Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powód - R. K. prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą (...) domagał się zasądzenia od pozwanej (...) kwoty 22.345,00 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 15 stycznia 2015 r. do dnia zapłaty oraz kosztów sądowych według norm przepisanych. W uzasadnieniu powód podał, iż wygrał przetarg ogłoszony przez pozwaną na usługę „odbieranie i zagospodarowanie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości na których zamieszkują mieszkańcy, zlokalizowanych na terenie gminy G.”. W dniu 28 lutego 2014 r. strony zawarły umowę w przedmiocie zamówienia dotyczącego odbierania i zagospodarowania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości na których zamieszkują mieszkańcy zlokalizowanych na terenie gminy G.. Przedmiotem zamówienia zgodnie ze specyfikacją istotnych warunków zamówienia była usługa polegająca na odbiorze zmieszanych odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, odbiorze odpadów komunalnych, wyposażeniu (...) i właścicieli nieruchomości w pojemniki, kontenery i worki przeznaczone do selektywnego zbierania zmieszanych odpadów komunalnych, zagospodarowania zebranych odpadów z terenu (...). Zgodnie z umową powód miał wykonywać usługi od dnia 1 marca 2014 r. do dnia 31 grudnia 2014 r. Za wykonanie umowy powód miał otrzymać wynagrodzenie ryczałtowe w wysokości 108.999,00 zł. Powód wykonał usługę zgodnie z w.w umową i na tej podstawie wystawił fakturę nr (...) na kwotę 108.999,00 zł. Pozwana zapłaciła tylko kwotę 86.654,00 zł. Do zapłaty pozostała kwota 22.345,00 zł. Pozwana nie wskazywała, dlaczego nie zapłaciła całości faktury. Dopiero w piśmie z dnia 28 stycznia 2015 r. złożyła oświadczenie o potrąceniu wierzytelności oraz poinformowała powoda o nałożeniu na powoda kary umownej na podstawie § 7 ust. 2 pkt. 3 umowy w kwocie 22.345,00 zł. Pozwana wskazywała, jako podstawę nałożenia kary umownej, iż w grudniu 2014 r. nastąpiła zwłoka ze strony powoda w wykonywaniu umowy w oparciu o 41 udokumentowanych przypadków z tego miesiąca. Poza samym twierdzeniem pozwany nie przedstawił powodowi żadnych dokumentów potwierdzających zarzuty. Pozwana w oparciu o oświadczenie o potrąceniu wystawiła notę księgową z dnia 5 lutego 2016 r. na kwotę 22.345,00 zł. Powód zaprzeczał aby wadliwie wykonywał usługi oraz uważał, iż pozwana nie miała podstaw do nałożenia na powoda kary umownej. Powód nie uznawał oświadczenia o potrąceniu oraz wystawionej przez pozwaną noty księgowej nr (...). Powód wezwał pozwaną do zapłaty, a pozwana nie spełniła żądania powoda.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 9 lutego 2016 r. w sprawie o sygn. akt VIII GNc 5938/15 Sąd Rejonowy Bydgoszczy orzekł zgodnie z żądaniem powoda oraz rozstrzygnął o kosztach postępowania.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwana wniosła o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu sprzeciwu pozwana zarzucała, że powód nie wywiązał się ze swoich obowiązków w 41 przypadkach, stąd też pozwana zgodnie z § 7 ust. 1 pkt. 3 w zw. z § 4 ust. 1 umowy obciążyła powoda karą umowną w wysokości 0,5% wynagrodzenia, tj. 545,00 złotych od jednego przypadku, co łącznie stanowiło kwotę dochodzoną przez powoda. Pozwana podnosiła, iż powód co prawda nie uznał potrącenia, ale potrącenie obu wierzytelności było zasadne. Pozwana podnosiła, iż postanowienie umowy mówiące o udokumentowaniu nie dotyczyło zawiadomienia powoda o każdym wypadku niewykonania umowy, a jedynie posiadanie przez pozwanego dokumentu potwierdzającego fakt niewykonania umowy. Pozwana powoływała się na pisma administratorów nieruchomości zawiadamiające o nieodebraniu odpadów, które stanowiły udokumentowane opóźnienia w odbiorze odpadów. Pozwana wskazywała, iż gospodarując mieniem publicznym jest zobowiązana do dochodzenia kar umownych.

W piśmie procesowym z dnia 14 marca 2016 r. powód wnosił jak dotychczas. Powód podkreślał, iż w oświadczeniu o potrąceniu pozwana powinna wskazać przyczynę potrącenia oraz udokumentować każdy przypadek opóźnienia w wykonywaniu umowy. Ponadto, powód wskazywał, iż kara umowna nie powinna być naliczana od każdego nieopróżnionego pojemnika, ale od każdej nieruchomości. Powód podkreślał także, iż pozwana nie wykazała, czy reklamacje administratorów nieruchomości były zasadne, jak również czy badała ich zasadność. Powód zarzucał także, iż z pism przedłożonych przez pozwaną wynikało, iż naliczenia kar umownych za zwłokę dokonano za zwłokę w wywozie nieczystości, gdy z innych pism wynikało, iż odpady w ogóle nie były odbierane. W ocenie powoda świadczyło to o tym, iż pozwana w ogóle nie weryfikowała zgłoszeń.

Wyrokiem z dnia 20 września 2016 r., sygn. akt VIII GC 635/16 Sąd Rejonowy w Bydgoszczy zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 22 345,00 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 15 stycznia 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty, a ponadto kwotę 3.535,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Rejonowy ustalił , że w dniu 28 lutego 2014 r. strony zawarły umowę nr (...) na podstawie której pozwana zleciła powodowi wykonywanie zamówienia dotyczącego odbierania i zagospodarowania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości na których zamieszkują mieszkańcy zlokalizowanych na terenie gminy G.. Przedmiotem zamówienia była usługa polegająca na odbiorze zmieszanych odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, odbiorze odpadów komunalnych, wyposażeniu (...) i właścicieli nieruchomości w pojemniki, kontenery i worki przeznaczone do selektywnego zbierania zmieszanych odpadów komunalnych, odbioru odpadów zbieranych selektywnie, obejmujących: szkło, tekturę i papier, tworzywo sztuczne i metale, zagospodarowanie zebranych odpadów z terenu Gminy G.. Strony ustaliły, iż za świadczone usługi powód otrzyma od pozwanej wynagrodzenie ryczałtowe w wysokości 108.999,00 zł brutto miesięcznie (§ 4 ust. 1 i 2 umowy). Częstotliwość odbioru odpadów komunalnych została określona w uchwale nr (...) Rady Miejskiej w G. z dnia 25 września 2013 r. w sprawie określenia szczegółowego sposobu i zakresu świadczenia usług w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości i zagospodarowania tych odpadów, w zamian za uiszczoną przez właściciela opłatę. Odbiór odpadów komunalnych miał się odbywać zgodnie z przygotowanym przez powoda, ale zatwierdzonym przez pozwaną harmonogramem odbioru odpadów komunalnych (§ 2 ust. 3 pkt. 8 lit. h – j umowy). Ponadto w § 7 ust. 2 pkt. 3 umowy strony ustaliły, iż pozwana nałoży na powoda karę umowną za każdy udokumentowany przypadek opóźnienia w wykonywaniu przedmiotu umowy, w odniesieniu do terminów określonych w harmonogramie odbioru odpadów komunalnych z przyczyn leżących po stronie powoda w wysokości 0,5 % wynagrodzenia. W oświadczeniu o potrąceniu należności pozwana była zobowiązana do wskazania przyczyny potrącenia (§ 8 umowy). W dniu 31 grudnia 2014 r. powód obciążył pozwaną fakturą nr (...) na kwotę 108.999,00 zł tytułem wynagrodzenia za usługi świadczone w grudniu 2014 r. Na fakturze oznaczono termin zapłaty do dnia 14 stycznia 2016 r. Pozwana zapłaciła powodowi kwotę 86.654,00 zł tytułem należności z w/w faktury, a do zapłaty pozostała kwota 22.345,00 zł. Podczas wykonywania przez powoda usług objętych w/w umową, zdarzało się, że były zastrzeżenia co do jakości świadczonych usług. Mieszkańcy G. zgłaszali uchybienia do Urzędu Gminy, a pracownicy Urzędu czasami zgłaszali te uchybienia powodowi, który wysyłał samochód po nieodebrane pojemniki. Urząd Miejski w G. nie sprawdzał, czy zgłoszenia od mieszkańców były zasadne, ani nie sprawdzał, czy pojemniki na śmieci zostały wywiezione. W dniu 2 stycznia 2011 r. administrator osiedla (...) w G. M. N. (1) ustaliła, iż przy ul. (...) nie został wywieziony jeden pojemnik, przy ul. (...) jeden pojemnik, przy ul. (...) dwa pojemniki, przy ul. (...) – parking dwa pojemniki, przy ul. (...) jeden pojemnik i przy ul. (...) jeden pojemnik. Zastrzeżenia dotyczyły odpadów niesegregowanych. M. N. (1) nie pamiętała, kiedy powód był zobowiązany wywieść ostatni raz pojemniki w grudniu 2014 r. W piśmie, które wpłynęło do pozwanej w dniu 21 stycznia 2015 r. prezes zarządu Spółdzielni Mieszkaniowej (...) informował pozwaną, iż w dniu 8 grudnia 2014 r. nie zostały odebrane odpady segregowane: szkło z 8 pojemników, papier z 8 pojemników, plastik z 8 pojemników, a w dniu 22 stycznia 2014 r. nie zostały odebrane odpady zmieszane z 8 pojemników. Wywozu odpadów komunalnych z 32 pojemników w W. dokonało (...) T. na początku stycznia 2015 r. Takie sytuacje zdawały się sporadycznie w 2014 r. W. K. wysłał wyżej wymienione pismo, aby zobligować pozwaną do usunięcia odpadów.

Sąd Rejonowy ustalił nadto, że w dniu 28 stycznia 2015 r. pozwana złożyła powodowi oświadczenie o potrąceniu wierzytelności przysługującej pozwanej z tytułu kary umownej nałożonej na podstawie § 7 ust. 2 pkt. 3 umowy z dnia 28.02.2014 r. Pozwana wskazała, iż w grudniu 2014 r. stwierdzono 41 udokumentowanych przypadków. Pozwana nie wskazała, z jaką wierzytelnością powoda dokonuje potrącenia. W dniu 5 lutego 2015 r. pozwana obciążyła powoda notą księgową nr (...) na kwotę 22.345,00 zł tytułem kary umownej z tytułu opóźnienia w wykonywaniu przedmiotu umowy z dnia 28.02.2014 r. zgodnie z § 7 ust. 2 pkt. 3 umowy. Na nocie księgowej nie oznaczono terminu wymagalności tego świadczenia. W piśmie procesowym z dnia 11 lutego 2015 r. powód odmówił uznania oświadczenia o potrąceniu oraz wezwał pozwaną do zapłaty kwoty 22.345,00 zł tytułem zapłaty reszty należności z faktury nr (...).

Powyższy stan faktyczny w przedmiotowej sprawie Sąd Rejonowy ustalił w oparciu o dowody z dokumentów prywatnych znajdujących się w aktach sprawy, których prawdziwość, autentyczność i moc dowodowa nie budziły jego wątpliwości, a także na podstawie zeznań świadka K. B., M. N. (2), W. K., A. S.. W ocenie Sądu Rejonowego, zeznania świadków były szczere, rzeczowe, korespondowały także z pozostałym materiałem dowodowym ujawnionym w sprawie. Istniejące nieścisłości w zeznaniach świadków nie wpłynęły na ocenę waloru wiarygodności ich zeznań, nie mniej jednak z uwagi na upływ czasu, świadkowie, a w szczególności M. N. (1) i W. K. nie pamiętali wielu szczegółów. Na podstawie art. 217 § 2 i 3 k.p.c. Sąd Rejonowy oddalił wniosek powoda o zobowiązanie pozwanej do przedłożenia harmonogramu wywozu śmieci w 2014 r. oraz pisma z dnia 18 grudnia 2014 r., które dotyczyło wejścia od stycznia 2015 r. nowego podmiotu zabierającego odpady komunalne. Sąd zważył, iż w/w wnioski były spóźnione, prowadziły do nieuzasadnionego przedłużenia postępowania. Na podstawie art. 299 k.p.c. Sąd Rejonowy pominął przeprowadzenie dowodu z przesłuchania stron albowiem zebrany materiał dowodowy wystarczył do rozstrzygnięcia sprawy, a prowadzenie przesłuchania stron prowadziłoby do przedłużenia postępowania.

Sąd Rejonowy zważył, że strony łączyła umowa o świadczenie usług, do której stosuje się odpowiednio przepisy o umowie zlecenia (art. 734 k.c. w zw. z art. 750 k.c.), na podstawie której pozwana zobowiązała się do świadczenia usługi polegającej na odbiorze odpadów komunalnych z terenu Gminy G., zgodnie z ustalonym harmonogramem oraz postanowieniami umowy z dnia 28 lutego 2014 r. Pozwana nie kwestionowała, iż nie zapłaciła powodowi całości należnego mu wynagrodzenia za usługi świadczone w grudniu 2014 r., podnosząc zarzut potrącenia z wierzytelnością powoda kary umownej nałożonej na powoda z tytułu wadliwie wykonywanych usług w grudniu 2014 r. Sąd Rejonowy odwołał się do treści art. 483 § 1 k.c., podkreślając, że wysokość kary umownej musi być „określona" w treści umowy. Dodatkowo kara ta powinna być w chwili zastrzegania wyrażona kwotowo (wyrok SN z dnia 8 lutego 2007 r., I CSK 420/06, LEX nr 274239), przy czym strony mogą jedynie wskazać podstawy jej określenia. Sąd Rejonowy zważył, że w przedmiotowej sprawie zgodnie z § 7 ust. 2 pkt. 3 umowy strony ustaliły, iż pozwana nałoży na powoda karę umowną za każdy udokumentowany przypadek opóźnienia w wykonywaniu przedmiotu umowy, w odniesieniu do terminów określonych w harmonogramie odbioru odpadów komunalnych z przyczyn leżących po stronie powoda w wysokości 0,5 % wynagrodzenia. W oświadczeniu o potrąceniu należności pozwana była zobowiązana do wskazania przyczyny potrącenia (§ 8 umowy). W ocenie Sądu I instancji, pozwana wykazała, iż strony w umowie ustaliły, że w przypadku nie wykonania przez powoda usług komunalnych pozwana była uprawniona do nałożenia na powoda kary umownej. Pozwana nie wykazała natomiast, zdaniem Sądu Rejonowego, iż w grudniu 2014 r. zaistniały okoliczności do nałożenia na powoda kary umownej, ani tym bardziej, iż wadliwe wykonywanie umowy przez powoda dotyczyło 41 przypadków. Sąd I instancji podkreślił, że świadkowie M. N. (1) oraz W. K. nie pamiętali dokładnie okoliczności dotyczących zgłaszanych przez nich nieprawidłowości w grudniu 2014 r. Pozwana nie wykazała, że nawet jeżeli takie nieprawidłowości następowały to nie zostały usunięte przez powoda. Nadto, pozwana nie przedstawiła żadnych zdjęć dotyczących niewywiezionych pojemników, podczas gdy z zeznań świadków wynikało, że gospodarze osiedli codziennie robili obchód i sprawdzali pojemniki. Nie przedstawiła również harmonogramu wywozu pojemników na grudzień 2014 r., więc brak było podstaw do przyjęcia, ze powód w danym dniu miał obowiązek wywozu śmieci. Reasumując, Sąd Rejonowy zważył, że nawet gdyby przyjąć, że powód w istocie nie wywiązał się z umowy, to zarzut potrącenia podniesiony przez pozwaną był bezzasadny. Wierzytelność pozwanej z tytułu kary umownej nie była bowiem w dniu 28 stycznia 2015 r. wymagalna (wymagalność roszczenia o zapłatę kary umownej następuje po wezwaniu dłużnika do zapłaty przez wierzyciela - art. 455 k.c.). Tymczasem, zdaniem Sądu Rejonowego, pozwana nie wykazała, aby przed złożeniem oświadczenia o potrąceniu wzywała powoda do zapłaty kwoty 22.345,00 zł i wyznaczyła mu jakikolwiek termin do zapłaty w/w wierzytelności. Stąd też oświadczenie pozwanego o potrąceniu tej kwoty z dnia 28 stycznia 2015 r. było, zdaniem tego Sądu, nieskuteczne, ze względu na fakt, iż przedmiotowa wierzytelność nie stała się wymagalna. Sąd I instancji podkreślił, że pozwana powinna zindywidualizować swoją wierzytelność, skonkretyzować jej zakres przedstawiony do potrącenia z wierzytelnością powoda, wskazać przesłanki jej powstania, wymagalności i wysokości oraz dowody w celu ich wykazania (por. wyrok SN z dnia 21 czerwca 2012 r., III CSK 317/11, LEX nr 1229968). Pozwana w oświadczeniu z dnia 28 stycznia 2014 r. nie wskazała natomiast z jaką wierzytelnością powoda dokonuje potrącenia kwoty 22.345,00 zł. Na koniec Sąd Rejonowy zauważył, że art. 91 k.p.c. nie daje podstaw do przypisania pełnomocnikowi procesowemu strony prawa przyjmowania w imieniu mocodawcy oświadczeń kształtujących jego sytuację materialną. Zatem, gdyby uznać stanowisko pozwanego w sprzeciwie od nakazu zapłaty jako złożony w istocie dorozumiany (bo profesjonalny pełnomocnik powoda nie podniósł tego zarzutu wprost) zarzut potrącenia, to mając na uwadze zakres pełnomocnictwa udzielonego pełnomocnikowi pozwanej nie był on, w ocenie Sądu Rejonowego, uprawniony do złożenia takiego oświadczenia, a pełnomocnik powoda nie był uprawniony do przyjęcia takiego oświadczenia. Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 734 k.c. w zw. z art. 750 k.c. Sąd Rejonowy zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 22.345,00 zł, o odsetkach orzekając na podstawie art. 481 § 1 k.c. i art. 482 k.c. O kosztach postępowania Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 99 k.p.c. stosując zasadę odpowiedzialności za wynik procesu.

Pozwana w apelacji zaskarżyła w/w wyrok w całości, zarzucając mu:

1. naruszenie przepisów prawa materialnego i procesowego w szczególności art. 233 kpc, polegające na błędzie w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia, w szczególności pominięcie przez sąd oceny dowodów na piśmie złożonych przez pozwanego, gdzie umowa w § 7 ust. 2 pkt.3 przewidywała udokumentowanie każdego przypadku niewykonania umowy,

2. sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego przez przyjęcie:

- iż pozwany nie udowodnił zasadności swojego roszczenia objętego zarzutem potrącenia w szczególności, że pozwany nie załączył zdjęć z niewykonanych wywozów odpadów mimo, że umowa nie przewidywała takiego obowiązku natomiast wymagała od powoda wyposażenia pojazdów w kamerę lub inne urządzenie rejestrujące wywóz odpadów;

- oraz że roszczenie pozwanego nie było wymagalne w dacie złożenia oświadczenia o potrąceniu lecz z uwagi na nieprawomocny wyrok , po wydaniu wyroku pozwany wezwał powoda do zapłaty i ponownie złożył oświadczenie o potrąceniu.

Wskazując na powyższe skarżąca domagała się zmiany zaskarżonego wyroku w całości i oddalenia powództwa lub uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, a ponadto obciążenia powoda kosztami procesu za obie instancje, w tym kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację powód domagał się oddalenia apelacji oraz zasądzenia od pozwanej na swoją rzecz kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanej nie zasługiwała na uwzględnienie.

Dokonując ponownej oceny materiału dowodowego zgromadzonego przed Sądem pierwszej instancji – na podstawie art. 378 § 1 k.p.c. i art. 382 k.p.c. – zauważyć trzeba, że postępowanie prowadzone przez Sąd drugiej instancji – pozostając postępowaniem odwoławczym i kontrolnym – zachowuje walor postępowania rozpoznawczego, co oznacza, że sąd ten ma pełną, ograniczoną jedynie granicami zaskarżenia, swobodę jurysdykcyjną i może on dokonać ponownej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego (zob. uzasadnienia postanowień Sądu Najwyższego z dnia 4 października 2002 r., III CZP 62/02, OSNC 2004, nr 1, poz. 7; z dnia 21 sierpnia 2003 r., III CKN 392/01, OSNC 2004, nr 10, poz. 161; a ponadto wyroki tego Sądu z dnia 23 lutego 2006 r. II CSK 132/05, LEX nr 189904; z dnia 9 lipca 2014 r., I PK 316/13, LEX nr 1511811).

Postępowanie przed sądem drugiej instancji polega zatem na ponownym merytorycznym rozpoznaniu sprawy (zob. m.in. uzasadnienia wyroków Sądu Najwyższego z dnia 8 lutego 2000 r., II UKN 385/99, OSNP 2001, Nr 15, poz. 493 oraz z dnia 22 maja 2014 r., III PK 113/13, LEX nr 1483409), a trzeba zwrócić uwagę, że Sąd drugiej instancji rozpoznający sprawę na skutek apelacji nie jest związany sformułowaniem przedstawionych w niej zarzutów dotyczących naruszenia prawa materialnego (tak Sąd Najwyższy w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07, OSNC 2008, nr 6, poz. 55).

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutu skarżącej dotyczącego naruszenia przepisu art. 233 kpc, należy ocenić, że Sąd Rejonowy prawidłowo przeprowadził postępowanie dowodowe w sprawie, należycie ocenił jego wyniki, a w konsekwencji poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne korelujące z materiałem dowodowym. Umożliwia to Sądowi Okręgowemu przyjęcie tych ustaleń za własne, co niniejszym Sąd czyni.

Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że Sąd ten uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął Sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena Sądu (tak SN w wyroku z 6 listopada 1998 r., sygn. akt III CKN 4/98, LEX nr 50231).

Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo wbrew zasadom doświadczenia życiowego nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo - skutkowych, przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (por. także uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 27.02.2007 r. w sprawie o sygn. sygn. I ACa 1053/06.).

Kierując się wyżej poczynioną uwagą ogólną stwierdzić należy, że apelująca pozwana nie wykazała skutecznie, iż Sąd Rejonowy uchybił zasadom logicznego rozumowania, czym miałby naruszył art. 233 k.p.c.

W przedmiotowej sprawie bezsporna była okoliczność istnienia stosunku cywilnoprawnego pomiędzy stronami, opartego o umowę o świadczenie usług w zakresie odbioru i wywozu odpadów komunalnych, które strona powodowa świadczyła na rzecz pozwanej gminy w okresie od marca do grudnia 2014 r. Sporne natomiast okazało się istnienie podstawy dla wystawienia noty obciążeniowej nr 16 z dnia 5 lutego 2015 r. z tytułu kar umownych za przypadki nienależytego wykonania umowy przez powoda. Kluczowe w niniejszej sprawie miała zatem kwestia skuteczności złożonego przez pozwaną oświadczenia o potrąceniu kwoty wynikającej z w/w noty obciążeniowej (22.345,00 zł). W ocenie Sądu Okręgowego, w oparciu o zebrany materiał dowodowy, Sąd Rejonowy prawidłowo zważył, że potrącenie to było bezskuteczne.

Jak słusznie zauważył Sąd Rejonowy, co do zasady zakres odpowiedzialności z tytułu kary umownej pokrywa się z zakresem ogólnej odpowiedzialności dłużnika określonej w art. 471 k.c., jednak od określonego w tym przepisie odszkodowania kara umowna różni się tym, że przysługuje bez względu na wysokość szkody (por. wyrok SN z dnia 15 września 1999 r., III CKN 337/98, LEX nr 527125, czy wyrok SN z dnia 20 marca 1968 r., II CR 419/67, LEX nr 6299).

Rzecz jednak w tym, w ocenie Sądu Okręgowego, że pozwana nie przedstawiła dowodów na okoliczność nienależytego wykonania przez powoda zobowiązania (art. 471 kc). Reguła dotycząca ciężaru dowodu (art. 6 kc) nie może być zaś pojmowana w ten sposób, że ciąży on zawsze na powodzie. W zależności od rozstrzyganych w procesie kwestii faktycznych i prawnych ciężar dowodu co do pewnych faktów będzie spoczywał na powodzie, co do innych z kolei - na pozwanym (np. w wypadku podniesienia przez niego ekscepcji przeszkadzających powstaniu prawa). Co do zasady na pozwanym spoczywa zatem ciężar udowodnienia okoliczności niweczących lub tamujących roszczenie powoda.

W okolicznościach niniejszej sprawy przyjąć należało zatem, że to na stronie pozwanej, która twierdziła, że powód nie wykonał należycie umowy, ciążył obowiązek wykazania istnienia podstawy dla wystawienia noty obciążeniowej nr 16 z dnia 5 lutego 2015 r., czego pozwana jednak nie uczyniła.

Podstawą swojego żądania oddalenie powództwa pozwana uczyniła zapis § 7 ust. 2 pkt 3 umowy z dnia 28 lutego 2014 r., zgodnie z którym pozwana (jako zamawiający) miała prawo domagać się od powoda (jako wykonawcy) zapłaty kar umownych „za każdy udokumentowany przypadek opóźnienia w wykonaniu przedmiotu umowy, w odniesieniu do terminów określonych w harmonogramie odbioru odpadów komunalnych, z przyczyn leżących po stronie wykonawcy – w wysokości 0,5 % wynagrodzenia określonego w § 4 ust. 2”. Z kolei w § 8 umowy strony postanowiły, że w oświadczeniu o potrąceniu zamawiający (pozwana) wskaże przyczynę potrącenia. Tymczasem jak prawidłowo przyjął Sąd Rejonowy, pozwana nie wykazała, że w grudniu 2014 r. zaistniały okoliczności do nałożenia na powoda kary umownej, a w szczególności, że powód w 41 przypadkach w sposób nienależyty wykonał swoje zobowiązanie wynikające z umowy z dnia 28 lutego 2014 r.

Zawnioskowani przez pozwaną świadkowie M. N. (1) oraz W. K. nie pamiętali dokładnie okoliczności dotyczących nieprawidłowości związanych z wywozem odpadów przez powoda w grudniu 2014 r. Świadek M. N. (1) stwierdziła, że nie pamięta, czy w grudniu 2014 r. sygnalizowała Gminie G. jakieś zastrzeżenia co do wywozu nieczystości przez powoda (k.133). W. K. z kolei podał, że problem występował sporadycznie w 2014, co świadek sygnalizował Gminie, bywało tak, że nakładały się dwa terminy i było wywiezione łącznie (k.134). Świadek A. S. zeznała natomiast, że pracownicy pozwanej nie sporządzali informacji ze zgłoszeń wpływających od mieszkańców, pozwana nie sprawdzała również czy pojemniki zostały wywiezione. Pozwana przyjmowała telefony od mieszkańców, jednakże nie sprawdzała zasadności zgłaszanych zastrzeżeń (k.132-133). Jak wynika zatem z powyższego, powołani przez pozwaną świadkowie nie potwierdzili jej wersji wydarzeń.

Ponadto, pozwana nie przedłożyła żadnych dokumentów, z których wynikałoby, że powód faktycznie w sposób nienależyty wykonywał swoje zobowiązanie. Pozwana dopiero do sprzeciwu od nakazu zapłaty załączyła dwa pisma administratorów nieruchomości, z których treści wynika, że odpady nie zostały w ogóle odebrane (76-77), podczas gdy w piśmie z dnia 28 stycznia 2015 r. (stanowiącym oświadczenie o potrąceniu) pozwana powołuje się nie na fakt nieodebrania odpadów przez powoda, lecz na „opóźnienia w wykonaniu przedmiotu umowy” (k.75). Stanowisko strony pozwanej jest zatem niekonsekwentne.

Nadto, pozwana, która sama nie posiadała żadnej dokumentacji fotograficznej, mającej świadczyć o niewywiezionych pojemnikach z odpadami, obowiązek ten usiłowała przerzucić na powoda, twierdząc, że to na nim ciążył obowiązek wyposażenia pojazdów w kamerę lub inne urządzenia rejestrujące wywóz odpadów. Nie negując spoczywających na powodzie wymogów technicznych, o których mowa w § 2 ust. 3 pkt 10 umowy (a stanowiących realizację obowiązków określonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie odbioru odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości z dnia 11 stycznia 2013 r., wydanym na podstawie art. 9d ust. 2 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U. z 2012 r. poz. 391 i 951 oraz z 2013 r. poz. 21), podkreślić należy, że na gruncie sprawy niniejszej, to pozwana (a nie powód) winna była przedłożyć dokumenty świadczące o niewykonaniu przez powoda jego zobowiązania, ewentualnie złożyć wniosek o zobowiązanie powoda do przedstawienia zapisów z urządzeń rejestrujących wywóz odpadów. Rzeczą powoda było natomiast przedstawienie dowodów potwierdzających zasadność dochodzonego roszczenia (co powód zresztą uczynił).

Podkreślić należy również, że poza wymogiem złożenia samego oświadczenia o potrąceniu pozwany powinien zindywidualizować swoją wierzytelność, skonkretyzować jej zakres przedstawiony do potrącenia ze skonkretyzowaną wierzytelnością powoda, wskazać przesłanki jej powstania, wymagalności i wysokości oraz dowody w celu ich wykazania. Tymczasem w niniejszej sprawie, w oświadczeniu z dnia 28 stycznia 2015 r. pozwana wskazała jedynie, że dokonuje potrącenia kwoty 22.345 zł. Jakkolwiek w treści pisma pozwana opisała podstawę i sposób wyliczenia tej kwoty, to jednak brak w nim wskazania, z jaką konkretnie wierzytelnością powoda dokonuje potrącenia (k.50). Brak także zaoferowania dowodu na okoliczność wysokości wierzytelności podlegającej potrąceniu. Pozwana zatem, jako powołująca się na potrącenie winna wykazać dowodowo istnienie przedstawionej do potrącenia wierzytelności co do zasady i wysokości.

Wreszcie pozwana nie wykazała, aby przed procesem wzywała powoda do zapłaty kwoty 22.345 zł, wyznaczając mu termin do zapłaty tej należności. Tymczasem roszczenie o zapłatę kary umownej jest zobowiązaniem bezterminowym, a wymagalność roszczeń wynikających z zobowiązań bezterminowych, należy określać przy uwzględnieniu art. 455 k.c. W konsekwencji stwierdzić należy, że roszczenie wynikające z zobowiązania bezterminowego, obejmującego zapłatę kary umownej, staje się wymagalne w dniu, w którym świadczenie powinno być spełnione, gdyby wierzyciel wezwał dłużnika do wykonania zobowiązania w najwcześniej możliwym terminie (art. 120 § 1 zd. 2 k.c. w zw. z art. 455 k.c.). Przy czym termin "niezwłocznie" nie oznacza natychmiast, termin "niezwłocznie" oznacza bowiem termin realny, mający na względzie okoliczności miejsca i czasu, a także regulacje zawarte w art. 354 i art. 355 k.c.

Stwierdzić zatem, w ocenie Sądu Okręgowego, za Sądem Rejonowym, należało, że w momencie przedstawienia kwoty 22.345 zł do potrącenia, oświadczenie o potrąceniu tej kwoty z dnia 28 stycznia 2015 r. było bezskuteczne, ze względu na fakt, że przedmiotowa wierzytelność nie była wymagalna.

Nie znajdując zatem podstaw do zmiany zaskarżonego wyroku Sąd Okręgowy oddalił apelację strony pozwanej, jako nieuzasadnioną, o czym na podstawie art. 385 kpc, postanowił jak w pkt 1 sentencji.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy postanowił na mocy art. 98 § 1 kpc w związku z art. 99 kpc i na podstawie § 2 ust. 5 w związku z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (Dz. U. z 2015 r. poz. 1804).

Wiesław Łukaszewski Wojciech Wołoszyk Sylwia Roszak

ZARZĄDZENIE

1.  (...).

2.  (...)

(...)