1990r. do 30 czerwca 1994r., będąc zatrudnionym w Przedsiębiorstwie (...) w K., ubezpieczony wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracę operatora samojezdnego żurawia kolejowego na podwoziu kolejowym, który poruszał się na torach. Ubezpieczony wymieniał tory, rozjazdy, montował nowe, podnosił żurawiem całe przęsła torów, ładował demontowane przęsła i rozjazdy na wagony oraz rozładowywał nowe przęsła i rozjazdy, gdy przyjeżdżały do montażu. Okres ten stanowi okres pracy na kolei w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin, więc stosownie do § 2 ust. 3 rozporządzenia Sąd I instancji zaliczył go do pracy w warunkach szczególnych.
Z mocy art. 42 ust. 2 w związku z art. 42 ust. 1 ustawy emerytalnej, Sąd I instancji
uznał zatrudnienie ubezpieczonego jako pracownika kolejowego w kolejowej jednostce organizacyjnej za zatrudnienie na kolei w rozumieniu ustawy. Przedsiębiorstwo (...) w K. było bowiem jednostką organizacyjną przedsiębiorstwa (...). Umowy o pracę zawarte przez ubezpieczonego w dniach
13 i 28 marca 1990r. zostały nawiązane z (...) Zakładami Budownictwa (...)
w K..

Ponadto Sąd I instancji zauważył, iż nawet, gdyby powyższy sporny okres
nie stanowił zatrudnienia na kolei, to pracę wykonywaną wówczas przez ubezpieczonego należałoby zaliczyć do prac w warunkach szczególnych wymienionych w wykazie A, dział V, poz. 3, tj. prac maszynisty ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych. Żuraw samojezdny na podwoziu kolejowym wykorzystywany do prac związanych z budową lub rozbudową
i remontami dróg kolejowych, jest zarówno ciężką maszyną budowlaną, jak i drogową. Praca ta stanowiła pracę w budownictwie, skoro dotyczyła budowy dróg kolejowych.

W ocenie Sądu Okręgowego, bez znaczenia pozostaje, że w świadectwie pracy
w szczególnych warunkach pracodawca nie ujął spornego okresu zatrudnienia z Fabryki (...) S.A. w T., zaś za okres zatrudnienia
w Przedsiębiorstwie (...) w K. nie wydano mu świadectwa pracy w warunkach szczególnych. Fakt wykonywania takiej pracy został wykazany w postępowaniu sądowym za pomocą innych środków dowodów. W postępowaniu odwoławczym
przed Sądem nie obowiązują bowiem ograniczenia dowodowe, jakie występują
w postępowaniu o świadczenia emerytalno-rentowe, prowadzonym przed organem rentowym, a Sąd może ustalić okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość
za pomocą wszelkich środków dowodowych, przewidzianych w Kodeksie postępowania cywilnego (tak uchwały Sądu Najwyższego z 10 marca 1984r., III UZP 6/84 i z 21 września 1984r., III UZP 48/84 oraz wyrok tego Sądu z 7 grudnia 2006r., I UK 179/06,
Lex nr 342283).

Sąd I instancji nie podzielił przy tym stanowiska organu rentowego, iż z okresów pracy w warunkach szczególnych należało wyłączyć okresy pobierania zasiłków chorobowych. Wskazał, iż przepis art. 32 ustawy emerytalno-rentowej został zmieniony ustawą z dnia 20 kwietnia 2004r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach, która weszła
w życie z dniem 1 lipca 2004r. Dopiero z tą datą dodano ust. 1a, który w pkt 1 stanowi,
iż przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego
w razie choroby i macierzyństwa. Wprowadzając zmiany pojęcia „zatrudnienia
w szczególnych warunkach i w szczególnym charakterze”, ustawodawca nie uchwalił przepisów przejściowych. Stąd, wykazanie w dniu 1 stycznia 1999r. określonego w art. 184 ustawy okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach, wyłącza ponowne ustalenie tego okresu po osiągnięciu wieku emerytalnego, według zasad wynikających z art. 32 ust. 1a pkt 1, obowiązujących po dniu 1 lipca 2004r. Takie stanowisko zajął również Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z 14 maja 2015r., (III AUa 1124/14, Lex nr 1740615).

Mając powyższe na uwadze - po uwzględnieniu do pracy wykonywanej
w szczególnych warunkach okresu uznanego przez organ rentowy, okresów spornych
oraz okresów pobierania zasiłków chorobowych - Sąd I instancji uznał, że ubezpieczony legitymuje się na dzień 1 stycznia 1999r. wymaganym 15-letnim okresem pracy w warunkach szczególnych. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było sporne.

Z tych względów, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd ten zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury, poczynając od 1 sierpnia 2015r.,
tj. od miesiąca złożenia wniosku.

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono po myśli art. 98 k.p.c. w związku
z § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013r.,
poz. 490).

Apelację od tego wyroku wniósł organ rentowy.

Apelujący domagał się jego zmiany w całości i oddalenia odwołania oraz zasądzenia od ubezpieczonego na jego rzecz kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje według norm przepisanych. Apelujący zarzucił zaskarżonemu wyrokowi naruszenie:

- prawa procesowego - art. 233 § 1 k.p.c., poprzez przekroczenie przez Sąd I instancji granic swobodnej oceny dowodów i błędne przyjęcie, że ubezpieczony posiada 15- letni okres pracy w warunkach szczególnych i spełnia przesłanki do uzyskania świadczenia emerytalnego,

- przepisów prawa materialnego - art. 184 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku z § 2-4 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze,
poprzez błędne przyznanie ubezpieczonemu prawa do emerytury, poczynając
od 1 sierpnia 2015r.

Zdaniem apelującego, brak jest podstaw do zaliczenia do stażu pracy w warunkach szczególnych okresów pobierania zasiłków chorobowych, gdyż w tych okresach ubezpieczony w ogóle nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych, więc nie był bezpośrednio narażony na szkodliwe dla zdrowia czynniki.

W ocenie apelującego, brak również podstaw do zaliczenia do stażu pracy ubezpieczonego w szczególnych warunkach okresu od 13 września 1979r. do 26 czerwca 1983r., gdyż pracodawca nadal istnieje i nie potwierdza wykonywania przez niego w tym czasie prac w tych warunkach. W świadectwie wykonywania pracy w warunkach szczególnych z 14 maja 2015r. pracodawca wskazał, iż ubezpieczony wykonywał pracę
w warunkach szczególnych jedynie od 27 czerwca 1983r. do 4 sierpnia 1983r.
oraz od 1 kwietnia 1988r. do 14 lipca 1988r., które to okresy organ rentowy uznał
za bezsporne. Ubezpieczony nie wystąpił tymczasem do pracodawcy z wnioskiem
o sprostowanie tego świadectwa.

Apelujący podkreślił, iż w Fabryce (...) S.A. w T. ubezpieczony podjął pracę 13 września 1979r., jako ślusarz i nie posiadał wówczas uprawnień spawalniczych, które nabył dopiero 30 czerwca 1980r. Mimo tego, Sąd I instancji uznał,
że od początku zatrudnienia do 26 czerwca 1983r. pracował on, jako wycinacz acetylenowo-tlenowy, wykonując tym samym stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracę w warunkach szczególnych. Skoro przy tym pracodawca ubezpieczonego, na podstawie akt osobowych,
nie potwierdził wykonywania przez niego pracy w szczególnych warunkach w tym czasie, przeto brak jest podstaw do uznania, że tego typu pracę wówczas realizował.

Według apelującego, zaliczenie w tej sytuacji do okresów zatrudnienia
w szczególnych warunkach spornego okresu pracy na kolei od 13 marca 1990r. do 31 marca 1993r. pozostaje bez wpływu na treść zaskarżonej decyzji, bowiem apelujący nadal
nie legitymuje się wymaganym co najmniej 15-letnim okresem zatrudnienia w warunkach szczególnych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd odwoławczy uznaje za własne precyzyjne ustalenia poczynione przez Sąd
I instancji w zakresie charakteru pracy ubezpieczonego w spornych okresach i w pełni podziela dokonaną na ich podstawie ocenę prawną zasadności odwołania. Oznacza to,
iż zbędne jest ponowne szczegółowe przywoływanie w uzasadnieniu wyroku Sądu odwoławczego (tak wyrok Sądu Najwyższego z 5 listopada 1998r., I PKN 339/98, OSNAPiUS z 1999r., z. 24, poz. 776).

Sformułowany przez apelującego zarzut naruszenia przez Sąd I instancji przepisu
art. 233 § 1 k.p.c., nie był uzasadniony. Zgodnie z jego brzmieniem, Sąd ocenia wiarogodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. W świetle ugruntowanych poglądów orzecznictwa, ocena dowodów należy do istoty sędziowskiego wymiaru sprawiedliwości realizowanego przez sąd pierwszej instancji. Ingerencja sądu drugiej instancji możliwa jest tylko wówczas, gdy skarżący
wykaże, iż sąd pierwszej instancji rażąco uchybił zasadom logicznego rozumowania
lub doświadczenia życiowego oraz brak jest wszechstronnej oceny wszystkich istotnych dowodów (tak wyroki Sądu Najwyższego z 29 lipca 1998r., II UKN 151/98, OSNAPiUS
nr 1999, nr 15, poz. 492 i z 5 stycznia 1999r., II UKN 76/99; OSNAPiUS z 2000r., nr 19,
poz. 732). Skoro apelacja organu rentowego takich zarzutów nie przedstawia, przeto
nie sposób przyjąć, iż apelujący skutecznie podważył ustalenia faktycznie dokonane
przez Sąd I instancji.

Zgodnie z treścią prawidłowo powołanego przez Sąd I instancji art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2016r. poz. 887), zwanej dalej ustawą emerytalną, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r., przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1.  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym, niż 65 lat dla mężczyzn oraz

2.  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia
do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym za pośrednictwem Zakładu na dochody budżetu państwa.

Zgodnie z art. 32 ust. 1 tej ustawy, ubezpieczonym urodzonym przed 1 stycznia 1949r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionym w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym,
niż określony w art. 27 ust.1. W myśl art. 32 ust. 2 ustawy, za pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Z mocy
art. 32 ust. 4 ustawy, wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo
do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, tj. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983r. nr 8, poz. 43
z późn. zm.). Stosownie do § 3 tego rozporządzenia, do uzyskania prawa do emerytury wymagany jest dla mężczyzn okres zatrudnienia w wymiarze 25 lat. Przepis § 4 ust. 2 rozporządzenia przewiduje, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli osiągnie wiek emerytalny, wynoszący dla mężczyzn 60 lat i ma wymagany okres zatrudnienia,
w tym co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Z mocy § 2 ust. 1 rozporządzenia, praca w warunkach szczególnych winna być wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku.

Jak słusznie zauważył organ orzekający, na dzień 1 stycznia 1999r. ubezpieczony wykazał 25 lat, 11 miesięcy i 5 dni okresów składkowych i nieskładkowych, w dniu (...). osiągnął 60 lat życia i nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego. Sporne pomiędzy stronami pozostawało jedynie udowodnienie przez niego 15-letniego okresu
pracy w warunkach szczególnych na dzień 1 stycznia 1999r. Organ rentowy uznał ubezpieczonemu tylko 7 lat, 10 miesięcy i 4 dni pracy w szczególnych warunkach.

Sąd odwoławczy w pełni podziela stanowisko Sądu I instancji, zgodnie z którym
brak podstaw do wyłączenia z okresu pracy ubezpieczonego realizowanej bezsprzecznie
w warunkach szczególnych okresów pobierania przez niego zasiłków chorobowych.
Nie znajdują one żadnego uzasadnienia prawnego. Godzi się bowiem podkreślić, iż ustawą
z dnia 20 kwietnia 2004r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach, z dniem 1 lipca 2004r. wprowadzono zmiany do art. 32 ustawy emerytalnej dodając ust. 1a. Zgodnie z jego brzmieniem, przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby
lub macierzyństwa (pkt 1). Wprowadzając zmiany pojęcia „zatrudnienia w szczególnych warunkach”, ustawodawca nie uchwalił przepisów międzyczasowych, w związku z czym, zakres stosowania art. 32 ust. 1a ustawy emerytalnej był przedmiotem skargi konstytucyjnej opartej na zarzucie jego niezgodności z art. 2 i 32 ust. 1 Konstytucji. Wyrokiem z dnia
10 lipca 2008r. (K. 33/06, OTK-A 2008 nr 6, poz. 106) Trybunał Konstytucyjny uznał
za właściwą dla oceny konstytucyjności omawianego przepisu chwilę powstania prawa podmiotowego, w tym wypadku prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy
w szczególnych warunkach, oddalając zarzut, że zmiana warunków emerytalnych prowadzi do naruszenia praw nabytych. Wskazał, że oceniana zmiana może mieć zastosowanie wyłącznie na przyszłość.

Tym samym, rozstrzygnięcie to należy stosować do stosunków powstałych po dniu
1 lipca 2004r. oraz stosunków zamkniętych, zakończonych nabyciem prawa przed tym dniem. Natomiast w stosunku do pracowników, którzy nabyli prawo do emerytury z tytułu zatrudnienia w warunkach szczególnych w okresie przed 1 lipca 2004r., należy uwzględnić aspekt ochrony istniejących w dniu 1 lipca 2004r. praw tymczasowych, zagwarantowanych
w powołanym przepisie i prowadzących do nabycia przez nich prawa do emerytury.
Sąd Najwyższy uznał art. 184 ustawy emerytalnej za samoistną podstawę prawa do emerytury w oderwaniu od chwili osiągnięcia wieku emerytalnego (tak uchwała z dnia 8 lutego 2007r., II UZP 14/06, OSNP 2007 nr 13-14, poz. 199, wyrok dnia 18 lipca 2007r., I UK 62/07,
OSNP 2008 nr 17-18, poz. 269). Sąd ten zwrócił uwagę na zastosowanie art. 184 do tych ubezpieczonych, którzy w dniu 1 stycznia 1999r. osiągnęli pełny staż ubezpieczeniowy,
w tym wymagany okres pracy w szczególnych warunkach, lecz nie osiągnęli wieku emerytalnego. W wyroku z dnia 8 lutego 2007r. jasno wskazał, że ubezpieczeni, do których ma zastosowanie art. 184 ustawy, mogą realizować prawo do emerytury na „starych” zasadach po osiągnięciu wieku emerytalnego, nawet, jeżeli ten wiek osiągną po dniu
31 grudnia 2007r.

W konsekwencji, w judykaturze utrwalił się pogląd, że w art. 32 ust. 1a ustawodawca wprowadził istotną zmianę w dotychczasowym stanie prawnym, w którym nie było możliwe w drodze wykładni ustalenie zasady pomijania w okresie ubezpieczenia okresów niezdolności do pracy z powodu choroby oraz że art. 32 ust. 1 ustawy nie ma zastosowania do oceny nabycia prawa do emerytury przed dniem 1 lipca 2004r. (tak wyroki Sądu Najwyższego
z dnia 5 maja 2005r., II UK 219/04, OSNP 2005 nr 22, poz. 361 oraz II UK 215/04,
OSNP 2005 nr 22, poz. 360 oraz z dnia 7 lutego 2006r., I UK 154/05, niepublikowany).

W art. 184 ustawy emerytalnej ustawodawca utrwalił sytuację osób, które w dniu wejścia w życie ustawy wypełniły warunki stażu szczególnego i ogólnego i zadeklarował
ich przyszłe prawo do emerytury w wieku wcześniejszym. Przez wydanie tego przepisu nastąpił stan związania, tj. zobowiązania się przez Państwo do powstrzymania się
od jakiejkolwiek ingerencji w istniejące prawo tymczasowe. Wobec tego, przewidziana
w ustawie ekspektatywa prawa do emerytury nie mogła wygasnąć na skutek nowej regulacji ustalania stażu zatrudnienia w warunkach szczególnych. Gwarancji przyszłego prawa
do emerytury złożonej wobec osób, o których mowa w art. 184 ustawy, ustawodawca
nie mógł już naruszyć przez ustalenie innego sposobu wyliczenia ich stażu ubezpieczenia. Wykazanie w dniu 1 stycznia 1999r. określonego w art. 184 ustawy okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach wyłącza ponowne ustalenie tego okresu po osiągnięciu wieku emerytalnego, według zasad wynikających z art. 32 ust. 1a pkt 1, obowiązujących
po dniu 1 lipca 2004r. (tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu do wyroku z dnia 13 lipca 2011r., I UK 12/11, Lex nr 989126). Stąd - wbrew zarzutom apelującego - organ orzekający prawidłowo uznał, iż z okresu faktycznej pracy ubezpieczonego w warunkach szczególnych, uznanej przez organ rentowy, nie należy wyłączać okresu pobierania przez niego wynagrodzenia chorobowego i zasiłku chorobowego w wymiarze 7 miesięcy i 29 dni.

W świetle szczegółowych ustaleń faktycznych dokonanych przez Sąd I instancji,
nie budzi żadnych wątpliwości fakt, że ubezpieczony od początku zatrudnienia w Fabryce (...) S.A. w T., tj. od 13 września 1979r.
do 26 czerwca 1983r. wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace wycinacza acetylenowo-tlenowego, kwalifikujące się do prac przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowodorowym, wymienionych pod poz. 12, zawierającego prace różne działu XIV, wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach
lub w szczególnym charakterze.

Na podstawie jednoznacznych i kategorycznych zeznań świadków - współpracowników ubezpieczonego ze spornego okresu: J. B., B. B. i J. C., Sąd Okręgowy ustalił, iż poza pracami wycinacza acetylenowo-tlenowego na wypalarce, ubezpieczony nie wykonywał żadnych innych prac. Przed Sądem Apelacyjnym sprecyzował, iż wycinanie odbywało się przy maszynie z palnikami acetylenowo-tlenowymi. Do realizacji tych obowiązków wystarczył przy tym kurs wewnątrzzakładowy, odbyty na początku zatrudnienia. Dodatkowo, z dniem 30 czerwca 1980r., ubezpieczony ukończył kurs spawacza. Nie sposób więc przyjąć, iż pomimo tego,
do końca tego etapu zatrudnienia, tj. do 26 czerwca 1983r., wykonywał pracę ślusarza,
na co wskazywała nazwa zajmowanego przez niego przez cały ten czas stanowiska. Należy przy tym mieć na względzie fakt, iż zgodnie z obowiązującą w (...) praktyką, wszyscy powyżsi świadkowie, podobnie, jak ubezpieczony, formalnie zatrudnieni byli na stanowisku ślusarza, choć wykonywali wyłącznie prace wypalacza. Świadkowie J. B. i J. C. nabyli zresztą z tego tytułu prawo do emerytury w obniżonym wieku. Ostatni z nich uzyskał ją na mocy prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 7 marca 2014r., wydanego w sprawie o sygn. akt VIII U 2407/13. Skoro zatem, z racji wykonywania tych samych obowiązków, świadkowie nabyli prawo do tego świadczenia, to odmowa przyznania go ubezpieczonemu miałaby charakter dyskryminujący. Ponadto, te same prace ubezpieczony realizował też od 1 kwietnia 1988r. do 14 lipca 1988r., w uznanym przez organ rentowy okresie pracy w warunkach szczególnych, choć w wydanym mu dnia 9 listopada 1989r. zaświadczeniu, znajdującym się w jego aktach emerytalnych także błędnie wskazano,
że zajmował wówczas stanowisko ślusarza. W świetle tych dowodów, Sąd mertiti w pełni zasadnie przyjął, iż w spornym okresie pracy w Fabryce (...) od 13 września 1979r.
do 26 czerwca 1983r. ubezpieczony świadczył stale i w pełnym wymiarze prace
przy wycinaniu gazowym, wymienione w wykazie A, dziale XIV załącznika do powołanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. Sąd ten słusznie przy tym podkreślił, iż dowodem potwierdzającym zatrudnienie ubezpieczonego w warunkach szczególnych może być nie tylko świadectwo wykonywania pracy w tych warunkach. W postępowaniu sądowym okoliczność tę można wykazać przy pomocy wszelkich dowodów, w tym także osobowych, mających wpływ na prawo ubezpieczonego do świadczenia. Jak wynika bowiem
z uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 kwietnia 2004r. (II UK 337/03,
OSNP z 2004r., z. 22, poz. 392), decydujące w tym przypadku jest wykonywanie
przez pracownika określonej pracy, nawet bez względu na nazwę zajmowanego stanowiska. W przypadku ubezpieczonego, zeznania świadków nie budzą wątpliwości co do charakteru jego pracy w spornym okresie wyłącznie, jako wycinacza gazowego.

Wbrew błędnym założeniom apelującego, niepotwierdzenie w świadectwie pracy ubezpieczonego powyższego spornego okresu wykonywania przez niego pracy w warunkach szczególnych, nie oznacza, że nie były one w tych warunkach realizowane. Jak wynika bowiem z wyroku Sądu Najwyższego z dnia 20 lutego 1990r. (I PR 422/90, PS z 1993r.,
z. 4, s. 93), świadectwo pracy nie stanowi dokumentu urzędowego, a jedynie dokument prywatny. Stąd, w myśl art. 245 k.p.c., stanowi ono jedynie dowód tego, że osoba, która
go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Oznacza to, że sama treść świadectwa pracy nie stanowi dowodu tego, co zostało w nim odnotowane. Taki walor mają wyłącznie dokumenty urzędowe, do których w myśl stosowanego a contrario art. 244
§ 1 k.p.c., nie zalicza się świadectwa pracy, skoro nie zostało sporządzone przez organy władzy publicznej, ani inne organy państwowe, a jedynie przez prywatnego pracodawcę.
Niepotwierdzenie w świadectwie pracy ubezpieczonego wykonywania przez niego
w spornym okresie pracy w warunkach szczególnych, nie ma więc żadnego znaczenia prawnego. Uwadze apelującego uszła także okoliczność, iż brak podstawy prawnej pozwalającej na oczekiwane przez niego domaganie się sprostowania takiego świadectwa. Zaniechanie ubezpieczonego w tym zakresie nie może więc przemawiać przeciwko uznaniu, że świadczył pracę w warunkach szczególnych.

W pełni zasadnie Sąd Okręgowy zaliczył też ubezpieczonemu do pracy w warunkach szczególnych okres jego zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...)
w K. od 13 marca 1990r. do 31 marca 1993r., choć wniosek ten wysunął
z niewłaściwej regulacji. Co do zasady, okres ten nie jest już kwestionowany w apelacji.
Jako podstawę prawną należało tu powołać przepis § 4 ust. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, zgodnie z którym, do okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach zalicza się także okresy zatrudnienia na kolei,
w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin, więc do tych przepisów winien był odwołać się Sąd I instancji, zamiast do unormowań ustawy emerytalnej, choć mają one takie samo brzmienie. Z mocy art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 28 kwietnia 1983r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin (Dz. U. nr 23, poz. 99 z późn. zm.), za okresy zatrudnienia na kolei uważa się okresy pozostawania
w stosunku pracy w kolejowych jednostkach organizacyjnych, w czasie których pracownik pobierał wynagrodzenie lub zasiłki z ubezpieczenia społecznego. Skoro zatem w powyższym spornym okresie ubezpieczony świadczył pracę w kolejowej jednostce organizacyjnej,
będąc tym samym zatrudnionym na kolei, przeto miała ona charakter pracy w warunkach szczególnych wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku operatora żurawia kolejowego.

Mając powyższe na względzie, Sąd Okręgowy prawidłowo przyjął, iż poza okresem uznanym przez organ rentowy za pracę w warunkach szczególnych - 7 lat, 10 miesięcy
i 4 dni, należy do niej zaliczyć jeszcze okres 7 miesięcy i 29 dni korzystania
przez ubezpieczonego z wynagrodzenia chorobowego i zasiłku chorobowego po 14 listopada 1991r. i sporny okres pracy w Firmie (...) w T. przez 3 lata,
9 miesięcy i 13 dni oraz w Przedsiębiorstwie (...) w K.
przez 3 lata i 18 dni. Tym samym, na dzień wejścia w życie ustawy emerytalnej 1 stycznia 1999r. osiągnął on ponad 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Zatem, Sąd I instancji słusznie zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał mu prawo do wcześniejszej emerytury
z tego tytułu.

Mając powyższe na względzie, na mocy art. 385 k.p.c., należało oddalić apelację organu rentowego, jako bezzasadną.

/-/SSA M.Procek /-/SSA J.Pietrzak /-/SSO del. A.Petri
Sędzia Przewodniczący Sędzia

JR