Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 grudnia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący : SSO Andrzej Żelazowski

Protokolant: st. prot. Anna Żarczyńska-Ziobro

po rozpoznaniu w dniu 1 grudnia 2016 r. w Krakowie

na rozprawie

sprawy z powództwa M. M.

przeciwko Z. B.

o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną

I.  uznaje za bezskuteczną w stosunku do powódki umowę darowizny nieruchomości objętej księgą wieczystą nr (...) zawartą w dniu 28 stycznia 2015r. przed notariuszem A. M., Rep.A 970/2015, pomiędzy pozwanym i dłużnikiem A. B. co do wierzytelności powódki objętej pkt. III postanowienia Sądu Rejonowego dla Krakowa – Krowodrzy w Krakowie z dnia 16 października 2013r. sygn. akt INs 1624/07/K;

II.  zasądza od pozwanego Z. B. na rzecz powódki M. M. kwotę 3.617,00 zł (słownie złotych: trzy tysiące sześćset siedemnaście) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

III.  przyznaje adwokatowi S. P. kwotę 4.428,00 zł (słownie złotych: cztery tysiące czterysta dwadzieścia osiem) tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanemu z urzędu;

IV.  nieuiszczonymi kosztami sądowymi, od których uiszczenia powódka M. M. była zwolniona obciąża Skarb Państwa.

Sygn. akt I C 2248/15

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 29 listopada 2016 r.

Powodowie M. C., D. C. i S. C. – ta ostatnia reprezentowana przez przedstawiciela ustawowego – matkę D. C., w pozwie złożonym w dniu 30.12.2015 r., wnieśli o zasądzenie solidarnie od pozwanych Z. K., K. S. oraz (...) 4 PL (...) z ograniczoną odpowiedzialnością Spółki komandytowej z siedzibą w K. na rzecz każdego z powodów kwoty 6.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę związaną z naruszeniem ich dóbr osobistych w postaci prawa do zdrowia i nietykalności mieszkania, a także o nakazanie solidarnie pozwanym zaniechania naruszania w/w dóbr osobistych powodów poprzez nakazanie zaprzestania dokonywania immisji na teren nieruchomości lokalowej powodów położonej w K. przy ul. (...), polegających na nadmiernym wytwarzaniu hałasu za pomocą urządzeń chłodniczych umieszczonych w lokalu użytkowym położonym w K. przy ul. (...)/LU 1 oraz 48/LU 2 (nr KW (...) oraz (...)) stanowiącym własność Z. K. i K. S., a wynajmowanym przez (...) 4 PL (...). z o.o. Sp. K., a także przy użyciu urządzeń należących do (...) 4 PL (...). z o.o. Sp. k. znajdujących się obok wynajmowanego lokalu. Powodowie domagali się nadto zasądzenia od pozwanych na ich rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazali, że są właścicielami lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w K.. Bezpośrednio pod ich lokalem znajduje się lokal usługowy wraz z magazynem, których właścicielami są Z. K. i K. S.. Lokal ten wynajmowany jest firmie (...) Sp. z o.o. Sp. k w celu prowadzenia tam sklepu (...). Powodowie podali, w w/w lokalu usługowym, znajduje się trzydrzwiowa chłodnia, która generuje hałas przedostający się do ich mieszkania. Wyjaśnili, że hałas ten występuje o zróżnicowanym natężeniu, pojawia się zarówno w ciągu dnia jak i w nocy, wskutek czego powodowie nie są w stanie normalnie funkcjonować, w szczególności wysypiać się w nocy. Podnieśli, iż wytwarzanie tego hałasu, jak i hałasu wytwarzanego przez urządzenia znajdujące się przy wiacie śmietnikowej, narusza dobra osobiste powodów w postaci prawa do zdrowia oraz nietykalności mieszkania. Generowane dźwięki utrudniają bowiem korzystanie z nieruchomości sąsiednich ponad przeciętną miarę. Powodowie podali, iż zwrócili się do pozwanych o zaniechanie przedmiotowych naruszeń, jednakże wezwanie ich pozostało bez odpowiedzi. Interweniowali też u Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w K. i u Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska, którzy ustalili, że obliczony poziom hałasu od wskazanych źródeł nie przekracza dopuszczalnych norm, z czym powodowie jednak się nie zgadzają. Jak bowiem wynika z pisma Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w K. z dnia 29.06.2015 r. pomiary nie mogły być zinterpretowane z uwagi na awarię sprzętu pomiarowego. Oznacza to zdaniem powodów, że również i dalsze badania mogły być wykonane w sposób błędny. Natomiast Wojewódzki Inspektorat Ochrony (...) podczas przeprowadzonej kontroli ustalił, że główne źródło hałasu stanowi praca agregatu sprężarkowego umieszczonego wewnątrz wiaty śmietnikowej znajdującej się wewnątrz pawilonu wraz ze skraplaczem wyposażonym w dwa wentylatory, zamontowanym na dachu tej wiaty oraz że hałas ten nie przekracza dopuszczalnych norm, gdyż pomiar wskazywał 44,4 db. Pismem z dnia 17.07.2015 r. wskazano jednakże, że oszacowanie niepewności pomiarowej dla przedmiotowych badań wyniosło plus minus 1,3 db, co w przypadku takiego marginesu błędu wskazuje zdaniem powodów, że w rzeczywistości hałas przekraczał dopuszczalne normy. Z kolei powód sam dokonywał pomiaru hałasu, którego wynik wykazywał, że jego natężenie wielokrotnie osiągało poziom przekraczający dopuszczalne normy nawet o 30 db.

Pozwani - Z. K., K. S. oraz (...) 4 PL (...). z o.o. Sp. k. z siedzibą w K., w odpowiedzi na pozew ( k. 52-57), wnieśli o oddalenie każdego z powództw oraz o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

Pozwani oświadczyli, że nigdy nie dopuścili się działań, które zagrażałyby albo naruszały dobra osobiste któregokolwiek z powodów. Nadto pozwani ad. 1 i ad. 2 zarzucili, iż nie są legitymowani biernie w niniejszym postępowaniu, ponieważ ich działania w stosunku do należących do nich nieruchomości, ograniczają się jedynie do oddania ich w najem pozwanemu ad. 3. Pozwani zaprzeczyli też, aby mieli jakikolwiek związek z funkcjonowaniem urządzeń opisanych w pozwie, bowiem zostały one zamontowane i są użytkowane przez pozwanego ad. 3.

Zdaniem pozwanych również powództwo przeciwko pozwanemu ad. 3 winno być oddalone. Podnieśli, iż sklep (...) prowadzony jest od września 2013 r., natomiast powodowie nabyli lokal mieszkalny w dniu 24.04.2014 r., a zatem w chwili nabycia lokalu, posiadali informacje, że pod ich mieszkaniem działa sklep. Nadto pozwani wyjaśnili, że w związku ze zgłaszanymi przez powodów uciążliwościami dotyczącymi hałasu, w okresie od grudnia 2014 r. do maja 2015 r., pozwany ad. 3 przeprowadził na własny koszt szereg prac zmierzających do ograniczenia dźwięków emitowanych przez urządzenia chłodni. Podnieśli, też, iż żadne z przeprowadzonych przez odpowiednie instytucje badań nie potwierdziło zarzutów stawianych im przez powodów.

Reasumując, podnieśli, że urządzenia, z których korzysta pozwany ad. 3 nie emitują dźwięków, których poziom przekracza dopuszczalne normy, poziom tych dźwięków rejestrowany w mieszkaniu powodów nie przekracza dopuszczalnych norm, oraz że w niniejszej sprawie nie ma jakichkolwiek dowodów na to, aby hałas występujący w mieszkaniu powodów pochodził z pracy chłodni. Zarzucili nadto, iż brak podstaw do stwierdzenia ewentualnego pogorszenia się stanu zdrowia powodów w związku z pracą powołanych urządzeń.

Sąd ustalił, następujący stan faktyczny:

Powodowie M. C. i D. C. są właścicielami lokalu mieszkalnego położonego w K. przy ul. (...), objętego księgą wieczystą nr (...). Lokal ten zamieszkują wraz z małoletnią córką powódką S. C..

Bezpośrednio pod lokalem powodów znajdują lokale usługowe (...) i LU 2, stanowiące własność pozwanych Z. K. i K. S.. Lokale te od września 2013 r. wynajmowane są firmie (...) Sp. z o.o. Sp. k z siedzibą w K., która prowadzi w nich sklep (...), przy czym jeden z lokali został przeznaczony na magazyn.

W magazynie wynajmowanym przez pozwaną spółkę (...) Sp. z o.o. Sp. k., znajduje się trzykomorowa chłodnia, wykorzystywana przez sklep (...). Z kolei na zewnątrz budynku, przy wiacie śmietnikowej położonej ok. 15 m od balkonu mieszkania powodów, zainstalowane są agregat i skraplacze, służące do obsługi chłodni. Urządzenia zewnętrzne jak i sama chłodnia stanowią własność spółki (...) Sp. z o.o. Sp. k i są przez nią wyłącznie użytkowane w celu prowadzenia sklepu (...). Z pracą tych urządzeń związana jest emisja hałasu.

Dowód: przesłuchanie powoda, k. 95-96; przesłuchanie powódki, k. 96; zeznania świadka J. K., k. 86; odpis księgi wieczystej (...), k. 8-9; odpis księgi wieczystej nr (...), k. 10-11; odpis księgi wieczystej nr (...), k. 12-13

Powodowie nabyli lokal przy ul. (...) w dniu 24 kwietnia 2014 r. i po wykonaniu remontu lokalu, wprowadzili się do niego latem 2014 r. Od samego początku zamieszkiwania w nim, słyszeli hałas w mieszkaniu. Po wykluczeniu możliwości, aby hałas ten pochodził od urządzeń znajdujących się w mieszkaniu, jak i na zewnątrz ustalili, iż na dole pod nimi w magazynie sklepu (...) znajduje się chłodnia emitująca ten hałas.

Hałas ten był słyszalny również przez sąsiadów powodów, zamieszkujących piętro wyżej, w tym samym pionie, w którym znajduje się mieszkanie powodów.

Hałas ten miał charakter cykliczny, nieregularny. Przypominał działanie charczącej, zepsutej lodówki lub pisk hamującego pociągu. Najbardziej był odczuwalny nocą. Nie pozwalał zasypiać, uniemożliwiał spokojny nieprzerwany sen, powodował wybudzanie, niepokój, zdenerwowanie, zmęczenie. Aby go uniknąć należało korzystać z zatyczek do uszu. Hałas ten był odczuwalny w chwili oglądania mieszkania przez powodów przed jego zakupem, jednakże powodowie nie zwracali na niego uwagi wtedy, sądząc iż jest to sytuacja przejściowa.

Dowód: przesłuchanie powoda, k. 95-96; przesłuchanie powódki, k. 96; zeznania świadka M. B. (1), k. 92-93; zeznania świadka M. B. (2), k. 93

Pierwsze uwagi dotyczące hałasu w mieszkaniu, powodowie zgłosili firmie (...) Sp. z o.o. Sp. k pod koniec lata 2014 r. Od samego początku w imieniu tej firmy z powodami kontaktowali się jej pracownicy. Pozwany dążąc do polubownego załatwienia sprawy w okresie od jesieni 2014 r. do maja 2015 r. podjął na własny koszt szereg inwestycji mających na celu ograniczenie dźwięków emitowanych przez urządzenia chłodni. I tak w listopadzie 2014 r. wykonał prace polegające na montażu regulatora obrotów wentylatorów skraplacza, w grudniu 2014 r. wymienił parowniki oraz sterowanie prędkości obrotowej wentylatorów, następnie wykonał wyciszenie sufitu zaplecza w części nad chłodnią wełną mineralną dźwiękochłonną oraz wykonał regulację systemu nawiewu chłodnic, w lutym 2015 r. zamontował maty akustyczne (wygłuszające) na drzwiach komór chłodni oraz zamontował gumowe eliminatory drgań, zaś w maju 2015 r. – wykonał wyciszenie sufitu zaplecza na pozostałej powierzchni zaplecza wełną mineralną dźwiękochłonną.

Dowód: zeznania świadka J. K., k. 86; zeznania świadka G. N., k. 86; faktury, k. 71-75

Pomimo wykonania w/w prac przez pozwaną spółkę, a także wykonania remontu podłogi w mieszkaniu ( położenie desek z matą akustyczną), powodowie nadal odczuwali hałas w ich mieszkaniu i w związku z tym w dalszym ciągu zgłaszali skargi pozwanemu dotyczące pracy chłodni znajdującej się w lokalu usługowym poniżej ich mieszkania. Zainicjowali także działania różnych instytucji, mające na celu dokonanie pomiaru dźwięku emitowanego przez chłodnię. W dniu 20.04.2015 r. na zapleczu sklepu (...) doszło do badania przeprowadzonego przez firmę Laboratorium (...), którego wyniki zawarte w sprawozdaniu nr 110/15, wskazywały, że warunku pracy chłodni nie odbiegają od normalnych w środowisku pracy. W kolei w dniu 28.05.2015 r. Wojewódzki Inspektorat Ochrony (...) w K. wykonał badanie, w ramach którego doszło do obliczenia wartości poziomu dźwięku emitowanego przez agregat i skraplacz zamontowany na wiacie śmietnikowej. Badanie to przeprowadzono w porze nocnej i w jego wyniku ustalono poziom dźwięku na poziomie 44,4 dB przy normie 45,0 dB- badanie to dotyczyło poziomu dźwięku emitowanego przez te urządzenia do środowiska. W piśmie z dnia 17.07.2015 r. wskazano jednakże, że oszacowanie niepewności pomiarowej wyniosło dla tych badać plus, minus 1,3 db. W mieszkaniu powodów dokonano pomiarów natężenia dźwięku dwukrotnie, tj. w dniach 18/19.06.2015 r. oraz 17.09.2015 r. Badania te przeprowadzono na zlecenie Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w K.. Pierwsze z tych badań z uwagi na awarię urządzenia pomiarowego nie dało prawidłowego wyniku. Z kolei badanie z dnia 17 września 2015 r. przeprowadzone przez Państwową Inspekcję Sanitarną – D. Laboratoryjny Wojewódzkiej (...) w K., zostało wykonane w mieszkaniu powodów ( pokój dziecinny) w dwóch wariantach, tj. podczas pracy wentylatorów na wiacie śmietnikowej oraz przy włączonych chłodniach w pomieszczeniach magazynowych oraz przy wyłączonych obu źródłach hałasu ( wentylatory i chłodnie). Badanie wykonano przy zamkniętych drzwiach i oknach i wyłączonych urządzeniach wewnątrz mieszkania, po godz. 22:00. Czas pomiaru podczas tego badania wynosił w jednym punkcie pomiarowym 10 minut. Z badania tego (sprawozdanie Nr (...)/BŚ/106- (...)) wynikało, że obliczony poziom dźwięku A od wskazanych źródeł hałasu we wszystkich punktach pomiarowych nie przekraczał wartości dopuszczalnej określonej przez obowiązującą normę.

Dowód: przesłuchanie powoda, k. 95-96; przesłuchanie powódki, k. 96; zeznania świadka A. R., k. 86; sprawozdanie z badań nr 110/5 z dnia 20.04.2015 r., k. 14-17; protokół kontroli (...) w K. z dnia 18/19.06.2015 r., k. 18-21; protokół kontroli (...) w K. z dnia 8.05.2015 r., k. 22-26; sprawozdanie z badania z dnia 1.10.2015 r., k. 2729; pismo (...) w K. z dnia 2.10.2015 r., k. 30, z dnia 29.06.2015 r., k. 31; pismo (...) w K. z dnia 22.06.2015 r., k. 32-33, i z dnia 17.07.2015 r., k. 34

Kwestia występowania hałasu w niektórych mieszkaniach przy ul. (...) była poruszana na zebraniach Wspólnoty Mieszkaniowej tego budynku. W dniu 27 kwietnia 2016 r., w związku z licznymi skargami mieszkańców tej Wspólnoty, doszło do ich spotkania z przedstawicielami sklepu (...) budynku. Na spotkaniu tym zostało podjętych szereg ustaleń dotyczących usunięcia przez sklep (...) licznych szkód wyrządzonych przez jego działalność oraz ograniczenia innych uciążliwości. Na spotkaniu tym wskazano także, na potrzebę podjęcie przez sklep wszelkich starań zmierzających do ograniczenia hałasu pracy chłodni znajdującej się w sklepie, wymiany skraplacza na komorze śmietnikowej oraz płytek w magazynie sklepu na bezfugowe, w celu wyciszenia hałasu przejeżdżających tam wózków.

Dowód: zeznania świadka M. B. (1), k. 92-93; notatka ze spotkania z dnia 27.04.2016 r., k. 79

W marcu 2016 r. firma (...) Sp. z o.o. Sp. k. wymieniła chłodnice w chłodni na nowe. Od tamtej pory hałas dotychczas słyszany w mieszkaniu powodów występuje bardzo rzadko i na dużo niższym poziomie; trwa on nie więcej niż godzinę. Hałas ten zniknął też w mieszkaniu sąsiadów powodów mieszkających nad nimi. Urządzenia zewnętrzne też wytwarzają pewne dźwięki ale obecnie one nie hałasują. W niedalekiej przyszłości pozwana zamierza także wymienić na inny model skraplacze i wentylatory umieszczone na wiacie przy budynku.

Dowód: zeznania świadka G. N., k. 86; przesłuchanie powoda, k. 95-96; przesłuchanie powódki, k. 96; zeznania świadka M. B. (1), k. 92-93; zeznania świadka M. B. (2), k. 93

Ustalając stan faktyczny, Sąd oparł się na okolicznościach bezspornych między stronami oraz na dowodach wskazanych w toku dotychczasowego wywodu.

Wiarygodność i autentyczność zebranej w sprawie dokumentacji nie była kwestionowana przez żadną ze stron niniejszego postępowania, także Sąd nie znalazł podstaw do takiej oceny materiału zebranej dokumentacji, która uniemożliwiałaby uczynienie jej podstawą ustaleń faktycznych w sprawie.

Jeśli chodzi o zeznania powodów, co do występowania hałasu w ich mieszkaniu, jego częstotliwości, charakteru oraz uciążliwości z nim związanych, to zostały one w całości potwierdzone zeznaniami świadków M. B. (1) i M. B. (2) – ich sąsiadów, którzy także odczuwali niedogodności związane z emisją hałasu przez chłodnię znajdującą się w pomieszczeniu sklepu (...).

Sąd, dokonując ustaleń faktycznych, oparł się także na zeznaniach J. K. oraz G. N., którzy z kolei potwierdzili, iż strona pozwana własnym kosztem przeprowadziła inwestycje w lokalach usługowych, mające na celu zminimalizowanie efektów pracy chłodni, a także zeznaniach świadka A. R., który opisał przebieg badań wykonywanych w mieszkaniu powodów i lokalu usługowym znajdującym się niżej.

W ocenie Sądu brak było podstaw do odmowy wiary zeznaniom w/w osób. Świadkowie spontanicznie zeznali bowiem co do okoliczności, w których sami brali udział.

Sąd, stosowne do art. 217 §2 k.p.c., oddalił, jako spóźniony wniosek powodów o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków B. R. i K. C. na okoliczność występowania hałasu w ich mieszkaniu, który to wniosek zgłoszony został dopiero na rozprawie w dniu 16.06.2016 r.

Wniosek o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego ds. akustyki zgłoszony wcześniej, powodowie cofnęli na rozprawie w dniu 20.09.2016 r. w związku z znaczącym zanikiem hałasu w ich mieszkaniu na skutek prac podjętych przez pozwany (...) Sp. z o.o. Sp. k. w 2016 r., w chłodni znajdującej się w magazynie sklepu (...).

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

W pierwszej kolejności należy wskazać, iż immisje niematerialne, będące skutkiem określonego korzystania z nieruchomości sąsiedniej, pośrednio oddziaływają na dobra osobiste innej osoby, w tym właścicieli nieruchomości sąsiedniej. W takich przypadkach nie jest wykluczona ochrona dóbr osobistych przez żądanie zaniechania immisji na podstawie art. 24 k.c., a więc za pomocą środków ochrony dóbr osobistych. Wówczas nie można wykluczyć, że hipotezy art. 24 k.c. i art. 144 w zw. z art. 222 § 2 k.c. będą się krzyżować. Przy rzeczywistym zbiegu roszczeń, prawo wyboru przysługuje stronie dochodzącej ochrony (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 2013 r., III CZ 55/13). W niniejszej sprawie powodowie wskazali, że domagają się ochrony swoich praw powołując się na naruszenie ich dóbr osobistych w związku z czym zasadność ich roszczenia została oceniona w świetle art. 23, art. 24 i art. 448 k.c.

Zgodnie z art. 23 k.c. dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach. Katalog dóbr osobistych zawarty w wyżej cytowanym przepisie nie jest katalogiem zamkniętym, zawarte w nim wyliczenie dóbr osobistych nie jest wyczerpujące.

Powołane przepisy zawierają regulację dotyczącą ochrony dóbr osobistych jednostki jedynie przykładowo wymienionych w art. 23 k.c. Zakładają one bezprawność działania, która jest wystarczającą przesłanką do skutecznego domagania się ochrony prawnej wskazanej w art. 24 k.c. Zagrożenie zaś lub naruszenie dobra osobistego zostanie uznane za bezprawne, jeżeli jest ono sprzeczne z szeroko rozumianym porządkiem prawnym. Ponadto naruszenie to musi być obiektywne tzn. w ocenie społeczeństwa musi wywoływać negatywne odczucia (por. wyrok SN z dnia 26.10.2001 r., V CKN 195/01 ).

W orzecznictwie sądowym i doktrynie podkreśla się, że sąd rozpoznając sprawę w przedmiocie ochrony dóbr osobistych powinien w pierwszej kolejności ustalić, czy doszło do naruszenia dobra osobistego, a dopiero w przypadku pozytywnej odpowiedzi ustalić, czy działanie pozwanego było bezprawne (por. wyrok SN z 17 czerwca 2004 r., V CK 609/03, LEX nr 109404).

W niniejszej sprawie powodowie powołali się na naruszenie dobra osobistego w postaci prawa do zdrowia oraz nietykalności mieszkania. (...) zostało wymienione przez ustawodawcę jako dobro osobiste w przepisie art. 23 k.c. W doktrynie i orzecznictwie przyjmuje się, iż osoba ma prawo do poszanowania swego mieszkania, rozumianego nie tylko jako prawo do konkretnej przestrzeni fizycznej, lecz także jako prawo do korzystania w spokoju z tej przestrzeni. Naruszenia prawa do poszanowania mieszkania nie dotyczą jedynie naruszeń materialnych lub fizycznych, takich jak najście mieszkania przez osobę nieuprawnioną, lecz również naruszeń o charakterze niematerialnym lub niefizycznym takich jak hałas, zanieczyszczenia, wyziewy i inne ingerencje. Gdy naruszenia takie są poważne, mogą pozbawić daną osobę jej prawa do poszanowania mieszkania, skoro nie może ona z mieszkania korzystać (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 10 lipca 1975 r.,I CR 356/75, uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 30 września 2008 r., II CSK 169/08, uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 23 lutego 2001 r., II CKN 394/00). Nietykalność mieszkania to również prawo do ochrony przed bezprawnym wtargnięciem w sferę określonego stanu psychicznego i emocjonalnego, jaki daje każdemu człowiekowi poczucie bezpiecznego i niezakłóconego posiadania własnego miejsca, w którym koncentruje swoje istotne sprawy życiowe i chroni swoją prywatność. Oznacza to, iż dobro osobiste nietykalności mieszkania ma pojemny charakter i zawiera w sobie również prawo do ciszy i spokoju we własnym domu.

Z ustalonego w sprawie stanu faktycznego wynika, że strona pozwana, tj. (...) Sp. z o.o. Sp. k. z siedzibą w K. od lata 2014 r. do połowy 2016 r. dopuściła się naruszenia dóbr osobistych powodów w postaci prawa do zdrowia oraz do nietykalności mieszkania rozumianego jako prawo do niezakłóconego korzystania z mieszkania poprzez emitowanie nadmiernego hałasu z urządzeń znajdujących się na terenie lokalu usługowego położonego w K. przy ul. (...) tj., poniżej lokalu mieszkalnego powodów, w którym to lokalu prowadzi działalność handlową. Zarówno z zeznań świadków jak i powodów wynika, że hałas ten był uciążliwy i nie pozwalał na spokojne wypoczywanie w mieszkaniu powodów. Hałas ten przenikał także do mieszkania sąsiadów powodów znajdującego się na wyższej kondygnacji. Naruszenie to miało z pewnością więc charakter obiektywny. Przez blisko 2 lata trwał stan naruszenia tych dóbr. Nadmierny hałas dochodzący z lokalu usługowego zakłócał spokojne zamieszkiwanie powodów, pozbawiał ich możliwości wypoczywania, powodował u powodów stany zmęczenia i zdenerwowania. Fakt naruszenia przez pozwaną ad. 3 dóbr osobistych powodów został wykazany przez samych powodów dowodem z ich przesłuchania, podczas którego powodowie stwierdzili, że przez hałas nie mogli normalnie korzystać ze swojego mieszkania, mieli kłopoty ze snem, z wypoczynkiem, oraz że stali się osobami bardziej nerwowymi. Okoliczność, że hałas może wywoływać zdenerwowanie i trudności ze snem oraz czyni uciążliwym korzystanie z mieszkania jest powszechnie wiadoma oraz znajduje potwierdzenie w doświadczeniu życiowym. Odczucia związane z immisją hałasu nie były wywołane nadwrażliwością powodów, ale mieściły się w kategoriach obiektywnych , odczuwalnych dla przeciętnego odbiorcy. Powyższe okoliczności były natomiast wystarczające do stwierdzenia, że pozwana ad. 3 naruszyła wyżej wymienione dobra osobiste powodów oraz w postaci prawa do zdrowia w rozumieniu prawa do spokoju psychicznego, który jest elementem szeroko pojętego prawa do zdrowia. Wspomniane dobra osobiste należy zakwalifikować jako wynikające z otwartego katalogu przewidzianego w art. 23 k.c. ( por. wyrok Sądu Najwyższego z 25.04.1995 r., IV CR 122/95, z 17.03.1988 r., IV CR 64/88, z 11.10.2007 r., IV CSK 264/07).

Konsekwencje naruszenia dobra osobistego określone zostały w art. 24 § 1 k.c. Przepis ten stanowi, że ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.

Jak wynika z powyższego, odpowiedzialność cywilnoprawna uzależniona jest od bezprawności działania sprawcy naruszenia, przy czym przepis ten ustanawia domniemanie, że działanie to było bezprawne i ciężar wykazania braku bezprawności ciąży na pozwanym. Kwestia bezprawności ujmowana jest w prawie cywilnym szeroko i przyjmuje się, że bezprawne jest każde działanie sprzeczne z normami prawnymi, a nawet z porządkiem prawnym i zasadami współżycia społecznego. Kwestia zagrożenia lub naruszenia dóbr osobistych winna być ujmowana w płaszczyźnie faktycznej i prowadzić do ustalenia, czy dane zachowanie, biorąc pod uwagę przeciętne reakcje ludzkie, mogło obiektywnie stać się podstawą do negatywnych odczuć po stronie pokrzywdzonego. Abstrahuje się tym samym od subiektywnych odczuć osób nadwrażliwych oraz takich, które z różnych względów nie mają zdolności do reagowania emocjonalnego na określone zachowania innych podmiotów. Brak bezprawności wynikać może przede wszystkim ze zgody podmiotu prawa osobistego, z działania w ramach porządku prawnego, ze szczególnych przepisów prawnych, z wykonywania prawa podmiotowego, z konieczności ochrony innego wyżej postawionego dobra oraz ogólnej klauzuli zasad współżycia społecznego.

W przedmiotowej sprawie pozwana ad. 3, wbrew spoczywającemu na niej obowiązkowi wynikającemu z art. 6 k.c. i 232 k.p.c., nie udowodniła, by zachodziła którakolwiek z przesłanek wyłączających bezprawność naruszenia dóbr osobistych powodów. W szczególności nie wykazała, że hałas emitowany przez urządzenia chłodni czy też te zamontowane na zewnętrz budynku , a przedostający się do mieszkania powodów, nie odbiegał swym natężeniem od norm określonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (t.j. Dz. U z 2014 r. poz. 112, ze zmianami ). Określone w załączniku do rozporządzenia - Tabeli nr 1 dopuszczalne poziomy hałasu dla terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową wielorodzinną i zamieszkania zbiorowego a także pod zabudowę dla terenów mieszkaniowo – usługowych (gdyż takie jest główne przeznaczenie nieruchomości powodów), dla pozostałych obiektów i działalności będącej źródłem hałasu, tj. innych niż drogi i linie kolejowe wynosi 55 dB w porze dziennej i 45 dB w porze nocnej. Co prawda pozwany powoływał się na wyniki badań przeprowadzonych przez powołane w tym celu instytucje, które nie wykazały naruszenia w/w norm, jednakże zdaniem Sądu badania te nie zostały wykonane rzetelnie i prawidłowo a zatem mogą stanowić dowód w sprawie jedynie na okoliczność ich przeprowadzenia. Wyniki ich nie są zaś miarodajne dla ustalenia rzeczywistego poziomu hałasu w mieszkaniu powodów w spornym okresie z następujących przyczyn. Badanie z dnia 20.04.2015 r. dotyczyło tzw. pracowniczego hałasu, a co za tym idzie jego pomiary nie zostały dokonane w mieszkaniu powodów. Badanie z dnia 28.05.2015 r. dotyczyło badania emisji hałasu do środowiska przez urządzenia zamontowane na wiacie śmietnikowej, w sytuacji gdy powodowie źródło uciążliwego hałasu upatrywali szczególnie w pracy chłodni znajdującej się pod ich lokalem. Z kolei badanie z dnia 18/19.06.2015 r., obarczone było błędem wynikającym z uszkodzenia sprzętu pomiarowego, co sam przyznał w piśmie e z dnia 29.06.2015 r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny. Natomiast badanie z 17.09.2015 r. zostało wykonane tylko w jednym pomieszczeniu powodów tj. pokoju dziecinnym, przez bardzo krótki czas tj. 10 min dla każdego punktu pomiarowego, w sytuacji gdy powodowie jak i przesłuchiwani świadkowie twierdzili, iż hałas płynący z urządzeń strony pozwanej miał charakter cykliczny a nie ciągły. Tym samym strona pozwana nie powołała żadnego wiarygodnego dowodu na to, iż poziom hałasu docierający do mieszkania powodów nie przekraczał dopuszczalnych norm.

Podsumowując powyższe nie ulega wątpliwości, że do połowy 2016 r. pozwana nie tylko naruszyła dobra osobiste powodów, ale również, że naruszenie to miało charakter bezprawny. Nie ulega też wątpliwości, że hałas w głównej mierze pochodził od urządzeń stanowiących własność strony pozwanej ad.3, zamontowanych w lokalu usługowym znajdującym się pod mieszkaniem powodów. Znamienne jest bowiem, że hałas ten uległ radykalnemu zmniejszeniu w połowie 2016 r., tj. w tym samym czasie gdy strona pozwana przeprowadziła wymianę urządzeń chłodniczych na inne. Potwierdzili to także zeznający w sprawie świadkowie.

W związku z powyższym Sąd zasądził od strony pozwanej ad. 3 na rzecz powodów kwoty po 6.000 zł tytułem zadośćuczynienia, uznając, że są to kwoty adekwatne do krzywdy jaką powodowie ponieśli w okresie, gdy normy hałasu były przekraczane. Zasądzając tę kwotę Sąd miał na uwadze charakter naruszonych dóbr osobistych, długotrwałość naruszenia wynoszącą 2 lata, oraz stopień zawinienia pozwanej spółki, a także i tą okoliczność, iż jak powszechnie przyjmuje się w doktrynie prawa i judykaturze zadośćuczynienie za doznaną krzywdę winno przedstawiać realną ekonomicznie wartość dla pokrzywdzonego.

Pozwana spółka planując działalność handlową w wynajętym przez nią lokalu powinna wziąć bowiem pod uwagę ewentualną uciążliwość związaną z pracą wykorzystywanych przez nią urządzeń i w taki sposób zabezpieczyć pracę chłodni, aby nie doszło do przekroczenia wymaganych norm dla hałasu. Tym samym nie można też zgodzić się z zarzutem pozwanej, że powodowie kupując mieszkanie byli świadomi istnienia na niższej kondygnacji sklepu i prowadzonej w nim działalności handlowej i że w związku z tym powinni się byli liczyć z uciążliwościami wynikającymi z takiej działalności.

Należy jednakże również zauważyć, że strona pozwana podjęła działania ( szczególnie w 2016 r.), mające na celu zmniejszenie generowanego hałasu poprzez wyciszenie lokalu handlowego, oraz wymianę urządzeń na emitujące niższe dźwięki, co przyniosło wymierne rezultaty. Powodowie sami zeznali, iż obecnie hałas występuje sporadycznie, a jego poziom jest zdecydowanie niższy niż poprzednio.

Z uwagi na to Sąd uznał, że od połowy 2016 r. stan prowadzący do naruszania dóbr osobistych powodów przez stronę pozwaną w zasadzie ustał. W konsekwencji oddaleniu podlegało żądanie nakazania pozwanemu zaniechania naruszania dóbr osobistych powodów poprzez nakazanie zaprzestania dokonywania immisji hałasu na teren nieruchomości lokalowej powodów. Sąd doszedł do przekonania, że podjęte przez pozwaną ad. 3 kroki mające na celu zminimalizowanie negatywnych skutków pracy urządzeń chłodniczych dają podstawę do przyjęcia, że nie ma obecnie obaw co do ewentualnego dalszego naruszania czy realnego zagrożenia dla dóbr osobistych powodów w przyszłości. W tym zakresie zastosowanie znajduje dyspozycja art. 316 k.p.c., zgodnie z którym sąd wydaje wyrok biorąc za podstawę stan istniejący w chwili orzekania.

Z uwagi na powyższe w pozostałym zakresie powództwo podlegało oddaleniu, o czym orzeczono w pkt II wyroku. W tym samym punkcie Sąd oddalił powództwo przeciwko pozwanym Z. K. i K. S.. Pozwani ci zdaniem Sądu nie posiali bowiem legitymacji procesowej biernej w niniejszym procesie. Jako właściciele przedmiotowych lokali usługowych żadnym swym zachowaniem nie wpłynęli na naruszenie dóbr osobistych powodów. Same lokale, których są właścicielami nie oddziałują negatywnie na mieszkanie powodów a wiec nieruchomość sąsiednią. Naruszenia te spowodowane były działaniem urządzeń stanowiących wyłączną własność pozwanego (...) Sp. z o.o. Sp. k, który wynajmuje od pozwanych ad. 1 i ad. 2 w/w lokale. Roszczenie zaś o ochronę dóbr osobistych przysługuje przeciwko tej osobie która dopuściła się naruszenia tych dóbr, co wynika wprost z treści art. 24 k.p.c.

W pkt III wyroku Sąd zniósł wzajemnie koszty procesu między stronami na zasadzie art. 100 k.p.c., mając na uwadze, iż powództwo zostało uwzględnione w części, w pozostałym zakresie podlegało zaś oddaleniu. Ponadto Sąd miał na uwadze okoliczności sprawy, w szczególności ustalenie, że faktycznie doszło do naruszenia dóbr osobistych powodów a emitowany hałas stanowił dla nich i ich dziecka istotną dolegliwość.

W pkt IV wyroku Sąd nakazał ściągnąć od strony pozwanej (...) Sp. z o.o. Sp. k. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Krakowie kwotę 900 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych, tj. brakującej opłaty sądowej obliczonej od zasądzonego roszczenia, której to opłaty powodowie nie uiścili ( art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28.07.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych – DZ. U z 2016 r., poz. 623 t.j.).