Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 21 lutego 2017 roku

Sąd Rejonowy w Oleśnie I Wydział Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący: SSR Katarzyna Kałwak

Protokolant: st. sekr. sądowy Urszula Krzywoń

po rozpoznaniu w dniu 07 lutego 2017 roku w Oleśnie na rozprawie

sprawy z wniosku (...) S.A. z siedzibą w K.

z udziałem S. M. oraz Skarbu Państwa-Starosty (...)

o zasiedzenie

postanawia:

I.  stwierdzić, że Skarb Państwa statio fisci Zakład (...) nabył przez zasiedzenie z dniem 30 czerwca 1987 r. służebność gruntową, odpowiadającą treścią służebności przesyłu, obciążającą część nieruchomości położonej w Ż., gmina R. o numerze działki (...), dla której Sąd Rejonowy w Oleśnie
IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o nr (...), która to część nieruchomości obejmuje obszar wzdłuż przebiegającej przez tę działkę linii napowietrznej średniego napięcia 15 kV relacji J. – K. oraz sześciu słupów posadowionych na tej działce, to jest:

a) obszar zajęty przez linię napowietrzną średniego napięcia 15 kV wraz z obszarem zajętym przez słupy posadowione na działce nr (...) o numerach: 1, 2, 3, 5, 6, 8;

b) obszar po 3 m od osi linii napowietrznej średniego napięcia 15 kV w każdą stronę,
a w miejscach umożliwiających dostęp do linii napowietrznej z terenu dróg publicznych (działki nr (...)) obszar zwężony ograniczony skrajnymi przewodami linii energetycznej powiększony o 0,60 m od skrajnego przewodu
w każdą stronę

- zgodnie z oznaczeniami na mapie, będącej integralną częścią niniejszego postanowienia, sporządzonej przez biegłego sądowego w zakresie geodezji
i kartografii mgr inż. M. K., stanowiącej Załącznik nr 1 do opinii z dnia 27.06.2016 r. sporządzonej w przedmiotowej sprawie,

II.  stwierdzić, że nabyta przez zasiedzenie służebność polega na nieodpłatnym korzystaniu z określonej w punkcie I części nieruchomości przez każdoczesnego właściciela wymienionych w punkcie I urządzeń przesyłowych w zakresie niezbędnym do ich eksploatacji, obsługi, przesyłania energii elektrycznej, usuwania awarii, wykonywania konserwacji, remontów i wymiany urządzeń elektroenergetycznych;

III.  ustalić, że każdy z uczestników postępowania ponosi koszty związane ze swoim udziałem w sprawie;

IV.  nakazać Skarbowi Państwa – Sądowi Rejonowemu w Oleśnie zwrócenie wnioskodawcy (...) S.A. z siedzibą w K. kwoty 1.500,00 zł ( jeden tysiąc pięćset złotych 00/100) tytułem niewykorzystanej kwoty zaliczek uiszczonych na poczet opinii biegłych sądowych.

UZASADNIENIE

Wnioskiem z dnia 20.05.2014 r. (...) S.A. z siedzibą w K. Oddział w C. w sprawie z udziałem S. M. i Skarbu Państwa – Starosty (...) wniósł o:

1.  stwierdzenie, że Skarb Państwa statio fisci Zakład (...) nabył przez zasiedzenie z dniem 01 stycznia 1975 r. służebność gruntową polegającą na nieodpłatnym korzystaniu z części nieruchomości obciążonej zabudowanej linią średniego napięcia 15 kV relacji J. – K. oznaczonej jako działka nr (...) położonej w miejscowości Ż., gmina R., dla której Sąd Rejonowy w Kluczborku VIII Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych z siedzibą w Oleśnie prowadzi księgę wieczystą o nr KW: (...), polegającej na posadowieniu urządzeń przesyłowych, eksploatacji i obsługi tych urządzeń i całodobowym korzystaniu z tej części nieruchomości w zakresie niezbędnym do przesyłania energii elektrycznej, usuwania awarii, wykonywania konserwacji, remontów i wymiany urządzeń elektronenergetycznych na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości władnącej zabudowanej urządzeniami przesyłowymi w postaci budynku nastawni
i rozdzielni wnętrzowej oraz urządzeniami energetycznymi napowietrznymi oznaczonej jako działki (...) położonej
w miejscowości D., gmina R., dla której Sąd Rejonowy
w Kluczborku VIII Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych w Oleśnie prowadzi księgę wieczystą nr KW (...). W przypadku przyjęcia złej wiary wnioskodawca domagał się stwierdzenia zasiedzenia ww. służebności w dniu
01 stycznia 1985 r.;

2.  przyznanie kosztów postępowania według norm przypisanych.

W uzasadnieniu wnioskodawca wskazał, że na nieruchomości obciążonej posadowione są urządzenia przesyłowe, tj. linia średniego napięcia 15 kV oraz 6 słupów linii 15kV:
tj. 4 drewniane słupy przelotowe i 2 słupy betonowe. Są to elementy linii 15 kV relacji J. – K.. Stanowią one trwałe i widoczne urządzenia. Urządzenia istniały na nieruchomości obciążonej już w roku 1962 i pozostają w eksploatacji poprzednika prawnego wnioskodawcy od tej chwili. Linia 15 kV relacji J. – K. powstała w 1962 r. i nie była modernizowana od czasu powstania. Pierwotnie na działce nr (...) znajdowała się także stacja transformatorowa, która jednak została w 1977 r. przeniesiona na inna działkę. Potwierdzeniem powyższego ma być przedłożony przez wnioskodawcę plan realizacyjny włączenia do sieci WN i nn stacji trafo STSa-20/250 z dnia 30 czerwca 1977 r.

Właścicielem nieruchomości obciążonej jest uczestniczka postępowania. Okoliczność władania nieruchomością oraz istnienia przedmiotowych urządzeń – według wnioskodawcy - nie jest sporna, bowiem uczestniczka wystąpiła w tut. Sądzie z wnioskiem o ustanowienie służebności przesyłu (sygn. V Ns 288/13).

Służebność określona w pkt 1 petitum wniosku zwiększa użyteczność ww. nieruchomości władnącej. Na nieruchomości władnącej znajduje się stacja energetyczna pełniąca istotną funkcję w zakresie zasilania w energię elektryczną odbiorców zamieszkujących część powiatu (...) oraz (...) (tzw. Główny Punkt Zasilania – (...)). Linia energetyczna, znajdująca się na gruncie uczestniczki, powoduje znaczące zwiększenie użyteczności wskazanej nieruchomości władnącej, gdyż zapewnia połączenie nieruchomości władnącej z pozostałymi częściami linii J. – K.
(a zwłaszcza ze stacją znajdującą się na końcu linii). Nieruchomość władnąca była i jest własnością Skarbu Państwa. Od dnia 05 grudnia 1990 r. użytkownikiem wieczystym gruntu
i właścicielem budynków oraz urządzeń na gruncie jest poprzedni prawny wnioskodawcy – przedsiębiorstwo państwowe Zakład (...).

Wnioskodawca (...) jest następcą Zakładu (...) oraz (...) S.A. Posiadaczem odpowiadającym treści służebności
ww. urządzeń elektroenergetycznych od 1962 r. był poprzednik prawny wnioskodawcy -przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Zakład (...). W dniu
12 lipca 1993 r. na podstawie ustawy z dnia 05 lutego 1993 r. o przekształceniach własnościowych niektórych przedsiębiorstw państwowych o szczególnym znaczeniu dla gospodarki państwa nastąpiło przekształcenie przedsiębiorstwa państwowego w spółkę akcyjną, której nazwa od tej daty brzmiała: Zakład (...) Spółka Akcyjna. Z kolei w dniu 26 maja 2004 r. nastąpiło połączenie w trybie przepisu art. 492 § 1 pkt 1 k.s.h. poprzez przeniesienie na Spółkę (...) S.A. w K. majątku Zakładu (...) S.A. Od 01 września 2011 r. spółka nosi nazwę (...) S.A.

Z uwagi na to, że bieg zasiedzenia rozpoczął się co najmniej w 1962 r., służebność będącą przedmiotem postępowania nabył Skarb Państwa statio fisci Zakład (...).

Okres posiadania niezbędny do zasiedzenia służebności w dobrej i złej wierze
w okresie obowiązywania dekretu o prawie rzeczowym z 1947 r. wynosił w tych latach 20 lat w przypadku dobrej wiary i odpowiednio 30 lat w złej wierze (art. 50 dekretu). Zgodnie
z art. XLI § 2 p.w.k.c. – Jeżeli termin zasiedzenia wg kodeksu cywilnego jest krótszy niż według przepisów dotychczasowych (a wg art. 172 k.c. w pierwotnym brzmieniu okres zasiedzenia w złej wierze wynosił 20 lat, a w dobrej wierze 10 lat), bieg zasiedzenia rozpoczyna się z dniem wejścia kodeksu w życie. Jeżeli jednak zasiedzenie rozpoczęte przed dniem wejścia w życie kodeksu cywilnego nastąpiłoby przy uwzględnieniu terminu określonego w przepisach dotychczasowych wcześniej, zasiedzenie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu. Stąd uzasadnienie dla daty 01 stycznia 1975 r. dla nabycia służebności przez zasiedzenie w odniesieniu do linii 15 kV. Wobec powyższego wnioskodawca wskazał, że bieg zasiedzenia należy liczyć od dnia 01 stycznia 1965 r.,
a upłynął on z dniem 01 stycznia 1975 r. (w dobrej wierze) lub z dniem 01 stycznia 1985 r.
(w złej wierze). Służebność będącą przedmiotem postępowania nabyło zarówno w dobrej wierze jak i złej wierze przedsiębiorstwo państwowe Zakład (...)

Dobrą wiarę wnioskodawca uzasadniał faktem, iż przedmiotowe urządzenia przesyłowe zostały posadowione na nieruchomości uczestnika w oparciu o Ustawę z dnia
28 czerwca 1950 r. o powszechnej elektryfikacji wsi i osiedli (Dz.U. Nr 28, poz. 256 ze zm.), co zgodnie z orzecznictwem świadczyć ma o dobrej wierze przedsiębiorstwa energetycznego w zakresie posiadania służebności. Ponadto, posadowienie urządzeń przesyłowych na nieruchomości uczestnika nastąpiło zgodnie z obowiązującym wówczas prawem.

Służebność będącą przedmiotem postępowania nabył więc Skarb Państwa reprezentowany obecnie przez Starostę (...) zgodnie z art. 11 ust. 1 i art. 23 ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, którego następcą prawnym w zakresie określonym w przedmiotowym wniosku był Zakład (...),
a obecnie (...) S.A. Oddział w C., a to w związku z nabyciem
z mocy prawa użytkowania wieczystego nieruchomości władnącej i własności wszystkich naniesień na nieruchomości władnącej (a więc także praw związanych).

Wnioskodawca wskazał też w uzasadnieniu wniosku na dopuszczalność doliczania okresu posiadania Skarbu Państwa, niezbędnego dla zasiedzenia, sprzed 01.02.1989 r. Przesądzono również w orzecznictwie, że przeniesienie posiadania służebności – niezbędne dla doliczania okresu posiadania – może zostać wykazane poprzez przedstawienie decyzji administracyjnej potwierdzającej, że z dniem 05.12.1990 r. wnioskodawca stał się użytkownikiem wieczystym (i właścicielem naniesień) nieruchomości władnącej.

(...) S.A. wskazał też na treść art. 352 k.c. zgodnie z którym, kto faktycznie korzysta z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności, jest posiadaczem służebności. Do posiadania służebności stosuje się odpowiednio przepisy
o posiadaniu rzeczy. Natomiast elementy infrastruktury przesyłowej (słup wraz
z przewodami) spełniają wymagania trwałego i widocznego urządzenia (art. 292 k.c.), zaś umieszczenie tych urządzeń i korzystanie z nich poprzez przesyłanie energii oznacza posiadanie służebności gruntowej o treści służebności przesyłu. – wniosek – k. 3-5v.

W piśmie z dnia 21.07.2014 r. wnioskodawca powołał się dodatkowo na domniemanie dobrej wiary (art. 7 k.c.). Wskazał również na możliwość doliczania okresu posiadania Skarbu Państwa niezbędnego dla zasiedzenia służebności sprzed 01 lutego 1989 r. Skarb Państwa był wówczas jedynym dysponentem własności państwowej i dlatego skutki prawne związane z posiadaniem samoistnym w tamtym okresie przez przedsiębiorstwo państwowe nieruchomości mogły powstać tylko na rzecz Skarbu Państwa, a nie na rzecz tego przedsiębiorstwa. Natomiast późniejsze przedsiębiorstwo państwowe może doliczać uprzednie posiadanie służebności przez Skarb Państwa, niezbędne dla zasiedzenia sprzed
01 lutego 1989 r. Z kolei przeniesienie posiadania służebności – niezbędne dla doliczenia okresu posiadania - może zostać wykazane poprzez przedstawienie decyzji administracyjnej potwierdzającej, że z dniem 05 grudnia 1990 r. wnioskodawca stał się użytkownikiem wieczystym (i właścicielem naniesień) nieruchomości władnącej.

Nadto, w piśmie tym wnioskodawca sprecyzował wniosek o stwierdzenie zasiedzenia służebności gruntowej, wskazując prawidłową nieruchomość władnącą,
tj. nieruchomość zabudowaną urządzeniami przesyłowymi w postaci budynku nastawni
i rozdzielni wnętrzowej oznaczoną jako działka nr (...) położoną w miejscowości W., gmina O., powiat (...), dla której Sąd Rejonowy w Częstochowie X Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych z siedzibą w Kłobucku prowadzi księgę wieczystą nr KW (...). Nieruchomość władnąca była i jest własnością Skarbu Państwa. Od dnia 05.12.1990 roku użytkownikiem wieczystym gruntu i właścicielem budynków oraz urządzeń na gruncie jest poprzednik prawny wnioskodawcy – przedsiębiorstwo państwowe Zakład (...). (...) S.A. jest następcą prawnym Skarbu Państwa w zakresie nabytej służebności, a to w związku z nabyciem z mocy prawa użytkowania wieczystego nieruchomości władnącej i własności wszystkich naniesień na nieruchomości władnącej (a więc także praw związanych). - pismo pełnomocnika wnioskodawcy –k. 83 – 85v.

W kolejnym piśmie z dnia 01.12.2014 r. wnioskodawca ponownie sprostował wniosek. Wskazał, że pomimo faktu, iż urządzenia przesyłowe znajdujące się na nieruchomości uczestnika S. M. zostały wzniesione w 1962 r., wnioskodawca przyjmuje jako datę początkową biegu terminu zasiedzenia dla tych urządzeń 30 czerwca 1977 r., a to wobec faktu, iż najstarszym dokumentem, jakim dysponuje wnioskodawca, a który świadczy o tym, iż urządzenia te już wówczas wchodziły w skład masy majątkowej poprzednika prawnego wnioskodawcy jest plan realizacyjny włączenia do sieci W.N. i nn stacji trafo STSa-20/250 w miejscowości Ż.. Zatem okres posiadania niezbędny do zasiedzenia służebności w dobrej wierze wynosił w tych latach 10 lat, co wynika z treści ówczesnego art. 172 § 1 k.c. Jednakże w razie nieuwzględnienia istnienia przesłanki dobrej wiary po stronie poprzednika wnioskodawcy, postuluje on stwierdzenie nabycia przez zasiedzenie służebności gruntowej w złej wierze. Wówczas, zgodnie z obecnie obowiązującą ustawą k.c., okres posiadania niezbędny do zasiedzenia służebności w złej wierze wynosi 30 lat, co wynika z treści art. 172 § 1 k.c. Przyjęcie terminu 30-letniego dla zasiedzenia służebności w złej wierze wynika z art. 9 ustawy z dnia 09.07.1990 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, co oznacza, że jeżeli termin zasiedzenia rozpoczął się po wejściu w życie k.c., ale jego zakończenie nie nastąpiło przed dniem 01.10.1990 r. zastosowanie znajdują terminy określone w art. 172 k.c. w brzmieniu ustalonym ustawą z 28.07.1990 r.
o zmianie ustawy – Kodeks cywilny czyli 30 lat. Wobec powyższych wyjaśnień, bieg zasiedzenia rozpoczął się w dniu 30.06.1977 r. i upłynął z dniem 30.06.1987 r. (w dobrej wierze) lub z dniem 30.06.2007 r. (w złej wierze). Służebność będącą przedmiotem postępowania nabył więc w dobrej wierze Skarb Państwa statio fisci Zakład (...) zaś w złej wierze – (...) S.A. Wnioskodawca podniósł również, że skoro uczestniczka S. M. złożyła w sądzie wniosek o ustanowienie odpłatnej służebności przesyłu odnośnie posadowienia na jej gruncie przedmiotowych urządzeń przesyłowych, uznała tym samym fakt ich posiadania przez wnioskodawcę oraz uznała jego prawo własności tych urządzeń. (...) S.A. wskazał też, że na podstawie planu realizacyjnego włączenia do sieci W.N. i nn stacji trafo STSa-20/250 w miejscowości Ż. z dnia 30.06.1977 r. można z całą pewnością stwierdzić, że urządzenia przesyłowe znajdujące się na nieruchomości uczestniczki wchodziły już wówczas w skład majątku Zakładu (...). Dokument ten nie stanowi dowodu budowy urządzeń, gdyż te od wielu lat były wzniesione, lecz jest dowodem remontu dokonanego w 1977 r., gdy posiadaczem urządzeń był już poprzednik prawny wnioskodawcy. Wobec powyższego, przekazanie ww. urządzeń infrastruktury technicznej na majątek ZE C. musiało nastąpić dużo wcześniej. Przedmiotowe urządzenia pozostawały w zarządzie operatywnym Zakładu (...) w C. co najmniej od 1977 r. Wnioskodawca wyjaśnił również, że przedmiotowe urządzenia przesyłowe znajdowały się kolejno w majątku Zakładu (...) Spółka Akcyjna, następnie Spółki (...) S. A.
w K., w końcu zaś (...) S.A. Zakład (...)
w dniu 12 lipca 1993 r. został przekształcony z przedsiębiorstwa państwowego w spółkę akcyjną: Zakład (...) S.A. Natomiast w dniu 26.05.2004 r. nastąpiło połączenie w trybie art. 492 par. 1 pkt 1 ksh poprzez przeniesienie na spółkę (...) S.A.
w K. majątku Zakładu (...) S.A., zaś od 01.09.2011 r. spółka nosi nazwę (...) S.A. – pismo pełnomocnika wnioskodawcy – k. 125-126v.

Nadto, w kolejnym piśmie z dnia 19.12.2014 r. wnioskodawca podniósł dodatkowo,
że, aby właściciel mógł powołać się na niemożność skutecznego dochodzenia wydania nieruchomości w okresie PRL, musiałby wykazać, że to on właśnie był pozbawiony możliwości wystąpienia z powództwem negatoryjnym czy windykacyjnym. Nie wystarczy ogólnikowe powoływanie się na fakt obowiązywania ustroju PRL. Natomiast S. M. nie wykazała, że nie mogła wcześniej dochodzić roszczeń z zakresu ochrony własności. Nie wykazała też, żeby w okresie objętym wnioskiem ktokolwiek w odniesieniu do nieruchomości obciążonej występował z roszeniami ochronę własności. Natomiast dla przerwania biegu zasiedzenia wystarczyło wystąpić z powództwem z art. 222 § 2 i nast. k.c. nawet bez powodzenia. Również powoływanie się na fakt złożenia wniosku o ustanowienie służebności przesyłu, jako przerywającego bieg zasiedzenia (złożenie wniosku miało miejsce w 2013 r.) jest dla niniejszego postępowania o stwierdzenie zasiedzenia całkowicie nieistotne. Zasiedzenie nastąpiło bowiem przed złożeniem tego wniosku. – pismo pełnomocnika wnioskodawcy – k. 140 – 142v.

W piśmie z dnia 22.01.2016 r. wnioskodawca zwrócił także uwagę na fakt, iż na gruncie uczestniczki S. M. znajdują się również inne urządzenia - poza tymi objętymi wnioskiem - niebędące własnością wnioskodawcy. Nie stanowią one przedmiotu postępowania i nie mają związku ze sprawą, a na ich usytuowanie wnioskodawca nie miał wpływu. Są to urządzenia linii niskiego napięcia stanowiące przyłącze służące do zasilania m.in. budynków uczestniczki w energię elektryczną. – pismo pełnomocnika wnioskodawcy – k. 219 – 220v.

Uczestnik postępowania Skarb Państwa – Starosta (...) ustosunkował się jedynie do stanowiska wnioskodawcy zawartego we wniosku sformułowanym w pierwotnym brzmieniu. W piśmie z dnia 25.06.2014 r. uczestnik oświadczył, iż w pierwotnie przedstawionym przez wnioskodawcę stanie faktycznym, nie jest możliwe uwzględnienie wniosku o zasiedzenie z dniem 01.01.1975 r. służebności gruntowej, w treści opisanej we wniosku, w zakresie nieruchomości obciążonej składającej się z działki (...), KW (...). W uzasadnieniu uczestnik postępowania wskazał, że wnioskodawca nie wykazał faktu posadowienia na dzień 01.01.1965 r. zarówno na nieruchomości władnącej jak i na nieruchomości obciążonej urządzeń przesyłowych. Wnioskodawca nie udokumentował istnienia urządzeń przesyłowych od 1962 r. Wątpliwości uczestnika budziło również wskazanie przez wnioskodawcę pierwotnym wniosku nieruchomości władnącej w kontekście istnienia na niej w dacie 01.01.1965 r. urządzeń elektroenergetycznych szczegółowo opisanych przez wnioskodawcę w uzasadnieniu wniosku. Uczestnik powołał się na decyzję
o wywłaszczeniu nieruchomości i odszkodowaniu z dnia 11.10.1980 r., z której wynikać ma, że wskazywane nieruchomości właśnie w tej dacie zostały wywłaszczone za odszkodowaniem dla potrzeb budowy stacji energetycznej J., gmina R.. – odpowiedź Skarbu Państwa – Starosty (...) na wniosek – k. 56-56v.

W odpowiedzi na wniosek, w piśmie z dnia 03.07.2014 r. uczestniczka S. M. wniosła o odrzucenie wniosku, a gdyby Sąd tego wniosku nie podzielił, wniosła o oddalenie wniosku i zasądzenie wszelkich kosztów sądowych od wnioskodawcy na rzecz uczestniczki postępowania, zwrot kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych. W uzasadnieniu uczestniczka wskazała, że jest właścicielką nieruchomości
w Ż., dla której Sąd Rejonowy w Oleśnie prowadzi księgę wieczystą KW (...). Natomiast wcześniej właścicielem tej nieruchomości był ojciec uczestniczki S. P., a przed nim jego ojciec. Pełnomocnik uczestniczki oświadczył w uzasadnieniu tego pisma, że na terenie działki nr (...) opisanej wyżej, wchodzącej w skład gospodarstwa rolnego stanowiącego własność uczestniczki w latach 1970-tych zostały posadowione urządzenia przesyłowe należące do wnioskodawcy – słupy energetyczne w liczbie 8 sztuk oraz linia napowietrzna. W czerwcu 2013 r. uczestniczka wniosła do tut. Sądu wniosek
o odpłatne ustanowienie służebności przesyłu. W odpowiedzi na ten wniosek wnioskodawca, tj. firma (...) wniosła o oddalenie wniosku, podnosząc, że posiada tytuł prawny do korzystania z tej nieruchomości, na której zlokalizowane są urządzenia elektroenergetyczne
i został on nabyty na podstawie zasiedzenia prawa służebności, zaś samo zasiedzenie następuje z mocy prawa, wskutek upływu czasu, bez wynagrodzenia na rzecz właściciela nieruchomości obciążonej służebnością. Sprawa jest w toku sygn. akt V Ns 288/13.
W związku z powyższym, w ocenie uczestniczki, nie jest zasadne prowadzenie drugiego postępowania w tym samym przedmiocie i pomiędzy tymi samymi stronami. Z tego względu uczestniczka wnosi o odrzucenie wniosku w niniejszej sprawie, bowiem art. 511 § 1 k.p.c. stanowi, że wniosek o wszczęcie postępowania powinien czynić zadość przepisom o pozwie, a przepis art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. stanowi, że pozew należy odrzucić jeżeli o to samo roszczenie pomiędzy tymi samymi stronami toczy się już postępowanie sądowe albo
w sprawie zapadło prawomocne orzeczenie. Wobec powyższego, uczestniczka wniosła
o odrzucenie wniosku w przedmiotowej sprawie. Z ostrożności procesowej uczestniczka wskazała, iż bezspornym jest, iż wnioskodawca korzystał i nadal korzysta z gruntów działki nr (...) położonej w Ż., stanowiącej własność uczestniczki S. M. od 15 marca 2004 r. do chwili obecnej. Władztwo wnioskodawcy odnośnie wskazanego gruntu odpowiada posiadaniu służebności przesyłu. S. M. jak również jej ojciec i dziadek, nigdy nie wyrazili zgody na ustalenie służebności przesyłu, czy jakiegokolwiek korzystania bez wynagrodzenia z gruntów, będących ich własnością. Zwłaszcza ojciec uczestniczki - S. P. - nigdy takiej zgody nie wyraził i nawet nie był o nią pytany, nie miał nic do powiedzenia w tej sprawie. Gdy protestował przy stawianiu 8 słupów na swoim gruncie, był straszony kolegium i wysoką karą grzywny za utrudnienia
w tych pracach. Przez grunt uczestniczki przechodzi linia napowietrzna – 8 słupów energetycznych. Ich przebieg uniemożliwia „ od kilkudziesięciu lat” zagospodarowanie nieruchomości, „ z której wnioskodawca korzysta bezumownie od października 1970 r .” Zwłaszcza słupy położone na działkach budowlanych, przed i za domem, uniemożliwiają wykorzystanie tych działek na cele budowlane. Pozostałe słupy uniemożliwiają i znacznie utrudniają korzystanie z gruntów rolnych. Niezależnie od powyższego, słupy są położone
w pobliżu budynku mieszkalnego i drogi uczęszczanej przez domowników i innych użytkowników w odległości mniejszej niż 6 metrów. Powyższe wzbudza obawy uczestniczki czy tak bliskie usytuowanie słupów elektroenergetycznych nie wpływa ujemnie na stan zdrowia domowników, z zwłaszcza małych dzieci z uwagi na wytwarzanie silnego pola elektromagnetycznego. W tej sytuacji zachodzą podstawy do uznania wnioskodawcy za posiadacza w złej wierze. Uczestniczka wezwała wnioskodawcę do ustanowienia odpłatnej służebności przesyłu oraz zaproponowała ugodowe ustalenie wysokości wynagrodzenia
z powyższego tytułu. W odpowiedzi, wnioskodawca odpisał po czterech miesiącach dwoma pismami, doręczonymi pełnomocnikowi S. M. w kwietniu 2012 r.,
w których to pismach poinformował o swoim stanowisku w sprawie. Oświadczył, że jego urządzenia elektroenergetyczne usytuowane na działce uczestniczki zostały wybudowane ponad 30 lat temu, zatem nabył tytuł prawny do korzystania z nieruchomości, na której te urządzenia zostały zlokalizowane w drodze zasiedzenia prawa służebności. Uznał,
że zasiedzenie nastąpiło z mocy prawa, wskutek upływu czasu, bez wynagrodzenia na rzecz właściciela nieruchomości obciążonej służebnością. Uczestniczka nie zgadza się z takim stanowiskiem T.. Uważa, że czas od którego należy liczyć okres biegu zasiedzenia to data 01.02.1989 r., gdyż przed tą datą okres ewentualnego zasiedzenia ulega zawieszeniu
z powodu siły wyższej, która uniemożliwiała realizację przez właścicieli nieruchomości należnych im roszczeń. Tym samym, na dzień wniesienia wniosku w niniejszej sprawie okres ten wynosi 25 lat a nie 30 lat, jak twierdzi wnioskodawca. Wobec powyższego, uczestniczka wniosła o oddalenie wniosku o zasiedzenie. - odpowiedź na wniosek uczestniczki S. M. –k. 70 -73 i k. 102-103v.

Na rozprawie w dniu 23.09.2014 r. pełnomocnik uczestniczki S. M. zarzucił, że wnioskodawca nie przedstawił dokumentu, z którego treści by wynikało przekazanie mu posiadania urządzeń przesyłowych na gruncie uczestniczki postępowania S. M.. Natomiast z uwagi na zasadę jednolitej własności państwowej
w latach 1950 r. – 1989 r. nie jest możliwym, aby wnioskodawca był posiadaczem gruntu ani urządzeń przesyłowych na gruncie. - protokół rozprawy z dnia 23.09.2014 r. k. 108 –108v.

W piśmie z dnia 02.12.2014 r., złożonym na rozprawie w dniu 04.12.2014 r. uczestniczka S. M. podniosła, że wnioskodawca winien wykazać formalne przeniesienie posiadania urządzeń przesyłowych. Powinien przedstawić decyzję administracyjną dotyczącą konkretnie nieruchomości uczestniczki lub poprzedniego właściciela przedmiotowej nieruchomości lub decyzję budowlaną wraz ze zgodą właściciela nieruchomości na posadowienie urządzeń przesyłowych, bądź umowę z poprzednim właścicielem, z których to dokumentów może dopiero wywodzić prawo do zasiedzenia. Wnioskodawca nie przedstawił takich dowodów, a więc może zasiedzieć nieruchomość korzystając z niej 30 lat licząc od 01.02.1989 r. (z uwagi na uprzedni ustrój prawny uniemożliwiający właścicielowi dochodzenia odszkodowania lub domagania się usunięcia urządzeń przesyłowych z gruntu, co należy uznać za siłę wyższą). Zatem termin ten upływa dopiero 01.02.2019 r. Tym samym wniosek jest bezzasadny - pismo uczestniczki S. M. - k. 132 –134, protokół rozprawy z dnia 04.12.2014 r. – k. 135.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Uczestniczka postępowania S. M. jest właścicielką nieruchomości gruntowej położonej w Ż., gmina R., powiat (...), województwo (...),
o nr działki (...) stanowiącej, zgodnie z opisem w księdze wieczystej, gospodarstwo rolne. Nieruchomość zajmuje obszar 2,3400 ha. Dla przedmiotowej nieruchomości Sąd Rejonowy
w O. IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr KW (...).

dowód :- wydruk z elektronicznej księgi wieczystej (...) –k.32–40.

Na tej działce nr (...) położonej w Ż., nr posesji (...), znajduje się zabudowana elektroenergetyczna linia napowietrzna 15 kV określona jako relacja J. – K.. Przez działkę tę przebiega również linia napowietrzna niskiego napięcia, stanowiąca zasilanie obiektu (budynku mieszkalnego). Linia ta przebiega nad działką na konstrukcjach słupowych tj. słup A-owy dwużerdziowy z odczepem do zasilania budynku sąsiada i słupem przelotowym ZN oraz przyłączem zasilającym budynek jednorodzinny uczestniczki postępowania. Linia napowietrzna zasilająca budynki mieszkalne wyprowadzona jest ze stacji transformatorowo – słupowej zlokalizowanej po drugiej stronie ulicy.

Słup drewniany osadzony na szczudle betonowym stanowi konstrukcję typową stawianą w latach 60 - tych XX wieku. Na przedmiotowej działce nr (...) w Ż. posadowionych jest 6 słupów linii 15 kV, w tym 4 słupy przelotowe drewniane (na szczudle betonowym) oraz 2 słupy betonowe. Większość ww. obecnie eksploatowanej infrastruktury energetycznej została zbudowana lub zmodernizowana w oparciu o prawo obowiązujące
w latach 70-80 ubiegłego wieku.

Linia 15 kV zawieszona jest na konstrukcjach drewnianych doposażonych
w tzw. szczudła betonowe, które były stosowane w latach 60-tych i 70-tych jako metoda ograniczenia uszkodzeń słupów drewnianych w części przyziemia i wydłużenia czasu eksploatacji słupa. Stan techniczny drewna jest zachowany, a elementy betonowe nie wykazują defektów charakterystycznych dla korozji betonu w eksploatowanej części linii. Stan techniczny linii 15 kV jest typowy dla linii 50-letniej, na której widoczne są liczne ślady tak długiej eksploatacji.

Brak jest śladów świadczących o tym, że ustawione urządzenia przesyłowe linii 15 kV były przebudowywane w okresie eksploatacji, czy też świadczących o zmianie lokalizacji posadowienia konstrukcji w okresie eksploatacji. Nie ma również śladów wymiany konstrukcji słupowych i lokalizacji tych słupów.

dowód : - opinia biegłego sądowego z zakresu urządzeń i instalacji elektrycznych mgr inż. J. K. z dnia 29.10.2015 r. z załącznikami – k. 192 – 209;

- zeznania świadka J. G. (elektryk, pracownik (...) S.A.
w K. Oddział w C. i poprzedników prawnych od 1993 r., kierownik posterunku energetycznego w K.) – protokół rozprawy z dnia 04.12.2014 r. – k. 135v.

Linia średniego napięcia 15 kV służy do zasilania 3 stacji transformatorowych. Ma ona znaczenie dla przesyłu energii elektrycznej. Gdyby linii nie było, wnioskodawca musiałby rozwiązać umowę z dostawcami na energię elektryczną. Dotyczy to odbiorców całej miejscowości J., K. i kilku budynków w Ż.. Utrzymaniem linii zajmuje się wnioskodawca. Eksploatacja polega przede wszystkim na przeprowadzaniu co 5 lat oględzin urządzeń, usuwaniu stwierdzonych podczas oględzin usterek i wymianie uszkodzonych elementów, utrzymywaniu odległości drzew od linii i usuwaniu awarii jeżeli zaistnieją. Urządzenia są czynne od momentu ich wybudowania.

dowód : - zeznania świadka J. G. – protokół rozprawy z dnia 04.12.2014r. – k. 135v.

Sześć słupów linii średniego napięcia 15 kV posadowionych na działce (...), zostało oznaczonych umownie na potrzeby niniejszego postępowania przez biegłego geodetę M. K. numerami: 1,2,3,5,6,8. Natomiast słup oznaczony umownie numerem 4, tj. tzw. słup A- owy, znajduje się na działce nr (...), która jest działką sąsiednią do działki uczestniczki (nr 32/4). Z kolei słup nr 7 jest posadowiony na działce nr (...), nienależącej już do nieruchomości objętej księgą wieczystą nr KW (...).

Odległość pomiędzy skrajnymi przewodami linii napowietrznej wacha się w pomiędzy 0,83 metra przy słupie nr 2, do 3,50 metra przy słupie nr 8.

Obszar niezbędny do eksploatacji i obsługi napowietrznej linii 15 kV, korzystania z tej części nieruchomości w zakresie niezbędnym do przesyłania energii elektrycznej, usuwania awarii, wykonywania konserwacji, remontów i wymiany urządzeń elektroenergetycznych obejmuje strefę po 3,00 metry od osi linii napowietrznej w każdą stronę. Natomiast
w miejscach umożliwiających dostęp do linii napowietrznej z terenu dróg publicznych obszar ten jest węższy i obejmuje on strefę ograniczoną skrajnymi przewodami linii energetycznej powiększony o 0,60 m od skrajnego przewodu w każdą stronę. Taka zwężona powierzchnia pozwala na dystrybucję energii i eksploatację linii. Wskazane powyżej tereny dróg publicznych to działki nr: (...); 32/1. Całkowita powierzchnia służebności wynosi
0,2569 ha.

dowód : - opinia biegłego sądowego z zakresu geodezji i kartografii mgr inż. M. K.z dnia 27.06.2016 r. wraz z Załącznikiem nr 1 w postaci mapy
z oznaczeniem powierzchni niezbędnej do eksploatacji, obsługi, usuwania awarii, wykonywania konserwacji, remontów i wymiany urządzeń elektroenergetycznych – k. 260-263.

- opinia uzupełniająca biegłego sądowego z zakresu geodezji i kartografii
M. K. z dnia 09.12.2016 r. – k. 297-298.

- wydruk z elektronicznej księgi wieczystej KW (...) – k. 32 – 40.

Skarb Państwa na podstawie umowy kupna sprzedaży z 23.03.1956 r. został właścicielem nieruchomości położonej w miejscowości W., gmina O., działka gruntu nr (...), obszar 0,4412 ha, dla której Sąd Rejonowy w Częstochowie X Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych z siedzibą w K. prowadzi księgę wieczystą nr (...) – nieruchomość władnąca. Grunt ten został oddany od dnia 05.12.1990 r. w użytkowanie wieczyste Zakładowi (...) S.A., a potem (...) S.A. z siedzibą w K.. Na gruncie tym posadowiony jest budynek
i urządzenie stanowiące odrębną własność.

dowód : - wydruk z elektronicznej księgi wieczystej KW nr (...) – k. 89 – 97.

W dniu 29.01.1993 r. została wydana z up. Wojewody (...) decyzja administracyjna, w której zostało stwierdzone, że grunt będący własnością Skarbu Państwa położony w W., gm. Opatów, księga wieczysta prowadzona przez Sąd Rejonowy
w C. Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych w K. KW nr (...), oznaczony w ewidencji gruntów jako działka nr (...) o pow. 0,4412 ha, stał się z dniem 05.12.1990 r. z mocy prawa przedmiotem użytkowania wieczystego zarządcy tego gruntu, tj. Zakładu (...) w C. . Zgodnie z pkt IV decyzji, znajdujące się na ww. gruncie budynki i urządzenia tj. budynek nastawni, budynek garażowy, ogrodzenie, drogi i chodniki wewnętrzne, szambo i sieć kanalizacyjna – stały się z dniem 05.12.1990 r. własnością Zakładu (...) w C.. Nabycie własności tych budynków i urządzeń nastąpiło nieodpłatnie.

W uzasadnieniu tej decyzji organ wskazał, że Zakład (...)
w C. jest zarządcą ww. gruntu, a będącego własnością Skarbu Państwa. Prawo Zarządu wymienione przedsiębiorstwo uzyskało na podstawie umów – sprzedaży z dnia 23.03.1956 r. zawartych w trybie dekretu z dnia 26.04.1949 r. o nabywaniu i przekazywaniu nieruchomości niezbędnych dla realizacji narodowych planów gospodarczych. Na podstawie § 1 Zarządzenia Nr 76/ORG/89 Ministra Przemysłu z dnia 16 stycznia 1989 r. utworzono
z dniem 01.01.1989 r. przedsiębiorstwo państwowe p.n. Zakład (...). Przedsiębiorstwo powstało w wyniku podziału przedsiębiorstwa państwowego
p.n. (...) w K. na bazie zakładu Zakład (...) w C.. Na podstawie § 2 ww. Zarządzenia nowopowstałemu przedsiębiorstwu przydzielono składniki mienia powstałe z podziału przedsiębiorstwa w K.. Postanowieniem SR w Częstochowie z dnia 27.02.1989 r. Sygn. akt II Ns. Rej. P.P-28/09 wpisano Zakład (...) w C. do rejestru przedsiębiorstw państwowych.

dowód : - decyzja uwłaszczeniowa z dnia 29.01.1993 r. - k. 86 -88.

W dniu 12.07.1993 r. został sporządzony przez notariusza T. J. akt notarialny (Rep. A (...)) – akt przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego w spółkę akcyjną. Przekształceniu uległo przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Zakład (...) z siedzibą w C. w (...) Spółkę Akcyjną Skarbu Państwa – na podstawie ustawy z dnia 05 lutego 1993 r. o przekształceniach własnościowych niektórych przedsiębiorstw państwowych o szczególnym znaczeniu dla gospodarki państwa (Dz.U. nr 16, poz. 69), zarządzenia Nr 185/O./93 Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 09 lipca 1993 r. i ustawy z dnia 13 lipca 1990 r. o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych (Dz.U. nr 51, poz. 298 z późn. zm.). Zgodnie ze statutem: nazwa Spółki brzmi: Zakład (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w C.. Spółka jest jednostką gospodarczą użyteczności publicznej.

dowód : - akt notarialny z dnia 12.07.1993 r. – k. 41 – 46.

W dniu 01.09.2011 r. w Rejestrze Przedsiębiorców KRS (...) został dokonany wpis połączenia w trybie art. 492 § 1 pkt 1 k.s.h. tj. w drodze przejęcia przez spółkę przejmującą – (...) Spółka Akcyjna z siedzibą we W. (KRS (...)) spółki przejmowanej – (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w K. (KRS (...)) przez przeniesienie całego majątku spółki przejmowanej na spółkę przejmującą. Wtedy również nastąpiła zmiana nazwy spółki z: (...) S.A. na (...) S.A.

dowód : - odpis pełny z Rejestru Przedsiębiorców KRS (...) S.A.- k. 9 – 20.

W dniu 30 czerwca 1977 r. inspektor ds. budowlanych z up. Naczelnika Gminy
w R. zaopiniował pozytywnie plan realizacyjny włączenia do sieci W.N. i n.n. stacji trafo STSa – 20/250 w miejscowości Ż.. Na planie tym została wyszczególniona linia 15kV J. – K. oraz oznaczenie działki (...).

dowód : - plan realizacyjny włączenia stacji trafo w Ż. do sieci – k. 50;

- schemat jednokreskowy – k. 51;

- rysunek poglądowy linii 15 kV J. – K. – k. 52;

- opinia biegłego sądowego z zakresu urządzeń i instalacji elektrycznych mgr inż. J. K. z dnia 29.10.2015 r. z załącznikami – k. 192 – 209.

W tut. Sądzie pod sygn. akt I Ns 34/15 (przed reorganizacją: V Ns 288/13) toczy się sprawa z wniosku S. M., który wpłynął w dniu 17.06.2013 r., przy udziale (...) S.A. Oddział w C., o odpłatne ustanowienie służebności przesyłu na nieruchomości obciążonej stanowiącej działkę ewidencyjną gruntu nr (...), położoną w miejscowości Ż., gmina R., dla której Sąd Rejonowy w Oleśnie prowadzi księgę wieczystą nr KW (...), na rzecz uczestnika postępowania, tj. przedsiębiorcy (...) S.A. Oddział w C.. Treścią tej służebności miałoby być znoszenie istnienia na nieruchomości obciążonej i w przestrzeni nad i pod powierzchnią tej nieruchomości urządzeń przesyłowych oraz prawa korzystania z nieruchomości obciążonej
w zakresie niezbędnym do dokonywania konserwacji, remontów, modernizacji urządzeń przesyłowych lub ich instalacji wraz z prawem wejścia i wjazdu na teren odpowiednim sprzętem. Wnioskodawczyni domaga się w tamtym postępowaniu także zasądzenia od uczestnika tytułem odpowiedniego wynagrodzenia za ustanowienie służebności kwoty 800 zł miesięcznie. W uzasadnieniu tego wniosku pełnomocnik S. M. przyznał m.in., że na terenie ww. działki nr (...) (tożsamej z działką objętą niniejszym postępowaniem o zasiedzenie) w latach 70 –tych XX wieku zostały posadowione urządzenia przesyłowe – słupy energetyczne w liczbie 8 sztuk. Natomiast obecnie ich właścicielem i użytkownikiem jest (...) S.A. Oddział w C.. Pełnomocnik ten wskazał również,
że przebiegająca przez grunt wnioskodawczyni linia napowietrzna – 8 słupów energetycznych uniemożliwia od kilkudziesięciu lat zagospodarowanie nieruchomości, z której uczestnik
tj. (...) S.A. korzysta bezumownie od października 1970 r. Na potrzeby tamtego postępowania wnioskodawczyni za pośrednictwem swego pełnomocnika twierdziła, że zachodzą podstawy do uznania uczestnika za posiadacza w złej wierze.

W odpowiedzi na powyższy wniosek (...) S.A. zakwestionował roszczenie w całości co do zasady i wysokości, wytknął braki formalne i wniósł o jego oddalenie w całości.

Następnie wniosek został zmodyfikowany pismem z dnia 23.09.2013 r. Wnioskodawczyni wniosła o ustanowienie na ww. nieruchomości służebności przesyłu na rzecz aż doczesnego właściciela urządzeń przesyłowych zlokalizowanych na ww. nieruchomości, wg oznaczeń, które znajdą się na mapie sporządzonej przez biegłego geodetę. Natomiast wysokość jednorazowej kwoty wynagrodzenia tytułem ustanowienia ww. służebności ustalona miała być przez biegłego – według wyliczeń wnioskodawczyni jest to kwota powyżej 200.000,00 zł.

W przedmiotowym postępowaniu biegły sądowy geodeta mgr inż. R. Z. wydał opinię w dniu 02.06.2014 r., do której (...) S.A. wniósł pisemne zastrzeżenia.

Pismem z dnia 11.06.2014 r. pełnomocnik spółki (...) S.A. poinformował Sąd o złożeniu wniosku o stwierdzenia zasiedzenia służebności gruntowej
o treści służebności przesyłu dotyczącej ww. nieruchomości oznaczonej jako działka nr (...) i wniósł o zawieszenie postępowania na podstawie art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c.

W odpowiedzi na powyższy wniosek pełnomocnik S. M. w piśmie z dnia 03.07.2014 r. m.in. ustosunkował się do wniosku o zasiedzenie służebności, podnosząc, iż bezspornym jest, że uczestnik korzystał i nadal korzysta z gruntów działki nr (...) stanowiącej własność S. M., a jego władztwo odpowiada posiadaniu służebności przesyłu w rozumieniu art. 352 § 1 k.c., do którego stosuje się odpowiednio przepisy o posiadaniu rzeczy (ar. 352 § 2 k.c.).

Postanowieniem z dnia 10 lipca 2014 r. wydanym w sprawie o sygn. akt V Ns 288/13 Sąd Rejonowy w Kluczborku V Zamiejscowy Wydział Cywilny z siedzibą w Oleśnie zawiesił postępowania w przedmiotowej sprawie.

dowód : - dokumenty zawarte w aktach sprawy I Ns 34/15 (dawniej: V Ns 288/13), w szczególności: wniosek o odpłatne ustanowienie służebności przesyłu – k. 2 – 4; odpowiedź na wniosek – k. 15 – 16; modyfikacja wniosku – k. 31 – 32; opinia biegłego sądowego geodety R. Z. z dnia 02.06.2014 r.
z załącznikami – k. 96 – 107; pismo uczestnika – zastrzeżenia do ww. opinii biegłego – k. 136-137v.; wniosek o zawieszenie postępowania - k. 108-109; odpowiedź S. M. na wniosek o zawieszenie – k. 113-115; postanowienie o zawieszeniu – k. 116-117.

Sąd zważył, co następuje:

Wniosek o stwierdzenie zasiedzenia służebności należało uwzględnić w treści określonej w sentencji postanowienia.

W przedmiotowej sprawie niekwestionowane były stosunki własnościowe w zakresie nieruchomości obciążonej jak i nieruchomości władnącej, po jej sprostowaniu przez wnioskodawcę. Przez działkę nr (...) położonej w Ż., a będącej własnością uczestniczki S. M., przebiega linia elektroenergetyczna 15 kV, oparta na
6 słupach. Tej linii i tych słupów dotyczyło postępowanie, choć na działce uczestniczki znajdują się jeszcze inne urządzenia przesyłowe, niebędące własnością wnioskodawcy, więc nie zostały objęte przedmiotowym postępowaniem. Bezspornie również ww. linia i słupy stanowią trwałe i widoczne urządzenia w rozumieniu art. 292 k.c. w zw. z art. 305 ⁴ k.c. Uczestnicy postępowania nie kwestionowali również faktu, iż wskazane urządzenia zwiększają użyteczność nieruchomości władnącej – po jej prawidłowym określeniu przez wnioskodawcę (art. 285 § 2 k.c. w zw. z art. 305 ⁴ k.c.). Zarzuty uczestnika Skarbu Państwa – Starosty (...) zawarte w odpowiedzi na wniosek w jego pierwotnym brzmieniu zdezaktualizowały się natomiast po prawidłowym określeniu nieruchomości władnącej przez wnioskodawcę. W przedmiotowej sprawie nie był również podważany wykazany przez wnioskodawcę ciąg następstwa prawnego pomiędzy Zakładem (...) a spółką (...) S.A.

Natomiast wyjaśnienia wymagały: charakter i zakres posiadania nieruchomości uczestniczki przez wnioskodawcę i jego poprzedników, dobra bądź zła wiara, data początku biegu zasiedzenia służebności, a w tym data posadowienia urządzeń przesyłowych na nieruchomości obciążonej, możliwość dopuszczalność doliczania okresu posiadania Skarbu Państwa niezbędnego dla zasiedzenia sprzed 01.02.1989 roku i w tym zakresie ewentualne istnienie bądź nieistnienie tzw. siły wyższej uniemożliwiającej dochodzenie roszczeń właścicielom nieruchomości w czasach tzw. jednolitej własności państwowej.

Jednak w pierwszej kolejności należy się ustosunkować do wniosku uczestniczki postępowania S. M. o odrzucenie wniosku o stwierdzenie zasiedzenia służebności, gdyż wniosek ten jest najdalej idący. Uczestniczka twierdzi, iż odrzucenie wniosku winno nastąpić na podstawie art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. w zw. z art. 511 § 1 k.p.c. (stanowiącym, iż wniosek o wszczęcie postępowania powinien czynić zadość przepisom
o pozwie). Zgodnie z treścią art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c., Sąd odrzuci pozew jeżeli o to samo roszczenie pomiędzy tymi samymi stronami sprawa jest w toku albo została już prawomocnie osądzona. Wskazać należy, że toczące się w tut. Sądzie pod sygn. akt I Ns 34/15, obecnie zawieszone, postępowanie z wniosku S. M. o odpłatne ustanowienie służebności przesyłu z udziałem spółki (...) S.A. dotyczy wprawdzie tej samej działki nr (...) w Ż. będącej własnością S. M. i tych samych urządzeń przesyłowych (fragment linii 15 kV zawieszonej na słupach posadowionych na nieruchomości S. P. – M.) będących własnością spółki (...) S.A., jednak sprawy nie są tożsame co do przedmiotu, bowiem S. M. dochodzi ustanowienia służebności przesyłu za wynagrodzeniem, a (...) S.A. dochodzi stwierdzenia zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej swą treścią służebności przesyłu. Sprawy te pozostają jednak w związku. (...) S.A., ma interes prawny w tym by nie ograniczać się jedynie do zarzutu zasiedzenia, który mógł podnieść
w postępowaniu I Ns 34/15, ale by uzyskać orzeczenie w niniejszej sprawie, w którym expressis verbis będzie wskazane, iż jego poprzednik prawny (a dokładniej Zakład (...) jako statio fisci Skarbu Państwa) nabył służebność przez zasiedzenie. Obie sprawy: o ustanowienie służebności i o zasiedzenie służebności pozostają jednak w ścisłym związku, bowiem od wyniku niniejszego postępowania o zasiedzenie zależy wynik postępowania w sprawie o ustanowienie służebności za wynagrodzeniem. Zgodnie
z treścią art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Sąd może zawiesić postępowanie
z urzędu jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku innego toczącego się postępowania cywilnego. Z taką sytuacją mamy do czynienia w tym przypadku. Orzeczenie, które zapadło w niniejszym postępowaniu o stwierdzenie zasiedzenia służebności gruntowej o treści służebności przesyłu, po uprawomocnieniu, będzie stanowić swoisty przedsąd dla zawieszonej sprawy o ustanowienie służebności przesyłu. Tym samym żądanie odrzucenia wniosku o stwierdzenie zasiedzenia służebności było chybione.

Zasiedzenie jest pierwotną formą nabycia własności i odpowiednio służebności. Dochodzi do tego nabycia z mocy prawa, a Sąd nie jest związany datą zasiedzenia wskazaną we wniosku. Należy ustalić obiektywnie fakt zasiedzenia i wszystkie okoliczności przewidziane prawem.

Instytucja służebności przesyłu została wprowadzona do kodeksu cywilnego ustawą
z dnia 30 maja 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2008 r., Nr 116, poz. 731), która weszła w życie w dniu 03 sierpnia 2008 r. Jednak
w judykaturze zostało jednoznacznie przesądzone, że przed ustawowym uregulowaniem służebności przesyłu dopuszczalne było nabycie w drodze zasiedzenia służebności odpowiadającej treścią służebności przesyłu (por. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 października 2008 r., III CZP 89/08, LEX nr 458125, Biul.SN 2008/10/7, M.Prawn. 2014/18/980 oraz Uchwała SN z dnia 22 maja 2013 r., III CZP 18/13, OSNC 2013/12/139, LEX nr 1316046, Biul.SN 2013/5/5, R.. (...)).

Stosownie do treści art. 305 ¹ k.c. nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia,
o których mowa w art. 49 § 1 (m.in. urządzenia służące do doprowadzania i odprowadzania energii elektrycznej), prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać
w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu). Artykuł 305 ³ § 1 k.c. stanowi, że służebność przesyłu przechodzi na nabywcę przedsiębiorstwa lub nabywcę urządzeń, o których mowa
w art. 49 § 1. Natomiast zgodnie z treścią art. 305 ⁴ k.c., do służebności przesyłu stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych. W związku z brzmieniem powyższego przepisu zastosowanie ma w szczególności art. 292 k.c., który stanowi, że służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu
z trwałego i widocznego urządzenia. Przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie stosuje się odpowiednio.

Artykuł 172 § 1 k.c. w obecnym brzmieniu stanowi, że posiadacz nieruchomości niebędący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie). § 2. Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.

Zgodnie z treścią art. 352 k.c., kto faktycznie korzysta z cudzej nieruchomości
w zakresie odpowiadającym treści służebności, jest posiadaczem służebności (§ 1). Do posiadania służebności stosuje się odpowiednio przepisy o posiadaniu rzeczy (§ 2). Natomiast posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny) – art. 336 k.c. Z posiadaniem rzeczy wiążą się trzy domniemania - domniemywa się, że ten, kto rzeczą faktycznie włada, jest posiadaczem samoistnym
(art. 339 k.c.); domniemywa się ciągłość posiadania (art. 340 k.c.) oraz domniemywa się,
że posiadanie jest zgodne ze stanem prawnym. Domniemanie to dotyczy również posiadania przez poprzedniego posiadacza (art. 341 k.c.). Istnienie powyższych domniemań przenosi ciężar dowodu okoliczności przeciwnych na stronę, która twierdzi inaczej. Niczym nieuzasadnione, wobec treści powołanych przepisów, jest twierdzenie uczestniczki S. M. (pismo – k. 132-134), jakoby to wnioskodawca musiał wykazać formalne przeniesienie posiadania urządzeń przesyłowych. Nadto, zważyć należy, że zgodnie z treścią art. 49 § 1 k.c. urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania m.in. energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne nie należą do części składowych nieruchomości, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa. Zgodnie z treścią księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości władnącej KW nr (...) Skarb Państwa na podstawie umowy kupna - sprzedaży z 23.03.1956 r. został właścicielem nieruchomości położonej
w miejscowości W., gmina O., działka gruntu nr (...), obszar 0,4412 ha, dla której Sąd Rejonowy w Częstochowie X Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych z siedzibą w Kłobucku prowadzi księgę wieczystą nr (...). Grunt ten został oddany od dnia 05.12.1990 r. w użytkowanie wieczyste Zakładowi (...) S.A., a potem (...) S.A. z siedzibą w K.. Na gruncie tym posadowiony jest budynek i urządzenie stanowiące odrębną własność. Wnioskodawca przedłożył również tzw. decyzję uwłaszczeniową z dnia 29.01.1993 r. wydaną z up. Wojewody (...)
(k. 86 -88), w której zostało stwierdzone, że ww. grunt będący własnością Skarbu Państwa położony w W., dz. nr 56 stał się z dniem 05.12.1990 r. z mocy prawa przedmiotem użytkowania wieczystego zarządcy tego gruntu, tj. Zakładu (...) w C.. Zgodnie z pkt IV decyzji, znajdujące się na ww. gruncie budynki i urządzenia tj. budynek nastawni, budynek garażowy, ogrodzenie, drogi i chodniki wewnętrzne, szambo i sieć kanalizacyjna – stały się z dniem 05.12.1990 r. własnością Zakładu (...) w C.. Nabycie własności tych budynków
i urządzeń nastąpiło nieodpłatnie. W uzasadnieniu tej decyzji organ wskazał, że Zakład (...) w C. był zarządcą ww. gruntu, a będącego własnością Skarbu Państwa. Prawo Zarządu wymienione przedsiębiorstwo uzyskało na podstawie umów – sprzedaży z dnia 23.03.1956 r. zawartych w trybie dekretu z dnia 26.04.1949 r. o nabywaniu i przekazywaniu nieruchomości niezbędnych dla realizacji narodowych planów gospodarczych. Na podstawie § 1 Zarządzenia Nr 76/ORG/89 Ministra Przemysłu z dnia
16 stycznia 1989 r. utworzono z dniem 01.01.1989 r. przedsiębiorstwo państwowe p.n. Zakład (...). Przedsiębiorstwo powstało w wyniku podziału przedsiębiorstwa państwowego p.n. (...) w K. na bazie zakładu Zakład (...) w C.. Na podstawie § 2 ww. Zarządzenia nowopowstałemu przedsiębiorstwu przydzielono składniki mienia powstałe z podziału przedsiębiorstwa w K.. Kolejno przedsiębiorstwo państwowe zostało przekształcone w spółkę akcyjną o nazwie Zakład (...) S.A. (akt przekształcenia –
k. 41-46). Wobec stwierdzenia zasiedzenia z dniem 30 czerwca 1987 r. (o czym niżej), zbędne jest wyjaśnianie dalszych przekształceń. Zwłaszcza, że nieprzerwane korzystanie
z nieruchomości obciążonej przez wnioskodawcę „ od kilkudziesięciu lat”, czy też w innym miejscu „ od października 1970 r.” przyznał sam pełnomocnik uczestniczki S. M. w odpowiedzi na wniosek (k. 70-73), a jego mandantka temu nie zaprzeczyła w toku całego postępowania. W tym samym piśmie pełnomocnik ten przyznał, że władztwo wnioskodawcy odnośnie wskazanego gruntu odpowiada posiadaniu służebności przesyłu. Podobnie sam fakt złożenia do tut. Sądu przez S. M. wniosku o odpłatne ustanowienie służebności przesyłu potwierdza, iż przyznała ona fakt korzystania z jej działki w zakresie odpowiadającym treści służebności przesyłu. Przyznała ona również - za pośrednictwem profesjonalnego pełnomocnika - w tamtym postępowaniu, iż obecnie właścicielem urządzeń przesyłowych posadowionych na jej nieruchomości i ich użytkownikiem jest (...) S.A. Oddział w C.. Również we wniosku złożonym w tamtym postępowaniu pełnomocnik S. M. wskazał,
że przebiegająca przez grunt wnioskodawczyni linia napowietrzna – 8 słupów energetycznych uniemożliwia od kilkudziesięciu lat zagospodarowanie nieruchomości, z której (...) S.A. korzysta bezumownie od października 1970 r. Na potrzeby tamtego postępowania wnioskodawczyni za pośrednictwem swego pełnomocnika twierdziła,
że zachodzą podstawy do uznania uczestnika za posiadacza w złej wierze. W celu określenia zakresu posiadania nieruchomości uczestniczki, wyznaczanego przez zakres eksploatacji linii 15kV J. – K., pomocne były również zeznania świadka J. G.
(k. 135v.).

Jako datę początkową dla biegu zasiedzenia służebności przyjąć należało dzień 30 czerwca 1977 r. Jest to data widniejąca na dokumencie znajdującym się na karcie 50 akt,
w postaci planu realizacyjnego włączenia do sieci W.N. i n.n. stacji trafo STSa – 20/250
w miejscowości Ż.. W powyższej dacie inspektor ds. budowlanych z up. Naczelnika Gminy w R. zaopiniował pozytywnie ten plan. Na planie tym została wyszczególniona linia 15kV J. – K. oraz oznaczenie działki (...). Zgodnie
z wyjaśnieniami (...) S.A. zawartymi we wniosku złożonym w niniejszej sprawie, a niekwestionowanymi przez uczestników, ta stacja trafo początkowo stała na nieruchomości obciążonej w przedmiotowej sprawie, a następnie w 1977 r. została przeniesiona w inne miejsce. Wprawdzie powoływany dokument został słabo zachowany, przez co miejscami jest słabo czytelny, jednak bez wątpienia, co potwierdził również biegły sądowy z zakresu urządzeń i instalacji elektrycznych mgr inż. J. K. w opinii
z dnia 29.10.2015 r. (k. 192 – 209), dotyczy on urządzeń przesyłowych posadowionych na działce (...) w Ż.. Jako uzupełnienie tego stanowiska posłużyły również złożone przez wnioskodawcę dokumenty w postaci schematu jednokreskowego (k. 51) i rysunku poglądowego linii 15 kV J. – K. (k. 52). Wprawdzie wnioskodawca twierdził,
że urządzenia przesyłowe znajdują się na przedmiotowej nieruchomości obciążonej od 1962r., jednak nie sposób było w postępowaniu potwierdzić tej okoliczności żadnymi wiarygodnymi dokumentami. Pierwszym i w zasadzie jedynym dokumentem, jakim dysponował wnioskodawca był rzeczony plan realizacyjny. Świadczy on o tym, iż urządzenia przesyłowe już musiały istnieć na nieruchomości obciążonej, skoro plan przedstawiał włączenie do sieci W.N. i n.n. stacji trafo STSa – 20/250. Posadowienie urządzeń przesyłowych już w latach
70-tych ubiegłego wieku na ww. działce potwierdził również kilkukrotnie (w obu postępowaniach: I Ns 68/15 i I Ns 34/15) profesjonalny pełnomocnik S. M.. Sąd oparł się również, ustalając datę budowy i początku eksploatacji urządzeń przesyłowych, a tym samym datę początku biegu zasiedzenia służebności, na opinii biegłego sądowego z zakresu urządzeń i instalacji elektrycznych mgr inż. J. K. z dnia 29.10.2015 r. z załącznikami (k. 192-209). Opinia biegłego J. K. została sporządzona w sposób logiczny, rzetelny i wyczerpujący. Na potrzeby sporządzenia opinii biegły przeprowadził również w dniu 22.10.2015 r. wizję lokalną na nieruchomości obciążonej. Opinia współgra z pozostałym materiałem dowodowym, w szczególności z dokumentami (k.50-52) oraz zeznaniami świadka J. G.. Opinia ta stała się pomocna, z uwagi na wiedzę i doświadczenie biegłego, do określenia jakie urządzenia przesyłowe posadowione są na działce uczestniczki. Opinia pozwala umiejscowić w czasie budowę tych urządzeń, jak również pozwala z dużą dozą prawdopodobieństwa stwierdzić, że urządzenia te nie były
w okresie biegu zasiedzenia przemieszczane, czy też modernizowane. Zresztą, okoliczność powyższa, winna zostać udowodniona przez uczestnika postępowania, chcącego podnieść zarzut przerwy biegu zasiedzenia (art. 6 k.c.), co w żaden sposób nie zostało wyartykułowane. Biegły J. K. w swojej opinii wskazał m.in., że: „ Z daleko idącej ostrożności można przyjąć, że linie 15 kV wybudowano w roku 1962r, jak to oświadcza wnioskodawca”. Natomiast biegły nie jest w stanie z uwagi na brak dokumentów źródłowych wskazać dokładnej daty budowy urządzeń przesyłowych na nieruchomości obciążonej. Biegły dokonał szacunkowego określenia okresu eksploatacji na podstawie stanu technicznego (potwierdzonego podczas wizji) elementów konstrukcyjnych linii, po czym stwierdził,
że: „wysoce prawdopodobny jest okres eksploatacji linii od roku 1962. Przyjęcie roku budowy w latach 70 jest również dopuszczalne co wynika z szacunku i prawdopodobieństwa zużycia technicznego elementów konstrukcyjnych linii 15 kV”.

Realizując wniosek dowodowy wnioskodawcy (...) S.A., Sąd zwrócił się także do Archiwum Państwowego w C. (k. 116) z wnioskiem o udzielenie informacji czy w zasobach archiwalnych ww. instytucji znajduje się dokumentacja dotycząca budowy urządzeń elektroenergetycznych posadowionych na nieruchomości uczestników oznaczonej jako działka nr (...), położonej w miejscowości Ż., w tym w szczególności czy znajduje się decyzja administracyjna w przedmiocie posadowienia urządzeń elektroenergetycznych i budowy przedmiotowej linii. Kolejno, zgodnie z treścią pisma wnioskodawcy z dnia 28.11.2014 r. (k. 130-130v.), Sąd przekazał do ww. archiwum informację, iż podmiotem, który mógł wydać decyzje stanowiące częściowe wywłaszczenie nieruchomości (w trybie art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości) mógł być wymieniony w piśmie organ do spraw wewnętrznych Powiatowej lub Miejskiej Rady Narodowej. Nadto archiwum zostało poinformowane, że, zgodnie ze stanowiskiem wnioskodawcy, w związku z budową urządzeń elektroenergetycznych na początku lat 60-tych ubiegłego stulecia, decyzja ta mogła zostać wydana w latach 1960-1962 (zarządzenie – k. 136, pismo w wykonaniu zarządzenia – k. 137). W odpowiedzi, Archiwum Państwowe w C. w piśmie z dnia 16.12.2014 r.
(k. 145) wskazało, że nie została odnaleziona dokumentacja dotycząca posadowienia urządzeń elektroenergetycznych i budowy linii na działce nr (...) w Ż.. Natomiast
z uwagi na to, iż archiwum nie posiada materiałów archiwalnych z Prezydium Powiatowej Rady w O. oraz Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w O., Sąd zwrócił się o ww. informacje do Urzędu Miasta w O. i Starostwa Powiatowego w O. (zarządzenie –
k. 145, pisma do ww. instytucji – k. 147 i 148). Jednak w odpowiedzi Inspektor w Wydziale Administracji (...) z u. Starosty (...) opowiedział,
że w archiwum Starostwa Powiatowego w O. zgromadzone są akta spraw dotyczących pozwoleń na budowę wydanych przez Kierownika Urzędu Rejonowego w O. oraz przez Starostę (...), tj. od września 1990 r. do chwili obecnej. Natomiast Kierownik Urzędu Rejonowego nie przejął żadnych akt z zakresu administracji architektoniczno – budowlanej, pochodzących z lat wcześniejszych (pismo – k. 151). Z kolei Zastępca Burmistrza O.
w piśmie z dnia 09.02.2015 r. (k. 159) odpowiedział, iż w archiwum Urzędu Miejskiego
w O. nie odnaleziono materiałów dotyczących budowy urządzeń elektroenergetycznych na działce nr (...) położonej w Ż.. Tym samym Sąd wyczerpał możliwości dowodowe w tym zakresie.

Wobec powyższego stwierdzić należało, iż datą pewną, w której linia 15 kV wraz
z sześcioma słupami już przebiegała przez działkę nr (...) i była eksploatowana jest data
30 czerwca 1977 r., przyjęta przez Sąd jako początek biegu terminu zasiedzenia służebności odpowiadającej swą treścią służebności przesyłu.

W okresie od dnia wejścia w życie kodeksu cywilnego tj. od 01.01.1965 r. do dnia 30.09.1990 r., tj. przed nowelizacją kodeksu cywilnego, która weszła w życie z dniem 01.10.1990 r. (ustawa z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny – Dz.U.
z 1990 r., Nr 55, poz. 321 – dalej: ustawa z 1990 r. o zmianie k.c.), okresy posiadania skutkujące zasiedzeniem nieruchomości (a więc również służebności) były krótsze
i wynosiły: 10 lat (przy uzyskaniu posiadania w dobrej wierze) lub 20 lat (przy uzyskaniu posiadania w złej wierze). Nadto, art. 176 § 1 k.c. w brzmieniu obowiązującym przez wejściem w życie ww. ustawy z 1990 r. o zmianie k.c. stanowił, że jeżeli podczas biegu zasiedzenia nastąpiło przeniesienie posiadania, obecny posiadacz może doliczyć do czasu, przez który sam posiada, czas posiadania swego poprzednika. Jeżeli jednak poprzedni posiadacz uzyskał posiadanie nieruchomości w złej wierze, czas jego posiadania może być doliczony tylko wtedy, gdy łącznie z czasem posiadania obecnego posiadacza wynosi przynajmniej lat dwadzieścia.

Tym samym dobra wiara nie stanowi wprawdzie samodzielnej przesłanki zasiedzenia służebności, ale decyduje o długości terminu zasiedzenia. Dla ustalenia dobrej lub złej wiary posiadacza decydująca jest chwila uzyskania posiadania (art. 172 § 1 k.c.). Artykuł 7 kodeksu cywilnego wprowadza domniemanie dobrej wiary, co oznacza, że ciężar udowodnienia okoliczności przeciwnej, tj. złej wiary obciąża osoby, które z tego faktu wywodzą skutki prawne (art. 6 k.c.), czyli w niniejszej sprawie właścicielkę nieruchomości obciążonej – uczestniczkę S. M.. Artykuł 234 k.p.c. stanowi, że domniemania ustanowione przez prawo (domniemania prawne) wiążą sąd; mogą być jednak obalone, ilekroć ustawa tego nie wyłącza. To oznacza, że uczestnik kwestionujący istnienie dobrej wiary musi udowodnić złą wiarę i nie może poprzestać na wykazaniu, że dobra wiara samoistnego posiadacza nieruchomości budzi wątpliwości (por. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 2009 r., III CSK 79/09, Legalis Nr 303919). Uczestniczka nie zaproponowała natomiast żadnego dowodu mającego wykazać złą wiarę posiadacza służebności w chwili uzyskania tego posiadania. Tym samym w sprawie ma zastosowanie
10 – letni termin zasiedzenia służebności.

Ustosunkowując się natomiast do podniesionych przez uczestniczkę S. M. wątpliwości dotyczących możliwości nabycia służebności przez poszczególne podmioty przed 1 lutego 1989 r. wskazać należy, że przed dniem 01 lutego 1989 r. obowiązywała zasada niepodzielnej własności przysługującej Państwu (art. 128 § 1 k.c.). Natomiast w granicach swej zdolności prawnej państwowe osoby prawne wykonywały
w imieniu własnym względem zarządzanych przez nie części mienia ogólnonarodowego uprawnienia płynące z własności państwowej (art. 128 § 2 k.c.). W dniu 01.02.1989 r. weszła w życie nowelizacja kodeksu cywilnego (Dz.U. z 1989 r., Nr 3, poz. 11), zmieniająca treść art. 128 k.c. Odtąd własność ogólnonarodowa (państwowa) przysługiwała Skarbowi Państwa albo innym państwowym osobom prawnym. Przepis ten utracił moc w dniu 01.10.1990 r.
(Dz.U. z 1990 r., Nr 55, poz. 321).

Wobec stwierdzenia nabycia w niniejszej sprawie służebności gruntowej przez zasiedzenie z dniem 30 czerwca 1987 roku, stwierdzić należy, że nabywcą służebności był Skarb Państwa statio fisci Zakład (...). W uzasadnieniu postanowienia z dnia 25 stycznia 2006 r., sygn. akt I CSK 11/05 (Biul. SN 2006, nr 5, Legalis nr 74471) Sąd Najwyższy - Izba Cywilna wyjaśnił, że: „ jedynie w okresie do 1.II.1989 r. Skarb Państwa wykonywał posiadanie samoistne przez ówczesne przedsiębiorstwa państwowe jako sprawujące zarząd mieniem państwowym. Nie znajduje przy tym żadnego uzasadnienia teza, że także po 1.II.1989 r. państwowe osoby prawne korzystały z nieruchomości wnoszącego skargę w zakresie odpowiadającym służebności gruntowej w imieniu Skarbu Państwa”. Dla pełnego wyjaśnienia tego zagadnienia warto wskazać w tym miejscu również na treść uzasadnienia Postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 20 września 2013 r., II CSK 10/13, (OSP 2015 nr 2, poz. 17, str. 240, Legalis nr 924881), zgodnie z którym:
„ W ukształtowanym i dominującym orzecznictwie Sądu Najwyższego zasada jednolitej własności państwowej (art. 128 § 2 KC w pierwotnym brzmieniu) rozumiana była w ten sposób, że przedsiębiorstwo państwowe mogło wykonywać m.in. posiadanie służebności (art. 352 § 1 KC, art. 336 KC) jedynie w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa (np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 września 2009 r., II CSK 103/09, oraz inne powołane tam orzeczenia Sądu Najwyższego). Sąd Najwyższy nie podziela dokonywanych w piśmiennictwie, a także w niektórych orzeczeniach Sądu Najwyższego, interpretacyjnych prób obrony odmiennego stanowiska. Oznacza to, że przedsiębiorstwo państwowe jako państwowa osoba prawna nie mogło nabyć w wyniku zasiedzenia m.in. służebności gruntowej (art. 292 KC), mogło jednak do okresu posiadania, wykonywanego po dniu 1 lutego 1989 r., zaliczyć okres posiadania Skarbu Państwa sprzed tej daty, jeżeli nastąpiło przeniesienie posiadania (zob. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 2006 r., I CSK 11/05)”. Z kolei Sąd Apelacyjny w Łodzi, w uzasadnieniu wyroku z dnia 24 czerwca 2014 r. I ACa 1527/13, (LEX nr 1496465) wskazał, że: „ w orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się jednak, że osoba prawna, która przed dniem 1 lutego 1989 r., mając status państwowej osoby prawnej, nie mogła nabyć (także w drodze zasiedzenia) własności nieruchomości ani ograniczonych praw rzeczowych, może natomiast do okresu samoistnego posiadania wykonywanego po dniu
1 lutego 1989 r. doliczyć okres posiadania Skarbu Państwa sprzed tej daty. Stanowisko to wyrażone zostało w szczególności w odniesieniu do przedsiębiorstw energetycznych i innych przedsiębiorstw przesyłowych, które do dnia 1 lutego 1989 r. korzystały ze służebności przesyłu w ramach zarządu mieniem państwowym w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa,
a więc w istocie były dzierżycielami w stosunku do Skarbu Państwa w rozumieniu art. 338 k.c, co uniemożliwiało im, podobnie jak w przypadku art. 128 k.c., nabycie na swoją rzecz własności ani innych praw rzeczowych. Dopiero wprowadzenie zmian do kodeksu cywilnego stworzyło z dniem 1 lutego 1989 r. dla państwowych osób prawnych, a takimi były przedsiębiorstwa państwowe, możliwość nabywania dla siebie własności nieruchomości
i innych praw rzeczowych. (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 października 2011 r., V CSK 502/10, LEX nr 1096048, z dnia 25 stycznia 2006 r. I CSK 11/2005 Monitor Prawniczy 2006/24 str. 1341, z dnia 10 kwietnia 2008 r. IV CSK 21/2008 LexPolonica nr 1879481, z dnia 17 grudnia 2008 r. I CSK 171/2008 OSNC 2010/1 poz. 15 i z dnia 17 grudnia 2010 r. III CZP 108/2010 LexPolonica nr 2427699 oraz wyroki z dnia 8 czerwca 2005 r. V CSK 680/2004 i z 31 maja 2006 r. IV CSK 149/2005 LexPolonica nr 409449)”. Sąd rozpoznający przedmiotową sprawę podziela w pełni powołane wyżej stanowiska judykatury.

Nieskuteczny był również zarzut S. M. sprowadzający się do twierdzenia o zawieszeniu biegu zasiedzenia służebności na skutek siły wyższej w okresie PRL (art. 121 pkt 4 k.c. w zw. z art. 175 k.c.). Każdy przypadek należy bowiem rozpatrywać indywidualnie. Artykuł 175 k.c. wskazuje, że do biegu zasiedzenia stosuje się odpowiednio przepisy o biegu przedawnienia roszczeń. Natomiast na podstawie art. 121 pkt 4 k.c.
w pierwotnym brzmieniu bieg przedawnienia (a więc również zasiedzenia) nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu co do wszelkich roszczeń, gdy z powodu siły wyższej uprawniony nie może ich dochodzić przed sądem, państwową komisją arbitrażową lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw danego rodzaju - przez czas trwania przeszkody. W uchwale pełnego składu z dnia 26 października 2007 r., III CZP 30/07, (OSNC 2008/5/43, Prok.i Pr.-wkł. 2008/12/44, Biul.SN 2007/10/11, Palestra 2010/7-8/262, LEX nr 309705) Sąd Najwyższy wyjaśnił, że: „ Władanie cudzą nieruchomością przez Skarb Państwa, uzyskane w ramach sprawowania władztwa publicznego, może być posiadaniem samoistnym prowadzącym do zasiedzenia. Zasiedzenie jednak nie biegło, jeżeli właściciel nie mógł skutecznie dochodzić wydania nieruchomości (art. 121 pkt 4 w związku z art. 175 k.c.)”. W uzasadnieniu powyższej uchwały Sąd Najwyższy podniósł m.in., że: „ zastosowanie art. 121 pkt 4 w związku z art. 175 k.c. (…) jest uzasadnione tylko w razie ustalenia, iż osoba uprawniona do skutecznego dochodzenia roszczenia o wydanie nieruchomości rzeczywiście była tej możliwości pozbawiona. Takie ustalenie nie może być dokonane wyłącznie na podstawie twierdzeń osoby uprawnionej; Konieczne jest wykazanie, że w ówczesnych warunkach ustrojowych i w stanie prawnym wówczas obowiązującym skuteczne dochodzenie roszczenia nie było możliwe bądź ze względu na niedostępność środków prawnych, które pozwoliłyby podważyć wadliwe akty władzy publicznej, bądź ze względu na to, że powszechna praktyka stosowania obowiązujących wówczas przepisów - obiektywnie biorąc - nie stwarzała realnych szans uzyskania korzystnego dla uprawnionego rozstrzygnięcia. Jest to istotne, gdyż wykazanie tych okoliczności powinno zapobiec niebezpieczeństwu nadmiernej subiektywizacji w ujmowaniu stanu siły wyższej”. Tutejszy Sąd podziela również w całości stanowisko wyrażone przez Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 27 lutego 2014 r., I ACa 785/13, LEX nr 1448497, w którym Sąd ten wskazał, że: „ możliwość zastosowania art. 121 pkt 4 w związku z art. 175 k.c. wchodzi w rachubę wówczas, gdy zainteresowany wykaże,
że w ramach dopuszczalnych przed 1989 r. środków prawnych, rzeczywiście podejmował takie próby i nie były one skuteczne, albo że ich niepodjęcie wynikało z uzasadnionego zagrożenia dla niego samego lub jego bliskich; samo ogólne powołanie się na ówczesną sytuację społeczno-polityczną nie jest wystarczające do uznania, że nastąpiło zawieszenie lub przerwanie biegu zasiedzenia”. Natomiast w okolicznościach przedmiotowej sprawy właścicielka nieruchomości obciążonej – S. M., poza twierdzeniami,
że ojciec uczestniczki (ówczesny właściciel) protestując przy stawianiu słupów na swoim gruncie był straszony kolegium i karą grzywny za utrudnienia w pracach – w żaden sposób nie poparła tego dowodami czy to z dokumentów, czy chociażby z zeznań świadków. Pierwszą próbą przerwania biegu zasiedzenia służebności – nieskuteczną z uwagi na upływ terminu zasiedzenia – było złożenie w tut. Sądzie wniosku o ustanowienie służebności przesyłu za wynagrodzeniem. Wobec powyższego, powoływanie się przez uczestniczkę na siłę wyższą, jest nadużyciem.

Mając na uwadze powyższe, wnioskodawca wykazał spełnienie wszystkich przesłanek koniecznych do zasiedzenia przez Skarb Państwa statio fisci Zakład (...) w dobrej wierze z dniem 30 czerwca 1987 r. służebności gruntowej odpowiadającej treścią służebności przesyłu obciążającej część nieruchomości położonej
w Ż. nr działki (...).

Treść prawa służebności Sąd ustalił w oparciu o zeznania świadka J. G. dotyczące dotychczasowej eksploatacji urządzeń, treść wniosku spółki (...) S.A. w tym zakresie niekwestionowanym przez uczestników, jak również zasady doświadczenia życiowego. Na tej podstawie Sąd stwierdził w punkcie II sentencji postanowienia, że nabyta przez zasiedzenie służebność polega na nieodpłatnym korzystaniu
z określonej w punkcie I postanowienia części nieruchomości przez każdoczesnego właściciela wymienionych w punkcie I sentencji postanowienia urządzeń przesyłowych
w zakresie niezbędnym do ich eksploatacji, obsługi, przesyłania energii elektrycznej, usuwania awarii, wykonywania konserwacji, remontów i wymiany urządzeń elektroenergetycznych.

Obszar służebności Sąd ustalił, mając na uwadze powyższą treść służebności,
w oparciu o zasady doświadczenia życiowego. W całej rozciągłości Sąd zgadza się także
z opinią biegłego sądowego geodety M. K. z dnia 27.06.2016 r. wraz
z Załącznikiem nr 1 w postaci mapy z oznaczeniem powierzchni niezbędnej do eksploatacji, obsługi, usuwania awarii, wykonywania konserwacji, remontów i wymiany urządzeń elektroenergetycznych (k. 260-263), która to opinia została podtrzymana w opinii uzupełniającej z dnia 09.12.2016 r. (k. 297-298). Wskazaną mapę stanowiącą Załącznik Nr 1 do opinii głównej Sąd uczynił integralną częścią postanowienia. Cała opinia wraz z mapą została sporządzona rzetelnie, z dbałością o szczegóły, w oparciu m.in. o akta sprawy, dokumentację geodezyjną znajdującą się w (...) Ośrodku (...) w O., a także wywiad terenowy oraz pomiar na gruncie. Nadto, opinia ta koresponduje z opinią biegłego z zakresu urządzeń i instalacji elektrycznych mgr inż. J. K.. Tym samym, posiłkując się ww. opinią biegłego geodety Sąd wskazał
w postanowieniu część działki nr (...) obciążoną służebnością, tj. obszar wzdłuż przebiegającej przez tę działkę linii napowietrznej średniego napięcia 15 kV relacji J. – K. oraz sześciu słupów posadowionych na tej działce, to jest:

a) obszar zajęty przez linię napowietrzną średniego napięcia 15 kV wraz z obszarem zajętym przez słupy posadowione na działce nr (...) o numerach: 1, 2, 3, 5, 6, 8;

b) obszar po 3 m od osi linii napowietrznej średniego napięcia 15 kV w każdą stronę,
a w miejscach umożliwiających dostęp do linii napowietrznej z terenu dróg publicznych (działki nr (...)) obszar zwężony ograniczony skrajnymi przewodami linii energetycznej powiększony o 0,60 m od skrajnego przewodu w każdą stronę, zgodnie
z oznaczeniami na mapie będącej integralną częścią postanowienia stanowiącą Załącznik nr 1 do opinii biegłego geodety mgr inż. M. K. z dnia 27.06.2016 r.

Wyjaśnić należy że numeracja sześciu słupów – z pominięciem nr 4 i 7 wynika
z zachowania przez biegłego geodetę numeracji zaproponowanej przez biegłego z zakresu elektroenergetyki. Słupy nr 4 i 7 nie znajdują się na działce nr (...) objętej wnioskiem
o zasiedzenie. Nie stanowią też części ww. nieruchomości (KW (...)), którą stanowi tylko działka nr (...).

Wbrew zarzutom wnioskodawcy, zaznaczony na mapie obszar wymieniony powyżej oraz w postanowieniu w pkt I lit. b) tj. po 3 m od osi linii, zwężony we wskazanych miejscach do 0,60 m nie stanowi wyznaczenia żadnych stref ochronnych. Natomiast jest to obszar konieczny do obsługi i eksploatacji urządzeń, mając na uwadze zakres służebności,
a zwłaszcza konieczność wjazdu na posesję ciężkim sprzętem, w celu przeprowadzenia m.in. napraw, usunięcia awarii, czy też w celu konserwacji urządzeń. Sąd w całości podziela argumentację biegłego M. K. zawartą w opinii uzupełniającej z dnia 09.12.2016r. (k. 298-299) sporządzonej w odpowiedzi na zarzuty wnioskodawcy. Biegły podtrzymał pierwotną opinię również w zakresie ww. obszarów (3m/0,60m) niezbędnych do eksploatacji i obsługi urządzeń przesyłowych. Jak słusznie argumentował biegły, zakres korzystania z nieruchomości obciążonej nie dotyczy tylko znoszenia przez uczestniczkę istnienia sieci przesyłowej, ale również jest to obszar niezbędny przedsiębiorcy przesyłowemu celem usuwania awarii, wykonywania konserwacji, remontów i wymiany urządzeń elektroenergetycznych. Biegły nie wyszedł więc poza tezą dowodową. Sąd w pełni podziela stanowisko zajęte przez biegłego M. K. w ww. opinii uzupełniającej. Wskazał on, iż powierzchnia faktycznie zajęta przez urządzenia przesyłowe nie stanowi obszaru wystarczającego do usuwania awarii czy też wymiany urządzeń elektroenergetycznych, gdyż te czynności wymagają użycia specjalistycznego sprzętu w postaci podnośnika koszowego, którego szerokość w trakcie pracy – jak wskazał biegły – wynosi ok. 5 metrów. Sprzęt ten musi mieć jeszcze określone pole manewru – trzeba nim wjechać, zawrócić itd. Nadto, wokół sprzętu muszą się również poruszać ludzie pracujący przy naprawach.

Nadto, należy zwrócić uwagę na stanowisko pełnomocnika uczestniczki S. M. wyrażone na rozprawie w dniu 07.02.2017 r. (k. 306). Podzielił on stanowisko biegłego geodety, stwierdzając, że biegły musi też określić powierzchnie potrzebne do dojścia do urządzeń przesyłowych i przeprowadzania ich przeglądów. Na tej samej rozprawie pełnomocnik wnioskodawcy domagał się zlecenia biegłemu sporządzenia opinii uzupełniającej bez „stref ochronnych”. Wskazać należy, że Sąd doręczył pełnomocnikowi wnioskodawcy odpis opinii uzupełniającej biegłego K. w dniu 05. stycznia 2017 r. Natomiast wniosek o kolejną opinię uzupełniającą pełnomocnik wnioskodawcy złożył dopiero na rozprawie w dniu 07 lutego 2017 r. Wniosek ten jako spóźniony i zmierzający do spowodowania zwłoki w postępowaniu należało oddalić
(art. 217 § 2 k.p.c.), zwłaszcza, że – jak zostało wyżej wyjaśnione - Sąd w całości podziela stanowisko biegłego geodety dotyczące wyznaczenia obszaru koniecznego do szeroko pojętej obsługi urządzeń przesyłowych.

Początkowo (k. 136) Sąd dopuścił w przedmiotowej sprawie dowód z opinii biegłego geodety sporządzonej do sprawy o sygn. akt I Ns 34/15 (dawniej V Ns 288/13) na okoliczność określenia urządzeń przesyłowych i ich położenia na nieruchomości uczestniczki postępowania S. M., jednak, biorąc pod uwagę specyfikę postępowania
o stwierdzenie zasiedzenia służebności gruntowej, szerszą tezę dowodową dla biegłego
z zakresu elektroenergetyki i geodety, a także zasadę bezpośredniości, ostatecznie opinia sporządzona w dniu 02.06.2014 r. w sprawie I Ns 34/15 przez biegłego sądowego geodetę mgr inż. R. Z. okazała się nieprzydatna do niniejszej sprawy o zasiedzenie. Poza tym (...) S.A. wniósł liczne zastrzeżenia do tej opinii, które i tak nie mogą zostać wyjaśnione przed podjęciem zawieszonego postępowania. Wobec tego Sąd dopuścił i przeprowadził w niniejszym postępowaniu dowód z nowej opinii biegłego geodety.

Sąd odstąpił od określania w postanowieniu nieruchomości władnącej, opisywanej przez wnioskodawcę, gdyż z uwagi na ugruntowane stanowisko judykatury i doktryny, byłoby to zbędne. Przykładowo Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 6 lutego 2013 r. wydanego w sprawie o sygn. akt V CSK 129/12, LEX nr 1294483, wyjaśnił, że: „ przy odwołaniu do wykładni celowościowej art. 285 k.c. i art. 292 k.c. uznać należy,
że wystarczające jest ogólne odwołanie do statusu przedsiębiorstwa przesyłowego, jako podmiotu praw rzeczowych, oraz zbędne jest identyfikowanie oraz wprowadzanie do treści postanowienia zapisu dotyczącego nieruchomości władnącej, której jest właścicielem”. Sąd rozpoznający przedmiotową sprawę podziela w całości powyższe stanowisko Sądu Najwyższego.

W związku ze sprostowaniem przez wnioskodawcę omyłki związanej z podaniem błędnej nieruchomości władnącej, zarzuty uczestnika postępowania Skarbu Państwa – Starosty (...) zawarte w odpowiedzi na wniosek są nieaktualne. Zbędne dla sprawy okazały się tym samym także dowody z dokumentów dotyczące nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy w Oleśnie IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW (...) – tj. wydruk z elektronicznej księgi wieczystej (k. 21-31), decyzja uwłaszczeniowa z dnia 19.10.1992 r. z up. Wojewody (...) (k. 47-49), cztery decyzje wywłaszczeniowe i odszkodowawcze przedłożone do sprawy przez uczestnika Skarb Państwa – Starostę (...) (k.58-61v.).

O kosztach postępowania nieprocesowego Sąd orzekł na podstawie zasady określonej w art. 520 § 1 k.p.c., zgodnie z którą każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. W przedmiotowym postępowaniu brak było podstaw do odstąpienia od tej ogólnej zasady, jak również wnioskodawca ani uczestnicy nie wskazali żadnych argumentów, które powodowałyby konieczność zasądzenia kosztów na rzecz któregokolwiek podmiotu. Wobec powyższego orzeczono jak w punkcie III sentencji postanowienia.

Natomiast w punkcie IV sentencji postanowienia Sąd nakazał Skarbowi Państwa – Sądowi Rejonowemu w Oleśnie zwrócenie wnioskodawcy (...) S.A.
z siedzibą w K. kwoty 1.500,00 zł tytułem niewykorzystanej kwoty zaliczek uiszczonych na poczet opinii biegłych sądowych. W niniejszym postępowaniu wnioskodawca (...) S.A. z siedzibą w K. uiścił w sumie tytułem zaliczek na poczet opinii biegłych kwotę 3.927,13 zł (tj. 2 x 1.500 zł + 927,13 zł). Natomiast na poczet wydatków związanych z wynagrodzeniem i zwrotem wydatków biegłych zużyta została
z tych zaliczek kwota łączna 2.427,13 zł (w tym: 1.397,02 zł – biegły J. K. oraz 1.030,11 zł – biegły M. K.). Pozostała więc niewykorzystana kwota zaliczek
w wysokości 1.500 zł, którą to kwotę Skarb Państwa – Sąd Rejonowy w Oleśnie winien zwrócić wnioskodawcy na podstawie art. 84 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2016 r., poz. 623 t.j. ze zm.).

Mając na uwadze powyższe, orzeczono jak w sentencji postanowienia.