Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 8 marca 2017 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Barbara Bojakowska (ref.)

Sędziowie SSO Iwona Podwójniak

SSR del. Mirosław Chojnacki

Protokolant sekretarz sądowy Elwira Kosieniak

po rozpoznaniu w dniu 8 marca 2017 roku w Sieradzu

na rozprawie sprawy

z wniosku J. K.

z udziałem A. K. (1)

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji obu stron

od postanowienia Sądu Rejonowego w Łasku

z dnia 9 maja 2016 roku, sygnatura akt I Ns 13/12

postanawia:

I.  z apelacji wnioskodawczyni zmienić zaskarżone postanowienie w punktach 9, 10 i 11 w ten sposób, że:

a)  w punkcie 9 obniżyć należną na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Łasku od wnioskodawczyni kwotę z 5731,06 złotych do 3517,06 (trzy tysiące pięćset siedemnaście 06/100) złotych;

b)  w punkcie 10 obniżyć należną na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Łasku od uczestnika postępowania kwotę z 5731,06 złotych do 3517,06 (trzy tysiące pięćset siedemnaście 06/100) złotych;

c)  punktowi 11 nadać brzmienie: „ustalić, że w pozostałym zakresie uczestnik postępowania ponosi koszty związane ze swoim udziałem w sprawie”;

I.  oddalić apelację wnioskodawczyni w pozostałej części a apelację uczestnika postępowania w całości;

II.  przyznać adwokat Z. K. (1) wynagrodzenie w kwocie 1476 (jeden tysiąc czterysta siedemdziesiąt sześć) złotych tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej wnioskodawczyni w postępowaniu apelacyjnym z urzędu, którą wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Łasku.

Sygn. akt I Ca 17/17

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy w Łasku, w sprawie z wniosku J. K. z udziałem A. K. (1) o podział majątku wspólnego ustalił, że:

- w skład majątku wspólnego zainteresowanych wchodzą ciągnik M. F. (...) o wartości 11600 zł (pkt. 1a), pług 4 skibowy S. M. (...) o wartości
1710 zł (pkt. 1b), kosiarka rotacyjna 2 tarczowa o wartości 990 zł (pkt. 1c), przetrząsarka gwiazdowa o wartości 500 zł (pkt. 1d), opryskiwacz P. model (...) o wartości 1080 zł (pkt. 1e), 200 sztuk kur niosek o wartości 1600 (pkt. 1f), środki pieniężne o wartości 9882,46 zł (pkt. 1g);

- uczestnicy postępowania poczynili nakłady z majątku wspólnego na nieruchomość położoną w województwie (...), powiat (...), jednostka ewidencyjna D., obręb (...) M., dla której w Sądzie Rejonowym w Łasku prowadzona jest księga wieczysta Kw. nr (...) o wartości 75186 zł (pkt. 2);

- uczestnicy postępowania poczynili nakłady z majątku wspólnego na lokal mieszkalny położony w województwie (...), powiat (...), jednostka ewidencyjna D., obręb(...) M. pod numerem (...) o wartości 1451 zł (pkt. 3),

oraz oddalił wniosek o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym (pkt. 4).

W oparciu o poczynione ustalenia Sąd Rejonowy dokonał podziału majątku wspólnego zainteresowanych w ten sposób, że składniki majątku wspólnego opisane
w punktach 1a - f przyznał na rzecz uczestnika postępowania A. K. (1), a składnik opisany w punkcie 1g przyznał na rzecz wnioskodawczyni J. K. (pkt. 5) oraz zasądził od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawczyni kwotę 40650,27 zł tytułem spłaty – płatną w terminie dwóch tygodni od uprawomocnienia się orzeczenia (pkt. 6).

Sąd Rejonowy przyznał adwokatowi Z. K. (1) ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Łasku kwotę 4428 zł tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej wnioskodawczyni J. K. z urzędu (pkt. 7), przyznał i wypłacił tymczasowo
ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Łasku na rzecz biegłego K. N. wynagrodzenie w kwocie 2114,82 zł w związku z wydaniem opinii w przedmiotowej sprawie, (pkt. 8) oraz nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Łasku od wnioskodawczyni z zasądzonej spłaty i od uczestnika postępowania kwoty po 5731,06 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych (pkt. 9 i 10) i zasądził od wnioskodawczyni
na rzecz uczestnika postępowania kwotę 1838,50 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania (pkt. 11).

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy oparł na ustaleniach i wnioskach, których istotne elementy przedstawiały się następująco:

J. K. i A. K. (1) zawarli związek małżeński 23 października 1982r. Umów małżeńskich majątkowych nie zawierali. Wyrokiem Sądu Okręgowego w Sieradzu
z 3 listopada 2010 roku, sygn. akt I 1 C 263/10 orzeczono rozwód zainteresowanych, który

uprawomocnił się 25 listopada 2010r.

Uczestnik postępowania jest właścicielem nieruchomości: położonej w M., dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...), położonej
w D., dla której prowadzona jest księga wieczysta
Kw. nr (...) oraz położonej w D., dla której prowadzona jest księga wieczysta Kw. nr (...).

W trakcie trwania małżeństwa zainteresowani na nieruchomości stanowiącej własność uczestnika, położonej w M. dokonali nakładów w postaci: wymiany stolarki okiennej o wartości 5581 zł, docieplenie budynku mieszkalnego o wartości 13817 zł, stolarki drzwiowej o wartości 601 zł, schodów wewnętrznych betonowych o wartości 683 zł, wyłożenia sufitów panelami o wartości 3682 zł, montażu ogrzewania podłogowego o wartości 143 zł, wylewek betonowych o wartości 77 zł, ułożenia posadzek o wartości 673 zł, demontażu wanny o wartości 18 zł, montażu natrysku, umywalki i sedesu o wartości 53 zł, remontu kuchni o wartości 1424 zł, rozbiórki ściany na parterze o wartości 59 zł, położenia gładzi o wartości 682 zł, ułożenia podług o wartości 1071 zł, remontu łazienki na poddaszu
o wartości 1365 zł, montażu natrysku, sedesu i lustra o wartości 53 zł, ułożenia posadzek
o wartości 181 zł, okładania sufitu panelami o wartości263 zł, remontu podłogi poddasza
o wartości 2845 zł, montażu płytek na ścianach pomieszczenia na mleko o wartości 713 zł, montażu płytek na podłożu o wartości 1787 zł, wykonaniu kurnika o wartości 22595 zł, wiaty a maszyny rolnicze o wartości 4210 zł, ogrodzenia z płyt betonowych o wartości 2327 zł, ogrodzenia z siatki o wartości 10314 zł, łącznie te nakłady wyniosły 75186 zł.

Remont łazienki za 1314 zł został sfinansowany przez rodziców wnioskodawcy,
a zatem nie wchodzi w skład majątku wspólnego.

Wszystkie nakłady na budynki gospodarcze służyły zwiększeniu dochodu z gospodarstwa i wszystkie nakłady na nieruchomość zwiększały jej wartość. Remont budynku mieszkalnego służył zaspokojeniu potrzeb rodziny i podniesieniu komfortu i poziomu życia.

W trakcie trwania małżeństwa zainteresowani dokonali również nakładów na majątek osobisty wnioskodawczyni poprzez wykonanie prac remontowo – budowalnych w lokalu mieszkalnym położonym w M. pod numerem (...) polegających
na: pomalowaniu ścian o wartości 263 zł, montażu płytek o wartości 1188 zł, łącznie nakłady
te wyniosły 1451 zł

W czasie trwania małżeństwa uczestnicy nabyli ze swoich dochodów lub w drodze darowizny następujące ruchomości: ciągnik M. F. (...) o wartości 11600 zł, pług 4 skibowy S. M. (...) o wartości 1710 zł, kosiarka rotacyjna 2 tarczowa
o wartości 990 zł, przetrząsarka gwiazdowa o wartości 500 zł, opryskiwacz P. model (...) o wartości 1080 zł, 200 sztuk kur niosek o wartości 1600 zł, środki pieniężne
o wartości 9882,46 zł.

Po ślubie uczestnicy postepowania zamieszkali u rodziców A. K. (1). A. K. (1) pracował w gospodarstwie rolnym swoich rodziców, a J. K. pracowała
w tkalni. Po pracy pomagała w gospodarstwie. Później wnioskodawczyni zrezygnowała
z pracy, a uczestnik wyjeżdżał za granice na handel. W 1993r. J. K. podjęła pracę
w szwalni.

J. i A. małżonkowi K. mają troje dzieci: synów urodzonych odpowiednio w 1987r. i w 1988r. oraz córkę urodzoną w (...)r.

Obecnie J. K. pracuje w K. za wynagrodzeniem 1500 zł. Mieszka w wynajmowanym mieszkaniu i płaci alimenty na córkę w wysokości 300 zł.

A. K. (1) jest rolnikiem. Utrzymuje się z gospodarstwa, hoduje kury oraz czynszu dzierżawnego w kwocie 8000 zł rocznie. Ma na utrzymaniu córkę.

Sąd pierwszej instancji nie dał wiary wnioskodawczyni w zakresie, w jakim twierdziła, że wszystkie ruchomości wymienione we wniosku wchodzą w skład majątku wspólnego, gdyż przeczą temu, nie tylko osobowe źródła dowodowe w postaci przesłuchania uczestnika postępowania i zeznań świadków, ale przede wszystkim dowody z dokumentów.

Sąd Rejonowy zauważył, że w szczególności część ruchomości została sprzedana
w trakcie małżeństwa: kombajn B., przetrząsarka, sieczkarka do kukurydzy, przyczepa M., prasa rolująca, samochód V. (...) z 1996r.. Brak jest jednocześnie dowodów
by inne przedmioty wchodziły w skład tego majątku.

Sąd pierwszej instancji nie dał również wiary twierdzeniom A. K. (1)
co do finansowania większości nakładów przez jego rodziców, gdyż po przekazaniu synowi gospodarstwa rolnego utrzymywali się jedynie z emerytur w wysokości 1300 i 900 zł, to nie sposób przyjąć, by mieli oni środki na czynienie takich inwestycji. Ponadto A. K. (1) jest osobą bardzo zaradną, pracował nie tylko w gospodarstwie rodziców, ale też handlował za granicą, co było dochodowym zajęciem.

Sąd Rejonowy nie dał również wiary uczestnikowi w zakresie w jakim twierdził,
że żona nie pomagała w gospodarstwie, gdyż przeczą temu nawet zeznania jego ojca M. K. (1).

Sąd pierwszej instancji o składzie majątku wspólnego orzekł na podstawie art. 31 § 1
i 2 pkt. 1 i 2 kro i art. 45 § 1 kro, zaś ruchomości oraz nakłady poczynione z majątku wspólnego stanowią majątek wspólny J. i A. K. (1), podlegający podziałowi
na skutek ustania ustawowego ustroju majątkowego.

Ustalono także, że w skład majątku wspólnego wchodzą tylko te ruchomości, które
nie były sporne między uczestnikami postępowania i te wykazane za pomocą dokumentów.

Odnosząc się do nakładów poczynionych na nieruchomość stanowiącej własność A. K. (1), Sąd Rejonowy stwierdził, iż postępowanie dowodowe wykazało ich zakres, zaś wartość została ustalona w oparciu o opinię biegłego.

Zwrócono przy tym uwagę, że sporny w niniejszej sprawie był charakter niektórych nakładów, jednak wobec jednoznacznego stwierdzenia biegłego, że wszystkie nakłady
na nieruchomość zwiększały jej wartość, podlegają one rozliczeniu stosownie
do art. 45 § 1 zdanie ostatnie kro.

Sąd pierwszej instancji zauważył, że nakłady poczynione na lokal mieszkalny położony w M. pod numerem (...) o wartości 1451 zł nie były sporne,
a ich wartość ustalono w oparciu o opinię biegłego. Oddalono przy tym wniosek o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym na podstawie art. 43 kro

Sąd Rejonowy powołując się na art. art. 43 § 1 i 2 kro podniósł, ze w niniejszej sprawie uczestnik postępowania domagał się ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym podnosząc, że wnioskodawczyni zawsze zarabiała mniej od męża, co jednak
nie stanowi podstawy do takiego ustalenia.

Zdaniem Sądu pierwszej instancji, nie tylko uczestnik postępowania nie wskazał ważnych powodów przemawiających za koniecznością takiego rozstrzygnięcia oraz nie sposób zarzucić wnioskodawczyni rażące i uporczywe nie przyczynianie się do powstania majątku, gdyż J. K. pracowała zawodowo, pomagała w gospodarstwie oraz wychowywała troje dzieci, co nie świadczy o rażącym lub uporczywym nie przyczynianiu się do powstania majątku.

O podziale majątku wspólnego orzeczono na podstawie art. 45 kro i art. 46 kro
w zw. z art. 1037 § 1 k.c. i 1038 § 1 k.c.

Sąd Rejonowy podzielił rzeczy ruchome pomiędzy zainteresowanych w ten sposób,
że przyznał uczestnikowi wszystkie ruchomości, gdyż są to sprzęty potrzebne w gospodarstwie rolnym, natomiast wnioskodawczyni środki pieniężne pobrane przez nią uprzednio, co w rezultacie sprawiło, że A. K. (1) otrzymał ruchomości o wartości 17448 zł, zaś wnioskodawczyni o wartości 9882,46 zł, łącznie zaś wartość ruchomości wynosi 27330,46 zł, a zatem udział każdego z byłych małżonków wynosi 13665,23 zł. Skoro zatem wnioskodawczyni otrzymała 9882,46 zł to uczestnik postępowania winien dopłacić
jej 3782,77 zł (13665,23 – 9882,46).

W ocenie Sądu pierwszej instancji sposób rozliczenia nakładów poczynionych
z majątku wspólnego na nieruchomość stanowiącą własność uczestnika, nie budzi wątpliwości, co powoduje, że uczestnik jest właścicielem nieruchomości położonej
w M. to winien on zwrócić wnioskodawczyni jej udział w tych nakładach. Skoro zaś wartość nakładów wynosi 75186 zł, to udział każdego z uczestników wynosi 37593 zł.

Podobnie zauważono, ze nakłady na lokal mieszkalny wyniosły 1451 zł, a zatem udział uczestników wynosi po 725,50 zł, co wnioskodawczyni ma zwrócić uczestnikowi.

Rozliczając zaś wzajemnie powyższe nakłady, według Sądu Rejonowego A. K. (1) winien zwrócić J. K. kwotę 36867,50 zł, stanowiącą różnice między tymi nakładami (37593 - 725,50).

Dlatego też zasądzono od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawczyni spłatę w wysokości 40650,27 zł, stanowiącą rozliczenie nakładów i ruchomości
(36867,50 + 3782,77).

O kosztach pomocy prawnej udzielonej wnioskodawczyni z urzędu orzeczono
na podstawie § 7 ust. 1 pkt 10 w zw. z § 6 pkt 6 w zw. z § 2 ust. 1-3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (…)

Sąd Rejonowy przyznał również na rzecz biegłego K. N. wynagrodzenie w kwocie 2114,82 zł za wydanie pisemnej opinii w sprawie.

O kosztach sądowych orzeczono w oparciu o art. 113 ust. 1 i 2 ustawy o kosztach sądowych sprawach cywilnych (Dz.U. z 2016 r., poz. 623 ze zm.) i art. 520 § 2 k.p.c. w zw.
z art. 100 k.p.c. i odpowiednio nakazano pobrać od wnioskodawczyni z zasądzonej spłaty oraz od uczestnika postępowania koszty uiszczone tymczasowo przez Skarb Państwa.
Na koszty sądowe złożyły się: 1000 zł –opłata od wniosku, 1997,82 zł – opinia biegłego N., 117 – uzupełniająca opinia biegłego N., 2452,01 zł – opinia biegłego M., 850,07 zł – uzupełniająca opinia biegłego M., 617,23 zł – opinia biegłej M.,
(...) – wynagrodzenie pełnomocnika z urzędu wnioskodawczyni. Łącznie koszty wyniosły 11462,13 zł, które to uczestnicy winni ponieść po połowie, ponieważ wnioski żadnej ze stron nie zostały uwzględnione w całości

Na podstawie art. 520 § 2 k.p.c. w zw. z art. 100 k.p.c. zasadzono
od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika postępowania kwotę 1838,50 zł stanowiąca połowę poniesionych przez niego kosztów postępowania (3600 zł wynagrodzenia pełnomocnika
i 17 zł opłaty od pełnomocnictwa) oraz pełen zwrot kosztów postepowania zażaleniowego
(30 zł).

Apelacje od powyższego rozstrzygnięcia złożyli oboje zainteresowani.

Wnioskodawczyni J. K. zaskarżyła postanowienie w zakresie pkt. 1g, 2, 6, 9
i 11, zarzucając naruszenie przepisów postępowania, mające istotny wpływ na wynik sprawy:

- art. 233 § 1 k.p.c. polegający na: apriorycznym uznaniu, iż w skład majątku wspólnego wchodzą środki pieniężne o wartości 9882,46 zł, w sytuacji gdy zgromadzony materiał dowodowy nie daje podstaw do dokonania powyższych ustaleń i dowolnym uznaniu, że remont łazienki został sfinansowany przez rodziców uczestnika, w sytuacji
gdy ze zgromadzonego materiału dowodowego, m.in. zeznań wnioskodawczym oraz świadków Z. K. (2) i A. G. (1) wynika, iż remont budynku był dokonany ze środków pieniężnych należących do stron niniejszego postępowania,

- art. 328 § 1 k.p.c. poprzez niewskazanie w uzasadnieniu wyroku, na jakich dowodach oparł się Sąd pierwszej instancji uznając, iż w skład majątku wspólnego stron wchodzą środki pieniężne o wartości 9882,46 zł, co w istocie uniemożliwia weryfikację wydanego rozstrzygnięcia w tym zakresie,

co w konsekwencji skutkowało błędnym określeniem wartości składników majątku wspólnego, a tym samym nieprawidłowym obliczeniem wysokości dopłaty należnej wnioskodawczym,

- art. 520 § 1 k.p.c. poprzez jego niezasadne zastosowanie w sytuacji,
gdy w okolicznościach przedmiotowej sprawy zaistniały przesłanki z art. 520 § 2 i 3 k.p.c. ujawniające się w istnieniu sprzecznych interesów stron niniejszego postępowania dotyczących ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym oraz trudnej sytuacji majątkowej wnioskodawczym, co w konsekwencji daje podstawę do obciążenia kosztami postępowania wyłącznie uczestnika postępowania.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia:

- w pkt. 1 poprzez ustalenie, iż w skład majątku wspólnego stron wchodzą jedynie ruchomości opisane w pkt. a-f,

- w pkt. 2 i ustalenie, że uczestnicy postępowania poczynili nakłady z majątku wspólnego na nieruchomość położoną w województwie (...), powiat (...), jednostka ewidencyjna D., obręb 9 M., dla której w Sądzie Rejonowym
w Ł. prowadzona jest księga wieczysta Kw. nr SR1 (...) o wartości 76530 zł,

- w pkt. 6 poprzez ustalenie spłaty od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni na kwotę 46279,50 zł,

- w pkt. 9 i 11 poprzez nieobciążanie wnioskodawczyni kosztami postępowania.

Skarżąca wniosła także o nieobciążanie jej kosztami postępowania apelacyjnego
i zasądzenie na jej rzecz kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej wnioskodawczyni w postępowaniu odwoławczym oświadczając, iż koszty te nie zostały uiszczone ani w całości ani w części.

Uczestnik postępowania A. K. (1) zaskarżył w/wym. postanowienie w części:

- pkt 1a w zakresie, orzeczenia że w skład majątku wspólnego wchodzi ciągnik M. F. (...) o wartości 11600 zł, zamiast, że w skład majątku wspólnego wchodzi 1/3 udziału we współwłasności w/wym. ciągnika o wartości 3866,67 zł;

- pkt 2 w zakresie ustalenia wysokości nakładów z majątku wspólnego
na nieruchomość położoną w województwie (...), powiat (...), jednostka ewidencyjna D., obręb(...) M., dla której prowadzona jest księga wieczysta Kw. nr (...) ponad kwotę 33240 zł,

- pkt 6 w zakresie zasądzenia od uczestnika na rzecz wnioskodawczym spłaty ponad kwotę 15826,60 zł,

- pkt 11 w zakresie zasądzenia od J. K. na rzecz A. K. (1) kosztów procesu w zbyt niskiej kwocie - 1838,50 zł zamiast w kwocie 3623,50 zł, czyli nie zasądzenia pozostałej części tych kosztów tj. dodatkowo kwoty 1785 zł,

zarzucając mu naruszenie przepisów:

1/ prawa materialnego:

- art 45 §1 k.r. i o. przez jego błędną wykładnię, co spowodowało nie wyłączenie
z rozliczenia między małżonkami wydatków na przedmioty majątkowe przynoszące dochód w łącznej kwocie 41946 zł, mimo że Sąd prawidłowo uznał, że wszystkie nakłady na budynki gospodarcze służyły zwiększeniu dochodu z gospodarstwa, lecz błędnie zastosował zdanie drugie tego przepisu do nakładów na przedmioty majątkowe przynoszące dochód, które
to zdanie ma zastosowanie wyłącznie do nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny,

- przepisu § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (…) i przepisu § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października .2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (…) przez ich niezastosowanie w sprawie, w wyniku czego Sąd błędne ustalił wysokość kosztów zastępstwa procesowego poniesionych przez uczestnika na kwotę 3600 zł, zamiast
kwoty 7.200 zł, w sytuacji gdy wartość przedmiotu sprawy określona we wniosku wynosi 804383 zł;

2/ prawa procesowego, co miało istotny wpływ na treść zaskarżonego postanowienia:

- art. 233 § 1 k.p.c. przez bezpodstawne ustalenie, że w skład majątku wspólnego wchodzi ciągnik M. F. (...) o wartości 11600 zł, podczas gdy z materiału dowodowego wynika, że w skład majątku wspólnego wchodzi wyłącznie 1/3 udziału
we współwłasności o wartości 3.866,67 zł, a brak dowodów przeciwnych,

- art. 327 § 1 k.p.c. przez brak wskazania w uzasadnieniu postanowienia przepisu rozporządzenia Ministerstwa Finansów na podstawie, której Sąd ustalił koszty postępowania
i wartości przedmiotu sprawy na użytek rozliczenia kosztów procesu; brak ustaleń
w przedmiocie wartość przedmiotu sprawy, koniecznych dla rozstrzygnięcia o kosztach; wskazanie w rozliczeniu kosztów sądowych innej sprawy oraz brak uzasadnienia dotyczącego ustalenia dotyczącego podstaw ustalenia, że w skład majątku wspólnego wchodzi ciągnik M. F. (...) o wartości 11600 zł, a nie 1/3 udziału we współwłasności.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia:

- w pkt 1a poprzez ustalenie, że w skład majątku wspólnego J. K. i A. K. (1) wchodzą: udział do 1/3 we współwłasności ciągnika M. F. (...)
o wartości 3866,67 zł,

- w pkt 2 poprzez ustalenie, że uczestnicy postępowania poczynili nakłady z majątku wspólnego na nieruchomość położoną w województwie (...), powiat (...), jednostka ewidencyjna D., obręb 9 M., dla której prowadzona jest księga wieczysta Kw. nr (...) o wartości 33240 zł,

- w pkt 6 poprzez zasądzenie od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawczyni kwotę 15.826,60 zł tytułem spłaty, płatną w terminie dwóch tygodni od uprawomocnienia się orzeczenia,

- w pkt 11 poprzez zasądzenie od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika postępowania i kwoty 3623,50 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania

oraz zasądzenie od J. K. na rzecz A. K. (1) kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację wnioskodawczyni uczestnik postępowania wniósł jej oddalenie i zasadzenie od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika kosztów procesu,
w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych, na podstawie
art. 520 § 2 k.p.c.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Przede wszystkim należy zwrócić uwagę, iż obie apelacje zasadniczo nie zasługiwały na uwzględnienie.

Odnosząc się do apelacji wnioskodawczyni stwierdzić trzeba, iż była ona zasadna
w części dotyczącej kosztów postępowania pierwszoinstancyjnego, ale tylko co do zakresu obciążenia kosztami pełnomocnika z urzędu.

Wbrew zarzutom apelującej, w niniejszej sprawie nie ma zastosowania § 2 i 3 art. 520 k.p.c., a tylko § 1 tego przepisu, gdyż orzecznictwie Sądu Najwyższego utorował sobie drogę trafny pogląd, że w tzw. sprawach działowych (o zniesienie współwłasności, o dział spadku oraz podział majątku wspólnego po ustaniu małżeńskiej wspólności majątkowej) nie zachodzi przewidziana w art. 520 § 2 i 3 sprzeczność interesów tych uczestników, którzy domagają
się podziału, niezależnie od tego, jaki sposób podziału postulują i jakie wnioski składają
w tym względzie (patrz: postanowienie SN z dnia 15 grudnia 2011 r., II CZ 120/11, IC 2012, nr 11, s. 43; postanowienie SN z dnia 3 lutego 2012 r., I CZ 133/11, IC 2013, nr 3, s. 53; postanowienie SN z dnia 6 czerwca 2012 r., IV CZ 13/12, LEX nr 1232808 i postanowienie SN z dnia 5 grudnia 2012 r., I CZ 148/12, OSNC-ZD 2013, nr B, poz. 44).

W tych okolicznościach zasługiwał tylko na uwzględnienie zarzut obciążenia wnioskodawczyni i uczestnika postępowania kosztami postepowania pełnomocnika z urzędu ustanowionego dla wnioskodawczyni.

Skoro zatem interesy stron nie były sprzeczne, to koszty profesjonalnego pełnomocnika powinny ponieść oboje zainteresowani.

W tych warunkach za wnioskodawczynię koszty poniósł Skarb Państwa, natomiast uczestnik postępowania pokrył je osobiście.

Omawiając kolejno zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 233 § 1 k.p.c. polegający na uznaniu, iż w skład majątku wspólnego zainteresowanych wchodzą środki pieniężne o wartości 9882,46 zł oraz, że remont łazienki został sfinansowany przez rodziców uczestnika, stwierdzić trzeba, że jest on całkowicie chybiony.

Wypada wspomnieć, że w orzecznictwie jednolicie prezentuje się stanowisko, zgodnie z którym skuteczne postawienie zarzutu naruszenia w/wym. przepisu. wymaga jednoznacznego wykazania, że oceniając dowody Sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, bądź też błędnie ocenił materiał dowodowy zgromadzony w sprawie. Jeżeli natomiast z określonego materiału dowodowego wyprowadzono wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguły swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby na podstawie tego materiału dowodowego dawały się wysunąć wnioski odmienne (patrz: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002r., II CKN 817/2000, LexPolonica nr 376152; wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 6 listopada 2007r., I ACa 494/2008, LexPolonica
nr 2408390).

Skarżąca w złożonym środku zaskarżenia stara się podważyć ustalenia Sądu Rejonowego i jego twierdzenia, jednak wbrew jej stanowisku, Sąd Rejonowy dokonał poprawnej oceny materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, z którego to wyciągnął prawidłowe wnioski.

Przechodząc do zarzutu apelującej, a mianowicie ustalenia, iż w skład majątku wspólnego wchodzą środki pieniężne o wartości 9882,46 zł, znajduje oparcie w treści dokumentu – wyciągu bankowego (k.55), a także zeznań wnioskodawczyni.

Rzeczywiście Sąd pierwszej instancji nie poczynił w tym zakresie szczegółowych ustaleń, czym dopuścił się naruszenia art. 328 § 2 k.p.c., lecz Sąd Okręgowy jako Sąd Odwoławczy na podstawie art. 382 k.p.c. dokonuje ponownej oceny całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie i może czynić samodzielne ustalenia, co niniejszym uczynił.

Zdaniem Sądu Okręgowego, chybiony jest również zarzut dokonania dowolnego uznania, że remont łazienki został sfinansowany przez rodziców uczestnika postępowania, ponieważ znajduje to uzasadnienie w zeznaniach samego uczestnika (k. 71 verte - 72), a także świadków A. G. (k. 112) i B. M. (k. 113), Z ich zeznań wynika, że uczestnik „robił łazienkę, nie wie, kto płacił za materiały, ale za robociznę ojciec. Świadek A. G. zeznała ponadto, że „teściowie dołożyli się do pokoi”. Nadto łazienka była przeznaczona na potrzeby teściów i w związku z tym, że dysponowali oni pewnymi oszczędnościami, trafnie Sąd Rejonowy uznał, iż łazienka została sfinansowana ze środków rodziców uczestnika postępowania. Tak zaprezentowane stanowisko znajduje także odzwierciedlenie w zeznaniach świadka M. K. (k. 89 verte - 72) i świadka A. S. (k. 109 verte). Ponadto zeznaniom tym nie przeczą zeznania innych świadków gdyż: świadek A. K. podał, że nie wie skąd pochodziły środki na remont (k. 86 verte), świadek A. B. nie wie nic o sposobie finansowania, ale potwierdził że ojciec uczestnika, też coś robił przy remoncie
(k. 88 verte - 89).

Odnosząc się natomiast do apelacji uczestnika postępowania, zauważyć należy,
iż jest ona nieuzasadniona w całości.

Co do zarzutu ustalenia przez Sąd Rejonowy, iż w skład majątku wspólnego zainteresowanych wchodzi ciągnik M. F. (...) o wartości 11600 zł, nie można zgodzić się z apelującym, iż w skład majątku wspólnego wchodzi tylko 1/3 udziału
w tej ruchomości.

Wprawdzie z treści dowodu rejestracyjnego ciągnika (k.52) można wnioskować,
że współwłaścicielami są także synowie zainteresowanych, ale uczestnik postępowania,
na rozprawie apelacyjnej w dniu 08 marca 2017 roku wprost stwierdził, że dzieci zostały dopisane do ciągnika, aby „biegła im zniżka OC”

Z powyższego wynika, że czynność dopisania synów do współwłasności była czynnością pozorną (art. 83 k.c.), co powoduje, że wspomniana umowa darowizny
nie wywołuje żadnych skutków, co do praw wnioskodawczyni w sferze majątku wspólnego.
Tym bardziej, wbrew twierdzeniom uczestnika, nie wykazał on w żaden sposób,
aby wnioskodawczyni wyraziła na takie rozporządzenie częścią majątku wspólnego zgody.

W tych warunkach ustalenia Sądu pierwszej instancji, iż w skład majątku wspólnego zainteresowanych wchodzi cały ciągnik M. F. (...) o wartości 11600 zł,
a nie tylko udział wielkości 1/3 części było prawidłowe, mimo rzeczywiście braku wyjaśnień w tym zakresie Sądu Rejonowego.

Uchybienie to stanowi naruszenie art. 328 § 2 k.p.c., ale jak już była o tym mowa wyżej, Sąd Okręgowy w oparciu o art. 382 k.p.c. może sam dokonać ustaleń w tym zakresie. Natomiast brak ten nie powoduje naruszenia art. 233§ 1 k.p.c., jak chce tego skarżący.

Zdaniem Sądu Okręgowego, chybiony jest także zarzut skarżącego – błędnego przyjęcia jako nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty dotyczący części gospodarczych nieruchomości uczestnika postępowania.

Sąd Odwoławczy dokonując oceny zgłoszonych roszczeń, odniósł się do płaszczyzny normy wskazanej w art. 45 § 1 kro.

Przypomnieć należy, że przepis ten stanowi, iż każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego
na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności. Zatem w przypadku rzeczy (przedmiotów majątkowych) przynoszących dochód, nakłady konieczne nie podlegają zwrotowi na podstawie art. 45 kro.

Należy więc rozważyć, które ze zgłoszonych nakładów stanowią nakłady konieczne, które zaś takimi nie są.

W literaturze i orzecznictwie przyjmuje się, że nakładami koniecznymi są wydatki, których celem jest utrzymanie normalnego stanu rzeczy umożliwiającego normalne (zgodne
z jej przeznaczeniem) korzystanie. Nakłady poczynione w innym celu pozostaną poza granicami nakładów koniecznych, a zatem podlegać będą rozliczeniu na podstawie
art. 45 § 1 kro. Poza nakładami koniecznymi odróżnia się w nauce nakłady użyteczne
i zbytkowne.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego dokonując dystynkcji między poszczególnymi kategoriami nakładów, wyrażono zdanie, że przez nakłady konieczne należy rozumieć nakłady, których celem jest utrzymanie rzeczy w stanie zdolnym do normalnego z niej korzystania (np. remonty bieżące, kapitalne). Nakładami użytecznymi natomiast są nakłady poczynione w celu ulepszenia rzeczy (np. inwestycyjne), zwiększające wartość rzeczy,
na której zostały poczynione (por. np. wyrok Sąd Najwyższego z 13.04.1983 r. (IV CR 67/83, OSNC 1983, Nr 11, poz. 186),

W odniesieniu do nakładów zbytkownych, przyjmuje się w nauce, że chodzi o takie nakłady, które czynione są wyłącznie w celu zaspokojenia potrzeb estetycznych osoby dokonującej tych nakładów. Nakłady te nie prowadzą do zwiększenia wartości rzeczy lecz nie są też nakładami koniecznymi - niezbędnymi dla zachowania substancji i użyteczności rzeczy.

Rolą Sądu było zatem dokonanie w oparciu o przedstawiony przez zainteresowanych materiał dowodowy i przy uwzględnieniu zasad rozkładu ciężaru dowodu (art. 6 k.c. w z art. 45 § 1 kro) oceny zgłoszonych. żądań co do nakładów wskazywanych przez uczestnika postępowania.

W kontekście powyższego, nie sposób zgodzić się, aby nakłady na wskazane budynki gospodarcze, jako nakłady zwieszające dochód z gospodarstwa, nie podlegały rozliczeniu
w tej sprawie, czy też mogły być potraktowane jako nakłady zużyte w celu zaspokojenia potrzeb rodziny.

Z opinii biegłego wynika, że w/wym. nakłady, nie tylko przynosiły dochód, ale także doprowadziły do zwiększenia wartości nieruchomości i właśnie tylko wartość nakładów,
o ile zwiększyła wartość nieruchomości, zostały rozliczone.

W tych warunkach trzeba się w całości zgodzić ze stanowiskiem biegłego zawartego w opinii głównej i uzupełniającej (k. 273), że wszystkie nakłady na budynki gospodarcze służyły zwiększeniu dochodów z tego gospodarstwa, jak również zwiększyły wartość nieruchomości.

Przechodząc natomiast do zarzutu wskazanego w apelacji – naruszenia art. 327 § 1 k.p.c. - poprzez brak wskazania w uzasadnieniu postanowienia przepisów w oparciu, o które Sąd Rejonowy ustalił koszty postępowania, stwierdzić trzeba, że jest on całkowicie niezasadny, gdyż Sąd pierwszej instancji w swoim uzasadnieniu (k. 344 verte – 345) podał podstawy prawne rozstrzygnięcia w zakresie tych kosztów.

Wypada również wspomnieć, iż podobnie jak w apelacji wnioskodawczyni, błędne jest stanowisko uczestnika postepowania, odnoszące się do sposobu rozliczenia kosztów dokonanego przez Sąd Rejonowy.

W tej kwestii Sąd Odwoławczy wypowiedział się już na samym początku przedmiotowego uzasadnienia, co powoduje, iż nie jest koniecznym ponowne przytaczania wskazanych tam motywów rozstrzygnięcia.

Z tych wszystkich względów należało na podstawie art. 386 § 1 k.p.c.
w zw. z art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn.
z 2016r., poz. 623) i art. 520 § 1 k.p.c. dokonać jedynie zmiany zaskarżonego postanowienia
w puntach 9, 10 i 11 w ten sposób, że obniżyć należne w pkt. 9 i 10 na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Łasku od wnioskodawczyni i uczestnika postępowania kwoty do kwot po 3517,06 zł; zaś pkt. 11 nadać brzmienie: „ustalić, że w pozostałym zakresie uczestnik postępowania ponosi koszty związane ze swoim udziałem w sprawie”; o czym orzeczono jak w pkt. I a-c sentencji.

Dalej idącą apelację wnioskodawczyni i apelację uczestnika postępowania w całości, jako bezzasadne z mocy art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., Sąd Odwoławczy oddalił (pkt. II sentencji).

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej pełnomocnika wnioskodawczyni będącego adwokatem w postepowaniu apelacyjnym w wysokości 1476 zł brutto orzeczono
na podstawie § 10 ust. 1 pkt 8 w zw. z 8 pkt 5 i § 16 ust. 1 pkt 1 i § 4 pkt 3 i 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 03 października 2016r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata
z urzędu (Dz. U. z 2016r., poz. 1714), (pkt. III sentencji).