Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE

Powód (...) sp. z o.o. wniósł pozew z dnia 29 maja 2014 r. przeciwko L. F. domagając się zasądzenia kwoty 159.432,82 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od kwoty 152.032,62 zł od dnia 21 grudnia 2009 r. do dnia zapłaty wraz z kosztami procesu i kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu wskazał, że Sąd Okręgowy w Warszawie w dniu 31 stycznia 2013 r. w sprawie o sygn. akt XX GNc 1093/12 wydał na jego rzecz nakaz zapłaty przeciwko (...) sp. z o.o. Na podstawie uzyskanego tytułu wykonawczego powód wszczął przeciwko dłużnikowi egzekucję jednak postanowieniem z dnia 17 kwietnia 2014 r. komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym w Toruniu umorzył postępowanie o sygn. akt Km 4093/13 z uwagi na bezskuteczność egzekucji. W tej sytuacji powód swoje roszczenie wobec pozwanego wywodził jako członka zarządu dłużnika na podstawie przepisu art. 299 ksh. Pismem z dnia 17 maja 2014 r. powód wezwał pozwanego do zapłaty. Na roszczenie pozwu składają się: kwota należności głównej zasądzona nakazem 152.039,62 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 21 grudnia 2009 r. do dnia zapłaty, zasądzone koszty procesu w kwocie 5.518 zł i 6 zł za nadanie klauzuli wykonalności oraz koszty postępowania egzekucyjnego w kwocie 1.869,20 zł.

Pismem z dnia 7 stycznia 2015 r. zgłosił swój udział w sprawie pełnomocnik pozwanego oraz wniósł o oddalanie powództwa i zasądzenie kosztów procesu.

Pismem z dnia 26 stycznia 2015 r. pozwany wniósł odpowiedź na pozew. Zarzucił istnienie przesłanek ekskludujących pozwanego od odpowiedzialności, o której mowa w art. 299 § 1 ksh, a przewidzianych w art. 299 § 2 ksh. W konsekwencji domagał się oddalenia powództwa i zasądzenia kosztów procesu. W uzasadnieniu wskazał, że S. K. działając jako prezes zarządu (...) sp. z o.o. zwrócił się do (...) sp. z o.o. z zapytaniem w sprawie zakupu hali produkcyjnej na potrzeby produkcji stolarki okiennej. Udziałowcem tej spółki stała się (...) sp. z o.o., w której pozwany jest prezesem zarządu i spółka ta objęła 67% udziałów w (...) sp. z o.o. W celu rozpoczęcia produkcji S. K. zawarł umowy leasingowe m.in. z powodem. Pierwsze raty leasingu zostały zapłacone ze środków, jakie (...) sp. z o.o. zapłaciła za nabyte udziały. Jednak potencjalni odbiorcy wycofali się ze współpracy z (...) sp. z o.o. S. K. porzucił pracę, a pozostawione przez niego dokumenty spółki okazały się niekompletne i niezgodne z rzeczywistością. Z tego powodu pozwany jako prokurent (...) sp. z o.o. zainicjował postępowanie przed Sądem pracy na podstawie art. 55 kp w sprawie VII Pm 5/09 i VI Pa 114/10. W toku tego postępowania była kwestionowana legitymacja procesowa pozwanego jako prokurenta. W celu zapewnienia zgodnej z prawem reprezentacji (...) sp. z o.o. konieczne stało się odwołanie S. K. z funkcji w zarządzie oraz powołanie pozwanego na to stanowisko. Przed objęciem przez pozwanego funkcji złożony został w dniu 18 grudnia 2008 r. przez (...) sp. z o.o. wniosek o ogłoszenie upadłości (...) sp. z o.o. W toku tego postępowania okazało się, że spółka ta nie posiada majątku i żadnych środków i dlatego wniosek oddalono postanowieniem z dnia 26 lutego 2009 r. Po objęciu funkcji w zarządzie (...) sp. z o.o. pozwany starał się zdobyć dokumentację rachunkową spółki. Jednak w postępowaniu karnym odzyskano tylko jej część.

W tej sytuacji pozwany uważał, że zobowiązanie powstało w czasie kiedy w zarządzie (...) sp. z o.o. nie był pozwany, natomiast był to S. K.. Gdyż umowę leasingu podpisano w dniu 29 lutego 2008 r. Wskazał, iż w KRS spółki wpisano w dniu 15 maja 2009 r. wzmiankę, że z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych.

Zdaniem pozwanego w przypadku objęcia zarządu spółki, która jest niewypłacalna, przyjmuje się, że zarząd jest zobowiązany do złożenia wniosku o upadłość w terminie 14 dni od uzyskania informacji o stanie majątku spółki. Skoro możliwe dla ekskulpowania jest złożenie wniosku po 14 dniach po objęciu zarządu, to tym bardziej jego zdaniem uprawnia do uwolnienia się od odpowiedzialności z art. 299 ksh złożenie takiego wniosku jeszcze przed objęciem funkcji prezesa zarządu.

Ponadto pozwany twierdził, że w okresie sprawowania przez niego funkcji w zarządzie nie obniżył się potencjał majątkowy spółki (...) sp. z o.o. i dlatego powód nie poniósł dalszej szkody w związku z pełnieniem przez niego funkcji w zarządzie. Zatem skoro stopień zaspokojenia wierzyciela byłby identyczny także w sytuacji złożenia we właściwym czasie wniosku o upadłość to powód może powołać się na wyłączenie jego odpowiedzialności. Dlatego zdaniem pozwanego szkoda powoda wynosi zero złotych, gdyż już w dniu 15 maja 2009 r. tj. przed powołaniem go na prezesa zarządu (...) sp. z o.o. postępowania egzekucyjne prowadzone wobec tej spółki były umorzone ze względu na brak możliwości uzyskania w toku postępowania egzekucyjnego sumy pozwalającej na pokrycie kosztów egzekucyjnych. Do chwili powołania powoda do zarządu tej spółki jej sytuacja finansowa się nie zmieniła co potwierdzają dwie wzmianki z dnia 29 października 2009 r. o umorzeniu egzekucji ze względu na niemożność uzyskania zaspokojenia nawet sumy na koszty egzekucji. Tezę tą wzmacnia wzmianka o oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości. Ponadto pozwany twierdził, że (...) sp. z o.o. zaprzestała prowadzenie działalności gospodarczej już w 2008 r. Podkreślił, iż jedyną przyczyną objęcia przez niego zarządu niewypłacalnej spółki była wola pociągnięcia do odpowiedzialności poprzedniego prezesa zarządu, który doprowadził (...) sp. z o.o. do niewypłacalności.

Kolejnym pozwem z dnia 5 maja 2014 r. powód (...) sp. z o.o. domagał się zasądzenia od pozwanego L. F. kwoty 316.029,74 zł z odsetkami ustawowymi od kwoty 304.567,48 zł od dnia 17 października 2009 r. do dnia zapłaty wraz z kosztami procesu. W uzasadnieniu wskazał, że Sąd Okręgowy w Warszawie w dniu 12 października 2012 r. w sprawie o sygn. akt I Nc 234/12 wydał na jego rzecz nakaz zapłaty przeciwko (...) sp. z o.o. Na podstawie uzyskanego tytułu wykonawczego powód wszczął przeciwko dłużnikowi egzekucję jednak postanowieniem z dnia 18 marca 2014 r. komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym w Toruniu umorzył postępowanie o sygn. akt Km 1427/13 z uwagi na bezskuteczność egzekucji. W tej sytuacji powód swoje roszczenie wobec pozwanego wywodził jako członka zarządu dłużnika na podstawie przepisu art. 299 ksh. Pismem z dnia 23 kwietnia 2014 r. powód wezwał pozwanego do zapłaty. Na roszczenie pozwu składają się: kwota należności głównej zasądzona nakazem 304.567,48 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 17 października 2009 r. do dnia zapłaty, zasądzone koszty procesu w kwocie łącznej 11.025 zł oraz koszty postępowania egzekucyjnego w kwocie 437,26 zł.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 18 czerwca 2014 r. sygn. akt VIII GNc 149/14 Sąd Okręgowy w Bydgoszczy orzekł zgodnie z żądaniem pozwu z dnia 5 maja 2014 r.

Pismem z dnia 18 listopada 2014 r. pełnomocnik pozwanego wniósł o prawidłowe doręczenie nakazu zapłaty.

Ponadto drugim pismem z dnia 18 listopada 2014 r. pozwany wniósł sprzeciw przeciwko nakazowi zaskarżając go w całości oraz domagał się oddalenia powództwa w całości i zasądzenia kosztów procesu. Powołał się na przesłanki ekskulpujące go od odpowiedzialności na podstawie art. 299 § 2 ksh tj., że we właściwym czasie złożono wniosek o ogłoszenie upadłości, ewentualnie, iż niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nie nastąpiło z winy pozwanego, lub pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości wierzyciel nie poniósł szkody. Pozwany powołał się na argumentację taką samą jak w odpowiedzi na pozew z dnia 26 stycznia 2015 r. omówioną wyżej.

Po doręczeniu pozwanemu nakazu zapłaty z odpisem pozwu i załącznikami na prawidłowy adres ponownie wniósł on sprzeciw przeciwko temu orzeczeniu pismem z dnia 26 stycznia 2015 r. zaskarżając go w całości oraz domagał się oddalenia powództwa i zasądzenia kosztów procesu. Szerzej niż w pierwszym sprzeciwie zacytował te same zarzuty i argumentację jak w odpowiedzi na pozew z dnia 26 stycznia 2015r.

Powód w piśmie z dnia 20 lutego 2015 r. odniósł się do sprzeciwu i podtrzymał żądanie pozwu. Jego zdaniem pozwany podaje nieprawdziwe okoliczności oraz manipuluje faktami. Podkreślał, że w dacie wydania nakazu zapłaty, nadania mu klauzuli wykonalności oraz prowadzenia postępowania egzekucyjnego przeciwko (...) sp. z o.o. pozwany był jedynym członkiem zarządu, a złożenie wniosku o upadłość 4 lata wcześniej w 2008 r. zdaniem powoda nie ma dla niniejszej sprawy żadnego znaczenia. Powód figuruje w KRS jako członek zarządu od 2009 r. a w tym zakresie działa domniemanie, że dane są prawdziwe. Uważał, iż jego powództwo jest udowodnione.

Postanowieniem z dnia 10 grudnia 2014 r. (k. 64) Sąd Okręgowy w Bydgoszczy połączył sprawę o sygn. akt VIII GC 210/14 ze sprawą o sygn. akt VIII GC 309/14 do wspólnego rozpoznania.

Na rozprawie w dniu 27 listopada 2015 r. pozwany dodatkowo podniósł zarzut przedawnienia roszczeń.

Sąd Okręgowy ustalił, że:

Bezsporne było, że Sąd Okręgowy w Warszawie nakazem zapłaty z dnia 12 października 2012 r. w sprawie I Nc 234/12 zasądził na rzecz powoda od (...) sp. z o.o. kwotę 304.567,48 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 17 października 2009 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 11.025 zł tytułem kosztów procesu. Orzeczeniu temu zastała nadana klauzula wykonalności postanowieniem z dnia 29 stycznia 2013 r. i przyznano powodowi kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania klauzulowego. Na podstawie powołanego tytułu wykonawczego powód wszczął egzekucję przed komornikiem sądowym w T., który postanowieniem z dnia 18 marca 2014 r. wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji umorzył postępowanie.

Dowody: nakaz na k. 24 i postanowienie na k. 25, postanowienie komornika na k. 23 – akt VIII GC 309/14,

Również bezsporne było, iż Sąd Okręgowy w Warszawie nakazem zapłaty z dnia 31 stycznia 2013 r. w sprawie XX GNc 1093/12 zasądził na rzecz powoda od (...) sp. z o.o. kwotę 152.039,62 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 21 grudnia 2009 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 5.518 zł tytułem kosztów procesu. Orzeczeniu temu zastała nadana klauzula wykonalności. Na podstawie powołanego tytułu wykonawczego powód wszczął egzekucję przed komornikiem sądowym w T., który postanowieniem z dnia 17 kwietnia 2014 r. wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji umorzył postępowanie.

Dowody: nakaz na k. 16, postanowienie komornika na k. 17,

Powód nie kwestionował, że poprzedni członek zarządu (...) sp. z o.o. - S. K. porzucił spółkę, a jej dokumentacja księgowa w znacznej części zaginęła.

(...) sp. z o.o. nie składała do KRS i Urzędu Skarbowego rocznych sprawozdań finansowych oraz sprawozdań z działalności za lata 2008-2012, a także od 2008 r. zaprzestała faktycznie prowadzenia działalności gospodarczej.

Dowody: zawiadomienie o przestępstwie, postanowienie Sądu z dnia 7 maja 2009 r. oświadczenia na k. 129-135 i k. 99-105, pismo US w Ż. na k. 72-73, pisma firmy (...) sp. z o.o. na k. 108-109, zeznania świadka J. B. na k. 224-225, zeznania pozwanego na k. 225-227,

W sprawie XV GU 3/09 postanowieniem z dnia 26 lutego 2009 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy oddalił wniosek wierzyciela (...) sp. z o.o. o ogłoszenie upadłości (...) sp. z o.o. z uwagi na to, że majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania (art. 13 ust. 1 prawa upadłościowego i naprawczego). Na tej podstawie w Krajowym Rejestrze Sądowym ujawniono informację o oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości wskazanej spółki, wpis został dokonany w dniu 23 kwietnia 2009 r. Kolejnymi wpisami z dnia 17 sierpnia 2009 r., z dnia 10.12.2009 r., z dnia 17 grudnia 2009 r. i z dnia 21 września 2012 r. ujawniono w KRS tej spółki informację, że komornik sądowy w Ż. w 4 kolejnych sprawach tam wskazanych również umorzył egzekucję z uwagi na fakt, iż z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych.

Dowody: postanowienie na k. 107, k. 137, k. 199 i pismo do KRS z dnia 16 marca 2009 r. na k. 108, k. 138, k. 198, zarządzenie KRS z dnia 3 luty 2009 r. na k. 109, k. 139, k. 200 i zarządzenie o wpisie na k. 110, k. 140, k. 201 i postanowienie KRS na k. 111, k. 141, k. 202 i zaświadczenie o wpisie na k. 112, k. 142, k. 203, odpis z KRS na k. 18-25 i k. 95-98 oraz na k. 26-29 i k. 98-107 akt VIII GC 309/14, zawiadomienia i postanowienia komornika w Ż. na k. 204-208 i k. 210-212, dokumenty zawarte w aktach komorniczych dołączonych do akt sprawy oraz w aktach upadłościowych,

Pozwany zgodnie z uchwałą zgromadzenia wspólników (...) sp. z o.o. z dnia 27 października 2009 r. został wybrany członkiem zarządu tej spółki w miejsce S. K. i od dnia 8 stycznia 2010 r. pozwany jest wpisany w Krajowym Rejestrze Sądowym jako prezes zarządu (...) sp. z o.o. Pismem z dnia 9 lutego 2011 r. pozwany zawiadomił Krajowy Rejestr Sądowy o tym, że oświadczeniem z dnia 1 lipca 2010 r. złożył jednemu ze wspólników (...) sp. z o.o. oświadczenie o rezygnacji z funkcji w zarządzie tej spółki.

Dowody: protokół z dnia 27.10.2009 r. na k. 106, k. 209, k. 95-96 akt VIII GC 309/14 i odpis z KRS na k. 18-25 i k. 95-98 oraz na k. 26-29 akt VIII GC 309/14, pismo do KRS na k. 233 i oświadczenie na k. 234 oraz k. 65-66 akt VIII GC 309/14, zeznania pozwanego na k. 225-227,

Powód z uwagi na bezskuteczność egzekucji wobec (...) sp. z o.o. należności z nakazu I Nc 234/12 wezwał pozwanego pismem z dnia 23 kwietnia 2014 r. do zapłaty kwoty 316.029,74 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od kwoty 304.567,48 zł od dnia 17 października 2009 r. do dnia zapłaty, w terminie 7 dni licząc od dnia doręczenia wezwania.

Dowód: wezwanie na k. 32 z dowodem nadania na k. 33 –akt VIII GC 309/14,

Kolejnym pismem z dnia 17 maja 2014 r. powód z uwagi na bezskuteczność egzekucji wobec (...) sp. z o.o. należności z nakazu XX GNc 1093/12 wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 159.432,82 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od kwoty 152.039,62 zł od dnia 21 grudnia 2009 r. do dnia zapłaty, w terminie 14 dni licząc od dnia doręczenia wezwania.

Dowód: wezwanie na k. 26 z dowodem nadania na k. 27,

Z opinii biegłego K. J. z dnia 8 września 2015 r. (k. 242-261) wynika, iż udostępniona biegłemu dokumentacja nie wskazuje, że od dnia powołania pozwanego na funkcję w zarządzie (...) sp. z o.o. do chwili obecnej wystąpiły zmiany w majątku spółki. Biegły potwierdził, iż w okresie od października 2009 r. do chwili obecnej spółka ta nie prowadziła działalności gospodarczej, nie posiada majątku, a postępowania egzekucyjne były umarzane wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji. Z uwagi na to, że brak dokumentacji rachunkowej spółki, a ta udostępniona biegłemu była niewystarczająca – dlatego biegły nie mógł ściśle określić daty zaistnienia niewypłacalności (...) sp. z o.o. Biegły nie miał wątpliwości, iż spółka ta nie wykonywała wymagalnych zobowiązań wobec wierzycieli i trwale utraciła zdolność prowadzenia działalności gospodarczej, a jej zarząd był zobowiązany do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

Sąd Okręgowy zważył, że:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów powołanych wyżej, których autentyczność nie była kwestionowana przez strony i nie budziły one wątpliwości Sądu co do ich wiarygodności. Ponadto Sąd oparł się na opinii biegłego sądowego K. J., która była jasna, rzetelna oraz oparta na analizie dostępnego materiału dowodowego i dokumentacji księgowej. Wnioski biegłego w ocenie Sądu korespondują z pozostałym materiałem dowodowym sprawy również zawartym w aktach upadłościowych i komorniczych.

Nie miała znaczenia dla rozstrzygnięcia w sprawie umowa pomiędzy pozwanym a (...) na k. 67-68 i pismo tej firmy do pozwanego z dnia 25.04.2013 r. na k. 69, a także pisma do pozwanego ze Straży Miejskiej w W. oraz NC+ na k. 70-71 oraz postanowienie SR w Warszawie na k. 84-87 o podział majątku (w aktach VIII GC 309/14).

Pisma komornika na k. 75-78 potwierdzają twierdzenia pozwanego o jego aktualnym adresie.

Podstawą prawną ewentualnej odpowiedzialności pozwanego jest przepis art. 299 k.s.h., który stanowi:

Jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. Członek zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności, o której mowa w § 1, jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego wierzyciel nie poniósł szkody.

Pozwany zarzucił, że zachodzą przesłanki wyłączjące jego odpowiedzialność z art. 299 ksh wobec powoda.

Zgodnie z dominującą w doktrynie i orzecznictwie sądowym, koncepcją przyjmującą odszkodowawczy charakter odpowiedzialności członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością- na podstawie art. 299 k.s.h., odpowiedzialność ta ma charakter sankcji za prowadzące do bezskuteczności egzekucji przeciwko spółce nieprawidłowości w kierowaniu jej sprawami, a wyrazem tych nieprawidłowości jest niezłożenie we właściwym czasie wniosku o ogłoszenie upadłości lub wszczęcie postępowania zapobiegającego upadłości. Z zaprezentowanym powyżej stanowiskiem harmonizuje przeważające obecnie w orzecznictwie stanowisko określające odpowiedzialność normowaną przez komentowany przepis art. 299 k.s.h. jako szczególny przypadek deliktowej odpowiedzialności odszkodowawczej na zasadzie winy. Odpowiedzialność ta charakteryzuje się tym, że wierzyciel, który nie wyegzekwował swojej wierzytelności od spółki, nie musi na zasadach ogólnych dowodzić wysokości doznanej w skutek tego szkody. Na poparcie tego stanowiska, warto przytoczyć treść uchwały Sądu Najwyższego z dnia 15 czerwca 1999 r., sygn. akt III CZP 10/99, zgodnie, z którą: „ wierzyciel powołujący się na bezskuteczność egzekucji przeciwko spółce z ograniczoną odpowiedzialnością nie może pozwać członka zarządu tej spółki na podstawie art. 298 § 1 kodeksu handlowego (obecnie 299 k.s.h.) bez uprzedniego uzyskania tytułu egzekucyjnego przeciwko spółce.” Wystarczające zatem będzie przedłożenie tytułu egzekucyjnego stwierdzającego istnienie zobowiązania spółki oraz wykazanie, że egzekucja wobec spółki okazała się bezskuteczna.

Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego zaprezentowanym w uzasadnieniu wyroku z dnia 25 września 2003 r., wydanym w sprawie V CK 198/02 („Wokanda” 2004, nr 6, s. 7): odpowiedzialność na zasadach określonych w art. 299 k.s.h., ponoszą osoby będące członkami zarządu w czasie istnienia zobowiązania, którego egzekucja przeciwko spółce okazała się bezskuteczna. Bez wątpienia pozwany w czasie istnienia zobowiązania pełnił funkcję członka zarządu spółki dłużnika - jak wynika z odpisu z Rejestru Przedsiębiorców KRS i innych dokumentów powołanych wyżej.

W przedmiotowej sprawie powód niewątpliwie dysponował tytułami egzekucyjnymi wobec spółki reprezentowanej przez pozwanego, który nie kwestionował, że spółka ta nie zapłaciła tych wierzytelności.

Dodać należy, że domniemaniami w świetle regulacji art. 299 k.s.h. są objęte również: związek przyczynowy między szkodą wierzyciela, a nie złożeniem we właściwym czasie przez członka zarządu wniosku o ogłoszenie upadłości oraz zawinienie przez członka zarządu nie zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości (wyroki Sądu Najwyższego: z 21 lutego 2002 r., IV CKN 793/00, OSNC 2003, nr 2, poz. 22; z 14 lutego 2003 r., IV CKN 1779/00, OSNC 2004, nr 5, poz. 76 oraz uchwałę Sądu Najwyższego z 28 lutego 2008 r., III CZP 143/07). Aby uwolnić się od odpowiedzialności pozwany musiał te domniemania obalić.

Odpowiedzialność członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością za zobowiązania tej spółki obejmuje nie tylko należność główną, ale także zasądzone w tytule wykonawczym wydanym przeciwko spółce koszty procesu, koszty postępowania egzekucyjnego umorzonego z powodu bezskuteczności egzekucji i odsetki od należności głównej (zob. uchwała SN z dnia 07.12.2006 r., III CZP 118/06, OSNC 2007/9/136; wyrok SN z dnia 08.03.2007 r., III CSK 352/06, LEX nr 278665; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 04.04.2006 r., I ACa 341/06, LEX nr 217207). Zasadne zatem jest samo dochodzenie przez powoda odsetek od należności głównej zasądzonej w nakazie wydanym przeciwko spółce (...) sp. z o.o., jednak zdaniem Sądu inaczej należy określić datę początkową, od której powód może tych odsetek żądać. Zgodnie z art. 481 § 1 kpc, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Odsetki te należą się za cały czas opóźnienia, począwszy od dnia wymagalności długu. Roszczenie określone w art. 299 ksh powstaje w zasadzie w chwili bezskuteczności egzekucji wierzytelności objętej prawomocnym tytułem egzekucyjnym wystawionym przeciwko spółce, ale termin spełnienia takiego świadczenia odszkodowawczego nie jest oznaczony, ani nie wynika z właściwości zobowiązania. Nie może to być zatem termin wskazany w tytule egzekucyjnym wobec spółki, której podstawa odpowiedzialności jest inna niż pozwanego członka zarządu. Wymagalność należy więc określić zgodnie z dyspozycją art. 455 kc, według którego jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. (zob. np.: wyroki SN: z dnia 21.02.2002r., IV CKN 793/00, OSNC 2003, nr 2, poz. 22, z dnia 21.05.2004 r., III CK 55/03, nie publ., LEX nr 172806 i z dnia 22.06.2005 r., III CK 678/04, nie publ., LEX nr 177213; też: uchwała SN z dnia 07.12.2006 r. i wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 04.04.2006 r. j/w). Sąd podzielił tym samym pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w wyroku z dnia 21 lutego 2002 r., IV CKN 793/00, iż: odsetki za opóźnienie od odszkodowania dochodzonego na podstawie art. 298 k.h. (obecnie 299 k.s.h.) należą się od chwili wymagalności ustalonej zgodnie z art. 455 k.c.

Powód pismami z dnia 23 kwietnia 2014 r. oraz z dnia 17 maja 2014 r. wezwał pozwanego do zapłaty opisanych w ustaleniach faktycznych kwot i w terminie zakreślonym w tych pismach. Dopiero po upływie tych terminów można liczyć wymagalność roszczeń powoda wobec pozwanego.

Zakres ewentualnej odpowiedzialności z art. 299 k.s.h. wyznacza z jednej strony moment powstania roszczenia odszkodowawczego należnego od członka zarządu spółki (co następuje w dacie, w której egzekucja przeciwko spółce okazała się bezskuteczna), z drugiej zaś data w jakiej do obowiązanego z tego tytułu skierowane zostaje wezwanie do zapłaty. Konsekwencją powyższego jest z jednej strony uznanie, iż odsetki od zobowiązania pieniężnego spółki (jako składnik w/w roszczenia odszkodowawczego z art. 299 k.s.h.) mogą być liczone tylko do chwili, gdy egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, zaś odsetki w stosunku do odpowiedzialnego członka zarządu należne będą według zasad ogólnych (tj. od wezwania go przez wierzyciela do wykonania zobowiązania).

Należy podzielić stanowisko wyrażone w wyroku Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 14 stycznia 2015 r. I ACa 759/14, że: „Na szkodę składać się może zarówno niewyegzekwowana od spółki należność główna, koszty postępowania sądowego i egzekucyjnego, jak i odsetki, jednakże odsetek należnych od spółki na zasadzie art. 481 k.c. nie można utożsamiać z odsetkami za opóźnienie w spełnieniu świadczenia przez pozywanego członka zarządu. Nie wstępuje on wszak w sytuację prawną dotychczasowego dłużnika, lecz odpowiada w zakresie szkody poniesionej przez wierzyciela. Z tych przyczyn sformułowanie względem niego roszczenia odszkodowawczego wymaga kwotowego wyrażenia odsetek.” i dalej: „1. Skoro członkowie zarządu na gruncie art. 299 k.s.h. nie wstępują w dotychczasową sytuację prawną dłużnej spółki, ale odpowiadają na zasadzie deliktu, to zasadne jest stanowisko, iż wierzyciel ma obowiązek kwotowego wskazania tej jego szkody, która powstała na skutek niewyegzekwowanego świadczenia od spółki. Na taką szkodę składają się wtedy także kwotowo wyliczone odsetki za zwłokę samej spółki, których egzekucja okazała się bezskuteczna.; oraz 2. Odsetki umowne, należne od spółki, nie mogą być zasądzone w ramach odpowiedzialności odszkodowawczej od pozwanych członków zarządu, od których można zasądzić tylko odsetki ustawowe za ich własne opóźnienie. Bezprawne zachowanie członka zarządu oceniane jest bowiem na podstawie deliktu w relacjach pomiędzy nim a wierzycielem spółki, którzy nie są związani wcześniej żadnym stosunkiem cywilnoprawnym. Dlatego sformułowanie przez powódkę w ramach takiej relacji roszczenia o odsetki, identycznego jak w stosunku do samej spółki, wskazywałoby na konstrukcję odpowiedzialności kontraktowej pozwanych członków zarządu, a o takiej nie ma mowy na tle art. 299 k.s.h.” Taki sam pogląd wyraził Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z dnia 14 stycznia 2015 r. I ACa 759/14 oraz Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 21 lutego 2002 r. IV CKN 793/00.

W tej sytuacji skoro powód nie skapitalizował, czyli nie wyraził kwotowo odsetek ustawowych za opóźnienie w zapłacie należności głównej w wezwaniach do zapłaty, to nie powstało po jego stronie wymagalne roszczenie odszkodowawcze z tego tytułu wobec pozwanego za okres poprzedzający te wezwania do zapłaty. Z tych powodów dalej idące żądanie powoda o zasądzenie odsetek ustawowych od należności głównej podlegały oddaleniu.

Jak wynika z opinii biegłego K. J. nie ma dokumentacji księgowej spółki, która umożliwia określenie ściśle daty zaistnienia niewypłacalności (...) sp. z o.o. Nie miał on jednak żadnych wątpliwości, że spółka ta jest niewypłacalna oraz od października 2009 r. do dziś nie prowadzi działalności gospodarczej i nie ma majątku. Potwierdzają to powołane wyżej postanowienia komorników o umorzeniu egzekucji z powodu jej bezskuteczności wydane w okresie od kwietnia 2009 r. do września 2009 r. Nie ma żadnych wątpliwości, że spółka ta nie wykonywała wymagalnych zobowiązań i trwale utraciła zdolność do prowadzenia działalności gospodarczej. W ocenie Sądu należy zwrócić uwagę na to co znacznie wcześniej stwierdził Sąd Rejonowy w Bydgoszczy w postanowieniu z dnia 26 lutego 2009 r. w sprawie o sygn. akt XV GU 3/09 o oddaleniu wniosku wierzyciela (...) sp. z o.o. o ogłoszenie upadłości (...) sp. z o.o. na podstawie art. 13 ust. 1 prawa upadłościowego i naprawczego, czyli z uwagi na to, że majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania. W ocenie Sądu oznacza to, iż stan niewypłacalności tej spółki miał miejsce już w 2008 r.

W tym kontekście należy rozważyć zarzut pozwanego, że dopiero na podstawie uchwały zgromadzenia wspólników z dnia 27 października 2009 r. został on wybrany członkiem zarządu tej spółki w miejsce S. K.. Jak ustalił biegły K. J. w swojej opinii od dnia powołania pozwanego do pełnienia funkcji w zarządzie (...) sp. z o.o. do chwili obecnej nie wystąpiły zmiany w majątku tej spółki. Była ona niewypłacalna wcześniej, a w ocenie Sądu już w 2008 r. Pozwany wyjaśnił w sposób wiarygodny swoje motywy przyjęcia funkcji w zarządzie tej spółki. Dążył on do pociągnięcia do odpowiedzialności byłego prezesa spółki S. K., a zatem do odzyskania przez spółkę jej majątku i dokumentacji księgowej. W tym miejscu przypomnieć należy, iż na podstawie art. 299 k.s.h., odpowiedzialność ta ma mieć charakter sankcji za prowadzące do bezskuteczności egzekucji przeciwko spółce nieprawidłowości w kierowaniu jej sprawami, a wyrazem tych nieprawidłowości jest niezłożenie we właściwym czasie wniosku o ogłoszenie upadłości lub wszczęcie postępowania zapobiegającego upadłości. W ocenie Sądu takich nieprawidłowości pozwanemu nie można zarzucić. Wiedział on jednocześnie jako członek zarządu (...) sp. z o.o., że wniosek o upadłość (...) sp. z o.o. złożony przez tą spółkę został prawomocnie oddalony przez Sąd powołanym wyżej postanowieniem z dnia 26 lutego 2009 r. Należy zatem zgodzić się z twierdzeniem, że po objęciu przez pozwanego funkcji w zarządzie (...) sp. z o.o. w październiku 2009 r. nie było potrzeby składać kolejnego nieskutecznego wniosku o ogłoszenie upadłości tej spółki. Należy zgodzić się ze stanowiskiem Sądu Najwyższego w wyroku z dnia 9 maja 2008 r. III CSK 364/07, teza 4, iż: „Pozwany członek zarządu nie musi wykazywać, że to on wystąpił z wnioskiem o ogłoszenie upadłości, a niezbędne jest tylko ustalenie czy nastąpiło to we właściwym czasie. Pozwany członek zarządu może więc powołać się na zgłoszony we właściwym czasie wniosek o ogłoszenie upadłości pochodzący od innych członków zarządu, a nawet od wierzyciela spółki.” Ponadto w cytowanym wyroku w tezie 3. Sąd Najwyższy wskazał, iż: „Wykazanie wystąpienia przesłanki bezskuteczności egzekucji orzeczeniem organu egzekucyjnego stwierdzającym fiasko prowadzonego postępowania egzekucyjnego nie wyklucza oczywiście możliwości przedstawienia także innych dowodów na potwierdzenie okoliczności bezskuteczności egzekucji. Tytułem przykładu można wskazać na możliwe przypadki oddalenia przez Sąd wniosku o ogłoszenie upadłości w razie wystąpienia przesłanek określonych w art. 13 ust. 1 i ust. 2 Prawa upadłościowego i naprawczego, czy też wykazania dysproporcji między majątkiem dłużnika a wysokością jego zadłużenia na podstawie wykazu majątku dłużnika sporządzonego na podstawie art. 913 § 2 k.p.c. w postępowaniu o wyjawienie majątku.”

Z uwagi na powyższe w ocenie Sądu to nie pozwany doprowadził do popełnienia deliktu w postaci niewypłacalności spółki (...) sp. z o.o. lub zwiększenia stanu jej niewypłacalności i w konsekwencji w ten sposób wyrządził szkodę powodowi. Sam fakt, że jest on wpisany od października 2009 r. w KRS jako członek zarządu spółki sam w sobie nie oznacza, że popełnił on taki delikt i ponosi za to odpowiedzialność wobec powoda na podstawie art. 299 ksh.

Zatem skoro już w lutym 2009 r. zachodziły przesłanki z art. 13 ust. 2 ustawy prawo upadłościowe i naprawcze, a sytuacja spółki nie uległa żadnej zmianie do października 2009 r., to w ocenie Sądu pozwany może powołać się na tą okoliczność. Oczywiście Sąd Najwyższy w powołanym wyżej wyroku tylko przykładowo wskazał, że bezskuteczność egzekucji może być wykazania takim oddalającym postanowieniem sądu upadłościowego, co oznacza, że można tą okoliczność wykazać również postanowieniami komorników sądowych o umorzeniu egzekucji z powodu jej bezskuteczności wydanymi w okresie od kwietnia 2009 r. do grudnia 2009 r. na wnioski innych wierzycieli cytowanymi wyżej. Wzmianki o tych postanowieniach zostały wpisane do Krajowego Rejestru Sądowego, a należy pamiętać, że w myśl przepisów ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym z dnia 20 sierpnia 1997 r. (t.j. Dz. U. 2015 r. poz. 1142): art. 15 ust. 1 „Od dnia ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym nikt nie może zasłaniać się nieznajomością ogłoszonych wpisów. Jednak w odniesieniu do czynności dokonanych przed upływem szesnastego dnia od dnia ogłoszenia podmiot wpisany do Rejestru nie może powoływać się na wpis wobec osoby trzeciej, jeżeli ta udowodni, że nie mogła wiedzieć o treści wpisu.” oraz art. 16 „Jeżeli wpis do Rejestru nie podlega obowiązkowi ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, to nikt nie może zasłaniać się nieznajomością treści wpisu w Rejestrze, chyba że mimo zachowania należytej staranności nie mógł wiedzieć o wpisie.” Cytowany przepis art. 16 wprowadza zatem domniemanie prawne, którego powód nie obalił.

Rację ma zatem pozwany, że powód w konsekwencji powinien wiedzieć o stanie niewypłacalności (...) spółki z o.o. już z faktów wpisów do KRS wskazanych wyżej wzmianek o postanowieniu sądu upadłościowego z 26 lutego 2009 r. oraz postanowień komorników z 2009 r. o bezskuteczności egzekucji. Fakt, że tak późno powód złożył wnioski do komorników o egzekucję swoich należności objętych nakazami z dnia 12 października 2012 r. oraz z dnia 31 stycznia 2013 r. powołanymi wyżej, ale także, iż tak późno wystąpił z tymi pozwami, mógł zatem wynikać właśnie z wiedzy powoda o oddaleniu wniosku o upadłość cytowanym postanowieniem oraz o postanowieniach komorników o bezskuteczności egzekucji komorniczych prowadzonych już w 2009 r. W konsekwencji powód składając późniejsze wnioski do komorników w istocie tworzył dowody dla wykazania przesłanek odpowiedzialności pozwanego na podstawie art. 299 § 1 ksh poszukując w ten sposób zaspokojenia swoich roszczeń.

W tej sytuacji zgodzić się należy z zarzutem pozwanego, że najpóźniej na koniec 2009 r. powód wiedział o bezskuteczności egzekucji wobec (...) sp. z o.o. i już wtedy zachodziła potrzeba do wezwania przez powoda pozwanego do zapłaty jego wierzytelności niezaspokojonych przez tą spółkę, które były wymagalne, a w konsekwencji spowodowania stanu ich wymagalności w myśl postanowień art. 120 § 1 kc. Przepis ten stanowi, że „Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynności w najwcześniejszym możliwym terminie.” Skoro powód zaniechał takiego wezwania, dlatego jego roszczenia wobec pozwanego przedawniły się najpóźniej z końcem 2012 r., czyli przed dniem wniesienia przedmiotowych powództw.

W tej sytuacji w ocenie Sądu zgodzić się również należy z kolejnym zarzutem pozwanego, że zachodzi przesłanka zwalniająca go z odpowiedzialności wobec powoda z art. 299 § 2 ksh, że powód nie poniósł szkody w skutek tego, iż pozwany nie złożył wniosku o ogłoszenie upadłości (...) sp. z o.o. Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 22 marca 2013 r. V ACa 69/13 wyjaśnił, że: „O szkodzie w rozumieniu art. 299 § 2 k.s.h. można mówić wówczas, gdy zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości spowodowałoby zaspokojenie wierzyciela w części większej niż w przypadku zaniechania złożenia tego wniosku przez członków zarządu. Rozmiarem szkody będzie różnica pomiędzy tym, co wierzyciel mógł w wyniku wszczęcia postępowania upadłościowego uzyskać, a rzeczywistym stanem zaspokojenia jego roszczeń. Skuteczne powołanie się przez członka zarządu na omawianą przesłankę wymaga więc wykazania, że stopień zaspokojenia wierzyciela byłby identyczny także w sytuacji zgłoszenia we właściwym czasie wniosku o ogłoszenie upadłości. Decydujące znaczenie ma zatem stan majątku spółki w chwili właściwej dla złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w rozumieniu art. 21 p.u.n., a nie chwila umorzenia prowadzonej przeciwko spółce egzekucji z powodu jej bezskuteczności.”

Ponadto Sąd Najwyższy w wyroku z dnia z dnia 20 maja 2003 r., III CKN 1281/00 wskazał, że: „Badanie przesłanki egzoneracyjnej, o której mowa w art. 298 § 2 k.h. wymaga daleko posuniętej indywidualizacji każdego wypadku. (…) Członek zarządu spółki uwolni się od odpowiedzialności, przewidzianej w art. 298 k.h.(obecnie art. 299 ksh), jeżeli analiza stanu majątkowego spółki wykaże, że nie pozwoliłby on zaspokoić wierzyciela, nawet gdyby zostało wszczęte postępowanie upadłościowe. Wystarczy, że członek zarządu udowodni, iż dochodzona przez wierzyciela należność znajduje się w tak dalekiej kolejności, że nie zostałaby zaspokojona z masy upadłości albo że majątek spółki jest zbyt mały, aby w ogóle można było wszcząć postępowanie upadłościowe.”

Kierując się powyższym Sąd na podstawie art. 299 § 2 ksh w punkcie 1 sentencji oddalił oba powództwa.

O kosztach procesu Sąd orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu na podstawie art. 98 kpc i art. 99 kpc. Na koszty pozwanego składały się kwoty 7.714,36 zł i 7217 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego odpowiednio w kwotach 3.600 zł i 7.200 zł według stawek minimalnych, a także opłat skarbowych za pełnomocnictwo procesowe po 17 zł oraz wydatków na biegłego w kwocie 3.997,36 zł.

.