Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 grudnia 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 15 grudnia 2016 r. w Krakowie

sprawy z wniosku F. F.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w K.

o emeryturę pomostową

na skutek apelacji organu rentowego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w K.

od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach V Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 14 lipca 2015 r. sygn. akt V U 3158/14

z m i e n i a zaskarżony wyrok w punkcie II i oddala odwołania.

Sygn. akt III AUa 1393/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 29 maja 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. odmówił F. F. przyznania emerytury pomostowej uzasadniając swe stanowisko tym, że po dniu 31 grudnia 2008 r. wnioskodawca nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, nie udokumentował okresu pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze wynoszącego co najmniej 15 lat oraz nie rozwiązał stosunku pracy. Ubezpieczony złożył odwołanie od powyższej decyzji. Kolejnymi decyzjami z dnia 13 sierpnia 2014 r. oraz z dnia 23 września 2014 r. organ rentowy ponownie odmówił F. F. przyznania emerytury pomostowej, wskazując w uzasadnieniu, że wnioskodawca po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych i nadal nie udokumentował okresu pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze wynoszącym co najmniej 15 lat.

Sąd Okręgowy w Kielcach wyrokiem z dnia 14 lipca 2015r. ( V U 3158/14) w punkcie I oddalił odwołanie od decyzji z dnia 29 maja 2014r., a punkcie II zmienił decyzje z dnia 13 sierpnia 2014r. i 23 września 2014r. i przyznał wnioskodawcy emeryturę pomostowa od 1 lipca 2014r.

Sąd Okręgowy ustalił, iż urodzony (...) F. F. w okresie od 14 maja 1975 r. do 31 lipca 1976 r w pełnym wymiarze czasu pracował w Ośrodku (...) w Z.. W dniu 5 lipca 2006 r. Nadleśnictwo Z. wydało umu świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych wskazując, że wykonywał on prace ciężkie prace załadunkowe i wyładunkowe na stanowisku operatora sprzętu ciężkiego wymienione w wykazie A, dziale VIII poz.1, stanowiącym załącznik do Zarządzenia nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31 marca 1988 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach. W tym czasie ubezpieczony wykonywał prace operatora sprzętu ciężkiego na spycharce gąsienicowej 1100 M. Kurs operatora spycharki ukończył w 1972 r. w L.. Spycharką spychał ziemię, wyciągał pnie z ziemi. Jego pomocnikiem w tym czasie był W. O.. Do obowiązków ubezpieczonego należało także załadowywanie drzewa - wówczas zmieniał osprzęt spycharki odpinał lemiesze z przodu spycharki i montował chwytaki, którymi wykonywał załadunek na samochód. Tego rodzaju prace wykonywał ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

W okresie od 20 sierpnia 1984 r. do 18 września 1985 r. ubezpieczony zatrudniony był w (...) S.A. następnie (...) S.A. (obecnie (...) S.A. w W.). W dniu 4 lipca 2014 r. były pracodawca wystawił ubezpieczonemu świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach wskazując, że ubezpieczony od 20 sierpnia 1984 r. do 30 listopada 1984 r. wykonywał prace operatora spycharki, a od 1 grudnia 1984 r. do 18 września 1985 r. prace operatora walca wymienionym w wykazie: A dziale V poz. 3 pkt. 15,6 ujęte jako prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych – maszynista spycharek i ciągników kombajnów lub pojazdów gąsienicowych, maszynista maszyn do stabilizacji gruntów, stanowiącym załącznik do Zarządzenia Ministra Komunikacji Nr 64 w sprawie prac w szczególnych warunkach w zakładach resortu komunikacji, na których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego oraz do wzrostu emerytury lub renty inwalidzkiej (Dz.U. M.K. Nr 10 z dnia 13 lipca 1983r ). W tym czasie ubezpieczony pracował na spycharce, a potem na walcu wibracyjnym przy budowie drogi. Prace tego rodzaju wykonywał w Libii.

Sąd Okręgowy dalej ustalił, iż w okresie od 1 września 2010 r. do 31 października 2010 r. ubezpieczony zatrudniony był w Firmie (...) B. Ł. w K., na stanowisku ślusarza - montażysty. Firma ta produkowała urządzenia odpylające, wentylacyjne. Do obowiązków ubezpieczonego należało spawanie blach: kotłów, dozowników, komory z blach. Spawał spawarką MigoMag. Wykonywał spawanie łukowe, ciął także blachę palnikiem termicznym. W pomieszczeniu nie było wentylacji. Tego rodzaju prace wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. W okresie 1 lipca 2013 roku do 30 czerwca 2014 roku ubezpieczony był zatrudniony w (...) w K..

Sąd Okręgowy na wstępie swych rozważań prawnych podniósł, że emerytury pomostowe zapowiedziane w art. 24 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zostały wprowadzone do systemu ubezpieczeń społecznych przez ustawę z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych, która weszła w życie w dniu 1 stycznia 2009 r. i dotyczą ubezpieczonych zatrudnionych w szczególnych warunkach i szczególnym charakterze (urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r.). Zastąpiły one emerytury w niższym wieku przyznawane na podstawie ustawy o emeryturach i rentach z FUS pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach pracy lub w szczególnym charakterze. Prawo do tego świadczenia było nabywane z reguły w niższym niż wiek emerytalny wieku, pod warunkiem wykazania piętnastoletniego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. Cechą charakterystyczną emerytur pomostowych jest ich przejściowy charakter, zgodnie bowiem z art. 16 ustawy, prawo do tego świadczenia ustaje nie tylko z dniem śmierci uprawnionego, ale również z dniem poprzedzającym dzień nabycia prawa do emerytury, z dniem osiągnięcia przez uprawnionego wieku 60 lat w przypadku kobiet i 65 lat w przypadku mężczyzn, jeżeli uprawniony nie ma prawa do emerytury ustalonego decyzją organu rentowego .

Sąd Okręgowy przytoczył następnie treść art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2008 r. Nr 237 poz. 1656 z późń. zm.), zawierającego przesłanki do nabycia tego świadczenia. Według art. 49 powołanej ustawy prawo do emerytury pomostowej przysługuje również osobie, która: po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 (pkt 1), spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i 7 i art. 5-12(pkt 2), w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 (pkt 3). Sąd pierwszej instancji wyjaśnił, iż przewidziane w art. 49 tej ustawy, odstępstwo od wymogu wynikającego z art. 4 pkt 6 ustawy (tzn. obowiązku wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.) zawężone jest wyłącznie do tych ubezpieczonych, którzy na dzień 1 stycznia 2009 r. legitymują się okresem 15 lat pracy w warunkach szczególnych, ale wyłącznie w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych. Nie wystarczy zatem wykazanie się na ten dzień wymaganym okresem pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 32 i 33 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, albowiem konieczne jest także aby praca ta była pracą w warunkach szczególnych w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych (art. 49 pkt 3). Sąd Okręgowy podkreślił, że wszystkie wyżej wymienione przesłanki muszą zostać spełnione kumulatywnie, przy czym rozwiązanie stosunku pracy oraz osiągnięcie wieku emerytalnego może nastąpić po dniu 31 grudnia 1998 r. Istotnym jest jednak, aby wszystkie te warunki zostały przez ubezpieczonego zrealizowane najpóźniej w dacie wydania przez organ rentowy decyzji w przedmiocie przyznania świadczenia. W niniejszej sprawie bezspornym było, że wnioskodawca nadal pozostawał w stosunku pracy na datę wydania zaskarżonej decyzji z dnia 29 maja 2014 r. W tej sytuacji jedna z przesłanek łącznie warunkujących nabycie prawa do emerytury pomostowej w oparciu o art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych tj. i rozwiązanie stosunku pracy na dzień wydania decyzji nie została przez wnioskodawcę zrealizowana. Dlatego Sąd w orzeczeniu mając na uwadze powyższe na podstawie art. 477 ¹⁴ §1 k.p.c. oddalił odwołanie od decyzji z dnia 29 maja 2014 roku.

Natomiast w ocenie Sądu Okręgowego należało uwzględnić odwołania od decyzji z dnia 3 sierpnia 2014 r. i z dnia 23 września 2014 r. Zdaniem tego Sądu zebrany materiał dowodowy wskazuje, że wnioskodawca w okresie od 14 maja 1975 r. do 31 lipca 1976 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracował w Ośrodku (...) w Z. na stanowisku operatora sprzętu ciężkiego, a od 20 sierpnia 1984 r. do 30 listopada 1984 r. na stanowisku operatora spycharki w (...) S.A. w W. i wykonywał prace operatora spycharki. Jest to praca wymieniona w wykazie A dział VIII poz. 3 stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, ujęta jako prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych. Natomiast od 1 grudnia 1984r. do 18 września 1985r. w (...) S.A. w W. ubezpieczony wykonywał prace operatora walca, wymienioną w wykazie A dział V poz. 3 stanowiącym załącznik do ww. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., ujętą jako prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych. Potwierdza to dokumentacja zgromadzona w aktach osobowych ubezpieczonego jak również zeznania świadka i samego F. F., które tworzą logiczną całość.

Zdaniem Sąd Okręgowego uwzględnić także należało do stażu pracy w szczególnych warunkach, pracę w okresie od 1 września 2010 r. do 31 października 2010 r., gdy ubezpieczony zatrudniony był w (...) w K.. Praca jaką wykonywał ubezpieczony w tym okresie była pracą spawacza wymienioną w poz. 28 załącznika nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych. Zeznania ubezpieczonego w ocenie Sądu są spójne i logiczne, a wynika z nich wynika, że w tym czasie ubezpieczony faktycznie wykonywał pracę spawacza łukowego i ciął termicznie w pomieszczeniach bez wentylacji. Pozostałe warunki uzyskania emerytury pomostowej nie były sporne.

Apelację od tego wyroku wniósł organ rentowy, zaskarżając rozstrzygnięcie zawarte w punkcie II wyroku i domagając się jego zmiany poprzez oddalenie odwołań w całości. Apelujący zarzucił naruszenie prawa materialnego, w szczególności art. 4 i art. 3 ust.1 i 3 ustawy z 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych oraz naruszenie art. 233 k.p.c. Zdaniem organu rentowego w postępowaniu sądowym nie wykazano, że istnieją podstawy do uwzględnienia okresu zatrudnienia wnioskodawcy od 1 września 2010r. do 31 października 2010r. jako okresu pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych. Jak wynika ze świadectwa pracy z dnia 31 października 2010r. F. F. był zatrudniony w tym okresie w firmie (...) (od 5 października 2010r. do 31 października 201 r. pobierał wynagrodzenie chorobowe i zasiłek chorobowy) na stanowisku ślusarza-montażysty, a zakład pracy nie wskazał w świadectwie pracy, aby wnioskodawca wykonywał prace w szczególnych warunkach. W ocenie strony apelującej w świetle materiału dowodowego nieuprawnione jest twierdzenie, iż praca wykonywana przez wnioskodawcę w tym okresie może być zakwalifikowana jako praca w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 3 ust.1 ustawy o emeryturach pomostowych, wymieniona w poz. 28 załącznika nr 1 do tej ustawy. Ponieważ ubezpieczony nie spełnia przesłanki określonej w art.4 pkt 6 ustawy o emeryturach pomostowych, gdyż nie wykazał aby wykonywał po dniu 31 grudnia 2008r. pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust.1 i 3 ustawy, brak jest podstaw do przyznania mu prawa do emerytury pomostowej. W ocenie organu rentowego F. F. nie spełnia również warunków do przyznania prawa do emerytury pomostowej na podstawie art. 49 ustawy, bowiem w dniu wejścia w życie ustawy nie udowodnił 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych.

Sąd Apelacyjny uzupełniając postępowanie dowodowe dodatkowo ustalił, iż wnioskodawca po dniu 31 grudnia 2008r. zatrudniony był w (...)w okresie od 1 września 2010r. do 31 października 2010 r. na stanowisku ślusarza – montażysty. Przez okres od 5 października 2010r. do 31października 2010r. był niezdolny do pracy z powodu choroby. Pracodawca nie odprowadzał za wnioskodawcę składek na Fundusz Emerytur Pomostowych. Wnioskodawca zajmował się przede wszystkim spawaniem, choć wykonywał też inne czynności jak np. obcinanie elementów metalowych przy pomocy „gilotyny”. Hala na której znajdowało się od 10 do 15 stanowisk miała długość ok. 10 metrów i co najmniej taką też szerokość. Wyposażona była w okna, których jednak nie otwierano. W pomieszczeniu tym nie było urządzeń wentylacyjnych. Wymiana powietrza następowała przez otwartą bramę wjazdową o szerokości ok. 3 m., która zimą była zamykana. Zimą otwierana ją, gdy przez tę bramę wjeżdżał wózek widłowy lub wnoszono blachę. Na tej samej hali wnioskodawca wykonywał takie same czynności, będąc zatrudnionym u (...)w K. w okresie od 1 lipca 2013r. do 30 czerwca 2014r. (dowód : przesłuchanie wnioskodawcy w charakterze strony 00:03:07 – 00:15:17 , świadectwo pracy z dnia 30 czerwca 2014r. k-114,swaidectwo pracy z 31 października 2010r. k 105, pismo Firmy (...) k 104).

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja organu rentowego jest uzasadniona.

Sąd Okręgowy prawidłowo przytaczając treść art. 4 ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz.U. z 2008 r. Nr 237, poz. 1656) wskazał przesłanki nabycia prawa do tego świadczenia. Na podstawie art. 4 tej ustawy prawo do emerytury pomostowej przysługuje bowiem pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki: 1) urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.; 2) ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat; 3) osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn; 4) ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS , wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn; 5) przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS; 6) po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3; 7) nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Ustawa o emeryturach pomostowych dopuściła jednocześnie odstępstwa od przesłanki wymienionej w jej art. 4 pkt 6, wskazując w art. 49, że prawo do emerytury pomostowej przysługuje również osobie, która: 1) po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lubo szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3; 2) spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i 7 i art. 5-12; 3) w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 tej ustawy. Zatem art. 49 ustawy przewiduje możliwość uzyskania emerytury pomostowej przez osoby niespełniające warunku z art. 4 pkt 6 ustawy, który w miejsce tego warunku wprowadza wymaganie, aby zainteresowany spełniał w dniu wejścia w życie ustawy (1 stycznia 2009 r.) warunek posiadania, co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Z powyższy regulacji wynika, że jeżeli osoba ubiegająca się o to świadczenie nie kontynuuje pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze i z tego względu posiada jedynie staż pracy w warunkach szczególnych według poprzednio obowiązujących przepisów, to może nabyć prawo do tego świadczenia jedynie wówczas, gdy dotychczasowy staż pracy można kwalifikować jako prace w warunkach szczególnych w rozumieniu obecnie obowiązujących przepisów (art. 3 ust. 1 o emeryturach pomostowych) lub o szczególnym charakterze (art. 3 ust. 3 cytowanej ustawy).

Organ rentowy, w zaskarżonych decyzjach przyznał, iż F. F. udokumentował staż pracy wynoszący 29 lat, 8 m-cy i 15 dni okresów składkowych i nieskładkowych, w tym 14 lat, 9 m-cy i 17 dni okresów pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 184 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku z przepisami rozporządzenia z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Ustalenia faktyczne i ocena prawna Sądu pierwszej instancji dotycząca spornych okresów (od 14 maja 1975r. do 31 lipca 1976r. i od 20 sierpnia 1984r. o 18 września 1984r.) pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu przepisów rozporządzenia z 7 lutego 1983r., nie były już na etapie postępowania apelacyjnego kwestionowane przez organ rentowy. Organ rentowy kwestionował w apelacji jedynie przesłankę w postaci wykonywania przez wnioskodawcę pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust.1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

Apelacja jest uzasadniona, gdyż w ocenie Sądu drugiej instancji, w świetle okoliczności przedmiotowej sprawy wnioskodawca nie spełnił warunku wykonywania po dniu 31 grudnia 2008r. pracy w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Również przed 1 stycznia 2009r. wnioskodawca nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu obecnie obowiązujących przepisów (art. 3 ust. 1 o emeryturach pomostowych) lub o szczególnym charakterze (art. 3 ust. 3 cytowanej ustawy), tym bardziej w wymiarze 15 lat.

Wykazy prac świadczonych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych zawarte są w załącznikach do tej ustawy. Dokonując wykładni zapisów poszczególnych pozycji zawartych w tych załącznikach należy pamiętać, że przepisy regulujące system zabezpieczenia społecznego ze względu na swoją istotę i konstrukcję podlegają wykładni ścisłej. Zasadniczo nie powinno się więc stosować do nich wykładni celowościowej, funkcjonalnej lub aksjologicznej w opozycji do wykładni językowej, jeżeli ta ostatnia prowadzi do jednoznacznych rezultatów interpretacyjnych (por. np. wyroki Sądu Najwyższego z dnia: 16 sierpnia 2005 r., I UK 378/04, OSNP 2006 nr 13 - 14, poz. 218; 23 października 2006 r., I UK 128/06, OSNP 2007 nr 23 - 24, poz. 359; 29 stycznia 2008 r., I UK 239/07, OSNP 2009 nr 7 - 8, poz. 103; 4 marca 2008 r., II UK 129/07, OSNP 2009 nr 11 - 12, poz. 155; 19 maja 2009 r., III UK 6/09). W orzecznictwie Sądu Najwyższego ugruntowany jest również pogląd, iż w spawach z zakresu ubezpieczenia społecznego przepis art. 5 k.c, odwołujący się do zasad współżycia społecznego, nie znajduje zastosowania (por. między innymi wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 grudnia 2009 roku, I UK 174/09, z dnia 14 grudnia 2005 roku, III UK 120/05, OSNP 2006 nr 21-22, poz. 338 oraz z dnia 23 października 2006 roku, I UK 128/06, OSNP 2007 nr 23-24, poz. 359).

Analizując wszystkie stanowiska zajmowane przez wnioskodawcę i wykonywane na tych stanowiskach prace, zarówno przed wejściem w życie ustawy o emeryturach pomostowych (ze względu na treść art. 49 tej ustawy ) jak i po jej wejściu w życie pod kątem możliwości ich zakwalifikowania do prac w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, a wymienionych w załączniku 1 lub 2 do tej ustawy, można podjąć próbę ich zakwalifikowania jedynie pod pozycję 28 załącznika 1, czyli do „prac bezpośrednio przy spadaniu łukowym lub cięciu termicznym w pomieszczeniach o bardzo malej kubaturze, z utrudnioną wentylacją (podwójne dna statków, zbiorniki , rusy itp.)” Jednocześnie w świetle treści załącznika nr 1 i 2 do ustawy o emeryturach pomostowych nie ma podstaw do kwalifikowania innych prac, zarówno wykonywanych przez wnioskodawcę przed 1 stycznia 2009r. jak i po tym dniu, pod jakakolwiek inną pozycję wymienianą w tych załącznikach. Podkreślić należy, iż w załącznikach do tej ustawy nie przewidziano wielu prac, które uznawane były za prace w runkach szczególnych w rozumieniu rozporządzenia z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Dotyczy to w szczególności pracy kierowcy samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony (Dział VIII poz. 2), maszynisty ciężkich maszyn budowlanych (Dział VIII poz. 3 ), czy pracy kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych ( Dział VIII poz. 3). W świetle załączników do ustawy o emeryturach pomostowych prace te nie są obecnie uznawane za prace w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze o których mowa w art. 3 ust. 1 i 3 tej ustawy.

Z ustaleń Sądu wynika, iż po dniu 31 grudnia 2008r. powód wykonywał prace w Firmie (...)w okresie od 1 września 2010r. do 31 października 2010 r., na stanowisku ślusarza –montażysty. Wnioskodawca zajmował się przede wszystkim spawaniem, choć jak wynika z jego zeznań wykonywał też inne czynności, jak np. obcinanie elementów metalowych przy pomocy „gilotyny”. Należy jednak podkreślić, iż praca spawacza wskazana pod pozycją 28 załącznika nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych, jako praca w warunkach szczególnych została znacznie węziej zdefiniowania niż „prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowowodorowym”, wymienione w wykazie A, ( dział XIV „Prace różne” poz.12) stanowiącym załącznik do rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, do którego odwołuje się przepis art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W orzecznictwie Sądu Najwyższego ugruntowane jest stanowisko, iż w świetle przepisów rozporządzenia z 7 lutego 1983r. wystarczające do uznania określonych czynności za „prace przy spawaniu” jest to, aby były one realizowane w przebiegu procesu spawania (por. wyrok z dnia 29 stycznia 2008 r. I UK 192/07 (OSNP 2009/5-6/79). Sąd Najwyższy stwierdził nawet, że użycie przez ustawodawcę określenia „przy spawaniu” zamiast określenia „spawacz” pozwala objąć nimi także prace wykonywane w przebiegu procesu spawania przez pracowników niebędących spawaczami. Podobnie w wyroku z dnia 8 czerwca 2011 r. I UK 393/10 (LEX nr 950426) Sąd Najwyższy wyjaśnił, że za prace przy spawaniu mogą być uznane prace wykonywane nie tylko przez osoby zatrudnione na stanowisku spawacza, pod warunkiem jednak, że uczestniczą one w procesie spawania, co wskazuje na to, iż chodzi nie tyle o nazwę stanowiska pracy, co o charakter wykonywanych czynności.

Natomiast prace bezpośrednio przy spawaniu wymienione pod pozycją 28 załącznika nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych, których wykonywanie stanowiło konieczny warunek nabycia przez wnioskodawcę prawa do emerytury pomostowej, zawężone zostały tylko do prac spawalniczych wykonywanych w ściśle określonych pomieszczeniach. Zatem nie tylko sam rodzaj czynności, ale i miejsce ich wykonywania mają w tym wypadku decydujące znaczenie. Dla uznania, że praca wskazana pod tą pozycją jest wykonywana w szczególnych warunkach nie wystarczy więc wykonywanie prac spawalniczych w pełnym wymiarze czasu pracy, to jest codziennie i przez całą przewidzianą dla pracownika dniówkę roboczą, co wynika z art. 3 ust. 4 tej ustawy (por. wyrok Sadu Najwyższego 19 stycznia 2016r. I UK 269/15 Legalis nr.1433135). Ustawodawca zdecydował się zaliczyć do prac warunkach szczególnych tylko te prace spawacza, które wykonywane są w pomieszczeniach o „bardzo malej kubaturze, z utrudnioną wentylacja” i mimo, że nie wskazał konkretnych danych liczbowych dotyczących wielkości kubatury pomieszczenia, określił tę kubaturę jako „bardzo małą”, a ponadto wskazał przykłady takich pomieszczeń (podwójne dna statków, zbiorniki, rury). Praca spawacza opisywana przez wnioskodawcę jaką wykonywał on w 2010r., a także w tej samej hali w latach 2013-2014 nie spełniała tych warunków. Hala w której znajdowało się od 10 do 15 stanowisk pracy miała długość ok. 10 metrów i co najmniej taką szerokość. Trudno więc taką halę zaliczyć do pomieszczenia o „bardzo malej kubaturze”. Ponadto w świetle zapisu pozycji 28 załącznika nr 1 pomieszczenie takie powinno mieć „utrudnioną wentylację”. Nie chodzi jednak o niesprawności sytemu wentylacyjnego, nieefektywnie działającą wentylację, czy nawet brak urządzeń wentylacyjnych, spowodowane jedynie zaniedbaniami ze strony pracodawcy, ale o obiektywnie utrudnioną wentylację z powodu rodzaju i specyfiki pomieszczenia, w którym wykonywane są prace spawalnicze. Za taką wykładnią bez wątpienia przemawiają przykłady takich pomieszczeń przywołane w tym przepisie przez samego ustawodawcę ( np. zbiorniki , rury). W konsekwencji okoliczność, że w hali, w której pracował wnioskodawca nie zamontowano odpowiednich urządzeń wentylacyjnych i nawet nie otwierano okien, zaś wymiana powietrza następowała jedynie przez szeroką na 3 m. bramę wjazdową, otwartą latem, a zimą otwieraną tylko podczas wjazdu wózka widłowego, nie czyni tej hali produkcyjnej „pomieszczeniem o bardzo małej kubaturze, z utrudnioną wentylacją” w rozumnemu pozycji 28 załącznika 1 do ustawy o emeryturach pomostowych. Trafnie też organ rentowy zwrócił uwagę na treści art. 35 ust. 1 pkt 2 ustawy o emeryturach pomostowych, w świetle którego składki na Fundusz Emerytur Pomostowych opłaca się za pracownika, który wykonuje prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, o których mowa w art. 3 ust. 1 i 3. Pracodawca wnioskodawcy nie opłacał za niego składek na Fundusz Emerytur Pomostowych (k. 104), co jest dodatkowym argumentem potwierdzającym, iż pracy w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze w rozumieniu tej ustawy wnioskodawca nie wykonywał.

Reasumując, Sąd Apelacyjny po ponownym przeanalizowaniu materiału dowodowego i jego uzupełnieniu, odmiennie niż Sąd pierwszej instancji ustalił, że wnioskodawca nie spełnia wyżej wskazanych ustawowych warunków do nabycia prawa do emerytury pomostowej i dlatego, orzekając na zasadzie art. 386 § 1 k.p.c., zmienił zaskarżony wyrok i oddalił odwołania. informacje o jednostce

Iwona Łuka – Kliszcz Dariusz Płaczek Krzysztof Hejosz