Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 stycznia 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Wiesława Stachowiak /spr./

Sędziowie: SSA Katarzyna Wołoszczak

del. SSO Małgorzata Woźniak-Zendran

Protokolant: st. sekr. sądowy Beata Tonak

po rozpoznaniu w dniu 11 stycznia 2017 r. w Poznaniu

sprawy A. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o rentę z tytułu niezdolności do pracy

na skutek apelacji A. S.

od wyroku Sądu Okręgowego w Zielonej Górze

z dnia 20 maja 2015 r. sygn. akt IV U 2767/13

oddala apelację.

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. decyzją z 9 lipca 2013 roku odmówił A. S. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Ubezpieczona nie została uznana za niezdolną do pracy.

A. S. złożyła odwołanie od decyzji domagając się jej zmiany i przyznania prawa do renty, wywodząc, że istniejące u niej schorzenia powodują, iż jest ona osobą częściowo niezdolną do pracy.

Sąd Okręgowy w Zielonej Górze w Wydziale Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z 20 maja 2015 roku w sprawie IV U 2767/13 oddalił odwołanie.

Sąd I instancji ustalił, że odwołująca (ur. (...)) z zawodu technik- ekonomista na dzień złożenia wniosku o przyznanie świadczenia, nie pozostawała w zatrudnieniu, posiadała wymagany okres składkowy i nieskładkowy.

Biegli lekarze sądowi specjaliści: neurolog, psychiatra, ortopeda, endokrynolog w opinii z 2 grudnia 2013 roku rozpoznali u badanej:

–

przewlekły zespół bólowy kręgosłupa, głównie odcinka piersiowego i szyjnego na podłożu zmian przeciążeniowo-zwyrodnieniowych przy współistniejącej skoliozie piersiowo- lędźwiowej;

–

zapalenie nadkłykcia przyśrodkowego kości ramiennej prawej w okresie remisji;

–

objawowe zapalenie obręczy biodrowej prawej;

–

fibromialgię susp;

–

zaburzenia depresyjno- lękowe.

Biegli na podstawie badania przedmiotowego i podmiotowego oraz wnikliwej analizie dokumentacji sądowo-lekarskiej stwierdzili u odwołującej zaburzenia funkcji kręgosłupa uniemożliwiające wykonywanie pracy fizycznej, w tym lekkiej oraz ograniczenie do wykonywania pracy w jednostajnej pozycji ciała.

Biegły psychiatra kategorycznie podał, że odwołująca jest osobą całkowicie zdolną do pracy.

Biegły lekarz sądowy- endokrynolog w opinii z 22 stycznia 2014 roku rozpoznał u odwołującej nadczynność tarczycy w przebiegu choroby G. B., skompensowaną farmakologicznie. Biegły ten stwierdził, że odwołująca jest osobą całkowicie zdolną do pracy w zawodzie technika ekonomisty. Biegły wyjaśnił, że nadczynność tarczycy jest wyrównana stosownym leczeniem farmakologicznym i brak podstaw do uznania niezdolności do pracy.

W sprawie dopuszczony został dowód z opinii biegłego sadowego - specjalisty medycyny pracy, który w opinii z 15 września 2014 roku rozpoznał u odwołującej:

- nadczynność tarczycy w przebiegu choroby G. B. wyrównaną farmakologicznie;

- zespół bólowy kręgosłupa na de zmian zwyrodnieniowych bez istotnej dysfunkcji mchowej, objawów korzeniowych;

- zespół bolesnego barku prawego w wywiadzie;

- zaburzenia nerwicowo- depresyjne.

Biegły stwierdził, że odwołująca jest osobą całkowicie zdolną do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Biegły sądowy podał, że ubezpieczona jest wydolna oddechowo i krążeniowo. Biegły sądowy- specjalista medycyny pracy podzielił w całości stanowisko lekarzy ZUS, którzy uznali odwołującą za osobę całkowicie zdolną do pracy.

Biegli ortopeda i neurolog w opinii uzupełniającej w całości podzielili wnioski sformułowane przez biegłego lekarza medycyny pracy.

Sąd I instancji stwierdził, że kwestią sporną było to, czy odwołująca jest osobą niezdolną do pracy w rozumieniu art. 12 i art. 13 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

W ocenie Sądu, przeprowadzone postępowanie dowodowe w sposób jednoznaczny wykazało, iż odwołująca jest osobą całkowicie zdolną do pracy, o niezdolności do pracy nie decyduje sam fakt występowania schorzeń, lecz ocena, czy i w jakim zakresie wpływają one na utratę zdolności do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami (wyrok SN z 1 grudnia 2000 roku w sprawie II UKN 113/00).

Odnosząc się do zastrzeżeń odwołującej zgłaszanych wobec sporządzonych w sprawie opinii biegłych Sąd Okręgowy wskazał, że nie podała ona jakie uchybienia mogły mieć istotny wpływ na końcowe wyniki zawarte w opinii. Wbrew sugestiom ubezpieczeniowej, biegli sądowi wzięli pod uwagę nie tylko wyniki badania przedmiotowego, lecz również przedłożoną dokumentację medyczną, jak i wywiad lekarski.

Sąd oparł swe rozstrzygnięcie na opiniach sporządzonych w sprawie przez biegłych lekarzy sądowych.

Biegli sporządzili na sporne okoliczności opinie z jednakowymi wnioskami, iż odwołująca nie jest osobą co najmniej częściowo niezdolną do pracy zgodnie z poziomem posiadanych kwalifikacji.

W ocenie Sądu I instancji, wnioski dowodowe odwołującej o przeprowadzenie dowodu z opinii kolejnego lekarza medycyny pracy zmierzał jedynie do przedłużenia postępowania, a sporne okoliczności zostały dostatecznie wyjaśnione (art. 217 § 2 k.p.c.).

Sąd Najwyższy wielokrotnie stwierdzał, że potrzeba powołania innego biegłego powinna wynikać z okoliczności sprawy, a nie z samego niezadowolenia strony z dotychczas złożonej opinii oraz, że nie uzasadnia przeprowadzenia dowodu z opinii kolejnych biegłych lekarzy sądowych przekonanie strony o utrzymującym się stanie inwalidztwa (wyrok Sądu Najwyższego z 4 sierpnia 1997 roku w sprawie I PKN 20/99).

Ponadto Sąd Okręgowy uznał, że wniosek dowodowy ubezpieczonej o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków na okoliczność dolegliwości, na które cierpi ubezpieczona również nie zasługiwał na uwzględnienie. Jak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z 13 stycznia 2005 roku w sprawie II UK 124/04, ocena niezdolności do pracy wymaga wiadomości specjalisty a zatem wyroku nie może opierać się wyłącznie na wiedzy Sądu, oderwanej od specjalistycznej wiedzy medycznej, lecz musi znaleźć oparcie w obwodzie z opinii biegłych.

Także wniosek odwołującej o wezwanie na rozprawę biegłych- ortopedy, neurologa i lekarza medycyny pracy celem wyjaśnienia wątpliwości zawartych przez ubezpieczoną w piśmie z 14 kwietnia 2015 roku był nieuzasadniony w świetle art. 286 k.p.c. Opinie złożone na piśmie, ich uzasadnienie, sposób przeprowadzenia badań, nie wymagały dodatkowego uzasadnienia ustnego.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd I instancji stwierdził, że decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. z 9 lipca 2013 roku jest prawidłowa.

Odwołująca zaskarżyła wyrok w całości składając apelację i zarzucając:

1.  poprzedzającą jego wydanie błędną ocenę Sądu, iż dowody wnioskowane przez ubezpieczoną w piśmie z 14 maja 2015 roku zostały powołane jedynie dla zwłoki a sporne okoliczności zostały już dostatecznie wyjaśnione, co skutkowało ich bezzasadnym oddaleniem, mimo iż zaoferowano je na okoliczności mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie, ich powołanie usprawiedliwione było treścią dotychczas zgromadzonych środków dowodowych, w szczególności sprzecznością uzyskanych opinii biegłych lekarzy neurologa, ortopedy oraz medycyny pracy z materiałem znajdującym się w aktach sprawy (stosowne zastrzeżenie w trybie art. 162 k.p.c. zostało na wniosek ubezpieczonej wpisane do protokołu rozprawy) oraz

2.  błędną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego skutkującą sprzecznością ustaleń Sądu z jego treścią przez przyjęcie, że nie występują przesłanki niezbędne do przyznania ubezpieczonej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Apelująca wniosła o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodów oddalonych przez Sąd I instancji, a wnioskowanych przez nią w piśmie z14 maja 2015 roku na okoliczności tamże wskazane jak również podniesione w apelacji.

Skarżąca domagała się zmiany zaskarżonego wyroku przez przyznanie jej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy i zasądzenie od organu rentowego na rzecz ubezpieczonej kosztów procesu za obie instancje według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Odwołująca swoje prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, wywiodła z art. 57 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych zgodnie z którym, renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje osobie ubezpieczonej, jeżeli spełniła łącznie następujące warunki:

1.  jest niezdolna do pracy;

2.  ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy;

3.  niezdolność do pracy powstała w okresach wskazanych w ustawie albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu.

Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy.

Częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji (art. 12 ustawy emerytalnej).

Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się:

1) stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji;

2) możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne (art. 13 ust. ustawy).

Ustalenie niezdolności do pracy A. S. stanowiło przedmiot sporu w postępowaniu przed Sądem I instancji.

Apelująca uzasadniając swoje stanowisko podniosła, że wnioski opinii biegłych neurologa i ortopedy zawarte w pierwszej opinii z 2 grudnia 2013 roku są całkowicie różne od wniosków zawartych w opinii z uzupełniającej wydanej przez tych biegłych. Rozbieżność ta nie została przez Sąd I instancji wyjaśniona. Wydając opinię biegli dążyli w przekonaniu odwołującej do uzyskania zgodności swych wniosków z wnioskami lekarza medycyny pracy, nie wdając się w głębszą analizę ich zasadności.

Ponadto skarżąca nie zgodziła się również z leżącą u podstaw wydania zaskarżonego wyroku konkluzją opinii biegłego lekarza medycyny pracy, która, mimo stwierdzenia występowania u odwołującej zespołu bólowego kręgosłupa na tle zmian zwyrodnieniowych, orzekła, że ubezpieczona jest osobą całkowicie zdolną do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji na dotychczasowym stanowisku, jak również prac fizycznych lekkich. Apelująca zakwestionowała stanowisko biegłej, zgodnie z którym uciążliwość pracy w pozycji siedzącej można niwelować wykonując systematycznie ćwiczenia rozluźniające układ mięśniowy. Apelująca wyraziła przypuszczenie, że biegła nie zapoznała się ze zgromadzoną w aktach sprawy dokumentacją medyczną.

Mając na uwadze argumentację Sąd II instancji uznał, że zachodziła konieczność uzupełnienia postępowania dowodowego w sprawie.

Sąd Apelacyjny przeprowadził dowód z opinii uzupełniającej biegłych lekarzy neurologa, ortopedy i psychiatry, na okoliczność tego, czy odwołująca jest co najmniej częściowo niezdolna do pracy, czy jest to niezdolność trwała, czy okresowa, jeśli okresowa to na jaki czas i to przy uwzględnieniu całego materiału dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy, w szczególności dwóch opinii wydanych przez biegłego lekarza medycyny pracy.

Wykonując zobowiązanie Sądu, biegli w opinii z 16 października 2016 roku (k.133) po ponownym zapoznaniu się z materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie, w szczególności z opiniami biegłej z dziedziny medycyny pracy, przychyli się do oceny tej biegłej i uznali opinię lekarzy orzeczników ZUS za słuszną.

W ocenie Sądu Apelacyjnego przytoczone powyżej wnioski opinii mają dla sprawy znaczenie rozstrzygające.

W pierwszej kolejności zaznaczyć należało, że opinia jest wyczerpująca, jasna i logiczna. Biegli w pełni wykonali zobowiązanie Sądu.

W postępowaniu, którego przedmiotem jest przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, koniecznym jest ustalenie stanu zdrowia osoby ubezpieczonej, z którym to stanem związana jest przedmiotowa niezdolność do pracy. Natomiast stan zdrowia osoby ubezpieczonej bezsprzecznie jest okolicznością, dla której ustalenia, niezbędne są wiadomości specjalne w rozumieniu art.278 §1 k.p.c., wymagające udziału w procesie biegłych lekarzy sądowych. Kluczowa dla tego rodzaju spraw okoliczność stanu zdrowia oraz związana z nim niezdolność do pracy – w przypadku sporu co do tej okoliczności - nie może być ustalana przez Sąd samodzielnie lub wyłącznie na podstawie innych dowodów zgłaszanych przez strony postępowania, takich jak dokumenty, zeznania świadków, wyjaśnienia stron, oględziny.

Wobec powyższego, nie zachodziła w niniejszej sprawie konieczność przeprowadzenia dowodu z zeznań świadków.

Zaznaczyć także trzeba, że Sąd Apelacyjny dokonywał oceny stanowiska apelującej mając na uwadze to, że w postępowaniu rentowym może dojść do pominięcia pewnych okoliczności lub dowodów, a także to, że po wydaniu decyzji mogą zaistnieć zmiany w stanie faktycznym. Pojawiają się wówczas nowości, które nie były przedmiotem postępowania administracyjnego. Sąd nie może ich uwzględnić w sprawach o świadczenie z ubezpieczeń społecznych, do którego prawo uzależnione jest od stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, a podstawę wydania decyzji stanowi orzeczenie lekarza orzecznika lub orzeczenie komisji lekarskiej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i odwołanie od decyzji opiera się wyłącznie na zarzutach dotyczących tego orzeczenia. Zakaz taki wynika z art. 477 ⁴ § 4 k.p.c. (tak w wyroku Sądu Najwyższego z 5 lutego 2013 roku w sprawie II UK 193/12).

Powyższe ma znaczenie dla oceny dokumentacji medycznej przedkładanej przez odwołującą a dotyczącej jej stanu zdrowia z okresu po wydaniu zaskarżonej decyzji. Co do zasady, pogorszenie stanu zdrowia osoby ubezpieczonej w takcie postępowania sądowego o świadczenie rentowe, uprawnia do złożenia nowego wniosku o rentę i pozostaje bez wpływu na rozstrzygnięcie zaskarżonej już decyzji.

Na marginesie zatem jedynie wskazać trzeba, że biegli w opinii wydanej w postępowaniu odwoławczym wyraźnie znaczyli, że odwołującej we wrześniu 2015 roku wykonano MR kręgosłupa L-S. Badanie wykazało niewielkie wypukliny krążka (...), zmiany zwyrodnieniowe oraz nieznaczny ucisk lewego korzenia rdzeniowego SI. To badanie również potwierdziło słuszność decyzji biegłego z dziedziny medycyny pracy.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako bezzasadną.