Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 listopada 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie, II Wydział Karny w składzie:

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej del. do Prokuratury Regionalnej Norberta Zawadzkiego

po rozpoznaniu w dniu 24 listopada 2016 r. sprawy

W. B.

o wydanie wyroku łącznego

z powodu apelacji wniesionej przez obrońcę

od wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp.

z dnia 15 czerwca 2016 r., sygn. akt II K 43/16

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, iż w jego części wstępnej pkt 4 uzupełnia o stwierdzenie: „oraz karę łączną 1 (jednego) roku i 8 (ośmiu) miesięcy pozbawienia wolności”,

II.  w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy,

III.  zwalnia skazanego od ponoszenia wydatków za postępowanie odwoławcze.

Stanisław Kucharczyk Maciej Żelazowski Bogumiła Metecka-Draus

Sygn. akt II AKa 158/16

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Gorzowie Wlkp. wyrokiem łącznym z dnia 15 czerwca 2016 r. objął następujące prawomocne skazania W. B.:

1) wyrokiem Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. z dnia 06.04.2011 r. w sprawie II K 76/10 za czyn z art 291§1kk w zw. z art. 294§1kk w zw. z art. 12 kk popełniony w okresie od 18.07.2007 r. do dnia 22.08.2007 r. na karę 1 roku pozbawienia wolności oraz karę grzywny w wysokości 200 stawek dziennych po 40 złotych każda. Postanowieniem z dnia 26.04.2013 r. karę grzywny zamieniono na karę pozbawienia wolności, w dniu 02.08.2013 r. wykonano karę grzywny;

2) wyrokiem Sądu Rejonowego w Gorzowie Wlkp. z dnia 29.06.2012 r. w sprawie VII K 41/12 za czyn z art 273 kk w zw. z art. 12 kk popełniony w okresie od 21.06.2002 r. do dnia 22.12.2004 r. na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności oraz czyn z art. 56§1 kks popełniony w okresie od 21.06.2002 r. do dnia 22.12.2004 r. na karę 1 roku pozbawienia wolności oraz grzywnę w wysokości 250 (dwustu pięćdziesięciu) stawek dziennych po 50 zł każda, co do którego wydano karę łączną w wysokości 1 roku i 2 miesięcy pozbawienia wolności, z warunkowym zawieszeniem wykonania kary na okres lat 3. Wykonanie kary pozbawienia wolności zarządzono postanowieniem z dnia 08.12.2015 r.;

3) wyrokiem Sądu Rejonowego w Gorzowie Wlkp. z dnia 30.01.2013 r. w sprawie VII K 687/12 za czyn z art. 300§1 kk w zw. z art. 91§1 kk popełniony w dniach 13.09.2007 r. i 14.09.2007 r. na karę 1 roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania kary na okres lat 5, oddanie w okresie próby pod dozór kuratora sądowego oraz grzywnę na podstawie art. 71§1 kk w wysokości 100 stawek dziennych po 20 zł każda;

4) wyrokiem Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. z dnia 28.12.2012 r. w sprawie II K 88/11 za czyn z art. 282 kk w zw. z art. 12 kk popełniony pomiędzy końcem 2005 r. a początkiem 2006 r. na karę 1 roku i 5 miesięcy pozbawienia wolności oraz czyn z art. 245 kk popełniony w dniu 24.10.2010 r. na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności;

5) wyrokiem Sądu Rejonowego w Gorzowie Wlkp. z dnia 13.03.2013 r. w sprawie II K 137/11 za czyn z art 56§2 kks popełniony w roku 2006 r. na karę grzywny w wysokości 100 stawek dziennych po 30 zł każda, za czyn z art. art. 54§1 kks popełniony w lutym, marcu i maju 2005 r. na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności, za czyn z art. 56§2 kk popełniony w lutym, marcu, maju, czerwcu, lipcu i listopadzie 2005 r. na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności, co do którego wydano karę łączną 10 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania kary na okres lat 4 oraz obowiązek uiszczenia należności publicznoprawnej:

I. na podstawie art. 575§1 kpk w brzmieniu obowiązującym do 30 czerwca 2015r. stwierdził, że wyrok łączny Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 11 lipca 2013 r. wydany w sprawie o sygn. akt II K 91/13 utracił moc oraz rozwiązał kary łączne pozbawienia wolności orzeczone wyrokiem Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim w sprawie o sygn. akt II K 88/11 oraz wyrokiem Sądu Rejonowego w Gorzowie Wlkp. w sprawie o sygn. akt VII K 41/12;

II. na podstawie art. 85 kk, 39§1 i 2 kks, w brzmieniu obowiązującym do 30 czerwca 2015 r., orzeczone wobec skazanego W. B. kary pozbawienia wolności i grzywny w sprawach II K 76/10 SO w Gorzowie Wlkp., VII K 41/12 SR w Gorzowie Wlkp., II K 88/11 SO w Gorzowie Wlkp., połączył i orzekł karę łączną 2 (dwóch) lat i 8 (ośmiu) miesięcy pozbawienia wolności oraz karę łączną grzywny w wysokości 300 (trzystu) stawek dziennych po 50 (pięćdziesiąt) złotych każda;

III. w pozostałym zakresie pozostawił sprawy podlegające połączeniu do odrębnego wykonania;

IV. na podstawie art. 572 kpk postępowanie co do wydania wyroku łącznego ze sprawy VII K 687/12 Sądu Rejonowego w Gorzowie Wlkp. i II K 137/11 Sądu Rejonowego w Gorzowie Wlkp. umorzył;

V. zaliczył skazanemu na poczet kary łącznej pozbawienia wolności w pkt. II części dyspozytywnej wyroku okres kary dotychczas odbytej w sprawie II K 76/10 od 26 do 28 listopada 2007 r. i od 13 października 2011 r. do 11 października 2012r.;

VI. na podstawie art. 624§1 kpk zwolnił skazanego z obowiązku zwrotu na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych.

Z wyrokiem nie zgodził się obrońca zarzucając mu:

- obrazę przepisów prawa materialnego, tj. 85 k.k., 86 § 1 k.k. w zw. z art. 39 § l i 2 kks, w zw. z art. 53§l i §2 k.k. w brzmieniu obowiązującym przed 30.06.2015 r. poprzez ich błędną wykładnię i niezastosowanie w możliwej do orzeczenia karze łącznej 1 roku i 5 miesięcy pozbawienia wolności oraz karę grzywny w wysokości 250 stawek dziennych po 50 zł każda w zastosowanym przez Sąd I instancji węźle do kar:

-) 1 rok i 5 miesięcy pozbawienia wolności za czyn z art. 282 k.k. w zw. art. 12 k.k. oraz 6 miesięcy pozbawienia wolności za czyn z art. 245 k.k. orzeczonych wyrokiem Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. z dnia 28.12.2012 r. w sprawie o sygn. akt lIK 88/11,

-) 8 miesięcy pozbawienia wolności za czyn z art. 273 k.k. w zw. z art. 12 k.k. oraz karę 1 roku pozbawienia wolności i karę grzywny w wysokości 250 stawek dziennych po 50 zł każda, orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego w Gorzowie Wlkp. z dnia 29.06.2012 r. w sprawie o sygn. akt VII K 41/12,

-) 1 roku pozbawienia wolności oraz kary grzywny w wysokości 200 stawek dziennych po 40 zł każda, która została wykonana, orzeczonych wyrokiem Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. z dnia 06.04.2011 r. w sprawie o sygn. akt VII K 76/10, gdy było to wystarczające dla osiągnięcia wobec sprawcy celów kary, a w szczególności zapobieżenia powrotowi do przestępstwa, a także wobec postawy skazanego W. B., jego właściwości i warunków osobistych, dotychczasowego sposobu życia oraz zachowania się po popełnieniu przestępstwa, w szczególności dobrej opinii z zakładu karnego.

Wskazując na powyższe zarzuty wniósł o:

- zmianę zaskarżonego wyroku poprzez orzeczenie wobec skazanego W. B. kary łącznej na podstawie realnego zbiegu przestępstw obejmującego czyny za które został on skazany wyrokami Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. z dnia 28.12.2012 r. w sprawie o sygn. akt II K 88/11, Sądu Rejonowego w Gorzowie Wlkp. z dnia 29.06.2012 r. w sprawie o sygn. akt VII K 41112 oraz Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. z dnia 06.04.2011 r w sprawie o sygn. akt VII K 76/10 w wymiarze 1 roku i 5 miesięcy pozbawienia wolności oraz karę grzywny w wysokości 250 stawek dziennych po 50 zł;

- uzupełnienie zaskarżonego wyroku poprzez zaliczenie skazanemu na poczet kary łącznej grzywny orzeczonej w pkt II części dyspozytywnej wyroku wykonanej kary grzywny w sprawie II K 76/10.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Zarzuty i wnioski apelacji należało uznać za bezzasadne.

Jednakże zaskarżony wyrok należało zmienić, bowiem Sąd pierwszej instancji, w części wstępnej wyroku w punkcie 4 opisującym w treści wyroku w sprawie II K 88/11, nie przytoczył rozstrzygnięcia o karze łącznej, a ten zapis, stosownie i odpowiednio do treści art. 413§1 pkt 4 kpk w zw. z art. 574 kpk, powinien się tam znaleźć (zob. pod. SA w Lublinie w wyroku z dnia 28 października 2003 r. II AKa 268/03 Prok.i Pr.-wkł. 2004/9/28, KZS 2004/9/93 i Dariusz Świecki, w: Komentarz do art. 574 Kodeksu postępowania karnego Stan prawny: 2015.10.01 Lex el.). Dlatego należało w tym zakresie wyrok zmienić na podstawie art. 437§1 kpk.

Odnosząc się do podniesionego przez obrońcę zarzutu naruszenia prawa materialnego, polegającego na niezastosowaniu zasady pełnej absorpcji zauważyć należy, iż jest on całkowicie chybiony. Powołane przez autora apelacji normy prawa - karnego materialnego, a mianowicie art. 85 kk, 86§1 kk, 39§1 i 2 kks w zw. z art. 53§1 i 2 kk określają w sposób ogólny zasady orzekania kary łącznej. Nie zawierają one nakazu kierowania się wyłącznie dyrektywą pełnej absorbcji w kształtowaniu kary łącznej w odniesieniu do każdego skazanego. Skoro zatem z przepisów wymienionych w zarzucie nie wynikał obowiązek kształtowania wymiaru kary łącznej przy zastosowaniu tylko jednej dyrektywy, najbardziej korzystnej dla oskarżonego, to posłużenie się zasadą asperacji (częściowego pochłaniania) nie mogło stanowić jakiegokolwiek naruszenia prawa materialnego. Zarzut naruszenia przepisów prawa materialnego wymienionych w petitum apelacji byłby zasadny, gdyby Sąd a quo nie przeprowadził postępowania w zakresie wszystkich skazań danej osoby, nie uwzględnił ich w wyroku, względnie nieprawidłowo ustaliłby zbiegi przestępstw. Zaś, gdy chodzi o naruszenie art. 86§1 kk czy art. 39§1 i 2 kks, gdy orzekłby karę łączną poza granicami określonymi w tych przepisach, to jest poniżej dolnego progu (najwyższej z kar jednostkowych) lub powyżej jej górnej granicy (sumy kar). Ale przecież Sąd pierwszej instancji orzekł karę mieszcząca się we wskazanych granicach, zatem i w tym zakresie zarzut jest bezzasadny.

Odnośnie naruszenia art. 53§1 i 2 kk, to i to twierdzenie obrońcy należy uznać za bezzasadne. Podkreślić należy, iż przepis art. 53 k.k. nie ma charakteru normy stanowczej (zawierającej nakaz lub zakaz określonego zachowania), zatem jego obraza - w rozumieniu art. 438 pkt 1 k.p.k. - nie wchodzi w grę. Wspomniany przepis określa objęte sferą swobodnego sędziowskiego uznania ogólne dyrektywy wymiaru kary, dlatego podważenie przyjętej na ich podstawie oceny sądu jest możliwe tylko w ramach zarzutu rażącej niewspółmierności kary. Obraza przepisom prawa materialnego zachodzić będzie wówczas, gdy dojdzie do niezastosowania przepisu o charakterze bezwzględnym i obligatoryjnym, a także wtenczas, gdy do określonego stanu faktycznego zastosuje się niewłaściwy przepis lub dokona błędnej wykładni. Zatem zarzut obrazy prawa materialnego - co do zasady - nie może dotyczyć dyrektyw sądowego wymiaru kary wskazanych w art. 53 § 1 k.k. W wypadku więc kwestionowania przez skarżącego wymiaru kary, z uwagi na nieprawidłową ocenę zawartych w art. 53 § 1 k.k. dyrektyw wymiaru kary, zarzut odwoławczy powinien dotyczyć rażącej niewspółmierności kary. Tak więc zarzut naruszenia dyrektyw wymiaru kary, przewidzianych w art. 53 § 1 i § 2 nie jest zarzutem naruszenia prawa materialnego, a ma charakter zarzutu dotyczącego niewspółmierności kary.

Natomiast rażąca niewspółmierność kary, o jakiej mowa w art. 438 pkt 4 k.p.k., zachodzić może tylko wówczas, gdy na podstawie ujawnionych okoliczności, które powinny mieć zasadniczy wpływ na wymiar kary, można było przyjąć, iż zachodziłaby wyraźna różnica pomiędzy karą wymierzoną przez sąd pierwszej instancji, a karą jaką należałoby wymierzyć w instancji odwoławczej w następstwie prawidłowego zastosowania w sprawie dyrektyw wymiaru kary przewidzianych w art. 53 k.k.

Odnośnie obrazy art. 39 k.k.s. to zauważyć należy, iż dotyczy granic wymiaru kary łącznej na gruncie Kodeksu karnego skarbowego. Pełna regulacja dotycząca kary łącznej jest zamieszczona w art. 85, art. 86 § 2 i 3, art. 87, art. 89 § 1 i 3, art. 90 k.k. (art. 20 § 2 k.k.s.) i art. 39 k.k.s. Karę łączną według tego przepisu sąd wymierza w przypadku skazania za dwa lub więcej przestępstw skarbowych i przestępstwo powszechne. Wymiar kary łącznej kształtuje się w granicach od najwyższej z kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa do ich sumy. Kara wymierzona zgodnie ze wskazanymi regułami nie może jednakże przekroczyć w przypadku kary grzywny wysokości 1080 stawek, w przypadku kary ograniczenia wolności 2 lat (orzekana jest w miesiącach i latach), zaś w przypadku kary pozbawienia wolności 15 lat. Przy wymiarze kary łącznej na podstawie tego przepisu zastosowanie mają zasady wypracowane na gruncie powszechnego prawa karnego, tj. reguły kumulacji, absorpcji i asperacji. Praktyka sądowa jednoznacznie wskazuje, że orzeczenie kary łącznej nie musi przynosić skazanemu korzyści, choć rzeczywiście często tak się dzieje. Zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie podkreśla się, że niezależnie od możliwości zastosowania przy wymiarze kary łącznej zasady pełnej absorpcji, asperacji, jak i zasady pełnej kumulacji, oparcie wymiaru kary na zasadzie absorpcji lub kumulacji traktować należy jako rozwiązanie skrajne, stosowane wyjątkowo i wymagające szczególnego uzasadnienia. Natomiast priorytetową zasadą wymiaru kary łącznej powinna być zasada asperacji (por. A. Marek, Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2004, s. 293; wyrok SN z 2 grudnia 1975 r., Rw 628/75, Lex Polonica nr 304994, OSNKW 1976, nr 2, poz. 33). Należy także podkreślić, że przy orzekaniu kary łącznej trzeba zawsze brać pod uwagę związek przedmiotowy i podmiotowy zbiegających się przestępstw i przez pryzmat tego dokonać oceny. Natomiast nie można ponownie uwzględniać przy oznaczaniu kary łącznej tych samych okoliczności (rodzaj zamiaru, motywacja), które miały wpływ na wymiar kary w sprawach o zbiegające się przestępstwa, gdyż te okoliczności zostały już uwzględnione w wymiarze poszczególnych jednostkowych kar. Zatem należy dojść do wniosku, iż zasady orzekania i granice kary łącznej pozbawienia wolności za przestępstwa i przestępstwa skarbowe są takie same, a odmienne uregulowanie granic kary łącznej grzywny w kodeksie karnym i kodeksie karnym skarbowym nie stoi na przeszkodzie orzeczeniu kary łącznej grzywny za przestępstwo i przestępstwo skarbowe, z tym że granice tego rodzaju kary wyznacza przepis art. 39 k.k.s. a nie art. 86 § 1 k.k. (zob. pod SN w uchwale z 25.10.2000 I KZP 29/00 OSNKW 2000/11-12/94). Dodać trzeba, iż w przypadku skazania za zbiegające się przestępstwo skarbowe i przestępstwo określone w innej ustawie karnej sąd wymierza karę łączną na zasadach określonych w kodeksie karnym skarbowym, a więc na zasadach wynikających z treści art. 39 § 1 k.k.s. Wynika to wprost z przepisu art. 39 § 2 k.k.s. Prawidłowo więc Sąd przy orzekaniu kary łącznej powołał przepis art. 39 § 2 k.k.s. w zw. z art. 39 § 1 k.k.s. (jest on odpowiednikiem art. 86 § 1 k.k., który nie ma tu zastosowania), a nadto przepis art. 85 k.k., który formułuje ogólne podstawy orzekania kary łącznej i zgodnie z treścią art. 20 § 2 k.k.s. ma zastosowanie. A, jak wynika z treści art. 85 k.k. jeżeli sprawca popełnił dwa lub więcej przestępstw, zanim zapadł pierwszy wyrok, chociażby nieprawomocny, co do któregokolwiek z tych przestępstw i wymierzono za nie kary tego samego rodzaju albo inne podlegające łączeniu, sąd orzeka karę łączną, biorąc za podstawę kary z osobna wymierzone za zbiegające się przestępstwa. Obowiązkiem zatem sądu jest połączenie wszystkich kar tego samego rodzaju. Bezsporne jest, iż w sytuacji skazanego, nie tylko kary pozbawienia wolności, ale również kary grzywny orzeczone w wyrokach objętych wyrokiem łącznym, powinny być przedmiotem kary łącznej. Nie stoi temu na przeszkodzie, że niektóre z grzywien zostały skazanemu wymierzone w oparciu o przepisy kodeksu karnego skarbowego. W przepisie art. 39 § 2 k.k.s. ustawodawca wprost przewidział możliwość orzeczenia kary łącznej w razie skazania za zbiegające się przestępstwo skarbowe i przestępstwo określone w innej ustawie karnej na zasadach określonych w tym kodeksie. Przepis ten dotyczy wszystkich kar podlegających łączeniu, w tym również kary grzywny. Zauważyć przy tym trzeba, że zgodnie z art. 20 § 2 k.k.s. do przestępstw skarbowych mają zastosowanie m.in. przepisy art. 85 i 86 § 2 k.k., które również Sąd pierwszej instancji prawidłowo zastosował. Nie sposób więc uznać, mając na względzie argumentację przywołaną przez skarżącego, iż Sąd pierwszej instancji dopuścił się naruszenia prawa materialnego, jak również, o czym niżej, wymierzył skazanemu karę zbyt surową.

Całkowicie chybione jest twierdzenie obrońcy o dowolności argumentacji Sądu Okręgowego w kontekście niezastosowania zasady absorpcji. Sąd a quo w uzasadnieniu trafnie przywołał szereg przesłanek, które nie pozwalały na zastosowanie przy wymiarze kary reguły najkorzystniejszej dla skazanego. Podkreślić należy, iż w orzecznictwie od dawna dominuje przekonanie, że zasada absorpcji winna być stosowana wyjątkowo, a popełnienie więcej niż dwóch przestępstw jest istotnym czynnikiem prognostycznym przemawiającym za orzekaniem kary surowszej od wynikającej z zasady absorpcji (np. SA w Łodzi w wyroku z 20.IX.2001 roku - II AKa 154/01, OSNPK 2/02 poz. 26, KZS 5/02 poz. 62, SA w Krakowie w wyroku z 29.06.2010 AKa 100/10 KZS 2010/10/16). Priorytetową zasadą kary łącznej powinna być zasada asperacji, natomiast kara łączna, orzeczona na zasadzie absorpcji lub kumulacji - wyjątkiem. Żaden automatyzm w wymiarze kary nie może zasługiwać na aprobatę, gdyż zasada kumulacji - byłaby wyrazem formy odpłaty, zaś zasada absorpcji - wyrazem formy nagrody. Nawet zwartość czasowa i rodzajowa przypisanych skazanemu czynów nie zobowiązuje sądu orzekającego do stosowania zasady absorpcji, lecz jedynie daje podstawę do rozważań w ramach sędziowskiego uznania, co zresztą szeroko uczynił Sąd pierwszej instancji, czy oskarżony zasługuje na takie nowe ukształtowanie kary, które uwzględnia te okoliczności, a więc czy trafne jest ukształtowanie kary przy zastosowaniu zasady asperacji bądź wyjątkowo absorpcji. Dodać trzeba, iż przepisy określające zasady orzekania kary łącznej nie mają kategorycznej wymowy i nie zawierają nakazu kierowania się w pierwszej kolejności dyrektywą pełnej absorpcji w odniesieniu do każdego skazanego. I w tym miejscu należy zaznaczyć, iż skoro z przepisów nie wynikał obowiązek kształtowania wymiaru kary łącznej przy zastosowaniu tylko jednej dyrektywy, najbardziej korzystnej dla skazanego, to fakt, iż sąd meriti posłużył się metodą asperacji nie może stanowić podstawy do kwestionowania przedmiotowego rozstrzygnięcia. Instytucja wyroku łącznego nie jest przecież pomyślana jako premia dla przestępcy popełniającego większą liczbę przestępstw.

Podkreślić należy, iż Sąd Okręgowy dostrzegł i prawidłowo zastosował kryteria, które powinny kształtować wymiar kary łącznej, a więc związek przedmiotowego i cele prewencyjne, co sprawiło, iż jej wysokość należy zaakceptować. Związek przedmiotowy zbiegających się realnie przestępstw ocenia się według tożsamości lub podobieństwa dóbr naruszonych poszczególnymi z nich oraz zwartości czasowej i miejscowej ich popełnienia. Związek podmiotowy rozumie się także jako podobieństwo rodzaju winy i zamiarów. Myli się skarżący, kiedy twierdzi, iż oskarżony popełnił przestępstwa objęte węzłem kary łącznej na przestrzeni krótkiego czasu, bo przecież pomiędzy początkiem działalności przestępczej – 21.06.2002 r. (sprawa VII K 41.12) i końcem – 24.10.2010 r. (sprawa II K 88/11) upływa ponad 8 lat. Nie jest też tak, iż pomiędzy przestępstwami istnieje ścisły związek przedmiotowy, bo przecież godziły one w różne, co najmniej 4 dobra prawne. Dodać trzeba, w aspekcie istoty przestępstw, iż są to przestępstwa poważne, bo dotyczą m.in. mienia znacznej wartości, oszustwa podatkowego niemałej wartości, wymuszenia rozbójniczego i przemocy wobec stron postępowania. Zatem i ten argument skarżącego jest chybiony, natomiast na pełną akceptację zasługuje motywacja Sądu Okręgowego dotycząca okoliczności uwzględnionych przy wyborze zasady asperacji i wymiarze kary.

Odnośnie zaś realizacji celów prewencyjnych kary i użytych przez skarżącego argumentów na wykazanie surowości kary za nieskuteczne należy uznać odwoływanie się do opinii środowiskowej i opinii skazanego z zakładu karnego. Jeżeli wczytamy się w treść tego dokumentu, to należy dojść do wniosku, iż opinia środowiskowa jest nienegatywna, a zachowanie skazanego w zakładzie karnym poprawne. Na wolności bowiem skazany w latach 2015-2016 był „jedynie” zarejestrowany jako bezrobotny i utrzymywał się z prac dorywczych. Lepiej byłby oceniany gdyby np. miał stałą pracę. Natomiast, gdy chodzi o wartościowanie zachowania skazanego w zakładzie karnym, to przecież nie zaangażował się w proces resocjalizacyjny, gdyż karę odbywa w systemie zwykłym, a pozostałe przejawy zachowania W. B. to wyraz poprawności oczekiwanej wobec każdego skazanego.

W tym miejscu nie sposób pominąć znaczenia opinii o skazanym przy orzekaniu o karze łącznej, które statuuje art. 571§1 kpk stanowiący, iż sąd „w razie potrzeby” zwraca się do zakładów karnych o jej nadesłanie. Tak więc należy dojść do wniosku, iż opinia o zachowaniu skazanego w zakładzie karnym ma charakter pomocniczy dla orzekania w przedmiocie kary łącznej, a jej znaczenie wiąże się z potrzebami oznaczania celów prewencyjno-prognostycznych oraz celowości kary. Znaczenie pierwszorzędne należy przydać wiec relacjom podmiotowo-przedmiotowym zbiegających się przestępstw. Tak więc fakt, że skazany w okresie wykonania kary pozbawienia wolności zachowuje się poprawnie w warunkach izolacji, może przemawiać za mającą drugorzędne znaczenie przy wymiarze kar łącznych w wyroku łącznym dodatnią prognozą penitencjarną. Ta zaś, zważywszy na wielokrotną karalność skazanego i stosowane wielokrotnie środki probacyjne, nie powstrzymujące skazanego przed popełnianiem kolejnych przestępstw wcześniej, nie pozwala na przyjęcie za obrońcą, iż wszystkie cele kary łącznej zostaną zrealizowane przy jej orzeczeniu w granicach najsurowszej sankcji za przestępstwo jednostkowe. Takie cele zostaną osiągnięte, gdy wobec skazanego zostanie wykonana kara orzeczona w wyroku Sądu pierwszej instancji.

Obrońca, oprócz złagodzenia kary łącznej, domaga się również od Sądu odwoławczego, na podstawie art. 577 kpk, uzupełnienia zaskarżonego wyroku poprzez zaliczenie skazanemu na poczet kary łącznej grzywny grzywny wykonanej w sprawie II K 76/10. Po pierwsze zauważyć należy, iż w przypisie tym jest mowa o „okresach zaliczonych na poczet kary łącznej”, co sugeruje, iż owo zaliczenie dotyczyć może jedynie kary pozbawienia wolności. Niemniej jednak, chociaż treść komentowanego przepisu wprost na taką możliwość nie wskazuje, bo stanowi on o okresach podlegających zaliczeniu, jednak przyjąć trzeba, iż „ratio legis” tego przepisu przemawia za jego zastosowaniem także do grzywny. Jednakże nie sposób pominąć innego sformułowania zamieszczonego w przywołanym przepisie, mianowicie zwrotu „w miarę potrzeby”. Jak zauważa się w orzecznictwie (zob. np. SA w Gdańsku w wyroku z 10.04.2013 II AKa 95/13 LEX nr 1419013) ewentualna powinność postąpienia w sposób określony w art. 577 k.p.k. wyznaczona jest zwrotem "w miarę potrzeby" i wiąże się z obszarem zainteresowań sądu orzekającego w pierwszej instancji. Rozstrzyganie w tym przedmiocie przez sąd odwoławczy, w sytuacji, gdy sąd pierwszej instancji nie dostrzegł potrzeby zastosowania art. 577 k.p.k., a zatem w ogóle nie orzekł w kwestiach, o których przepis ten traktuje, byłoby jednocześnie sprzeczne z dwuinstancyjnym modelem postępowania, jak i też mógłby stanowić asumpt do kształtowania się nieprawidłowej praktyki, godzącej w funkcje sprawowane przez sąd odwoławczy stanowiąc formę orzekania pierwszoinstancyjnego. Poza tym przywołane stwierdzenie "w miarę potrzeby" użyte przez ustawodawcę wyraźnie wskazuje, że owo zaliczenie nie jest w każdym przypadku konieczne i niezbędne, zaś brak dokonanego przez sąd w wyroku łącznym "zaliczenia odbytych dotychczas kar" nie wywołuje dla skazanego negatywnych skutków w postaci niezaliczenia mu części, czy też wręcz całości odbytej dotychczas kary, objętej następnie karą łączną w wyroku łącznym. Okresy kar pozbawienia wolności wcześniej odbytych przez skazanego w połączonych sprawach nie pozostają „w próżni” i, gdy chodzi o karę pozbawienia wolności, są uwzględniane przy dokonywaniu obliczeń w zakresie wymiaru kary dotychczas przez skazanego odbytej. Zatem nie ma przy tym decydującego znaczenia, czy w wyroku łącznym zostały przez sąd orzekający wskazane wszystkie okresy kar dotychczas przez skazanego odbytych, bowiem taki skutek należy wyprowadzić z rozstrzygnięcia o połączeniu kar. Odnośnie zaś zaliczenia wykonanych kar grzywny na poczet kary łącznej, to ukształtowana została w tym zakresie praktyka sądów, według której sąd (sędzia) po uprawomocnieniu się wyroku, w zarządzeniu o jego wykonaniu, określa rozmiar kary łącznej grzywny pozostałej do zapłacenia, mając na względzie czy to czy zostały one w całości lub w części wykonane wcześniej.

Mając powyższe na względzie i nie dostrzegając powodów odwoławczych branych pod uwagę z urzędu należało, na podstawie art. 437§1 kpk, orzec jak w sentencji.

Z uwagi na konieczność odbycia wieloletniej kary pozbawienia wolności i brak dochodów Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 624§1 kpk zwolnił skazanego od wydatków za postępowanie odwoławcze.

Stanisław Kucharczyk Maciej Żelazowski Bogumiła Metecka-Draus