Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 stycznia 2017 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie: Przewodnicząca – Sędzia S.O. Danuta Dadej-Więsyk

Protokolant – st. sekr. sąd. Katarzyna Tokarska-Józwik

po rozpoznaniu w dniu 9 stycznia 2017 roku w Lublinie

sprawy M. M.

z udziałem zainteresowanego A. Z.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o ustalenie podlegania ubezpieczeniom społecznym

na skutek odwołania M. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L.

z dnia 29 lipca 2015 roku znak (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza, że M. M. jako pracownik u płatnika składek PHU (...) podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od 1 kwietnia 2015 roku.

Sygn. akt VIII U 2014/16

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. decyzją z dnia 29 lipca 2015 roku ustalił, że M. M. jako pracownik u płatnika składek PHU (...) nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 1 kwietnia 2015 roku. W uzasadnieniu decyzji organ wskazał, że zgłoszenie M. M. do ubezpieczeń społecznych nastąpiło jedynie pod pozorem istnienia tytułu ubezpieczenia w postaci zatrudnienia, na co wskazuje fakt, iż płatnik nie przedłożył żadnych dokumentów, świadczących o wykonywaniu pracy, oraz rozbieżności pomiędzy zaświadczeniem lekarskim z którego wynika, że ubezpieczona jest zdolna do pracy na stanowisku kierownika sklepu spożywczego, a umową o pracę, gdzie wskazano, że została zatrudniona jako specjalista ds. zarządzenia. (k. 24-26 akt ZUS).Powyższą decyzję skarżącą odebrała w dniu 18 sierpnia 2015 roku ( k. 27 akt ZUS).

W dniu 14 września 2015 roku M. M. zaskarżała wymienioną decyzję w całości, wskazując, iż faktycznie wykonywał obowiązki pracownicze. Mając to na uwadze, wnioskodawczyni wnosiła o uznanie, że podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu od 1 kwietnia 2015 roku (odwołanie – k. 2-4 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wnosił o odrzucenie odwołania z powodu przekroczenia terminu do wniesienia odwołania. (k. 7-9 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

A. Z. od dnia 31 grudnia 2014 roku prowadził działalność gospodarczą, w ramach której na podstawie umowy ajencyjnej prowadził przy ulicy (...) w L. sklep samoobsługowy (...) o powierzchni około 100 metrów ^{2 .} Sklep był czynny przez 7 dni w tygodniu od 6..00 do 22.00. Na początku skarżący sam pracował w sklepie, wykonując wszystkie obowiązki związane z jego prowadzeniem. W związku z dużą ilością obowiązków i brakiem czasu na ich wykonywanie, postanowił zatrudnić pracownika, aby pomógł mu w prowadzeniu sklepu. Przez znajomych została mu polecona jako kompetentna osoba M. M.. W marcu 2014 roku odbył z nią rozmowę kwalifikacyjną.(zeznania wnioskodawczyni k. 20-20 v a.s., 41-41 v,54v-55 a.s., zeznania A. Z. k. 19v-20 a.s.,55-55v a.s.).

W dniu 31 marca 2015 roku M. M. zawarła z A. Z. umowę o pracę, na okres 3 miesięcy, na mocy której została zatrudniona od dnia 1 kwietnia 2015 roku na stanowisku specjalisty ds. zarządzenia w pełnym wymiarze czasu pracy z wynagrodzeniem w kwocie 3000 złotych brutto miesięcznie. Zakres jej obowiązków na zajmowanym stanowisku obejmował: sprawdzania i informowanie o dostępności produktu, potwierdzanie zamówień, rejestracja zamówień w systemie komputerowym, prowadzenie dokumentacji transakcji i wystawiania dokumentów sprzedaży, weryfikacja cen sprzedawanych produktów zgodnie z obowiązującym cennikiem i systemem rabatów, udzielanie informacji o produktach będących w ofercie, utrzymywanie relacji z klientami, rejestrowanie sprzedaży na kasie fiskalnej, kontrola przeterminowanych płatności, wystawianie faktur i not korygujących, tworzenie aktualnych należność i zobowiązań (umowa o pracę k. 1 cz. B a.o., zakres obowiązków k. 5 cz. B a.o.),.

W dniu 31 marca 2015 roku ubezpieczona przeszła badanie lekarskie z którego wynika, że jest zdolna do pracy na stanowisku kierownika sklepu spożywczego. (zaświadczenie lekarskie k. 2 cz. B a.o). Natomiast w dniu 1 kwietnia 2015 roku odbyła szkolnie w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy (karta szkolenia k. 6 cz. B a.o.).

W dniu 1 kwietnia 2015 roku M. M. rozpoczęła wykonywanie pracy w sklepie (...). Od tamtego czasu świadczyła pracę od poniedziałku do piątku w godzinach od 7.00 do 15.00, codziennie podpisując listę potwierdzającą jej obecność w miejscu pracy. W czasie pracy była ona jedynym pracownikiem zatrudnionym przez płatnika, a do zakresu wykonywanych przez nią czynności należało: obsługiwanie klientów, zamawianie towaru, w tym owoców i warzyw w hurtowni co 3 dni oraz pieczywa w piekarni (...), wpłata utargów, podpisywanie fakturm dostarczanie faktur do księgowości, zaopatrywanie sklepu w niezbędne materiały tj. woreczki, reklamówki, płyny do mycia podłóg, sprawdzanie terminów ważności towarów, kontrolowanie terminów płatności. Wśród stałych klientów sklepu byli A. L. i K. F., którzy mieszkali w pobliżu. W dniu 20 kwietnia 2015 roku A. Z. podjął decyzję o likwidacji sklepu w związku ze zmianami w umowie ajencyjnej tj. obniżeniem marży oraz wprowadzeniem kar za sprzedanie zbyt małej ilości towarów. Sklep prowadził do 30 kwietnia 2015 roku, a po tej dacie do wykonywano inwentaryzację i pracę porządkowe(zeznania wnioskodawczyni k. 20-20v, 41-41 v,54v-55 a.s., zeznania A. Z. k. 19v-20, 55-55v a.s., zeznania świadków: K. F. k. 40v-41 a.s., A. L. k. 54-55 a.s.m dowód wpłaty k..17 a.s., lista płac k.14-16 akt ZUS, listy obecności k. 18 akt ZUS, faktury kl. 19-24 akt ZUS).

W chwili podpisywania umowy o pracę ubezpieczona była w drugim miesiącu ciąży. Przed zatrudnieniem u skarżącego pracowała jako specjalista ds. administracyjnych w szkole podstawowej i barmanka w barze (...). Od dnia 11 maja 2015 roku przebywała na zwolnieniu lekarskim. W dniu (...) urodziła dziecko (zeznania wnioskodawczyni k. 20-20 v a.s., 41-41 v,54v-55 a.s., zeznania A. Z. k. 19v-20,55-55v a.s.).

Po likwidacji sklepu płatnik zmienił przedmiot działalności, zajmował się pośrednictwem w sprzedaży nieruchomości (zeznania A. Z. k. 19v-20, 55-55v a.s.)

.W dniu 1 lipca 2015 roku pracodawca zawarł z M. M. kolejną umowę na czas określony do 30 czerwca 2017 roku ( umowa k. 3 cz. B a.o.). Z dniem 31 grudnia 2015 roku płatnik rozwiązał ze skarżącą stosunek pracy (zeznania wnioskodawczyni k. 20-20 v, 41-41 v,54v-55 a.s.).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie przywołanych dowodów.

Sąd dał wiarę zeznaniom wnioskodawczyni, zainteresowanego oraz świadków K. F. i A. L., którzy w swoich relacjach wskazywali okoliczności dowodzące realności zawartej 31 marca 2015 roku umowy i faktycznego świadczenia pracy przez M. M. w ramach tejże umowy. Wskazać należy, iż zarówno wnioskodawczyni, jak też zainteresowany konsekwentnie w całym toku postępowania podkreślali, że M. M. rzeczywiście była zatrudniona w sklepie (...) i wykonywała powierzone jej na podstawie umowy z 31 marca 2015 roku obowiązki pracownicze. Okoliczności te w pełni potwierdzone zostały w niniejszej sprawie nie tylko dowodami z dokumentów przedstawionych zarówno przez wnioskodawczynię, jak też zainteresowanego, ale też zeznaniami wymienionych świadków.

Podkreślić bowiem trzeba, że świadkowie K. F. i A. L. wskazywali, że wnioskodawczyni obsługiwał ich podczas robienia zakupów, w sklepie (...).

Zeznania wszystkich przesłuchiwanych w tej sprawie i wymienionych wyżej osób były przy tym logiczne, wewnętrznie spójne i wzajemnie ze sobą zbieżne, a nadto konsekwentne, rzeczowe i znajdujące ugruntowanie w treści zebranego materiału procesowego, zwłaszcza zaś w dowodach ze zgromadzonych dokumentów. Stąd też, Sąd dał wiarę zeznaniom wnioskodawczyni, zainteresowanego i przesłuchanych świadków, nie znajdując żadnych podstaw by kwestionować ich szczerość i zgodność z rzeczywistym stanem rzeczy.

Dodać jeszcze należy, że przesłuchani w sprawie świadkowie to– osoby niespokrewnione i niespowinowacone z wnioskodawczynią i przez to niemające żadnego interesu w składaniu fałszywych zeznań na jej korzyść oraz kreowaniu niezgodnej z rzeczywistością wersji zdarzeń. Nadto świadkowie mieszkali w pobliżu sklepu spożywczego prowadzonego przez A. Z. i codziennie robili w nim zakupy, stąd też mogli zaobserwować, czy skarżąca faktycznie wykonywała pracę.

Wiarygodnością obdarzył Sąd także zasadniczo zebrane w sprawie dowody z dokumentów, których autentyczność i prawdziwość nie została w toku postępowania skutecznie podważona i nie wzbudziła wątpliwości co do ich rzetelności. Wskazać należy, że wprawdzie z zaświadczenia lekarskiego z dnia 31 marca 2015 roku (k. 2 B. a.o.) wynika, że skarżącą zostanie przyjęta do pracy w charakterze kierownika sklepu spożywczego , a z umowy o prace z dnia z dnia 31 marca 2015 roku (k. 1 cz. B a.o.), że została zatrudniona w charakterze specjalisty ds. zarządzania. Powyższe rozbieżności nie mogą jednak wpływać na ocenę, okoliczności czy ubezpieczona faktycznie wykonywał obowiązki pracownicze u płatnika. Zauważyć bowiem należy, że M. M., faktycznie wykonywała obowiązki pracownicze na podstawie umowy z dnia 31 marca 2015 roku Dlatego też w ocenie Sądu błędne wpisanie stanowiska, nie może mieć wpływu na rozstrzygnięcie niniejszej sprawy.

Odwołanie jest zasadne.

W pierwszej kolejności należy, wskazać, że brak było podstaw do odrzucenia odwołania z powodu przekroczenie terminu do jego wniesienia. Skarżącej doręczone bowiem przedmiotową decyzję w dniu 18 sierpnia 2015 roku ( k. 27 akt ZUS), a odwołanie wniosła 14 września 2015 roku. W związku w powyższym zachowała 30-dniowy termin do jego wniesienia.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz. U. 2016, poz. 963ze zm.) obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami. Na mocy art. 11 ust. 1 wymienionej ustawy osoby te podlegają także obowiązkowemu ubezpieczeniu chorobowemu, zaś na podstawie jej art. 12 ust. 1 – ubezpieczeniu wypadkowemu. Art. 13 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przewiduje z kolei, że obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu pracownicy podlegają od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku, natomiast art. 8 ust. 1 nakazuje za pracownika uważać osobę pozostającą w stosunku pracy. Z kolei art. 22 § 1 k.p. precyzuje, że przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Do nawiązania stosunku pracy dochodzi poprzez zawarcie pomiędzy pracownikiem a pracodawcą umowy o pracę.

Odnosząc powyższe do realiów przedmiotowej sprawy należy wskazać, że jak wynika z ustalonego powyżej stanu faktycznego, pomiędzy M. M., a A. Z. doszło do podpisania w dniu 31 marca 2015 roku umowy o pracę na czas określony z wynagrodzeniem w wysokości 3000 złotych. Z tego też tytułu wnioskodawczyni została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych z podstawą wymiaru składek w wysokości równej wynagrodzeniu wynikającemu z umowy.

Wskazać należy, że zgodnie z utrwalonym stanowiskiem orzecznictwa, umowa o pracę jest zawarta dla pozoru (w rozumieniu przepisu art. 83 k.c. w związku z art. 300 k.p.), a przez to nie stanowi tytułu do objęcia ubezpieczeniami społecznymi wyłącznie wtedy, gdy przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, zaś podmiot wskazany jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy, czyli strony z góry zakładają, iż nie będą realizowały swoich praw i obowiązków wypełniających treść stosunku pracy. Nie można zatem przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca tę pracę przyjmował (tak Sąd Najwyższy w wyroku z 12 maja 2011 roku, II UK 20/11, LEX nr 885004, a także z dnia 21 maja 2010 roku w sprawie I UK 43/10, LEX 619658). Wobec powyższego, o tym, czy strony istotnie nawiązały stosunek pracy stanowiący tytuł ubezpieczeń społecznych, nie decyduje samo formalne zawarcie umowy o pracę, przystąpienie do ubezpieczenia i opłacenie składki, ale rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy, a wynikających z przepisu art. 22 § 1 k.p. Istotne w tym kontekście jest więc to, by stosunek pracy zrealizował się przez wykonywanie zatrudnienia, gdyż w takim przypadku wady oświadczeń woli dotykające umowy o pracę nie wywołują skutków w sferze prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych (tak Sąd Najwyższy w wyroku z 5 czerwca 2009 r., I UK 21/09, LEX nr 515699 oraz w wyroku z dnia 24 lutego 2010 roku w sprawie II UK 204/09, LEX 590241).

W świetle powyższych uwag, zasadniczą okolicznością wymagającą rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie było ustalenie, czy strony umowy z dnia 31 marca 2015 roku istotnie łączył stosunek pracy w rozumieniu art. 22 k.p., czy też wymieniona umowa z była tylko umową pozorną, mająca na celu jedynie uzyskanie wyższych świadczeń z ubezpieczeń społecznych i naruszającą przez to zasady współżycia społecznego.

Wskazać należy, że stosunek pracy jest dwustronnie zobowiązującym stosunkiem zobowiązaniowym (obligacyjnym), zachodzącym między pracodawcą a pracownikiem. Każda ze stron tego stosunku jest względem drugiej jednocześnie i uprawniona, i zobowiązana, przy czym obowiązki jednej strony stosunku stanowią ekwiwalent uprawnień drugiej strony. Pracodawca zobowiązany jest do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem, natomiast pracownik jest zobligowany do wykonywania w sposób podporządkowany określonej pracy na rzecz pracodawcy. Stosunek pracy jest zatem więzią o charakterze dobrowolnym i trwałym, łączącą pracownika i pracodawcę, której treścią jest obowiązek osobistego wykonywania pracy określonego rodzaju przez pracownika pod kierownictwem, na rzecz i ryzyko pracodawcy oraz obowiązek pracodawcy zatrudniania pracownika przy umówionej pracy i wypłacania mu wynagrodzenia za pracę (tak Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z 26 czerwca 1996 r., III APr 10/96, LEX nr 29672).

Ujawnione w niniejszej sprawie okoliczności, w przekonaniu Sądu Okręgowego, w pełni uprawniają do stwierdzenia, że wbrew twierdzeniom Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, umowa z 31 marca 2015roku nie została zawarta przez wnioskodawczynię i zainteresowanego jedynie dla pozoru, a przyczyną jej zawarcia była przede wszystkim istniejąca po stronie pracodawcy, faktyczna niemożność osobistego i samodzielnego kontynuowania obowiązków związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą. W obliczu bowiem zgromadzonych w sprawie materiałów, nie budzi wątpliwości teza, że wnioskodawczyni, jako pracownik A. Z. faktycznie wykonywała powierzone jej obowiązki od 1 kwietnia 2015 roku za wynagrodzeniem 3000 złotych brutto, a zainteresowany tak świadczoną przez nią pracę przyjmował. Jak wynika z dowodów wnioskodawczyni w okresie objętym sporem wykonywała pracę określonego rodzaju (tzn. zajmowała się obsługą klientów, dokonywaniem wpłat utargu, zamawianiem towaru do sklepu, sprawdzeniem terminów ważności towarów, zakupem niezbędnych rzeczy do sklepu, podpisywaniem faktur), pod kierownictwem pracodawcy (zainteresowany kontrolował czy ubezpieczona jest w pracy) oraz we wskazanym przez niego miejscu (w sklepie (...) przy ulicy (...) w L. ) i czasie (pełny wymiar czasu pracy, godziny od 7.00 do 15.00). Z drugiej strony, pracodawca wypłacał M. M. wynagrodzenie za przedmiotową pracę, które niewątpliwie było wynagrodzeniem proporcjonalnym i adekwatnym do zakresu powierzonych jej obowiązków pracowniczych, stopnia doświadczenia zawodowego i poziomu wykształcenia.

W tym zatem stanie rzeczy, Sąd uznał, że zostały zrealizowane przesłanki zatrudnienia M. M. w ramach stosunku pracy, o których mowa w art. 22 § 1 k.p., a zawarta przez wnioskodawczynię umowa nie miała cech pozorności.

Reasumując w ocenie Sądu Okręgowego, kwestionowana decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L., nie była prawidłowa. Zawarta w dniu 31 marca 205 roku umowa była bowiem faktycznie przez strony realizowana i jako taka winna była być podstawą do objęcia wnioskodawczyni obowiązkiem ubezpieczeń społecznych.

Dlatego też, uznając, iż odwołanie jest zasadne, Sąd Okręgowy na mocy art.477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję, ustalając, że M. M. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu u płatnika składek A. Z. od dnia 1 kwietnia 2015 roku, z tytułu umowy o pracę.

Z tych względów orzeczono jak w sentencji wyroku.